Coğrafi Bilgi Sistemlerine Giriş Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Coğrafyanın incelediği konu nedir?

Coğrafya yeryüzünü sadece yerkürenin yüzeyi olarak değil, insanı etkilemesi durumuna göre derinliği de olan bir ortam olarak ele alır. Coğrafya, insanı etkileyen olayları kendi prensiplerine göre diğer olaylarla ilişkiler kurarak inceler, bunların yeryüzündeki dağılımlarını neden ve sonuçlarını belirterek gösterir.

Kartoğraflar yeryüzü üzerinde gördükleri gerçek objeleri ya da elde ettikleri bilgiler ile şekillendirdikleri konuları neden haritaya aktarmaktadırlar?

Kartoğraflar, yeryüzü üzerinde gördükleri gerçek objeleri ya da elde ettikleri bilgiler ile şekillendirdikleri konuları belirli kartoğrafik kurallar çerçevesinde bir haritaya aktarırlar. Bu bilgilerin haritaya aktarılmasındaki amaç, haritaya aktarılan bilginin diğer insanlara ulaştırılması ve diğer bilim dalları tarafından kullanılmasına imkân vermektir.

Coğrafya konuyu esas alma şekline göre kaç bölüme ayrılmaktadır?

Coğrafya, konuların işlenişi bakımından birbirinden farklı ancak birbirini bütünleyen iki ana bölüme ayrılır:

• Genel Coğrafya
• Yerel Coğrafya

Yerküre nasıl bir şekle sahiptir?

Yerküre, ekvatordan şişkin,kutuplardan basık, küremsi görünümde “Geoid” adlı bir şekle sahiptir.

Dünya’nın küreye benzer yuvarlak biçimde olmasının en önemli sonuçları nelerdir?

Dünya’nın küreye benzer yuvarlak biçiminin en önemli sonuçları şu şekilde sayılabilir:

• Güneş ışınları, yeryüzünün değişik kısımlarına farklı açılarla düşer. Kimi yerler (ekvator ve çevresi) güneş ışınlarını yıl boyunca dik ve dike yakın bir açıda alırken, kimi yerlerde (kutuplara yakın yerlerde) bu açı çok fazla daralır. Bu da iklim kuşaklarının oluşmasına yol açar.

• Güneş ışınlarının ulaştığı yerler aydınlık, ulaşamadığı yerler ise karanlıktır. Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesiyle gece ve gündüzün oluşumu gerçekleşir.

özel konum ile matematik konum arasındaki fark  nedir?

Bir bölge veya ülkenin, hangi kıtada veya kıtalar arasında bulunduğu, çevresindeki denizler, komşu ülkeler, önemli ticaret yollarına göre durumu, hangi iklim kuşağında yer aldığı, farklı ekonomik, siyasi ve kültürel topluluklara göre konumu, o yerin özel konumunu belirler.

Bir bölgenin veya ülkenin, hangi meridyenler ve paralel daireleri arasında bulunduğunu belirten konumuna o yerin matematik konumu adı verilir.

Enlem ve boylam nedir?

yeryüzündeki bir noktanın, ekvatora olan uzaklığının derece, dakika ve saniye cinsinden açı değerine enlem denir. Aynı noktanın, başlangıç meridyenine olan uzaklığının derece, dakika ve saniye cinsinden açı değerine ise boylam adı verilir.

Türkiye’nin matematik konumu nedir?

Türkiye, 36°- 42° kuzey paralelleri ile 26°-45° doğu meridyenleri arasındadır.

Türkiye’de ulusal saat nasıl belirlenmiştir?

Bir ülkenin sınırları içerisinde bulunan belirli bir yerden geçen meridyen esas alınarak ayarlanan saat düzenine ulusal saat denir. Türkiye’de, İzmit yakınlarından geçen 30° doğu meridyeni esas alınmış ve “Doğu Avrupa Saat Dilimi” olarak anılan 2 numaralı saat dilimi ulusal saat olarak belirlenmiştir

Ülkemizdeki yerel yönetim kuruluşları nelerdir?

Ülkemizdeki yerel yönetim kuruluşları il özel idareleri, belediyeler ve köyler-mahallelerdir

Yön bulmada kullanılan başlıca yöntemler nelerdir?

• Pusula İle Yön Bulma
• Kutup Yıldızı İle Yön Bulma
• Güneş’ten Yararlanma
• Çubuk ve Gölge Yöntemi
• Karınca Yuvaları Yardımıyla Yön Bulma
• Yosunlar Yardımıyla Yön Bulma

Taş küre ,su küre ve hava küre terimleri başka ne şekilde adlandırılmaktadır?

Taş küre -litosfer, su küre –hidrosfer ve hava küre-atmosfer olarak da adlandırılmaktadır

Yer Kabuğunun yapısı nasıl tanımlanmaktadır?

Yerküre, etrafını saran atmosfer ve çukur yerlerini dolduran hidrosfer dışında iç içe üç küreden oluşur. Geosfer denilen bu kürelerin kalınlıkları, yoğunlukları ve bileşimleri birbirinden farklıdır. Yoğunlukları Dünya’nın merkezine doğru artan bu üç geosfer şunlardır:

• Yer Kabuğu: Kalınlığı ortalama 35 km’ dir.
• Manto: Yer kabuğunun bitiminden yaklaşık 2900 km’ye kadar devam eden bu küre ağır maddelerden oluşmuştur.
• Çekirdek: Manto’nun altında, Dünya’nın merkezine kadar inen bölümdür.

Kayalar, oluşum biçimlerine göre kaç gruba ayrılmaktadır?

Kayalar, oluşum biçimlerine göre üç grupta toplanır:

• Püskürük (Mağmatik) Kayalar: Dünya’nın iç kısımlarında bulunan kızgın maddelerin yer kabuğu içine sokulması ya da yeryüzüne püskürerek yığılması, zamanla katılaşıp soğuması sonucu oluşan kayaçlardır. Andezit, bazalt, granit ve tüfler bu gruptaki kayalardandır.

• Tortul Kayalar: Denizlerde, göllerde, akarsu boylarında ve çöllerde tortulanma yoluyla kat kat birikme ya da çökelmelerle oluşurlar. Kaya tuzu, jips,kumtaşı, kil taşı, kalker, tebeşir ve konglemera bu gruba girer.

• Başkalaşmış (Metaformik) Kayalar: Tortul ya da püskürük taşların artan basınç ve ısı yüzünden içlerine başka maddeleri de alarak veya almadan özelliklerinin değişmesiyle oluşan kayalardır

Yerkürede büyüklüklerine göre kaç okyanus bulunmaktadır?

Büyük Okyanus (Pasifik), Atlas Okyanusu (Atlantik) ve Hint Okyanusu olmak üzere 3 okyanus bulunur.

Yer kabuğunun yüzeyinde görülen yer şekilleri (yüzey şekilleri) nasil oluşmuşlardir?

Yer şekilleri  iç kuvvetler ve iç olaylarla,dış kuvvetlerin ve dış olayların etkisi altında yeryüzünün biçim değiştirmesi, şekillenmesi sonucu oluşmuşlardır.

Yer şekillerinin oluşumunu sağlayan dış kuvvetler nelerdir?

Oluşum esasları yerin yüzeyinde olan rüzgarlar, akarsular, buzullar, güneş ışınları, dalgalar ve akıntılar dış kuvvetleri oluştururlar

Akarsuların şekillendirici etkilerinden biriktirme olayı ile hangi yer şekilleri oluşmaktadır?

Akarsuların hızları azalınca taşıma güçleride azalır ve taşıdıkları maddeleri biriktirmeye başlarlar. Bu biriktirmeler sonucunda;dağ ovaları, dağ eteği ovaları,taban seviyesi ovaları ve delta ovaları oluşur.

Dağların sınıflandırılmasında hangi özellikler dikkate alınmaktadır?

Dağlar; şekillerine (görünümlerine) göre tek dağlar ve sıradağlar; yaşlarına göre de genç dağlar ve yaşlı dağlar olarak gruplaşırlar

Akarsuların veya buzulların oluşturduğu, dağları boyuna ve enine kesen uzun çukur olarak tanımlanan yeryüzü şekli nedir?

Akarsuların veya buzulların oluşturduğu, dağları boyuna ve enine kesen uzun çukurlara “vadi” adı verilir.

Haritalar, ölçeklerine ve gösterdikleri ayrıntılara göre kaç gruba ayrılmaktadır?

Haritalar, ölçeklerine ve gösterdikleri ayrıntılara göre dört grupta toplanırlar:

Planlar: Ölçekleri 1:20.000’den büyük haritalardır. Genellikle belediyelerin kullandığı 1:1000, 1:5000 ölçekli imar planları bu gruba iyi bir örnektir.

Büyük Ölçekli Haritalar: Ölçekleri 1:20.000 ile 1:100.000 arasında olan haritalardır.Yüzey şekillerinin fiziki ve beşeri coğrafya özelliklerinin gösterildiği topoğrafya haritaları en yaygın olanlarıdır.

Orta Ölçekli Haritalar: Genellikle bir ülkeyi veya kıtayı gösteren haritalardır. Ölçekleri 1:100.000 ile 1:800.000 arasında olan haritalar bu gruba girerler.

Küçük Ölçekli Haritalar: Ölçekleri, 1:800.000’den daha küçük olan haritalardır. Bir ülkeyi veya bir grup ülkeyi bir arada gösteren duvar haritaları bu türdendir.Ayrıca, Dünya’nın tümü üzerindeki yüzey şekilleri, iklim ve doğal bitki örtüsü, beşeri ve ekonomik coğrafya özellikleri küçük ölçekli haritalarla gösterilir.