Hayat Sigortaları Ve Bireysel Emeklilik Sistemi Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sosyal güvenlik kavramına ilk kez ne zaman ve kim tarafından yasada yer verilmiştir?

Sosyal güvenlik kavramına, ilk kez Amerika’da Büyük Buhran’ın yarattığı sıkıntıları gidermesi amacıyla, o dönemin başkanı Roosevelt tarafından yürütülen 1935 tarihli Sosyal Güvenlik Yasası’nda yer verilmiştir.

Sosyal devlet sisteminde devletin görevleri nelerdir?

Sosyal devlet, kavramı eskilere dayanan önemli bir kavramdır. Burada devlet,
vatandaşlarına insan hak ve onuruna layık bir yaşam düzeyi sağlama görevini üstlenir. Yalnızca kamu düzeninin sarsılması halinde topluma müdahale etmekle yetinen, onun dışındaki toplumsal olaylara gözlemci kalan, topluma hizmet sunarak ve toplumu yönlendirerek ekonomik ve toplumsal düzene adil bir biçim vermekle görevli devlettir.

Sosyal güvenlik sisteminin temel özellikleri nelerdir?

• Sosyal Güvenlik Bir Sistemdir.
• Toplumdaki Tüm Bireyleri Kapsama Amacını Güder.
• Her Çeşit Sosyal Riski Kapsamaya Yöneliktir.
• Sosyal Güvenlik Sistemini Düzenleyen Devlet’tir.

Sosyal güvenlik faaliyetlerini, diğer emeklilik ve sigorta kuruluşlarının uyguladığı faaliyetlerden farklı ve işlevsel kılan özellikleri nelerdir?

1. Sosyal güvenlik sağlanması kişilerin insiyatifine bırakılamayacağından zorunludur.
2. Sosyal güvenlik sistemleri, ülke halkının tümünün yaşam boyunca karşılaşacağı sosyal risklerin getireceği ekonomik yetersizliği gidermeyi ve onlara refah düzeyini arttırıcı bir yaşam düzeyi sağlamayı amaç edinir.
3. Sosyal güvenlik sisteminde korunan birim aile olduğundan, sistemde fertler yükümlülük açısından ele alınırken, garanti olarak sosyal güvence anne, baba, eş ve çocuklar olmak üzere tüm aileye verilir.
4. Sosyal güvenlik, uluslararası sözleşmelerde temel insan haklarından biri olarak kabul edilir, bu hakların tüm vatandaşlara sağlanmasında ise devlet sorumludur.
5. Devletin bu alanda sorumluluğu, hem sosyal güvenlik sistemini oluşturan kurumlar için ilgili altyapıyı oluşturmak ve devamlılığını sağlamak, hem de bu sistemin finansmanına katkıda bulunmak şeklinde devamlılık arz eden bir sorumluluktur.
6. Sosyal güvenlik sisteminin temelinde, sosyal riskleri önleme faaliyetleri bulunduğundan, bireylerin sağlıklı olması ve çalışarak kendi gelirlerini elde etmeleri tercih edilmektedir. Bu amaçla, sosyal güvenlik bir sistem olarak insanlara sağlık hizmetlerinden yararlanabilme olanakları sağlamaktadır.
7. Sosyal güvenlik sistemleri, iç denetim ve devlet denetimi gibi yöntemlerle denetlenmektedir.

Sosyal güvenlik sisteminin temellerinin atılmasına ve bu sisteme neden ihtiyaç duyulmuştur?

Sanayi Devriminin ortaya çıkması ile önceden küçük zanaatkârlardan meydana gelen mesleki yardım sandıklarının yerini, işyeri ve işletme düzeyindeki sandıklar almaya başlamıştır. Sanayi Devrimi’nin ileri aşamalarında devletler konuya el atarak bugünkü sosyal güvenlik sistemlerinin temelleri oluşturulmuştur. Dolayısıyla Sanayi Devrimi’nin bu süreçte bir yol ayrımı oluşturduğunu ve modern anlamda sosyal güvenlik sistemlerinin bu dönemden sonra ortaya çıktığını söyleyebiliriz.

Sosyal güvenliğin gelişim dönemlerinden dördüncü dönemde neler olmuştur?

Dördüncü Dönem, 1975’den günümüze süren bu dönem sosyal güvenlik sistemlerinin kriz içine düştüğü, mevcut sistemlerin değişen toplumsal ihtiyaçlara cevap veremediği, yeniden yapılanma arayışlarının başladığı dönemdir.

Sosyal güvenliğin demokratik rejimle ilişkisi nasıl açıklanabilir?

Sosyal güvenlik, kalkınmanın dinamiği, üretim ve verimliliğin etkin bir unsuru, insan kaynağının sağlığı ve gelirin yeniden ve adil dağılımında barış ve adaleti sağlayacak bir araçtır. Ayrıca gelecek endişesi taşımayan bireylerin güvencesi olma niteliğiyle de ülkedeki demokratik rejimin sigortası olarak kabul edilmektedir.

Sosyal güvenliğin doğrudan amaçları nelerdir?

• Riskler karşısında risklerin etki ve sonuçları ile kişinin tek başına mücadele etmesini destekler.
• Dayanışmalı bir mücadele ile tehlikelerin sonuçlarının daha kısa zamanda telafi edilmesini sağlar.
• Muhtaçlık riskine karşı kişilere bir emniyet sağlamayı amaç edinir.

Sosyal güvenliğin üç temel fonksiyonu nelerdir?

Sosyal güvenliğin üç temel fonksiyonu “sigorta”, “tasarruf’ ve “gelirin yeniden dağılımı”dır.

Sosyal güvenliğin dolaylı amaçları nelerdir?

1. Sigorta fonksiyonu, önceden bilinemeyen veya yeterli tedbir alınamayan durumlar için ortaya çıkabilecek zararları karşılayabilme garantisi sağlama;
2. Tasarruf fonksiyonu, gelecekte daha yüksek bir hayat standardı sağlamak üzere, mevcut tüketimden vazgeçerek daha yüksek bir gelir elde etme arzusunu karşılama;
3. Gelirin yeniden dağılımı fonksiyonu ise, fakirlik ve muhtaçlık problemini ortadan kaldırmak üzere tehlikeye uğramayandan uğrayana, yüksek gelirlilerden düşük gelirlilere, çalışan ve geliri olanlardan çalışamayanlara doğru bir gelir dağılımı sağlamaya yöneliktir.

Çağdaş sosyal güvenlik sistemlerinde sosyal güvenliğin araçları nelerdir?

• Sosyal sigorta,
• Sosyal yardım,
• Sosyal hizmetlerdir.

Hem işverenlerin hem gerektiğinde devletin, sosyal sigortaların finansmanına katkıda bulunmaları sosyal güvenliğin hangi ilkesi gereğince gerçekleşir?

Finansmana Dışarıdan Katkı İlkesi: Bu ilke uyarınca hem işverenler hem gerektiğinde devlet, sosyal sigortaların finansmanına katkıda bulunmaktadır.

Kendi kendine yardım ilkesi nedir?

Kendi Kendine Yardım İlkesi: Bir sigortalı topluluğu çerçevesinde düşünülmüş olan bu ilkeye göre her sigortalının kendi primini ödemesi gerekmektedir. Bu ilkenin uygulamaya yönelik örneklerini işçi primlerinde görmek mümkündür.

Sosyal güvenliğin finansmanı hangi başlıklar altında ele alınmaktadır?

• Kaynak tahsisi bakımından
• Finansman metodu bakımından
• Finansman kaynakları bakımından
• Devletin finansmana katılımı bakımından
• Makro ekonomik etkileri bakımından
• Rekabet gücü açısından
• Gelir dağılımı açısından
• Finansman açıkları bakımından

Sosyal güvenlikte finansman kaynakları nelerdir?

Primler: Sosyal sigortaların en temel gelir kaynağını oluşturan primler, ücret ve gelirler üzerinden ödendiği için vergi olarak da görülebilirler.
Vergiler: Sosyal güvenliğin finansmanı, vergi yoluyla da sağlanabilir. Ancak bunu gerçekleştirmek için kapsamlı bir sosyal güvenlik sisteminin bulunması, daha doğrusu sosyal güvenlik sistemlerinin bütün nüfusu kapsaması gerekmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde, genellikle sosyal güvenlik sistemlerinin
bütün nüfusu kapsamaması nedeniyle vergi yoluyla finansman sisteminin oluşturulamadığı belirtilmektedir.
Diğer Kamu Gelirleri: Devletin sosyal güvenliğin finansmanına katılımı, belirli vergi gelirlerinden pay ayırma biçiminde olabileceği gibi; diğer biçimlerde de olabilir.

Fonlama yöntemi nedir?

Fonlama yöntemi, her neslin kendi sosyal güvenlik giderini karşılamak üzere tasarruf yapmasına dayanan bir sosyal güvenlik mekanizmasıdır. Yaşlılık, malullük ve ölüm gibi uzun vadeli riskler açısından daha
uygun olduğu belirtilen bu yöntem, risklere yönelik gelecekte yapılacak ödemeler için önceden ödenen primlerin bir fonda toplanmasına dayanır.

Osmanlı Devleti'nde sosyal güvenlikte ilk örgütlenme nasıl olmuştur?

Osmanlı Devletinde sosyal güvenlik anlamında ilk örgütlenmenin örnekleri, 13. yüzyılda önce Ahilik (esnaf, zanaatkâr, çiftçi vb. bütün çalışma kollarını içine alan ocak), sonra Gedik (hak, imtiyaz) ve Lonca (belli bir iş kolunda usta, kalfa ve çırakları içine alan dernek) teşkilatı adı altında ortaya çıkmış ve 18. yüzyıla kadar varlığını hissettirmiştir.

Cumhuriyet Dönemi'nde doğrudan ilişkili olmasa da sosyal güvenlikle ilgili birtakım düzenlemelerin yer aldığı yasalar hangileridir?

Borçlar Kanunu (1926), Umumi Hıfzısıhha Kanunu (1930), 1930 tarihli Askeri ve Mülki Tekaüt Kanunu gibi yasalarla sosyal güvenlikle doğrudan ilişkili olmasa da bazı düzenlemelere gidilmiştir.

2018 yılındaki başkanlık sistemi ile birlikte ülkemizde sosyal güvenliğin kurumsal değişimi nasıl olmuştur?

2018 yılında Başkanlık sistemine geçişle birlikte 1' Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile bakanlığın ismi Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı olarak düzenlenmişken, 15 No"lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile bakanlığın ismi "Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı" olarak değiştirilmiştir.

Türkiye'de  “Sosyal Güvenlik Reformu” ile nasıl bir adım atılmıştır?

Dünya sosyal güvenlik tarihinin en önemli ve büyük reformlarından biri olan “Sosyal Güvenlik Reformu” gerçekleştirilerek 2006 yılında farklı norm ve standartlara göre hizmet sunan SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı tek çatı altında birleştirilmiştir.

SSK ve Emekli Sandığı'nda prim ödeme yükümlülüğü kimlere aittir?

İkili prim ödemenin söz konusu olduğu SSK ve Emekli Sandığı’nda prim ödeme yükümlülüğü ağırlıklı olarak işveren üzerindedir. Toplam prim içinde işveren primlerinin oranı daha yüksektir.

Sosyal Güvenlik Kurumunun harcamaları ağırlıklı olarak hangi giderleri kapsamaktadır?

Sosyal Güvenlik Kurumunun harcamaları dikkate alındığında, ağırlıklı olarak sağlık giderlerini kapsadığı dikkati çekmektedir.

Sosyal sigorta kurumlarının finansman yapısını, kurumların açıklarını kapatma amacına yönelik değişikliklere ağırlık verilerek hazırlanmasıyla hangi değişiklikler meydana gelmiştir?

1. Prime esas kazançların sınırlarının tespit esasları değiştirilmiştir,
2. Prim oranları yükseltilmiştir,
3. Yeni primler getirilmiştir,
4. Bazı sigorta kollarının yardımlarından faydalanmak için sigortalının katkıda bulunması esası getirilmiştir.

Sosyal sigortalar ile özel sigortalar arasındaki dört temel farklılık nelerdir?

• Sosyal sigortalar devlet kuruluşlarıdır. Özel sigortalarda sigorta kuruluşları özeldir.
• Devlet sigortalarında sigorta zorunludur. Özelde ise gönüllü katılıma tabidir.
• Devlet sigortalarında sigorta süresi uzun sürelidir. Özel sigortalarda sigorta süresi anlaşma ile belirlenmekte ve genellikle 1 yıllıktır.
• Devlette sigorta çalışan, işveren ve devlet tarafından finanse edilir. Özelde ise; sigortalı tarafından yatırılan prim ile finanse edilmektedir.

Özel emeklilikte hangi fonlar bulunmaktadır?

a. Gelir Amaçlı Fonlar: Yatırım yapılacak varlıkların, bunlardan elde edilecek temettü ve faiz gelirlerine ağırlık verilerek belirlendiği fonlardır.
b. Büyüme Amaçlı Fonlar: Yatırım yapılacak varlıkların, bunlardan elde edilecek sermaye kazancına ağırlık verilerek belirlendiği fonlardır.
c. Para Piyasası Fonları: Devamlı olarak portföyünde vadesine en fazla 180 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçları yer alan ve portföyünün ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonlardır.
d. Kıymetli Madenler Fonları: Fon portföyünün en az %80’ini kıymetli madenler ve altına dayalı varlıklardan oluşturmak amacıyla kurulan fonlardır.
e. İhtisaslaşmış Fonlar: Coğrafi bölge, ülke, sektör ve endeksler bazında yatırım yapan fonlardır.
f. Diğer Fonlar: Yukarıdaki fon türlerine girmeyen diğer fonları oluşturmaktadır.

Ülkemizde sosyal güvenlik alanında yeniden yapılanma gereksinimi ortaya çıkaran belli başlı sorunlar nelerdir?

• Konu ile ilgili mevcut yasaların eski olmasından kaynaklanan yasal nedenler,
• Fonların yetersizliği, tek elde toplanmaması, bunların verimli alanlarda kullanılmaması ve sosyal güvenlik harcamalarının yetersizliği açısından ekonomik nedenler,
• Teknik bilgi ve beceriye sahip uzman azlığı nedenleri,
• Yapılan hizmetlerin dağınıklığı, hizmetler arası eş güdümünün bulunmaması ve örgütlerdeki kadro sorunları.