İçecek Bilgisi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ayran hakkında eski bilgilere hangi eserde rastlanmaktadır?

Geleneksel Türk meşrubatları derken ilk akla gelen ayrandır. Ayran hakkında eski bilgiler Divan-ı Lügat-it Türk’te yer almaktadır.

Ayran neden Türk sembolü olarak kabul edilmektedir?

Çünkü yoğurt Türk buluşu olarak dünyaya yayılmıştır. Hayvancılığa dayalı bir ekonominin gereği olarak icat edilmiştir. Yoğurt gibi ayran da bugün Avrupa kültürüne girmiştir.

Ayranın köpüklü olarak yapıldığı yöremiz neresidir?

Balıkesir’in Susurluk ilçesi köpüklü ayranıyla bilinmektedir.

Eskiden, Anadolu’da yayık hangi amaç ile kullanılırdı?

Eskiden, Anadolu’da geleneksel olarak ayran yapmak için yoğurt ya da sütten yağ çıkarmaya yarayan araç yayık kullanılırdı. Bugün bu geleneğimiz kaybolmuş gibidir. Yalnız göçebe topluluklarında ve bazı köylerimizde devam etmektedir.

6 porsiyonluk ayran yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarını ve hazırlanış şeklini yazınız.

6 porsiyonluk bir ayran yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şekli şöyledir: Malzemeler ve miktarı; ? Süzme yoğurt (1 su bardağı) ? İçme suyu (4 su bardağı) ? Tuz (½ tatlı kaşığı) Hazırlanışı; ? Cam veya porselen bir kâseye yoğurt koyulur. ? Kaşık veya telle suyu azar azar ilave edilerek çırpılır, tuzu eklenir. ? Sürahiye doldurulur ve servis edilir.

Boza kelimesinin tarihsel evrimini açıklayınız.

Bozanın günümüzdeki adı Farsçada darı anlamına gelen buze kelimesinden gelir. Arpa, darı, buğday gibi çeşitli tahılların hamurunun ekşitilmesiyle yapılan bozaya Orta Asya Türkleri buxum adını vermişlerdir. Kaşgarlı Mahmut, Divân-ı Lûgati’t-Türk’te Karahanlıların bozaya buhoun dediklerini yazarken Oğuzların da boza yaptıklarını ekler.

Boza, M.Ö 6000’lerden bu yana hangi bölgelerde tüketilmiştir?

Boza, M.Ö. 6000’lerden bu yana Orta Asya, İran, Anadolu, Mezopotamya, Mısır ve Arap ülkelerinde yapılırdı. Ekşitilmiş sulu darı hamuruna İngilizler zythum, Fransızlar ise boisson de millet yani darı içkisi derdi. Ansiklopedik bilgilerde bozanın Orta Asya’da ve Doğu Anadolu’da İ.Ö. 4. yüzyıldan beri var olduğu söylenmektedir. Eski Yunan ve Roma’da da içilmekteydi. Selçuklular zamanında Bekni adı verilmiştir. Darı, buğday, mısır, pirinç veya arpadan yapılıyordu. O zaman, olgunlaşması için testide korunuyordu. Osmanlı kayıtlarında (16. yy.) bozanın daha çok Edirne, Bursa, Amasya ve Mardin gibi illerimizde üretildiği belirtilmektedir.

Bozanın Osmanlı’daki önemini açıklayınız.

Boza Osmanlı’da o kadar önemliydi ki, sefer sırasında bozacılar ordu ile birlikte sefere çağrılırdı. Ordunun talebi yalnız seferle sınırlı kalmaz, padişah bir yerde kışlayacağı ve İstanbul’a döneceği sırada da yol boyunca kendisine refakat edilip ordunun boza ihtiyacı karşılanırdı. Osmanlı döneminde bozanın sarhoş edecek kadar alkollü versiyonu olan mırmırık bozasını Arnavutlar yapıp geceleri kırba ya da güğümle sokak sokak dolasıp satardı. Ayrıca bir de şimdilerde pek içmediğimiz tatlı boza da satılır ve sevilerek içilirdi. Her esnaf loncası gibi bozacılar da kendilerine tahsis edilen alanlar dışında çalışmaz, kendilerine belirtilen yerde ise sadık müşterileri olurdu. 16. ve 17. yüzyıl tayinât defterlerindeki kayıtlardan anlaşıldığı kadarıyla boza, yeniçerilerin de vazgeçilmezlerindendir. Yeniçerileri hem tok hem de sıcak tutan boza, kış aylarında cümle meşrubatçıların yardımıyla yapılır ve yeniçerilere dağıtılırdı.

Günümüzde boza hangi ülkelerde yapılmaktadır?

Günümüzde boza Kırım, Volga yöresi, Kafkasya, Türkistan, Balkanlar, Macaristan, Mısır, Arabistan ve İran’da da yapılmaktadır.

10 porsiyonluk boza yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarını ve hazırlanış şeklini yazınız?

10 porsiyonluk boza yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şekli şöyledir: Malzemeler ve miktarı; ? Bulgur (1 su bardağı) ? Pirinç ( ¼ su bardağı) ? Su (8 su bardağı) ? Şeker (1 su bardağı) ? Şeker (1 su bardağı) ? Maya (½ tatlı kaşığı veya 1 su bardağı boza) ? Tarçın (1 tatlı kaşığı) ? Sarı leblebi (2 su bardağı) Hazırlanışı; ? Bulgur ve pirinç su ile tencereye koyulur ve kapağı örtülerek, dağılıncaya kadar pişirilir süzgeçten geçirilir. ? Suyu azalmışsa ilave edilerek 10 bardağa tamamlanır. ? Şeker eklenir, ateşe koyulur, tahta kaşıkla karıştırarak iki dakika kaynatılır. ? Emaye veya cam bir kaba alınır. ? Ilıyınca mayası veya bozası eklenir, karıştırılır. ? Kapağı örtülür, oda ısısında sekiz saat bekletilir. ? Göz göz olup mayalanınca büyük boza bardaklarına koyulur. ? Tarçın serpilir ve sarı leblebi ile birlikte servis edilir.

Kefir nasıl elde edilir? Kimyasal özellikleriyle açıklayınız.

Kefir, sütün kefir mayasıyla mayalanmasıyla elde edilen içecektir. Geleneksel kefirin yapımında kefir tanelerinin bulunması gereklidir. Kefir taneleri fermentasyondan sonra kefirden jelatinöz formda geri kazanılmalıdır. Kefir taneleri tek tek mikrobiyal bileşenlerinden yeniden yapılamamaktadır. Orijinal kefir, tanelerinden izole edilen mikroorganizmaların çeşitli kombinasyonlarıyla yeni kefir taneleri yapma girişimleri başarısız olmuştur. Kefir, sütün içinde üremekte olan hücrelerin eşit şekilde dağıtıldığı bir süspansiyonla yapılan yağlı süt ve yoğurt gibi diğer fermente süt ürünlerinden farklılık göstermektedir. Bu nedenle büyük miktarlardaki kefir üretimi, büyük miktarlarda yoğurt üretiminde kullanılanlardan daha farklı alet ve fermentasyon aşamalarını gerektirmektedir.

5 porsiyonluk kefir yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarını ve hazırlanış şeklini yazınız.

5 porsiyonluk kefir yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şekli şöyledir: Malzemeler ve miktarı; ? Kefir mayası (2 yemek kaşığı) ? Süt (1 lt) Hazırlanışı; ? Kefir taneleri temiz cam kavanoza koyulur. ? Oda sıcaklığında taze süt eklenir ve 24 saat karanlık ortamda bekletilir. (Ya da süt koyulaşıncaya kadar veya istenilen kıvama gelinceye kadar bekletilir.) ? Süzülür ve taneler sonraki mayalama için ayrılır. ? Diğer kısım içmeye hazırdır.

Kımız hem kelime anlamı açısından hem de etimolojik açıdan nasıl tanımlanır?

Kımız kelime anlamı olarak, kısrak sütünden yapılan milli bir içecek olarak tarif edilmektedir. Kazak dilinde bu terim Qımız (is) şeklinde bilinir. Etimolojik açıdan farklı dillerdeki kullanımları koumiss-kumiss (İngilizce), koumis (Fransızca), (Almanca), kumyss, kumys (Rusça) seklindedir.

Kımızın içinde bulunan kimyasallar nelerdir?

Kımız içerik olarak %2 alkol, %0,5-1,5 laktik asit, %2-4 süt sekeri ve %2 yağdan oluşmakta ve tadı ekşimiş ayranı andırmaktadır. Bir tür süt ürünü olan kımızın önemli bir sofra tadı ve şifa olduğu, sadece kısrak sütünden yapılabileceği bilinmektedir.

Kımızın tarihsel geçmişi hakkında neler söyleyebiliriz?

Kımızın tarihsel geçmişi hakkında pek çok kayıta rastlamak mümkündür. Homeros’un (M.Ö. 8 yy) İlyada’sında Hippomolgos isimli kısrak sağan ibaresinin geçmiş olması kısrak sütünün kullanımına ilişkin ipuçları verebilir. Yine milattan önce yasamış Çin tarihçisi SI-MA- Çyen ise kımızı Hunların içkisi olarak ele almaktadır. Tarihçi Herodotos, İskitlerin kısrak sütünden elde edilen kımıza benzer bir içecek içtiklerini anlatmaktaydı. İskitlerin yediğine komas, içtiğine kısrak sütünden hazırlanmış kımız denilirdi. Bu çeşit bir içki şimdiye kadar gerek Orta Asya’da gerek Moğolistan’da kullanılmıştır. Ünlü Rus yazarlar Leo Tolstoy (1828-1910) ve Anton Çehov (1860-1904) kımızı denemiş olan kişilerdir. Ayrıca Türklerin en eski içeceği kımızdır. Kımız hakkındaki bilgiler Divan-ı Lügat-it Türk’te yer almaktadır.

6 porsiyonluk kefir yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarını ve hazırlanış şeklini yazınız.

6 porsiyonluk kefir yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şekli şöyledir. Malzemeler ve miktarı; ? Kısrak sütü (3 su bardağı) ? Kımız mayası (1 su bardağı) Hazırlanışı; ? Kımız mayasına bir su bardağı taze kısrak sütü katılır ve ılık bir yerde 24 saat bekletilir. ? İkinci gün buna iki su bardağı daha taze süt katılır. ? İkinci günün sonunda tüketilmeye başlanır.

Salep ilk ortaya çıktığında kullanım amacı nasıldı?

Aralarında salebin de bulunduğu orchidaceae familyası üyelerinin kullanımının İlk Çağlara kadar dayandığı bilinmektedir. İlk Çağlarda özellikle sağlık amaçlı kullanılan yumrulu salebin Dioscorides zamanından beri tıp kitaplarında kayıtlı bir ilaç olduğu bilinmektedir. 980-1037 yılları arasında yaşayan İbn-i Sînâ da Kanun adlı eserinin iknci cildiyle (Edvîye-i Müfrede) beşinci cildinde (Edvîye-i Mürekkebe) salebin tıbbi amaçlarla ne şekilde kullanıldığı anlatılmıştır. Bu kitabı temel alan Emir Çelebi, Mehmet bin Mahmut el Sinanî, Tabib Nidai gibi alimler de salebin kullanımı hakkındaki benzer bilgilere değinirler.

Salebin faydaları nelerdir?

Salep soğuk algınlığına ve boğaz ağrılarına çok iyi gelmektedir. Ayrıca salebin görme duyusunu arttırdığı da bilinmektedir.

6 porsiyonluk salep yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarını ve hazırlanış şeklini yazınız.

6 porsiyonluk salep yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şekli şöyledir: Malzemeler ve Miktarı; ? Süt (5 su bardağı) ? Şeker (½ su bardağı) ? Salep (1 tatlı kaşığı) ? Toz zencefil (1 tatlı kaşığı) ? Toz tarçın (1 tatlı kaşığı) ? Simit veya kandil simidi (6 adet) Hazırlanışı; ? Tencereye süt koyulur. Salep, iki yemek kaşığı şeker ile karıştırılarak süte ilave edilir. ? Devamlı karıştırarak kaynatılır. ? Şekeri ilave edilir, kısık ateşe alınır. ? 10 dakika koyulaşana kadar karıştırılır. ? Porselen salep fincanlarına doldurulur. ? Üzerine zencefil ve tarçın serpilir. ? Simit ile servis edilir.

Şalgam Türkiye’nin hangi yöresine ait bir içecektir?

Çukurova.

Şalgam neden Çukurova bölgesinde yaygındır?

Şalgam’ın Çukurova’da yaygın olarak tüketilmesinin önemli sebeplerinden birisi bölgenin hava şartlarının, şalgamın mayalaması için uygun olmasıdır. Yazın bir haftada mayalanan şalgam, kışın bir-iki ay içerisinde mayalanmaktadır. Mayasının ideal şekilde tutması ise sadece Çukurova’da mümkün olmaktadır.

40 porsiyonluk şalgam yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarını ve hazırlanış şeklini yazınız.

40 porsiyonluk şalgam yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şekli şöyledir: Malzemeler ve miktarı; ? Şalgam (1 adet büyük boy) ? Pancar (1 adet büyük boy) ? Siyah havuç (1 kg) ? Limon tuzu (¼ yemek kaşığı) ? İri tuz (2 yemek kaşığı) ? Ekmek (½ adet) Hazırlanışı; ? Şalgam, pancar ve havuçların dış kabukları tıraşlanır. ? Şalgam ve pancarlar dilimlenir, havuçlar boyuna dörde bölünür. ? Tülbent bezin içine yarım ekmek bohçalanarak düğüm atılır. ? Tuz hariç tüm malzemeler 10 litrelik bir kavanoza doldurulur. ? Tuz bir miktar suyla iyice eritilir, kavanoza aktarılır. ? Kavanoz ağzına kadar suyla doldurulur ve ağzı sıkıca kapatılır. ? 15 gün boyunca karanlık ve serin bir ortamda muhafaza edilir. ? Ardından tülbentle birlikte ekmek içinden çıkarılır. ? Şişelere doldurarak soğuk yerde muhafaza edilir.

Şerbet nasıl bir içecek türüdür?

Bitki, çiçek, meyve özleriyle bazı baharatların şeker ya da balla tatlandırılmasına şerbet denilmektedir.

Şerbet’in Avrupa’ya yayılması nasıl gerçekleşmiştir?

17. yüzyıl ortalarından itibaren limonlu, güllü ve menekşeli hazır şerbet karışımları İngiltere’ye ihraç edilmeye başlanmıştır. Sert şekerlemeler şeklinde hazırlanan ve gönderildiği yerde sulandırılan bu şerbetlerin yanı sıra 18. yüzyılda visney adıyla hazırlanan vişne şurupları da hem İngiltere’ye hem de Fransa’ya ihraç edilmiştir. İtalya’da 17. yüzyılda şerbetten meyveli dondurma yapılmış ve adına şerbetten bozma sorbetto adı verilmiştir. Bu yüzden Fransa ve İngiltere’de meyveli dondurmalar hâlâ sorbettodan bozma sorbet adıyla bilinmektedir.

10 porsiyonluk fıstık şerbeti yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarını ve hazırlanış şeklini yazınız.

6 porsiyonluk salep yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şekli şöyledir: Malzemeler ve miktarı; ? Zarları ayıklanmış, irileri ayrılmış, yeşil fıstık (350 g) ? Şeker (550 g) ? Su (3200 ml) Hazırlanışı; ? Fıstıkların irileri ayrılır, geri kalanlar su ile birlikte blenderda iyice parçalanır. ? Şeker ile karıştırılıp, inceden ayrılan fıstık taneleri üzerine konularak servis edilir.

Şıra, kısaca nasıl elde edilir ve ne gibi kimyasallar barındırır?

Üzümün sıkılmasıyla elde edilen içeceğe şıra adı verilmektedir. Terkibinde azotlu maddeler, madenî tuzlar ve önemli miktarda üzüm şekeri bulunmaktadır. Bu şeker doğrudan kana karıştığı için hızlı enerji veren vitamin dolu bir içecektir.

4 porsiyonluk şıra yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şeklini yazınız.

4 porsiyonluk şıra yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şekli şöyledir: Malzemeler ve miktarı; ? Kuru siyah üzüm (1 su bardağı) ? İçme suyu (3 su bardağı) Hazırlanışı; ? Üzümler bol suda yıkanıp süzülür. ? Doğrama tahtasında incecik kıyılır. ? Temiz bir cam kavanoza koyulur ve üzerine su eklenir. ? Üzeri örtülür ve serin, karanlık ve havadar bir yerde üç gün bekletilir. ? Süzülür ve serin olarak tüketilir.

Şurup nasıl elde edilir ve saklama koşulları nelerdir?

Şurup, kaynatılarak yoğunluğu artırılmış içecektir. Şuruplar suyla inceltilerek şerbet hâline getirilirler. Tüketilmeyeceği zaman temiz kavanozlarda serin ve ışık görmeyen mekânlarda saklanırlar.

15 porsiyonluk çilek şurubu yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şeklini yazınız.

15 porsiyonluk çilek şurubu yapmak için kullanılması gereken malzeme miktarı ve hazırlanış şekli şöyledir: Malzemeleri ve miktarı; ? Şeker (450 g) ? Su (15 su bardağı) ? Yumuşak, temizlenmiş ve kabaca doğranmış çilek (300 g) Hazırlanışı; ? Şeker ve su bir tencerede kaynatılır. ? Ocaktan indirilir ve çilekler eklenir. ? Kapağı kapatılarak 2 saat bekletilir. ? İlk önce delikli kevgirden geçirilir. ? Ardından da ince delikli süzgeçten geçirilir. ? Soğutulup tüketilir.

Eskiden Anadolu’da geleneksel olarak yoğurt ya da sütten yağ çıkarmaya yarayan araca ne ad verilmektedir?

Yoğurt ya da sütten yağ çıkarmaya yarayan araca yayık (yayuh, yayuk) adı verilmektedir.

Türklerin sevdikleri koyu sıvı, tatlımsı mayhoş bir içeceğin günümüzdeki adı hangi dilden gelmiştir?

Türklerin sevdikleri koyu sıvı, tatlımsı mayhoş bir içecek türüdür. Bazı araştırmalara göre Orta Asya’da üretilip göçerler vasıtasıyla Anadolu’ya ve yakın çevresine yayıldığı söylenen bozanın günümüzdeki adı Farsçada darı anlamına gelen “buze” kelimesinden gelmektedir.

Ab-ı hayat kelimesinin anlamı nedir?

Birçok söylencede adı geçen, içen kişiye ölümsüzlük kazandırdığına inanılan efsanevi su anlamına gelmektedir.

Orta Asya Türklerinin bozaya verdiği ad nedir?

Arpa, darı, buğday gibi çeşitli tahılların hamurunun ekşitilmesiyle yapılan bozaya Orta Asya Türkleri “buxum” adını vermişlerdir.

Bozanın hazırlanışında kullanılan malzemeler nelerdir?

Bulgur, pirinç, su, şeker, maya yada maya yerine boza kullanılmaktadır. Süslemek ve lezzet vermek için ise üzerine tarçın ve sarı leblebi konulur. 

Sütün kefir mayasıyla mayalanmasıyla elde edilen içeceğe ne ad verilmektedir.

Kefir, sütün kefir mayasıyla mayalanmasıyla elde edilen içecektir.

Kefir nasıl hazırlanır?

Öncelikle kefir taneleri temiz cam kavanoza koyulur. Oda sıcaklığında taze süt eklenir ve 24 saat karanlık ortamda bekletilir. (Ya da süt koyulaşıncaya kadar veya istenilen kıvama gelinceye kadar bekletilir.) Süzülür ve taneler sonraki mayalama için ayrılır.

Kımız içeçeğinin içeriği nelerden oluşmaktadır?

Kımız içerik olarak %2 alkol, %0,5-1,5 laktik asit, %2-4 süt şekeri ve %2 yağdan oluşmaktadır.

Kısrak sütünden yapılan milli bir içecek olan kımızın çeşitleri nelerdir?

“Uvız Kımız, Sarı Kımız, Tünemel Kımız, Karabalı Kımız, Sirge Kımız Cmyar Kımız” gibi türleri bulunduğu gibi burada verilen isimler dışında 25 ayrı türünün varlığı da kaynaklarda geçmektedir.

Kımızın hazırlanışı ne şekilde gerçekleşmektedir?

Kımız mayasına bir su bardağı taze kısrak sütü katılır ve ılık bir yerde 24 saat bekletilir. İkinci gün buna iki su bardağı daha taze süt katılır. İkinci günün sonunda tüketilmeye başlanır.

Aralarında salebin de bulunduğu bitki familyasının adı nedir?

Salebin bulunduğu orchidaceae familyası üyelerinin kullanımının İlk Çağlara kadar dayandığı bilinmektedir.

Salebin tıbbi amaçlarla kullanıldığına dair bilgiler nerede bulunmaktadır?

980-1037 yılları arasında yaşayan İbn-i Sînâ da “Kanun” adlı eserinin ikinci cildiyle (Edvîye-i Müfrede) beşinci cildinde (Edvîye-i Mürekkebe) salebin tıbbi amaçlarla ne şekilde kullanıldığı anlatılmıştır.

Patates gibi besin değeri kökünd bulunan salep bitkisi genel olarak nerede yetişmektedir?

Ortadoğu’da, özellikle de Suriye’de yetişen bu bodur bitkinin değeri tıpkı patates gibi yapraklarda değil de kökündedir

Salebin yararları nelerdir?

Salep soğuk algınlığına ve boğaz ağrılarına çok iyi gelmektedir. Ayrıca salebin görme duyusunu arttırdığı da bilinmektedir.

Salep nasıl hazırlanmaktadır?

Tencereye süt koyulur. Salep, iki yemek kaşığı şeker ile karıştırılarak süte ilave edilir. Devamlı karıştırarak kaynatılır. Şekeri ilave edilir, kısık ateşe alınır. 4. 10 dakika koyulaşana kadar karıştırılır. Porselen salep fincanlarına doldurulur ve üzerine zencefil ve tarçın serpilir.

Şalgam hangi bitki ailesinde yer alan bir üründür?

Şalgam, turpgiller ailesine ait bir bitki türüdür.

Şalgam nasıl yapılır?

Bir tür pancar olan “şalgam bitkisi” ve “siyah havucun” su ile karıştırılıp, tuz da ilave edilmesiyle yapılmaktadır. Bu karışım, mayalanması için belirli bir süre bekletilerek şalgam suyu elde edilir.

Şalgam genel olarak hangi yemekler ile tüketilmektedir?

Şalgam genellikle kebap çeşitleri ile birlikte tüketilmektedir.

Şerbet nedir?

Bitki, çiçek, meyve özleriyle bazı baharatların şeker ya da balla tatlandırılmasına şerbet denilmektedir.

İtalya, Fransa ve İngiltere'de meyveli dondurmalar hangi isimle adlandırılmaktadır?

İtalya’da 17. yüzyılda şerbetten meyveli dondurma yapılmış ve adına şerbetten bozma sorbetto adı verilmiştir. Bu yüzden Fransa ve İngiltere’de meyveli dondurmalar hâlâ sorbettodan bozma “sorbet” adıyla bilinmektedir.