İçecek Bilgisi Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Gazlı ve gazsız alkolsüz içecek üretimindeki temel farklılık nedir? Açıklayınız.

Üretimdeki temel farklılık, karbondioksit uygulama işlemidir.

Susuzluğu giderme ve serinleme amacıyla tüketilen alkolsüz içecekler genel olarak kaça ayrılmaktadır?

Susuzluğu giderme ve serinleme amacıyla tüketilen alkolsüz içecekler genellikle gazlı ve gazsız içecekler olmak üzere iki grupta incelenmektedir.

Ürünlerin içerisinde neler bulunmaktadır?

Ürünler çeşidine göre değişmekle birlikte, su, tatlandırıcı, asitliği düzenleyici, renklendirici, aroma maddesi, koruyucu, stabilizör ve antioksidan içermektedir.

Gazlı alkolsüz içeceklerin gazsız alkolsüz içeceklerden farklı nedir?

Gazlı alkolsüz içecekler, gazsız alkolsüz içeceklerden farklı olarak karbondioksit ihtiva etmektedir.

Gazlı içecekler kavramını açıklayınız.

Gazlı içecekler en yaygın şekilde alkol içermeyen içecekler olarak tanımlanmaktadır.

Gazlı içeceklere dahil edilen ve dahil edilmeyen ürünler hangisidir?

Çay, kahve, süt temelli içecekler gazlı içecekler grubunun dışında tutulurken, alkolsüz bira ve su gazlı içecekler kavramının tanımlamasına dahil edilmektedir. Ayrıca, bazı ülkeler yasal düzenlemelerinde meyve suyunu ve suyu bu tanımlamanın dışında tutmakta bazıları ise alkolsüz içecek sınıfında değerlendirmektedir.

Türk Dil Kurumu Sözlüğü’ne göre, meşrubat olarak adlandırılan alkolsüz içecekler nasıl tanımlanmaktadır?

İçecek olarak tanımlanmaktadır.

Meşrubat, Türk Gıda Kodeksi’nde nasıl tanımlanmaktadır?

Meşrubat, genellikle soğuk tüketilen alkolsüz içecek olarak tanımlanmakta soda, gazoz, maden suyu, meyve suyu ve meyve aromalı diğer içecekleri de kapsamaktadır.

Meşrubat sözcüğünün kökeni nereden Türkçe’ye geçmiştir? Açıklayınız.

Türkçeye Arapça maşrubat (içecekler) sözcüğünden geçmiştir ve şurb (içme) kökünden gelmektedir.

Zorunlu olmadığı sürece meşrubatlar hangi maddeyi içermektedir?

Zorunlu olmamakla birlikte, genellikle karbonatlıdır.

Meşrubatlar genel olarak içerisinde ne/neleri barındırmaktadır?

Meşrubatlar normal olarak, bir doğal ya da yapay tatlandırıcı madde, yenebilir asitler, doğal veya suni tatlandırıcılar, bazen de meyve suyu içermektedir.

İçeceklerin sınıflandırılmasında alkolsüz içecek ifadesi neleri kapsamaktadır?

Meşrubat tipi ürünleri kapsamaktadır.

Meşrubatlar nelerden elde edilmektedir?

Meşrubatlar doğal aromalar meyveler, fındık, çilek, kökler, otlar ve diğer bitkisel kaynaklardan elde edilmektedir.

Meşrubat olarak kabul edilmeyen içecekler hangileridir?

Kahve, çay, süt, ayran, kakao ve sulandırılmamış meyve ve sebze suları meşrubat olarak kabul edilmemektedir.

Alkollü içeceklerden alkolsüz içecekleri ayırmak için hangi kavram kullanılmaktadır?

Meşrubat olarak kabul edilen ve edilmeyen içecekler meşrubat kavramının tanımını oluşturmakta ve aynı zamanda bu tanım diğer alkollü içkilerden, bu içecekleri ayırt etmek için verilen isim olarak karşımıza çıkmaktadır.

Meşrubat ilk zamanlarda nerede içilmesi için teşvik edilmiştir?

Meşrubat A.B.D.’de alkolün yasaklı olduğu dönemlerde içilmesi tavsiye edilmiştir. Sadece A.B.D.’de değil tüm dünyada git gide sağlıkla ilişkilendirilerek, çeşitli mineralli ve karışım sular, meyve suları çeşitleri giderek artmıştır.

Dünyanın farklı ülkelerinde, farklı kültürlerde üretilen gazlı ve gazsız içeceklere örnek veriniz?

Bir çalı kökü olan kava Fiji ve diğer Pasifik adalarında tüketilmektedir. Küba’da şeker kamışı suyu, bazen nişastayla karıştırılıp gazlı içecek olarak tüketilmektedir. Mısır’da keçiboynuzu ve keçiboynuzu özü, tropik ülkelerde protein eksikliğini gidermek için soya unu içeren meşrubatlar tüketilmektedir. Kuzey Afrika’da manda peynirinin peynir altı suyundan bir gazlı içecek oldukça popülerdir. Bazı Doğu Avrupa ülkelerinde bayat ekmeğin mayalandırılmasıyla, İsrail’de portakal ve bal karışımı ile yapılan gazlı içecekler tüketilmektedir.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz içecekler Tebliği’ne göre, alkolsüz içecekler nasıl sınıflandırılmıştır?

? Meyveli içecek, ? Aromalı içecek, ? Meyveli şurup, ? Aromalı şurup, ? Meyveli içecek tozu ? Aromalı içecek tozu, ? Meyveli doğal mineralli içecek, ? Aromalı doğal mineralli içecek, ? Yapay soda, ? Kola, ? Tonik ve ? Aromalı su.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz içecekler Tebliği’ne göre, alkolsüz içecekler sınıflandırılmasında hangi unsur etkili olmuştur?

Bu sınıflamada daha çok üretim teknolojilerindeki benzerlikler etkili olmuştur.

Bir meşrubatta katkı maddesi kullanılmakta mıdır? Yasal durumunu açıklayınız.

Bir meşrubatta koruyucu katkı maddesi kullanımı yasal çerçeve içerisinde değerlendirilmektedir. Bunun yanında meyve suyunda sadece ekşilik vermek üzere çık kısıtlı sayıda katkı maddesi kullanılmaktadır.

Meşrubat seçerken tüketiciler açısından önemli olan nedir?

Tüketiciler açısından önemli olan, hangi ürünü tüketeceğine karar verirken, aldığı ürünün özelliklerini bilerek tercih hakkını kullanmasıdır.

Enerji içecekleri, alkolsüz içecekler kapsamına girmekte midir? Açıklayınız.

Hayır, enerji içecekleri içerdikleri uyarıcı maddeler nedeniyle alkolsüz içecekler arasında yer almazlar. Bu uyarılar, özellikle belli hastalıklar ve hassasiyetler taşıyan tüketiciler için oldukça önem taşımakta ve tüm tüketiciler tarafından dikkatle okunması gerekmektedir.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında Gazlı içecek kavramı nedir?

Karbondioksit ile gazlandırılmış olan meyveli, aromalı, kola, tonik gibi içeceklerdir.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında Meyveli içecek kavramı nedir?

Meyve suyu, meyve püresi veya bunların konsantresinden içilebilir özellikteki su, şeker, diğer bileşenler ve izin verilen katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre gazlı veya gazsız olarak hazırlanan içecektir. Gazlı olanları, meyveli gazoz olarak da adlandırılabilir ve karbondioksit ile gazlandırılabilir. Gazlandırılmış olanlar tüketicilerin ağırlıkla gazoz adıyla bildikleri üründür. Meyveli gazozların en az yüzde 4’ü meyve bileşeninden oluşur. Gazsız olanlarda meyve bileşeni miktarı ağırlıkça en az yüzde 10’dur. İsimlendirme yapılırken gazsız olanlar meyveli içecek, gazlı olanlar ise meyveli gazlı içecek veya meyveli gazoz olarak adlandırılır ve ayrıca meyveli ifadesi yerine meyvenin adı da yazılabilir. Örneğin; elmalı içecek, elmalı gazlı içecek, elmalı gazoz gibi.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında Aromalı içecek kavramı nedir?

İçilebilir özellikteki su, şeker, diğer bileşenler ve izin verilen katkı ve aroma maddeleri veya aromalı şurubun sulandırılması ile tekniğine göre gazlı veya gazsız olarak hazırlanan ve ihtiva ettiği aroma veya aroma karışımı ile adlandırılan içecektir. Gazlı olanı aromalı gazoz olarak da adlandırılabilir. Aromalı içecek; bileşiminde meyve içermez ancak meyve tadı ve kokusu veren aroma maddeleri içermektedir. Bu içeceklerde isimlendirme yapılırken gazsız olanlar meyve aromalı içecek, gazlı olanlar ise meyve aromalı gazlı içecek veya meyve aromalı gazoz olarak adlandırılır ve ayrıca meyve ifadesi yerine aromanın adı da yazılabilir. Örneğin; elma aromalı içecek, elma aromalı gazlı içecek, elma aromalı gazoz gibi.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında Kolalı içecek kavramı nedir?

İçilebilir özellikteki su, şeker, kafein, diğer bileşenler ve izin verilen katkı maddeleri ve kendine özgü aroma maddeleri ile tekniğine göre hazırlanan ve karbondioksit ile gazlandırılmış olan içecektir. Bu üründeki kafein miktarı 150 mg/l’den fazla olamaz.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında Tonik içeceği kavramı nedir?

İçilebilir özellikteki su, şeker, kinin ve/veya narincin, diğer bileşenler ve izin verilen katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre hazırlanan ve karbondioksit ile gazlandırılmış olan içecektir. Tek basına tüketimi çok fazla olmayan ve genellikle alkollü içkilere katılarak içilen tonik, litrede 85 mg’dan fazla kinin içermesi yasaklanmıştır.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında Meyveli şurup kavramı nedir?

Meyve suyu, meyve pulpu veya bunların konsantresinden şeker, diğer bileşenler, izin verilen katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre hazırlanan ve su ile seyreltilerek meyveli içecek hazırlanmasında kullanılan konsantre üründür. Meyveli şurup; kısaca meyveli içeceğin koyu kıvamlı hâli olarak tanımlanabilir. Meyveli içecek hazırlanmasında kullanılan bu ürünün, hangi oranda seyreltileceğinin ambalaj üzerinde belirtilmesi zorunludur. Verilen oranlarda seyreltildiğinde, meyveli içecek elde edilir.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında Aromalı şurup kavramı nedir?

Şeker, diğer bileşenler, içilebilir özellikteki su, izin verilen diğer katkı ve aroma maddeleri veya aroma maddeleri ve meyve suyu karışımları ile hazırlanan ve aromalı içecek hazırlanmasında kullanılan koyu kıvamlı üründür. Aromalı şurup ise aromalı içeceğin koyu kıvamlı hâlidir ve aromalı içecek hazırlanmasında kullanılır. Yani meyve içermemektedir.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında İçecek Tozu kavramı nedir?

Şeker, meyve suyu, diğer bileşenler, izin verilen katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre hazırlanan ve su ile seyreltilerek veya infuze (içine dökmek, demlemek, aşılamak) edilerek meyveli veya aromalı içecek hazırlanmasında kullanılan toz üründür. Meyveli içecek tozu; meyveli içeceğin tamamen toz hâline getirilmiş şeklidir. Ürün, etiketteki hazırlama talimatına uygun olarak hazırlandığında meyveli içecek elde edilir. Aromalı içecek tozu ise, meyve yerine aroma maddesi içeren ve yine aromalı içecek hazırlanmasında kullanılan toz hâldeki üründür.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında Yapay Soda kavramı nedir?

İçilebilir özellikteki su, sodyum bikarbonat ve/veya izin verilen mineral tuzu, katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre hazırlanan ve karbondioksit ile gazlandırılmış olan içecektir. Eğer dikkatlice incelenmezse, doğal maden suyu ile karıştırılabilir.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne göre alkolsüz içeceklerin tanımlamalarında Sofra içeceği kavramı nedir?

İçilebilir özellikteki suya izin verilen mineral tuzları, organik asit veya tuzlarının katılması ile tekniğine göre gazlı veya gazsız olarak hazırlanan içecektir. Alkolsüz içecekler kapsamındaki diğer bir ürün olan aromalı su; su ve aroma maddeleri ile tekniğine göre gazlı veya gazsız olarak üretilen sudur. Bu üründe doğal kaynak suyu kullanılabileceği gibi içme suyu da kullanılabilir. Ancak bu ürünlerin etiketinde Doğal kaynak suyundan üretilmiştir veya İçme suyundan üretilmiştir ifadelerinden uygun olanının yer alması zorunludur.

Bazı alkolsüz içeceklerde etil alkol kullanılmakta mıdır?

Bazı alkolsüz içeceklerde, üretim teknolojisi gereğince çok düşük miktarlarda etil alkol bulunabilmektedir. Ancak bu etil alkolün, 3 g/l’den fazla olmaması gerektiği yasal olarak hükme bağlanmıştır. Bu miktar alkolsüz içecekler için belirlenen limitlerin çok altındadır.

Alkolsüz içeceklerde bulunabilecek etil alkolün temel olarak kaç kaynağı bulunmaktadır?

Alkolsüz içeceklerde bulunabilecek etil alkolün temel olarak iki kaynağı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi üretimde kullanılan meyvenin sahip olduğu özelliktir. Bilindiği üzere şeker düzeyi yüksek meyveler fermente olabilen gıdalardır ve fermentasyon sonucunda etil alkol ortaya çıkmaktadır. Ekmek, yoğurt, kefir de dâhil olmak üzere tüm fermente ürünlerde çok düşük miktarlarda alkol oluşabilmektedir. Diğer taraftan meyvelerin bünyesinde de doğal olarak çok düşük miktarda alkol bulunmaktadır. Alkolsüz içeceklerdeki etil alkolün ikinci kaynağı ise katkı ve aroma maddelerdir.

Suyun çeşitli kimyasal işlemlerden geçirilerek işlenmesi ve gazlandırılması ne zamana dayanmaktadır?

İnsanın temel ihtiyaçlarından olan su farklı şekillerde tüketilebilmektedir. Antik dönemlerden beri yeraltı sularının şifalı olduğu bilinmekte ve hidroterapi amaçlı kullanılmaktadır. Tarihin hemen her döneminde aromatik otlarla, bal, meyve özleri ve çeşitli çiçeklerle tatlandırılmış sular, şuruplar ve şerbetler yapılmaktadır. Ancak bunların çeşitli kimyasal işlemlerden geçirilerek işlenmesi ve gazlandırılması birkaç yüzyıl öncesine gitmektedir.

Avrupa ülkesinde yaygın olması kaynatılmış ve bitkilerle aromalandırılmış içeceklerin yaygın hâle gelmesinin nedeni nedir?

Yirminci Yüzyıla kadar su yoluyla bulasan kolera, dizanteri gibi salgın hastalıklar birçok Avrupa ülkesinde yaygın olması kaynatılmış ve bitkilerle aromalandırılmış içeceklerin yaygın hâle gelmesine neden olmuştur.

Tarihsel olarak incelendiğinde alkolsüz içeceklerin meyve ile aromalandırılmış sulardan ve alkol içermeyen bitki özlerinden etken maddelerin ayrıştırılmasına (ekstraksiyon) örnek veriniz?

Tarihsel kaynaklar incelendiğinde 1320 yılında arpa ile aromalandırılmış, 1663 yılında limonla aromalandırılmış içeceğe rastlanmaktadır. Bu içecekler gazsız ve alkolsüz içeceklerdir.

17. Yüzyılda mineralli sular ile ilgili yapılan çalışmalar nelerdir?

17. yüzyılda bazı kimyagerler çeşitli mineralli suların bileşimlerini analiz etmeye başlamışlardır. Robert Böyle, 1685’de yayınladığı bir makalesinde maden sularının sağlığa yararlarından bahsetmektedir. Bilim insanlarının yaptıkları çalışmalar sonucunda maden sularının ihtiva ettiği tuzlardan arındırılarak ticari olarak değer kazanabileceğini göstermişlerdir. Kimyager Nehemiah Grev 1697 yılında suların içinden Epsom adı verilen birçok hastalığın tedavisinde kullanılan tuzu ayrıştırmak için geliştirdiği cihaza patent almıştır.

18. Yüzyılda mineralli sular ile ilgili yapılan çalışmalar nelerdir?

18. yüzyıla gelindiğinde artık Londra’da şişeli sular için ciddi rekabet ortamı oluşmuştur. Bu rekabet ortamında ev yapımı şuruplar, tatlandırılmış sular, likörler satılmaktaydı. Birçok bilim insanı 18. yüzyılın ortalarından itibaren kaplıca sularını gazla köpürtme üzerine deneyler yapmaya başlamıştı. Yapay olarak basınç altında karbondioksitin suda çözündürülmesi ile yapay gazlı su üretimi ise 1760’lı yılların sonunda gerçekleştirilmiştir. Teorik çalışmalar ve tanımlamalar 17. yüzyılda başlasa da 1772’de Joseph Priestley isimli bir İngiliz bilim adamı suya karbondioksit ekleyerek köpüklü ve lezzetli bir içecek elde etmiştir. Bu tarih karbondioksitli yani gazlı içeceklerin doğuşu olarak kabul edilmektedir. 1775’te John Mervyn küçük miktarda gazlı su üretebilecek bir düzenek icat etmiştir.

İngiltere’de ticari olarak yapay gazlı su üretimi ne zaman başlamıştır?

1770’lerin sonunda İngiltere’de ticari olarak yapay gazlı su üretimi başlamıştır. Böylece alkolsüz gazlı içeceklerin de ticari olarak seri üretiminin önü açılmıştır.

Gazlı alkolsüz içeceklerin gerçek anlamda ticarileşmesi kim tarafından ve ne zaman başlatılmıştır?

1806’da gazlı alkolsüz içeceklerin gerçek anlamda ticarileşmesi Benjamin Siliman tarafından başlatılmıştır. Amerika’nın New Haven bölgesinde karbondioksitle karıştırdığı suyu şişeleyip soda olarak satışa sunmuştur.

Aromalı soda ne zaman popüler hale gelmiştir?

1830’larda aromalı soda popüler hale gelmiştir.

Gün boyu gazlı içecek sunulması ne zaman ve kim tarafından ortaya çıkmıştır?

1832’de John Mathews isimli bir mucit taşınabilir boyutta, kurşun kaplı bir hazne içinde sülfürik asit ile mermer tozunu birleştirip karbondioksit üretmiş, kimyasalların etkisi nedeniyle tadı hoş olmayan bu gazlı suya çeşitli tatlı karışımlar ve gazı çabuk kaçmasın diye sodyum bikarbonat eklemiştir. Bu icat sayesinde meşrubat sifonlarıyla (pre-mix) satış noktaları, gün boyu gazlı içecek sunar hâle gelmiştir.

Günümüzde popüler olan alkolsüz içecek aromaları nelerdir?

Günümüzde popüler olan alkolsüz içecek aromaları; kola, limon, portakal, zencefil, kök birası ve üzümdür.

Geçmişten günümüze en popüler gazlı içecek hangisi olmuştur?

Geçmişten günümüze olası tüm aroma çeşitlerinden bir veya birkaç çeşit gazlı içecek üretilmiştir. Kolalı içecekler bu ürünler arasında en popülerlerden biridir.

Uzun deniz seyahatlerinde denizciler için hem susuzluğu gidermek hem de hastalıklara iyi gelecek bir karışım hazırlama çalışmaları ne zaman başlamıştır?

Uzun deniz seyahatlerinde denizciler için içme suyu her zaman yaşamsal öneme sahip olmuştur. İçmek için alkol içermeyen çeşitli suların hazırlanması yanında deniz seyahatlerinde hem susuzluğu gidermek hem de hastalıklara iyi gelecek bir karışım hazırlama çalışmaları 18. Yüzyılda başlamıştır.

Denizcilik hastalığı olarak da bilinen İskorbüt hastalığına nasıl çözüm bulunmuştur?

C vitamini eksikliğinde meydana gelen bu hastalık, 18. Yüzyıla gelindiğinde limon ve portakal suyunun bu hastalığı önlediği keşfedilmiştir. Kaptan Cook’un deniz seferlerinde denizcilere limon suyunun kaynatılarak elde edilen konsantre doğrudan kullanılmıştır. Bu uygulama sonucunda C vitaminini uzun süre muhafaza etmenin de yolu bulunmuş oldu.

Birkaç ay süren uzun deniz yolculukları sırasında taze suyun depolanması nasıl sağlanmıştır?

Karbondioksitin antiseptik özelliği ve içeceklerin raf ömrünü uzatması bu yöntemlerden biri olmuştur.

Bazı gazlı içecekler serinletici etkisi nedeniyle bazıları ise tedavi edici etkileri olduğu için tüketilmekteydi. Bunlardan tedavi edici etkileri olan içeceklere örnek veriniz.

Bazı gazlı içecekler serinletici etkisi nedeniyle, bazı içecekler de tedavi edici etkileri nedeniyle tüketilmiştir. Bunlardan en iyi bilineni sıtma tedavisinde kullanılan gazlı içecek olan kinin toniğidir. Karbondioksitli su da tedavi amaçlı kullanılmaktaydı.

19. Yüzyılda üretilen ve hala günümüzde üretilmeye devam eden gazlı içecekler hangileridir?

19. Yüzyılda üretilen soda, zencefil gazozu ve kinin toniği gibi bazı gazlı içecekler hâlen günümüzde üretilmektedir.

70’li yıllarda gazlı içeceklerin satışının artmasında hangi unsurlar etkili olmuştur?

70’li yıllarda, üstteki kapağından kolayca açılan teneke kutular ve bunların konulduğu otomatlar sayesinde gazlı içeceklerin tüketilmesinde ciddi bir artış görülmüştür.

Osmanlı’da ilk gazoz nerede ve ne zaman üretilmiştir?

1908’de Beyoğlu’nda üretilmiştir.

Cumhuriyet Dönemi’nde gazoz üretimi ne zaman başlamıştır?

1930 yılında başlamıştır.

1930 yıllarında İstanbul’da gazozlu içecek üretimine nasıl başlanmıştır?

İstanbul’da 1930’lu yıllarda esans, limon tuzu, ithal şişe ve karbonik asit ve meşrubat makineleri satan bir iş yerinden karpuz kazan tabir edilen tank ve iki adet el trajı (şişe doldurma, kapama makinesi) ile üretime başlanmıştır.

İlk Türk meşrubatı ne zaman ve nerede üretilmiştir?

1960’tan sonra İstanbul’da Kocataş Memba Suyu tesisinde ilk Türk meşrubatı üretilmiştir. Böylece meşrubat üretiminde ilk batı teknolojisi kullanılmaya başlanmıştır.

1960’lardan günümüze gazozlu içecek markalarının tarihi sürecinden bahsediniz.

1960’lı yılların sonlarında bine yakın yerel gazoz markası bulunmaktaydı. Gazozhane cenneti olan Beyoğlu’nda başlayıp kısa süre sonra Anadolu’ya yayılan ve her şehrin kendine özgü tatlarıyla üretilen gazoz markaları, 1964 yılında iki yabancı kola markasının pazara girmesiyle, gazoz imalatçılarının önemli bir kısmını oluşturan Gayrı Müslimlerin göç etmesiyle, yavaş yavaş azalmıştır. 2000’lerden sonra gazoz ve meyveli içecekler ve uzun yıllardır yerel kalan ve bazıları yok olan markalar, bugün tekrar üretilmeye başlamıştır.

Türkiye’de içecek tüketiminin oranları nasıl dağılmıştır?

Türkiye’de içecek tüketimin yüzde 37’si gazlı ürünlerden oluşurken 2011 yılında 3,3 milyar litre gazlı içecek, 4,2 milyar litre paketlenmiş su, 1,1 milyar litre meyve suyu ve yaklaşık 600 bin litre ayran tüketilmiştir.

Meşrubatçılar Derneği (MEDER), Madensuyu Üreticileri Derneği_ (MASUDER) ile Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayiciler Derneği’nden (ASÜD) açıklamalarına göre, Türkiye’de alkolsüz içecek tüketimi durumu nasıldır?

Türkiye’de alkolsüz içecek tüketimi 2013’te yüzde 4,7 büyüyerek 9 milyar litreye ulaşmıştır. Bu büyümeye en fazla katkıyı paketlenmiş su sektörü yaparken onu buzlu çay ve meyve suları takip etmektedir. Giderek büyüme eğiliminin devam etmesi beklenmektedir. Türkiye’de kişi başına gazlı içecek tüketimi yıllık ortalama 170 şişeyken, bu oran A.B.D.’de 750 şişe civarındadır. Bu durum, sektör temsilcileri tarafından Türkiye’deki pazarın büyümeye açık olduğunun bir göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Türkiye’de meşrubat sektörünün yüzde 98’ini, MEDER üyesi olan beş büyük firma oluşturmaktadır.

Türkiye’de gazlı içecek sektöründe hangi çeşit içecekler bulunmaktadır?

Türkiye’de gazlı içecek sektöründe kolalı içecekler, meyveli gazlı içecekler ve sade gazozlar bulunmaktadır.

Türkiye’de gazlı içecek sektörünün kullandığı teknolojiler nelerdir?

Günümüzde milyonlarca şişe her türlü gazlı ve gazsız meşrubat en yüksek teknolojilerle üretilip tüketicisine sunulmaktadır. Bugün orta kapasiteli bir meşrubat makinesi ile saatte 10.000-12.000 litre mamul üretilmektedir. Önceki dönemlerde kullanılan banyo küvetinin yerini 12.000 litrelik kaliteli paslanmaz çelik tanklar almıştır. Hazırlanan şuruplar özel filtreden geçmekte ve 95°C’de pastörize edilmektedir. Bütün ürünlerin her iki saate bir mikrobiyolojik ve kimyasal kalite kontrolanalizleri laboratuvarlarda yapılmaktadır.

Türkiye’de gazlı içecek sektörünün durumundan ve bu pazarın geleceğine ilişkin hedeflerinden bahsediniz.

Türkiye’de yıllık kişi basına otuz litrenin üzer inde gazlı içecek tüketilmektedir. Bu oranı diğer dünya ülkelerinin gazlı içecek tüketimi ile kıyaslandığında, Türkiye’nin gazlı içecek tüketiminin düşük olduğu ortaya çıkmaktadır.1999 yılına kadar üretimde yıllık artış yüzde 10 iken 2001 yılındaki ekonomik krize kadar üretim düşüşe geçmiştir. Sektörün 2004 yılında yüzde 7’lik bir artış yakalanmıştır. Ekonomide yaşanan gelişmeler ve tüketimin giderek artması ve sektörde uzun vadede büyüme beklenmektedir. Ayrıca Türkiye’nin genç nüfusa sahip olması nedeniyle sektör gelişime açık bir pazar potansiyeli taşıması sektörün gelişimi için bir fırsat olarak değerlendirilmektedir. Gelecekte ise yıllık kişi başına tüketimi Avrupa ülkelerinin seviyesi olan 60 litreye çıkarılması hedeflenmektedir. Markalar arasındaki rekabetin, tüketiciye olumlu yansıyacağı var sayılarak gelecek dönemde fiyat ve ürün çeşitlemesinin artacağı öngörüler arasında yer almaktadır.

AB ile kıyaslandığında Türkiye, maden suyu tüketiminde ne durumdadır?

Türkiye, maden suyu tüketiminde AB’nin çok gerisinde kalmaktadır. Türkiye’de 2011 yılında tüketilen maden suyu miktarı 530 milyon litre olmuştur. Ülkede kişi başı yıllık maden suyu tüketimi yaklaşık 7,6 litre seviyesindeyken, bu oran AB ülkelerinin çok gerisinde kalmaktadır. İtalya, kişi başı 170 litre maden suyu tüketimiyle Türkiye’nin 22 katına ulaşırken, Belçika’da 136 litre, Fransa’da 130 litre, Almanya’da 120 litre, İspanya’da ise 110 litre maden suyu tüketilmektedir.

Türk Standartları Enstitüsü’ne göre gazoz (gazlı alkolsüz içecek) ne anlama gelmektedir?

Türk Standartları Enstitüsü’ne göre gazoz (gazlı alkolsüz içecek); içilebilir özellikteki su ve izin verilen tat verici, asitlendirici, tamponlayıcı, stabilize ve emülsiye edici renklendirici oksitlenmeyi önleyici, köpük önleyici aroma verici ve kimyasal koruyucu katkılarla tekniğine uygun olarak hazırlanan ve karbondioksitle yapay olarak gazlandırılmış olan içecektir.

Gazozlar hangi kıstaslara göre çeşitlere ayrılmaktadır?

Gazozlar üretimde kullanılan meyvelerin oranlarına ve içerisindeki aroma maddelerine göre çeşitli gruplara ayrılmaktadırlar.

Meyve aromalı gazozları tanımlayınız?

Meyve aromalı gazozlar; meyve suyu, püresi ya da bunların konsantresinin içilebilir özellikteki su, şeker, izin verilen katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre gazlı olarak hazırlanan alkolsüz içeceklerdir. Meyveli gazoz, içerisinde en az yüzde 6 meyve suyu ve yüzde 7 seker (sakaroz) içermelidir. Yapımında kullanılan meyve suyuna göre portakallı gazoz, mandalinalı gazoz vb. şeklinde adlandırılmaktadır. Meyve aromalı gazoz; içerisin de en az yüzde 2 meyve suyu ve yeteri kadar meyve aroması içermelidir. Hazırlanmasında kullanılan meyve suyunun cinsine göre çilek aromalı, böğürtlen aromalı, ahududu aromalı gazoz gibi isimlerle adlandırılmaktadır.

Gazozların belli servis sıcaklığı bulunmakta mıdır?

Gazozlar serinletici özelliklerinden dolayı soğuk olarak tüketilen içeceklerdir. Bu içeceklerin ortalama servis sıcaklığı +3 _le +5 °C arasında olması gerekmektedir.

Sade gazoz nasıl hazırlanmaktadır?

Alkolsüz gazlı içeceklerin üretiminde hazır olarak gelen konsantre, tasfiye su ve şekerle karıştırılarak basit şurup hazırlanmaktadır. Basit şuruba karıştırma tanklarında (oranlayıcı ekipman/karbonatör) karbondioksit ve tasfiye suyu basılarak en son ürün yapılarak doluma geçilmektedir. Sade gazoz olarak adlandırılmaktadır.

Karışık aromalı gazoz nasıl hazırlanmaktadır?

Karışık aromalı gazoz, değişik bitki ve meyve aromalarıyla hazırlanan sade gazozdur. Bu ürünlerle birlikte bitki aromalı gazoz yapımında çeşitli bitkilerin ekstrakt (bitkilerin etkin maddesini ortaya çıkarma) veya aroması kullanılmaktadır.

Tüm alkolsüz gazlı içecekler karışım yapısı nasıl oluşmaktadır?

Gazlı içecek üretiminde ilk aşama içeceğin yüzde 90-99 gibi büyük bir kısmını oluşturan suyun hazırlanmasıdır. İçecekte kullanılan su; şehir şebeke suyu ve kuyu suyundan elde edilen insani tüketim amaçlı içme ve kullanma suyu olup, gazlı içeceğin kalitesini doğrudan etkileyen en önemli bileşendir. Ürün eğer şekerli bir ürün ise, su ile şeker uygun koşullarda karıştırılarak, homojen bir şekerli su karışımı olan basit şurup hazırlanır. İçeceğin çeşidine bağlı olarak hazırlanan basit şurubun içerisine renk maddeleri, aroma maddeleri, meyve suyu, kıvam vericiler, asitler ve kimyasal koruyucular ilave edilir. Karışımın şeker ve asit oranı belirlenerek, gerekli ise su ilave edilir. Hazırlanan bu karışım bitmiş şurup olarak adlandırılır. Ürün eğer diyet bir ürün ise, tatlandırıcı ve aromalar su ile karıştırılarak doğrudan bitmiş şurup hazırlanır. Bitmiş şurup şurup hane olarak adlandırılan ve üretimin ilk aşamasının gerçekleştirildiği_ bölümlerde ve paslanmaz çelik tanklarda hazırlanmaktadır. Bitmiş şurup briks ve yoğunluğu son ürünün birkaç katı daha yüksek, gazsız konsantredir ve bu hâldeyken bir yarı mamuldür. Daha sonra çırpıcı makinelerinde 1/4, 1/5 vb. oranlarda su ile karıştırılarak seyreltilmektedir. Bazı mikser sistemlerinde ise soğutulan su, içeceğin çeşidine bağlı olarak şurup haneden gelen bitmiş şurupla belli oranlarda karıştırılır. Seyreltilmiş 1-8 santigrat derecedeki soğuk şuruba belli miktarda karbondioksit enjekte edilerek son ürün hâline getirilir.

Alkolsüz gazlı içeceklerin hazırlanmasında nelere dikkat edilmelidir?

Tüm alkolsüz gazlı içecekler basit bir karışım yapısından oluşmaktadır. İlk olarak, su içecek hacminin yüzde 87 yüzde 92’sini oluşturmaktadır. Kullanılan su; safsızlıkları (içinde bulunan istenmeyen maddeler), mikroorganizmalar, kötü tat, koku bileşenleri ve bulanıklık gibi diğer istenmeyen bileşikleri ayırmak için önceden kontrol edilmektedir. Ayrıca sertlik ve alkalinitesi (suyun asitleri nötralize etme kapasitesi) ayarlanmalıdır. Gazlı alkolsüz içecek üretimi, gıda endüstrisinde başka ürünlerin üretimine kıyasla daha basit bir süreç olup, gıda olması nedeniyle sürecin her aşamasında özel bir dikkat gerektirmektedir. Örneğin, gazlı içecek üretimini etkileyen faktörler olan ürün sıcaklığı, gaz basıncı, doldurma seviyesi, ürün asitliği, karbondioksit içeriği ve şeker oranı (briks) sürekli kontrol edilmelidir.

Gazlı içeceklerin üretim aşamaları nelerdir? Sıralayınız.

1. Suyun istenilen nitelikte hazırlanması. 2. Uygun ortamda su ve şekerin karıştırılarak şurup konsantresinin hazırlanması. 3. Hazırlanan basit şurubun içerisine renk maddeleri, aroma maddeleri (esanslar), meyve suyu, kıvam vericiler, asitler ve kimyasal koruyucular ilave edilmesi. 4. Bitmiş şurubun içine uygun oranlarda suyla karıştırarak seyreltilmesi. 5. Soğuk şuruba belli miktarda CO2 enjekte edilerek nihai ürünü tamamlanması. 6. Şişelenmesi ve kasalanması.

Gazlı içecek üretiminde kullanılan başlıca maddeler nelerdir?

Gazlı içecek üretiminde su, karbondioksit, şeker, asit düzenleyiciler, esans ve koruyucu maddeler gibi başlıca maddeler kullanılmaktadır.

Gazlı içecek üretiminde kullanılan maddelerden biri olan su hangi özelliklere sahip olmalıdır?

? Gıda endüstrisinde kullanılan su genellikle içilebilir nitelikte olması (içme suyu değilse birtakım işleme tabi tutulması gerekir) ? Suyun olabildiğince yumuşak olması ? Mikrobiyolojik açıdan temiz olması, ? Renk ve koku içermemesi, ? Berrak olması, ? Herhangi bir patojen mikroorganizma taşımaması ve suda dışkı kökenli bulaşma bulunmaması, gerekmektedir.

Gazlı içecek üretiminde kullanılan maddelerden biri olan karbondioksit hangi özelliklere sahiptir?

Renksiz ve kokusuz bir gazdır ve havadan ağırdır. 1 litresi 0°C’de ve 760 mm cıva basıncında 1.977 g gelmektedir. Yanıcı ve yakıcı değildir. Bu nedenle yangın söndürmede kullanılmaktadır. Gerçekte karbonik asidin susuz formudur ve suda çözündüğü zaman asidik reaksiyon göstermektedir. Sıcakta karbonik asit karbondioksit ve suya ayrışmaktadır. Karbondioksit doğada yaygın olarak bulunmaktadır. En önemli kaynaklarından birisi havadır. Temiz havada hacim olarak yüzde 0.03-0.04 düzeyinde karbondioksit mevcuttur. Karbondioksit, kalsiyum karbonat ve kalsiyum bikarbonattan elde edilmektedir. Karbondioksit, su ile birleştirilerek karbonik asit elde edilir.

Gazlı içecek üretiminde kullanılan maddelerden biri olan şeker hangi özelliklere sahiptir?

Alkolsüz içeceklerin karakteristik özelliklerinin sağlanması bakımından önemli bir bileşenlerdir. Alkolsüz içeceklerde yaygın olarak kullanılan şekerler sukroz, glukoz şurupları ve fruktoz şuruplarıdır. Şeker olarak gazlı içeceklerde en çok sakaroz kullanılmaktadır. Sakarozun su alarak glikoz ve früktoza parçalanmasına «inversiyon» adı verilmektedir. Doğal şekerlerden glikoz, früktoz, laktoz ve maltoz gazlı içecek üretiminde kullanılmaktadır. Ayrıca diyet içecek üretiminde sorbitol, mannitol, ksilitol, sakkarin ve sodyum siklamat kullanılmaktadır. Gazlı içecek üretiminde şekerin çözünürlüğü de önem taşımaktadır. Bu açıdan şekerin en iyi tane iriliği 0.5-1.4 mm arasında olması gerekmektedir. 20°C’de 100 kısım suda 204 kısım şeker çözünmektedir. Şekerin suda çözünürlüğü ile sıcaklık arasında bir ilişki bulunmaktadır. Kristalizasyonu engellemek için genellikle yüzde 65’lik şeker şurubu hazırlanmaktadır. Doğal şekerler içinde çözünürlüğü en az olan laktoz, en fazla olanı ise früktozdur. Alkolsüz içeceklerde yaygın olarak kullanılan yapay tatlandırıcılar; asesülfam-K, aspartam, alitam, siklamat, neohesperidin dihidrokalkon, sukraloz, neotam, sakkarin ve siteviosittir.

Gazlı içeceklerde şeker oranı yüksek midir?

Gazlı içeceklerin karbondioksit gazı kadar şeker oranı da hayli yüksektir. Bir kutu kolalı içecekte 25 küp şeker bulunmaktadır.

Gazlı içeceklerde yüksek oranda şekerin sağlık üzerine etkileri nelerdir?

Yüksek şeker oranı insülini yükseltmektedir, kilo almayı daha da kolaylaştırmaktadır. Etiketlerinde ‘şekersiz’, ‘light’ gibi ibareler bulunan diyet gazlı içecekler ise metabolizmaya etkileri hâlen tartışılan tatlandırıcılar içermektedir. Gazlı içecekler aynı zamanda diş sağlığı üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilmekte, mide rahatsızlığı olan kişilerin şikayetlerini artırmaktadır. Bu nedenlerle sağlık sorunları olanlar ve çocuklar için önerilmemektedir.

Gazlı içecek üretiminde kullanılan maddelerden biri olan asit düzenleyiciler hangi özelliklere sahiptir?

Gazlı içecekler üretiminde asitliği düzenlemek amacıyla sitrik, tartarik, malik, fumarik, laktik ve ortofosforik asit kullanılmaktadır. Gazlı içeceklerde asit düzenleyicilerin ekstra köpürme, ağız hissi, aroma ve keskinlik sağladığı bilinmektedir. Gazlı alkolsüz içecekler karbondioksitten dolayı karbonik asit içermektedir ve ağızda bıraktığı keskin tat karbonik aside dayandırılmaktadır.

Gazlı içecek hazırlamada asit kullanılırken dikkat edilmesi zorunlu hususlar nelerdir?

? Asitlerin kurşun içerip içermediği kontrol edilmelidir. ? Asit çözeltileri boyalı ve paslanmaz çelik olmayan kaplara konulmamalıdır. Aksi hâlde toksik bileşikler nedeniyle tat değişimi oluşabilmektedir.

Alkolsüz içeceklerde yaygın olarak kullanılan asit düzenleyiciler nelerdir?

Sitrik asit, tartarik asit, fosforik asit, laktik asit, asetik asit, malik asit, fumarik asit, askorbik asit alkolsüz içeceklerde yaygın olarak kullanılan asit düzenleyicilerdendir.

Gazlı içecek üretiminde kullanılan maddelerden biri olan Esanslar (aroma maddeleri) hangi özelliklere sahiptir?

İçeceğe karakteristik tat ve koku vermektedir. Gazlı içecek üretiminde kullanılan aroma maddeleri, içecek içerisinde iyi çözülebilir nitelikte olması ve içecek bileşenlerine karşı yapılarını koruması gerekmektedir. İçeceğin aroması içeceğin cinsine özgü kimliğinin belirlenmesini sağlamaktadır. Tüketicinin ilgisini çekme noktasında duyusal görünüşünün bir parçasıdır.

Yaygın kullanılan aroma maddesi hangisidir? Açıklayınız.

Yaygın olarak kullanılan aroma maddesi kola aromasıdır. Kola aroması, kola kökü ekstraktı, % 10’a kadar kafein ve bir esans karışımından oluşmaktadır. Koladan sonra en çok kullanılan aroma meyve aromasıdır. Aroma olarak meyvenin kendisini ya da esansı kullanılabilmektedir.

Gıda enstitüsünde kullanılan esanslar kaça ayrılmaktadır?

Gıda endüstrisinde kullanılan esanslar yapay ve doğal olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Yapay esansları açıklayınız.

Yapay esanslar içerisinde doğal bileşikler yanında sentetik olarak elde edilmiş aroma bileşiklerini de içermektedir.

Doğal esansları açıklayınız.

Doğal esans yalnızca doğal aroma tat ve koku bileşiklerini içermektedir. Gazlı içecek hazırlanmasında daha çok narenciyelerin kabuk yağları kullanılmaktadır. Bunların en çok kullanılanı ise limon kabuk yağıdır. Bir limon ortalama 100-120, kabuğu ise 50-60 g’dır. Kabuktaki yağ oranı ise yüzde 5-yüzde 7 arasında değişmektedir. 100 kg limondan uygulamada elde edilen kabuk yağı 1000-1014 g arasında değişmektedir. Uçucu yağ olarak bilinen bu bileşikler suda çok az çözülmektedirler. Bu nedenle çözeltiler daha çok alkol içinde hazırlanmaktadır. Diğer esanslar; portakal-çiçeği, keçiboynuzu ve zencefildir.

Gazlı içecek üretiminde kullanılan maddelerden biri olan Koruyucu maddeler hangi özelliklere sahiptir?

Gıdayı mikroorganizmaların sebep olduğu bozulmalara karşı koruyarak raf ömrünü uzatan kimyasal maddelerdir. Alkolsüz içecekler ortam olarak birçok mikroorganizma için oldukça ideal bir özellik taşımaktadır. Bu nedenle gazlı içeceklere kısa süreli depolama uygulanacaksa koruyucu ilave edilmesine gerek bulunmamaktadır. Kullanılan koruyucular; kükürt dioksit, benzoik asit ve benzoatlar, sorbik asit ve sorbatlardır. Ayrıca içeceklerin oksitlenmesini önlemek için antioksidanlar ve görünümü için renk veren maddeler de kullanılmaktadır.

Enerji içecekleri; Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Enerji İçecekleri Tebliği’ne göre nasıl tanımlanmaktadır?

Enerji içecekleri; Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Enerji İçecekleri Tebliği’nde: bileşimindeki yararlanılabilir karbonhidrat içeriği nedeniyle insan vücuduna enerji sağlayan ve ürün özelliklerinde limitleri belirlenen fonksiyonel maddeleri, vitamin ve mineralleri de içerebilen içecekleri ifade eder şeklinde tanımlanmaktadır.

Enerji içecekleri ürünlerinin özellikleri nelerdir?

? Enerji içeceklerinin karbonhidratlardan sağlanan enerji değeri 100 ml’de 45 kcal’den az olmamalıdır. ? Enerji içecekleri özel beslenme amaçlı gıdalar kapsamında değerlendirilmez. ? Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Enerji İçecekleri Tebliği kapsamında yer alan ürünlerin kafein miktarı 150 mg/L’den fazla olmamalıdır. ? Alkol miktarı hacmen yüzde 0,05’den fazla olmamalıdır. ? Enerji değeri azaltılmış ürünlerde birinci hüküm uygulanmaz. Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Enerji İçecekleri Tebliği kapsamında yer alan ürünlerin bileşiminde; ? İnositol 100 mg/L ? Glukoronolakton 20 mg/L ? Taurin 800 mg/L ‘den fazla olmamalıdır.

Taurin nedir? Açıklayınız.

Enerji içecekleri, yüksek oranda taurin içermektedir (~4000mg/L). Merkezî sinir sistemi için gerekli, metionin ve sistein metabolizması sonucu elde edilen ve birçok metabolik süreçte rol oynayan bir amino asittir. Vücutta, doğal olarak alınan protein kaynaklarının metabolizması sonrasında üretilir. Enerji içeceklerindeki taurin doğal değildir ve miktarı çok yüksektir.

Glukoronolakton nedir? Açıklayınız.

Organizmada glikoz yakılımı sırasında oluşan bir karbonhidrattır. Enerji içeceklerindeki glukuronolakton miktarı da çok yüksektir. B grubu vitaminleri enerji metabolizmasında görev alırlar ve enerji oluşumuna yardım ederler. Yüksek dozda alınan Niasin (B3 Vitamini) yanma, kaşınma, kızarıklık gibi reaksiyonlara neden olmaktadır.

İnositol nedir? Açıklayınız.

Organizmada, bağırsaklarda yararlı bakteriler tarafından üretilen bir B vitamini eşitidir. Diyabet sorunlarının oluşmasında inositol metabolizması ile ilgili kusurun rol alması olasılıklar içindedir.

Yaşanan sorunlar nedeniyle Enerji İçecekleri Tebliği kapsamında enerji içecekleri ürünlerinin etiketinde hangi ifadeler yer almaktadır?

Alkol ile karıştırılarak veya beraber tüketilmemesi, çocuklar, 18 yaş altı kişiler, yaşlılar, diyabetliler, yüksek tansiyonu olanlar, gebe ve emzikli kadınlar, metabolik hastalığı olanlar, böbrek yetmezliği olanlar ile kafeine hassas kişiler için tavsiye edilmez. Sporcu içeceği değildir, yoğun fiziksel aktivite sırasında ve sonrasında rehidrasyon amacıyla tüketilmemelidir. Günlük 500 ml den fazla tüketilmesi tavsiye edilmez uyarıları yer almaktadır.

Alkolsüz ve çok fazla kafein içeren enerji içecekleri, hangi vitamin ve uyarıcı etkiye sahip maddeler barındırmaktadır?

Taurine, gingseng, guarana gibi maddeler barındırmaktadır.

Enerji içeceklerinin bileşimi yani içinde bulunan maddeler nelerdir?

Kafein, ephedrine, guarana, şeker, vitaminb, taurin, inositol, glukoronolakton, carnitine, creatine, tatlandırıcı ve etil alkoldür.

Günümüzde enerji içecekleri yaygın olarak kimler tarafından kullanılmaktadır?

Yaygın olarak kullanılmakta olan enerji içecekleri, özellikle; adrenalin tutkunları ve spor faaliyetleriyle meşgul olan kişilerin vazgeçilmez içeceği haline gelmiştir.

Enerji içeceği tüketicilerinin dikkat etmesi gereken konular nelerdir?

? Bir enerji içeceği üzerindeki etikette besin öğeleri ve miktarları tablosu mutlaka olmalı. ? Etikette, tüketiciye uyarılar bölümünde alkolle karıştırılarak veya beraber tüketilmemesi yazmalıdır. ? Çocuklar,18 yaş altındakiler, yaşlılar, diyabeti olanlar, yüksek tansiyonu olanlar, gebe ve emzikli kadınlar, metabolik hastalığı olanlar, böbrek yetmezliği olanlar, kafeine hassas kişiler için tavsiye edilmez uyarısının mutlaka olması ve bu şikayetleri olanlar da kesinlikle kullanmamalı. Bir kereden bir şey olmaz demeyip hayatı riske atacak davranışlardan kaçınılmalı. ? Sporcu içeceği değildir, fiziksel aktivite sonrası tüketilmemelidir uyarısı yazmalı ve bu şekilde de tüketilmemeli. ? Özellikle içki ile karıştırılarak satılması tehlikelidir.

Gıda kodeksinde tanımlandığı üzere meyve suyu nasıl bir içecektir?

Gıda kodeksinde tanımlandığı üzere meyve suyu; yüzde 100 meyve içeren bir içecektir.

Genel anlamda meyve suyu sektöründe meyve suyundan başka kaç ana ürün bulunmaktadır?

Genel anlamda meyve suyu sektöründe meyve suyundan başka iki ana ürün daha bulunmaktadır. Bunlar; yüzde 25-50 meyve içeriği ile meyve nektarı, %10 meyve veya meyve suyu püresi içeriği ile meyveli içeceklerdir.

Aromalı içecekler ve meyve sularının farkı nedir?

Aromalı içeceklerin meyve suyu ile ilgisi yoktur ve içeriklerindeki meyve oranı %1 veya daha azdır. Bu tür içecekler genellikle değişik meyve esansları, şeker, sitrik asit ve boya ile hazırlanmaktadırlar.

Meyve sularının özellikleri nelerdir?

Meyve suları sağlıklı olgun bir meyveden elde edilmekte ve elde edildiği meyvenin tipik renk, tat ve koku özelliklerini taşımaktadırlar. Meyve sularının ağırlıklı içeriği sudur. Sukroz. fruktoz, glikoz, ve sorbitol da içinde olmak üzere karbonhidratlar, meyve suyunda sudan sonra gelen besleyicilerdir. Meyve sularında ayrıca az miktarda protein ve mineral de bulunur. Meyve sularının vitamin C, karotenoid ve fenolik bileşik içerikleri ile potansiyel antioksidan etkinlik gösterdiği bu nedenle bazı kanser türleri ile kalp ve diğer kronik hastalıklara karşı koruyucu etkilerinin olabileceği belirtilmekledir.

Meyce suyu üretimi Dünya’da ve Türkiye’de ilk kez ne zaman gerçekleştirilmiştir? Ve Türkiye’de bu sektör ne gibi durumlar yaşamıştır?

Meyve suyu üretimine Dünya’da ilk kez 1896, Türkiye’de ise deneme çalışmaları 1956 yılında başlanılmıştır. O yıllardan bugüne dek Türkiye’de meyve suyu sektörü farklı süreçler yaşamıştır. 1970’li yıllarda çağdaş teknolojinin uygulamaya başlanılması; 1980’li yıllarda yoğun dalgalanmaların olduğu ve birçok firmanın el değiştirdiği, 1990’li yıllarda istikrarın yaşandığı. 2000’li yıllarda ise gerek yurt içi tüketim gerekse dış pazar arayışlarının yoğunlaştığı dönemlerdir. Türkiye’de bugün itibariyle meyve suyu üretimi yapan birçok firma vardır.

Meyve suyu nedir? Ve nasıl üretilir?

Meyve suyu; taze, olgun, sağlam ve meyve suyu üretimine elverişli meyvelerin tekniğine uygun olarak işlenmesiyle elde edilen meyve suyu veya pürenin (pulpun), su, şeker ve izin verilen asit ilaveleri yapılarak veya yapılmadan ambalajlanması ve ısıl işlem uygulanarak dayanıklı hâle getirilmesiyle üretilen bir içecek olarak tanımlanmaktadır. Meyve suyu, meyve püresi veya bunların konsantresinden içilebilir özellikteki su, şeker, diğer bileşenler ve izin verilen katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre gazlı veya gazsız olarak hazırlanan içecektir.

Meyve suyu tüketirken nelere dikkat edilmelidir?

Meyve suyu tüketirken doğal olanları tercih etmek, özellikle kış aylarında saf meyve sularını içmek daha faydalıdır. Faydalı olmakla birlikte meyve suyu yüksek oranda şeker içermektedir. Bu nedenle kilo almak istemeyenlerin su ile karıştırarak içmesi gerekir. Meyve suyu yerine meyveleri posalarıyla tüketmek daha yararlıdır çünkü bu şekilde tüketilen meyveler bağışıklık sisteminin güçlenmesine, aynı zamanda bağırsakların düzenli çalışmasına yardımcı olmaktadır. Hazır meyve suları tüketenlerin etiketinde ‘yüzde 100 katkısız’ yazan ürünlerin tercih etmesi ve bu meyve sularının da sulandırılarak içilmesi önerilmektedir.

Hekzoz nedir?

Altı karbon barındıran, monosakkaritlere verilen genel addır.

Meyvenin içinde hangi maddeleri barındırmaktadır? Açıklayınız.

Meyvenin kuru maddesinin önemli kısmı, karbonhidrat ve özellikle şekerden meydana gelmektedir. Meyvelerdeki şeker, hekzozlardan glikoz (üzüm şekeri) ve fruktozdan oluşur. Sakkaroz miktarı değişkendir. Polisakakritler nişasta, selüloz, hemiselüloz ve pektinden oluşur. Buna karşın azotlu madde miktarı, mum ve yağ miktarı taze meyvelerde düşük düzeydedir. Meyvelerin yapısında organik asitler, malik asit, sitrik asit çoğunluktadır. Vitamin olarak C vitamini yanında tiamin, riboiavin, niasin, piridoksin, folik asit gibi B grubu vitaminleri içerir. Azotlu bileşikler, enzimler ve mineral madde (potasyum, kalsiyum, magnezyum, fosfor, kükürt) miktarı önemli düzeydedir. Aroma maddeleri ve fenolik maddeler bulunur.

Meyve sularının faydaları nelerdir? Sıralayınız.

? Su miktarı yüksek olduğundan susuzluğu giderici, sindirimi kolaylaştırıcı etkisi vardır. ? Şeker miktarı düşüktür. Hızlıca enerjiye dönüşür ve buna karşın yağ içermez. ? Polifenol, karoten, antosiyanin ve benzeri bileşikler sayesinde antioksidan özelliği vardır. ? Meyve, sebze ve bir meyve türevi olan meyve suyu doğal antioksidan bakımından en zengin gıdadır. Özellikle meyve suyuna kırmızı rengini ve ekşi tadını veren bileşiklerin, antioksidan etkisi oldukça yüksektir. Bunlar vişne, nar, üzüm gibi meyvelerde bulunur. ? Bağışıklık sistemini güçlendirir. ? Kanser ve kalp hastalıklarından korumaya yardımcı olur. ? Kan basıncını dengede tutar. ? Sinir sistemini güçlendirir. ? Kas sistemini sağlamlaştırmaya yardımcı olur. ? Cildin düzgünlüğünü ve esnekliğini sağlar. ? Akşam yorgunluğu ve gerilimini atmaya yardımcı olur ? Yaşlanmayı geciktirir. ? Çözünür lif ve pektin alımı nedeniyle vücuttaki fazla kolesterolün uzaklaştırılmasına yardımcı olur.

Meyve sularının üretimi hangi aşamalardan geçmektedir?

Meyve sularının üretimi; meyvenin hasadı ve hasat edilen ürünün hasat yöntemi, işletmeye taşınması ve tekniğine uygun olarak işlenmesi, ambalajlanması, depolanması ve tüketiciye ulaştırılması aşamalarından geçer.

Meyve sularının depolanması ne şekilde olmaktadır?

Meyve sularının şeker içeriği meyveye göre değişmektedir. Örneğin elma suyu yüzde 12–14, vişne yüzde 14, nar yüzde 15 ve portakal yüzde 12 şeker içerir. Geri kalan miktar sudur. Ancak ürünler bu şekilde depolanamazlar. Gerek gıda güvenliği gerek depolama açısından içindeki suyun kısmen uzaklaştırılması gerekmektedir. Bu amaçla ürünler konsantre edilir. Konsantre işlemi fiziksel işleme yöntemi olup amaç, ürünün su aktivitesini düşürerek mikrobiyolojik güvencenin sağlanmasıdır. Konsantre işlemi ile şeker oranı elmada yüzde 70; vişne, portakal ve narda yüzde 65 düzeyine yükseltilir. Elde edilen ürünler, varillerde ambalajlanır ve etiketlenir. Elma 0°C’de; vişne, nar ve portakal donmuş olarak (-18°C) depolanır.

Meyve Suyu ve Benzeri Ürünlerin Türk Gıda Kodeksine Göre Meyve nektarının tanımını nedir?

Meyve suyu, meyve suyu konsantresi, meyve püresi veya bunların karışımına şeker ve/veya bal, su katılmasıyla elde edilen fermente olmamış, ancak fermente olabilen ürünlerdir.

Meyve Suyu ve Benzeri Ürünlerin Türk Gıda Kodeksine Göre Meyve püresi-pulpu tanımını nedir?

Meyvelerin suyu ayrılmaksızın, soyularak veya bütün olarak, yenilebilen kısımlarının ezilmesi ile elde edilen fermente olmamış, ancak fermente olabilen ürünlerdir.

Meyve Suyu ve Benzeri Ürünlerin Türk Gıda Kodeksine Göre Meyve püresi konsantresi tanımını nedir?

Meyve püresinden suyun belirli bir kısmının fiziksel yolla ayrılması ile elde edilen ürünlerdir.

Meyve Suyu ve Benzeri Ürünlerin Türk Gıda Kodeksine Göre Meyve suyu tanımını nedir?

Sağlıklı, olgun, taze veya soğukta muhafaza edilmiş bir veya birkaç çeşit meyveden elde edilen, elde edildiği meyvenin tipik renk, tat ve koku özelliklerini gösteren, fermente olmamış ancak fermente olabilen ürünlerdir.

Meyve Suyu ve Benzeri Ürünlerin Türk Gıda Kodeksine Göre Meyve suyu konsantresi tanımını nedir?

Bir çeşit meyveden elde edilen meyve suyundan, suyun belirli bir kısmının fiziksel yolla ayrılması ile elde edilen ürünlerdir.

Meyve suyu üretiminde, meyvenin ve üretilecek meyve suyunun özelliğinden kaynaklanan kaç farklı üretim hattı kullanılır?

Meyve suyu üretiminde, meyvenin ve üretilecek meyve suyunun özelliğinden kaynaklanan dört farklı üretim hattı kullanılır; ? Pres hattında; meyve suyu, presleme ile meyveden ayrılır ve genellikle filtrasyon ve durultma işleminden sonra konsantre edilir. ? Pulp hattında; meyve pulpu, palper denilen elekli sistemden geçirilir. Elde edilen meyve pulpu durultulmadan ve çoğunlukla konsantre edilmeden depolanır. ? Sitrus hattında; özel ekstraktörlerde sıkılarak meyve suyu elde edilir ve durultulmaksızın konsantre edilir. ? Dolum hattında; konsantre ve meyve pulpu hazırlanır, işlendikten sonra doldurulup kapanır.

İnsanlığın beğendiği ilk gazlı içecek hangisidir?

Daha çok yemeklerden sonra tüketilen ve yer altı kaynaklarından sağlanan gazlı su, insanlığın beğendiği ilk gazlı içecek olmuştur.

Maden suyunun karbonat ile birleşmesi ile birlikte günümüze uzanan sürecinden bahsediniz.

Soda ismiyle ilişkilendirilen bu içeceğin, karbonat ile birleşmesi 1770 yılına gerçekleşmiştir. İsveçli bir kimyager olan Tobern Bergmann, sülfirik asit sayesinde suda kabarcıklar çıkarmayı başarrmıs ve bu konudaki ilk makinayı icat etmiştir. Güney Carolina’da yaşayan John Matthews ise 1832 yılında herkesin çeşitli yerlerde görme ihtimali olan soda makinasını (pre-mix) geliştirerek, üretime başlamıştır. Sodalı suyun, ağız tadına biraz daha uyumlu hâle gelmesi konusunda atılan ilk adım ise 1807 yılında gerçekleşmiştir. Amerikan cerrahisi alanında neredeyse en çok bilenen kişi olan Philip Syng Physick, bir hastasının karbonatlı suyu içmesini kolaylaştırmak için, suya aroma eklemiştir. Birçok hekime de bu yol üzerinden giderek günümüzde hâlâ sevilen bazı aromaların ortaya çıkmasını sağlamışlardır.

Türkiye’de ilk maden suyu fabrikası ne zaman ve kim tarafından kurulmuştur?

Türkiye’de, Kurtuluş Savaşı sırasında Afyonkarahisar’da böbreklerinden rahatsızlanınca Gazlı Göl’den getirilen maden suyunu içerek sağlığına kavuşan Atatürk, bizzat sermayeni vererek Afyonkarahisar Gazlıgöl beldesinde bir fabrika kurulmasını sağlamış, 17 Ekim 1926 tarihinde gelir getirmesi amacıyla Kızılay’a bağışlamıştır.

Maden suyu kavramını açıklayınız.

Maden suyu, yeraltı sularından elde edilmiş, çözünmüş katı madde içeriği toplam 250 mg/l’den daha az olmayan sulara denilmektedir. Çözünmüş mineral tuzları, elementler ve gaz içermektedir.

Maden suyu ve soda arasındaki fark nedir?

Maden suyu, yeraltı sularından elde edilmiş, çözünmüş katı madde içeriği toplam 250 mg/l’den daha az olmayan sulara denilmektedir. Çözünmüş mineral tuzları, elementler ve gaz içermektedir. Soda, içilebilir nitelikteki herhangi bir suya karbondioksit eklenmesiyle üretilmektedir. Maden suyu ile soda arasındaki en önemli fark; maden suyunda karbondioksit gazı doğal olarak bulunmakta iken sodada daha sonradan ilave edilmiştir. Ayrıca maden suları yer altındaki kaynaklarında yeryüzüne çıkarken geçtikleri katmanların minerallerini de alır. Bu durumda maden suyu mineralce çok zengin iken soda mineral içermez. Her ikisi de mideyi rahatlatma özelliğine sahip ancak sodanın bundan başka bir işlevi bulunmamaktadır.

Maden suyu sıvı ihtiyacını karşılamakta mıdır? Ve günde en fazla ne kadar tüketilmelidir?

Maden suyu aynı zamanda doğal bir mineral deposudur. Maden suyu içindeki minareler sebebiyle çok sağlıklı bir içecektir ve insan sağlığını destekleyicidir. Ter, solunum ve idrar ile kaybolan minerallerin yerine gelmesi için su içmenin yanı sıra sıvı ihtiyacının bir kısmı maden suyundan karşılanabilir. Ancak sağlıklı bireyler için maden suyu tüketimini günlük 600 ml olmalıdır.

Maden suyu ve soda olarak adlandırılan içecek türleri nelerdir?

? Doğal maden suyu, kaynak sodası ? Meyveli doğal mineralli içecek ? Yapay soda ? Meyve aromalı soda

Doğal maden suyu, kaynak sodası nedir? Ve hangi maddelerden oluşmaktadır?

Türkiye’deki maden sularının mineral konsantrasyonları da oldukça yüksek bulunmaktadır. Çözünmüş hâlde mineral ve gaz içeren kaynak suları maden suyu adı altında toplanmaktadır. Maden suyu, içerdiği tüm mineraller ve karbondioksit gazı ile birlikte yeraltındaki çatlaklardan yol bularak yeryüzüne çıkar ve tamamen doğaldır. Maden suyu, maden sodası olarak da ifade edilmektedir. Magmadan aldığı karbondioksit gazının basıncı vasıtasıyla yeryüzüne çıkarken geçtikleri katmanlardan mineralleri de alarak içeriklerini zenginleştirirler. Maden suyu kapağı açılmaz ise kesinlikle bozulmaz. Ürünlere son kullanma tarihi konulmasının tek nedeni, dolumdan sonra belirli bir süre geçtiği zaman sadece kapak ve ambalajdan dışarıya karbondioksit gazı kaçması ve azalmasıdır. Doğal mineralli su kullanılarak üretilen iki çeşit alkolsüz içecek bulunmaktadır. Ayrıca bunların içine meyve aroması katılarak meyve aromalı sodalar üretilmektedir.

Doğal maden suyu ve doğal minarelli su aynı ürünler midir?

Evet, Doğal mineralli su halk arasında doğal maden suyu veya soda olarak bilinen üründen başka bir şey değildir. Yıllardan beri doğal maden suyu diye bilinen ürün Avrupa Birliği’ne uyum kapsamında isim değiştirmiş ve 2004 yılından bu yana ‘doğal mineralli su’ olarak adlandırılmıştır.

Meyveli doğal mineralli içecek nedir ve hangi maddelerden oluşmaktadır? Ayrıca nasıl adlandırılmaktadır? Kısaca anlatınız.

Meyve suyu, meyve püresi gibi direkt meyve bileşenlerinden bir veya birkaçını içeren karışım, doğal mineralli su ve istenen diğer bileşenler ilave edilerek üretilen içecektir. Üretim esnasında içine istenirse şeker de ilave edilebilir. Meyve yerine aroma maddesi kullanıldığında elde edilen ürün ise aromalı doğal mineralli içecektir. Meyveli doğal mineralli içeceklerdeki meyve oranı, meyveli içeceklerde olduğu gibi, gazlı olanlarda ağırlıkça en az yüzde 4, gazsız olanlarda ise ağırlıkça en az yüzde 10’dur. Bu ürünler isimlendirilirken, meyveli içecek ve aromalı içecekteki adlandırma mantığı dikkate alınmaktadır. Örneğin; elmalı doğal mineralli içecek, elma aromalı doğal mineralli içecek şeklinde adlandırılır.

Yapay soda nedir? Ve hangi maddelerden oluşmaktadır?

İçilebilir özellikteki su, sodyum bikarbonat veya izin verilen mineral tuzu, katkı ve aroma maddeleri ile tekniğine göre hazırlanan ve karbondioksit ile gazlandırılmış olan içecektir. Renksiz ve güneşten etkilendiği için genellikle yeşil veya kahverengi şişelerde ambalajlanarak piyasaya sürülürler.

Meyve aromalı soda nedir? Ve hangi maddelerden oluşmaktadır?

Maden sularına ve sodaya değişik meyve aromalarının ilave edilmesiyle elde edilen içeceklerdir. Ürünü çeşitlendirmek amacıyla piyasaya sürülen meyve aromalı sodaların; elma, vişne, çilek, ananas, böğürtlen, limon, mandalina, portakal, şeftali, tropik, kavun, kivi, muz vb. birçok çeşidi bulunmaktadır. Doğal tatlandırıcı olarak meyvenin kendisinden elde edilen glikoz şurubu kullanılmaktadır.

Doğal maden suyunun faydaları nelerdir?

? Sindirim sistemine yardımcı olur. ? Vücutta bulunan fazla tuzu yok eder. ? Selülitlerin oluşmasını önler. ? Maden suyunun vücuttan atılması daha kolaydır.(Normal su 6 saat, maden suyu 2 saat) ? Kalori içermez. ? İçinde bulunan florür maddesi sayesinde başta çocuklar olmak üzere insanlarda diş çürümesini engeller. ? Hamileler ve emziren bireyler için maden suyu tüketmek ayrıca önemli ve faydalıdır. ? Ciltteki ölü deri hücrelerinin atılması, pürüzlü ciltleri gerginleştirmek, sivilceler ve burun üzerinde çıkan siyah noktaları azaltmak, kuru ciltleri nemlendirmek için maden suyu çok faydalıdır. Ayrıca; Maden suyu asitli tadı verse de asit içermez. Karbondioksit gazı, asit etkisini hissettirir. Vücudun ihtiyaç duyduğu mineral ve vitamini depolayabilmektedir. Özellikle yetişkinler her gün düzenli bir şekilde bu içeceği tüketmelidir. Çocuklarında tüketmesinde sakınca yoktur. Büyüme çağında olan çocukların kalsiyum, fosfat, demir, florür, çinko gibi mineralleri karşılamaktadır. Hamile olan bayanlar, besinleri daha rahat ve hızlı sindirmeleri için düzenli bir şekilde maden suyu tüketmelidirler. Maden suyu sindirime yardımcı olan bir özelliğe sahiptir. Bundan dolayı zayıflama diyet veya programı uygulayan insanlarla güvenle tavsiye edilebilir. Doğal maden suyu alkali yapıdadır. Bundan dolayı mide asitliğini düzenler ve dengeler. Böylece sindirim işlemine yardımcı olur ve mideyi rahatlatır. Buna bağlı olarak da zayıflamaya çalışan bireyler maden suyu içerek daha hızlı kilo verebilirler. Maden suyunun fizyolojik yararın yanı sıra, güzelliğe de olumlu katkıları bulunmaktadır. Cilt sorunlarına karşı etkili olan içecek, kırışıklığa, sivilceleri aza indirir. Böbrek taşı oluşumunu engelleyen maden suyu, aynı zamanda böbrek taşı düşürmede de etkilidir. İnsan sağlığını dengeleyen bu içecek, sindirim kolaylığını sağlayan en etkili doğal bir ilaçtır. Vücudun günlük hayatta ihtiyaç duyduğu kalsiyum ihtiyacını dengeleyen içecek, güçlü kemik yapısının gelişmesinde etkilidir. Böbreklere, bağırsaklara, mideye ve idrar yollarına olumlu katkısı vardır. Mide yanmalarına ve ekşimelerine iyi gelmektedir. Sindirim sistemi zorluğunu kolaylaştırmakta ve gaz problemini ortadan kaldırmaktadır. İltihabın kurumasında da etkilidir. Aşırı yemek tüketiminden sonra oluşan şişkinliği ve hazımsızlığı giderebilmektedir.

İnositol nedir?

Meyve suyu üretiminde dört farklı üretim hattı kullanılır. Bunlar pres hattı, pulp hattı, sirrus hattı ve dolum hattıdır.