Gastronomi Ve Medya Dersi 7. Ünite Özet

Objektifteki Gastronomi: Fotoğraf

Yemek Fotoğrafı Nedir, Ne Değildir?

Sosyal medya, Web 2.0 ve kullanıcılar tarafından yaratılan “Işıkla yazmak” ifadesiyle tanımlanan fotoğraf tekniği, birçok farklı perspektiften değerlendirilebilir, tanımlanabilir. Sanat, sosyoloji, haber ve göstergebilim gibi disiplinler, fotoğraf görüntülerinin değerlendirilmesi ve sınıflandırılması gibi durumlarda çıkış noktalarını oluşturabilir. Fotoğraf tekniği ile kaydedilmiş herhangi bir görüntüde yer alan yiyecek ve içecek gibi gıda maddelerinin sunumunu içeren görüntüler “yemek fotoğrafı” olarak tanımlanabilmektedir. Yukarıdaki tanımdan hareket ettiğimizde, fotoğrafı çekilmiş bir yemek görüntüsünü “yemek fotoğrafı” olarak kabul etmek durumunda kalırız. Fakat bu doğru bir yaklaşım olmaz. “Yemek fotoğrafı” kavramı bir yemeğin görüntüsünü sıradan bir biçimde fotoğraf tekniğiyle kaydetmek olarak açıklanamaz. Yemek fotoğrafı tanımını kullanabilmemiz için, söz konusu fotoğraf belirgin bir amaç için özel olarak tasarlanmış ve profesyonel bir yaklaşımla çekilmiş olmalıdır; ayrıntılar üzerinde dikkatle düşünülmüş olmalı, özel bir kompozisyon, ışık, içerik, estetik ve teknik barındırmalıdır. Burada sözünü ettiğimiz amaç öncelikle fotoğrafın ne için kullanılacağı ile ilgilidir. Bir yemek dergisinde kullanılacak fotoğraf ile, restoran menüsü için tasarlanan fotoğraf birbirlerinden farklı olacaktır. Örneğin, bölgesel bir mutfak üzerine yapılan yemek kitabı için çekilen fotoğraflarda kullanılan içerik ile bir “fastfood” restoranı için çekilen fotoğrafların içeriğinin çok farklı olması kaçınılmazdır. Profesyonel yaklaşım ile kast edilen ise, temel fotoğraf çekim tekniklerini bilerek uygulayabilen; rastlantısal değil, bilinçli olarak çekim yapan ve hedeflediği görüntüyü fotoğraf bilgisi sayesinde elde edebilen deneyimli bir fotoğrafçının sergilediği çalışma biçimidir. Internet ve sosyal medya ortamlarında tüketiciler tarafından paylaşılan ve yemek görüntüleri içeren fotoğraflar ise ancak amatör çabalar olarak kabul edilebilir.

Fotoğrafın kullanım alanlarını kabaca sınıflandırdığımızda, iletişim, haber, reklam, tanıtım, sanat, sualtı, hava fotoğrafçılığı gibi kavramlarla karşılaşırız. Yemek fotoğrafçılığı ise temel hedefi mal ve hizmetlerin tanıtımını yapmak, satışını artırmak olan reklam sektörü içinde değerlendirilebilir. Reklam fotoğrafı genellikle moda, ürün, hizmet, endüstri, kurumsal tanıtım ve insan kaynağı portreleri gibi alt başlıkları içermesinin yanında, yemek fotoğrafını da kapsamına alan bir alan olarak tanımlanabilir.

Yemek Fotoğrafının Üretimi ve Kullanım Alanları

Yemek fotoğrafına gereksinim duyan kişi ve kuruluşların ilk başvuru noktaları hiç şüphesiz, profesyonel fotoğraf stüdyoları olacaktır. Yiyecek içecek fotoğrafı da kendine özgü nitelikleriyle değerlendirilmesi gereken bir dal oluşturmaktadır. Türkiye’deki fotoğraf sektöründe stüdyolar genellikle birçok sektöre çalışma yaparken, yeme içme sektörü için de fotoğraf üretmektedir.

Yiyecek içecek alanında mal ve hizmet üreten kişi ve kurumlar gerek zaman kısıtlılığı gerekse ekonomik kısıtlılıklar nedeniyle, özel çalışmalar yaptırmak yerine zaman zaman hazır fotoğraf kullanmayı da tercih edebilmektedir. Genellikle küçük işletmeler ve sektöre yeni giren yatırımcılar, Internet sitesi ya da stok görüntü hizmeti veren ajanslardan görüntü satın alma yolunu tercih etmektedirler. IStock, Getty Images, Shutterstock, DepositPhotos ve Stock Exchange gibi hazır görüntü kaynakları bu hizmeti verenler arasında sayılabilir.

Çeşitli amaçlarla üretilen yemek fotoğraflarının kullanım alanlarının başında gazete, dergi ve televizyon gibi basılı ve elektronik kitle iletişim araçlarının yanı sıra yemek kitapları, ansiklopediler ve özellikle içeriği yiyecek içecek olan süreli yayınlar gelmektedir. Gıda maddesi üreticisi olan firmaların ve restoranların reklam ve tanıtım amacıyla kullandıkları katalog, broşür flyer ve menü gibi basılı malzemeler de yiyecek içecek fotoğraflarının yoğun kullanıldığı alanlar olarak tanımlanabilir. Bir başka önemli alan ise, restoranların belirli bölgelerinde seçenekleri göstermek adına kullandıkları ışıklı fotoğraflar ve basılı olarak müşteriye sunulan menü uygulamalarıdır.

Yemek Fotoğrafının Internet ve Sosyal Medya İçin Üretimi

Gastronomi, yemek ve yemek fotoğrafçılığı gibi kavramlar, büyük kitleleri ilgilendiren, merak uyandıran ve birçok platformda önemli ölçüde paylaşım yapılan konuların başında gelmektedir. Internet ortamında özellikle de fotoğraf ve video gibi görüntü paylaşım ortamlarında önemli yer bulan gastronomi ve yeme ve içme kavramları milyonlarca izleyiciye ulaşan blog ve kanalların oluşmasına ortam sağlamıştır. Günümüzde yemek tarifi ve üretim paylaşımı için “Youtube” ya da “Vimeo” gibi kanallar aracılığıyla çok geniş bir izleyici kitlesine ulaşılabilmektedir. Söz konusu fotoğraf ve kısa videolar olduğunda da “Instagram” platformu öne çıkmakta, milyonlarca kullanıcı, yaptığı yemekten kurduğu sofraya, dışarıda yemek yediği restorandan önüne gelen tabağa kadar her türlü görüntüyü ve anı çılgınca paylaşır hale gelmiştir. Üstelik bu yalnızca tüketicilerin kendi tüketim anlarını paylaşmaları ile sınırlı değildir; sayısız yeme içme mekânı da üretimlerini reklam amacıyla aynı ortamlarda yayımlamakta, daha geniş kitlelere ulaşmak için çaba harcamaktadır. Bu çabanın ortaya çıkardığı bir meslek alanı da oluşmuştur; kurumlar için paylaşımlar yapan, gündeme göre içerik belirleyerek, temsilciliğini üstlendiği kurumların görünürlüğünü artırmaya çalışan “sosyal medyacı” ya da “sosyal medya uzmanı” gibi adlarla tanımlanan bir iletişim meslek kolu ortaya çıkmıştır. Ancak bu işi üstlenecek kişilerin birçok konuda bilgi ve donanım sahibi olmaları, kültür, sosyoloji, etnoloji ve inanç gibi olgular konusunda yeterli altyapı ve birikime sahip olmaları bir zorunluluktur. Aksi taktirde, sosyal medya kullanımı yoluyla yapılacak paylaşımlarda özellikle bazı hassas konularda yapılacak hataların telafisi mümkün olmayabilir.

Yemek Fotoğrafı Üretim Süreci

Yemek fotoğrafı çekimi, diğer ekip çalışması gerektiren üretim yöntemlerinde de olduğu gibi çok sayıda değişkenin rol aldığı bir çalışma sürecidir. Değişkenler teknik altyapıdan insan unsuruna, çekimi yapılan konunun gerektirdiği çekim tekniğinden son müdahaleyi ve estetik dokunuşları yaparak fotoğrafı bir mecrada kullanıma hazırlayan tasarımcıya kadar birçok farklı unsuru içerir. Bu noktada önemli olan şey, fotoğraf ile ulaşılmaya çalışılan hedefe ne ölçüde yaklaşıldığı olmakla beraber, kurumsal yapıya ve kimliğe uygun sonuçlar elde edebilmektir. Diğer bir deyişle fotoğraf, satışı artırmak, daha çok tüketiciye ulaşmak ve işletmeye daha fazla kazandırmak için üretilen görsel bir malzemedir. Ancak bu noktada dikkatli olmak ve kurumsal kimlikle örtüşmeyen, işletmenin kimliğine zarar verebilecek uygulamalardan kaçınmak gerekmektedir. Üretilen görüntülerin içeriğinin gerçekliğinden, fotoğraftaki ürünün işletmenin kendi ürettiği ürün olmasına; hatta yapılan çekimlerdeki kompozisyon ve üslubun özgün olmasına ve taklitten kaçınılmasına kadar birçok ayrıntı dikkate alınmalıdır.

Yemek fotoğrafı çekimlerinin gerektirdiği teknik altyapının en önemli unsurları; fotoğraf makinesi, Objektifler, makine sehpası ve ışık kaynakları olarak sıralanabilir. Dijital makinelerin gelişmesiyle başlayan film sonrası dönemde farklı beklentilere yanıt verebilecek çeşitlilikte ve değişik özelliklere sahip fotoğraf makineleri üretildi. Bir yandan film döneminin profesyonel amaçlı orta ve büyük format makineleri için sayısal arkalık üretilirken diğer yandan aynı formatlarda yeni jenerasyon makineler üretildi. Küçük format kullanıcıları için ise hem refleks hem de aynasız fotoğraf makineleri inanılmaz bir çeşitlilikte kullanıma sunuldu. Sayısal teknolojinin fotoğraf çekimini kolaylaştırması, makine sahibi olmak isteyen insanların sayısında da önemli bir artışa neden oldu.

Yemek fotoğrafçılığını da kapsayan profesyonel amaçlı fotoğraf çekiminin en temel gereksinimlerinden biri, çekim yapılacak makinenin kullanabildiği objektif çeşitliliğidir. Farklı özelliklere sahip objektifler kullanabilme seçeneği olan bir makine, profesyonel amaçlı olarak tanımlanabilir. Yemek fotoğrafçısının teknik ekipmanı içerisinde yer alması gereken önemli unsurlardan biri de üçayak olarak da tanımlanan, fotoğraf makinesi sehpasıdır. Fotoğraf ve video çekiminde sehpa çok önemlidir. Makineyi elinde tutarak çekim yapan fotoğrafçının tam istediği kadrajı elde etme ihtimali çok zayıftır. Çünkü makinenin bakacından bakan bir fotoğrafçı çerçeve alanını oluşturan dört kenardan ancak birisini ayrıntılı görebilir. Örneğin sağ tarafa bakan bir fotoğrafçının diğer üç kenardan emin olma ihtimali yoktur. Fakat sehpada bağlı bir makinede, görüntülenen çerçevenin bütün kenarları tek tek görülebilir; makine sabit olduğu için çerçeve değişmeyecektir. Yemek fotoğrafında her ne kadar doğal ışık ile çekim tercih ediliyor olsa da bir yemek fotoğrafçısının hem sürekli ışık kaynaklarına hem de elektronik flaş gibi anlık ışık kaynaklarına ihtiyacı olacaktır. Günışığının konuya ilişkin beklentiyi karşılamaması ve yetersiz olması, gece saatlerinde çekim yapılması zorunluluğunun doğması, birden fazla ışık kaynağına ihtiyaç olması gibi durumlarda, iyi bir ışık ekipmanı kurtarıcı olacaktır.

Fotoğraf çekim sürecinin ikinci önemli unsuru olan insan kaynağı, fotoğraf için doğan talepten sonra üretim sürecine katılan herkesi içerir. Bunlar müşteri ve müşteri temsilcisi, yemek stilisti, prop stilisti, fotoğrafçı ve çekim sonrası süreçte yer alan “Re-touch” ve tasarımcı gibi başlıklar altında tanımlanabilir.

Herhangi bir konuda ticari sürecin gerçekleşmesi için gerekli iki temel unsur alıcı ve satıcıdır. Üretilen şey bir mal ya da hizmet olabilir. Yemek fotoğrafı için de geçerli olan bu süreçte arz ile talebin buluşması gerekir. Başka bir deyişle, yemek fotoğrafçısının bir çalışma yaparak görüntü üretmesi için, kendisinden bu hizmetin talep edilmesi gerekir. Talepte bulunan özel ya da tüzel kişiler bir restoran işletmesi, bir yemek dergisi olabileceği gibi yiyecek içecek gibi gıda ürünleri üreten bir kuruluş ya da bir Internet sitesi olabilir.

Yemek stilistliği, insanların görsel algılarına hitap ederek onları etkilemek ve yeme içme isteklerini harekete geçirmek amacıyla yapılan görüntüleme çalışmalarının en önemli unsurlarından biridir. Yemek fotoğrafçılığında, çekimi yapılacak olan yiyecek ve içecekler, görüntüleme amacına uygun biçimde düzenlenerek kompozisyonlar oluşturulur. Amaç görüntünün olabilecek en üst düzeyde etkiyi sağlaması, hedef kitlenin beğenisine hitap etmesi ve onları tüketime yönlendirmesidir.

Çalışmanın başarılı olması, sürecin etkili ve doğru biçimde yönetilmesine, yemek stilisti olarak tanımlanan kişilerin birikimlerine ve sergileyecekleri performansa bağlıdır. Bu birikim, stilistin kültürel birikim ve altyapısından psikoloji bilgisine, renkleri tanımasını ve anlamasını sağlayan temel sanat bilgisinden yiyecek içecek gibi tüketim ürünlerinin özelliklerine olan hakimiyetine kadar uzanan geniş bir alan oluşturur. Stilistin yapacağı çalışmanın başarılı olması öncelikle, çekilen görüntünün kullanım amacına uygun olmasına bağlıdır. Fotoğrafı çekilen yemekte, ana ürünün diğer ürünlerle olan uyumu, gözetilmesi gereken önemli noktalardan biridir. Ayrıca, stilist bir yiyecek içecek grubunu fotoğrafa hazırlarken hiç şüphesiz fotoğrafçının sahip olduğu teknik düzeyi gözetmeli, çekimi kolaylaştıracak ayrıntıları dikkate almalıdır. Bazı ayrıntıların çekim sırasında dikkate alınması ve çözümlenmesi mümkün iken, çekim sonrasına bırakılması ve yazılım marifetiyle çözüm beklenmesi önemli ölçüde zaman kaybettiren bir tutumdur. Bu nedenle, çekim öncesinde çözümü mümkün olan sorunlar göz ardı edilip sonraya bırakılmamalıdır.

Fotoğrafçının çekeceği görüntüyü düzenlemek yemek stilistinin çalışma alanını oluşturmakta, stilistin kullanacağı aksesuarları belirlemek de prop stilistinin görev alanına girmektedir. Tasarımı yapılan fotoğrafta ne tür bir yemeğin yer alacağı, prop içeriğinin belirleyicisi olabilir. Yemeğin türü, hangi ülke ya da bölgeye ait olduğu, nasıl bir tarzı yansıttığı gibi ayrıntılar, prop stilistinin malzeme seçiminin belirleyicisidir.

Yemek fotoğrafı üretimi, fotoğraf gereksinimi olan bir kurum ya da kişinin talebini alan müşteri temsilcisinin, çekimi yapacak fotoğrafçı ve ekibiyle bağlantı kurmasıyla başlar. İlk adımda, müşteri temsilcisinin, fotoğrafçı, yemek stilisti, prop stilisti ve aşçı birlikte bir toplantı yapması doğru bir başlangıç olacaktır. Bu aşamada, fotoğrafın hangi amaçlarla kullanılacağı ve neyi hedeflediği en önemli çıkış noktalarını oluşturmaktadır. Çekilecek fotoğrafın satışı artırması, hedef kitlenin fotoğraflardan etkilenerek tüketime yönelmesi, satın alma davranışını gösteren tüketicinin ürüne sadakatinin artması ve ürünün piyasada tutundurulmasına katkı sağlaması, en temel beklentilerdir. Yemek fotoğraflarında standart bir çekim uygulaması olamaz. Her ürünün kendine özgü farklılıkları vardır.

Fotoğraf, çekim sonrası işlem gerektiren, yayına hazırlanabilmesi için farklı alanların profesyonel müdahalesine gereksinim duyan bir görsel malzemedir. Fotoğraf çekimi sonrası için, bazı çalışmalarda yalnızca grafik tasarımcı müdahalesi yeterli olabilirken, bazı işlerde daha detaylı çalışma gerektiren rötuş uygulaması yapılması gerekebilmektedir.

Fotoğraf çevrelerinde “Re-touch” tanımıyla ifade edilen kavram, film döneminin rötuş uygulamasının sayısal teknoloji kullanımı sayesinde geliştirilmiş biçimi olarak tanımlanabilir. Renk, ışık, doku, perspektif, form gibi birçok kavramı iyi tanıyan, iyi düzeyde temel sanat eğitimi almış ve görsel algı kapasitesi yüksek olan profesyonellerin çalışma yaptığı bu alan, bir anlamda fotoğrafın yeniden üretimini gerçekleştirmektedir. Stüdyoda çekilmiş bir otomobilin zorlu kış koşullarında bir dağ yolu manzarasının içine yerleştirilmesi ve aynı ışık, renk, doku özelliklerinin fotoğraf dokusuna uyarlanması gibi ince işçilik gerektiren zorlu bir çalışma, rötuş işlemi yapan profesyonellerin alanında yer almaktadır. Yemek fotoğrafı söz konusu olduğunda de benzer bazı işlemlerin yapılması, çekim sırasında elde edilmesi mümkün olmayan görsel özelliklerin fotoğrafa kazandırılması gibi işlemler rötuş aşamasında gerçekleştirilmektedir.

Yemek Fotoğrafının Teknik Nitelikleri

Fotoğraf, fiziksel, kimyasal, mekanik ve elektronik süreçlerin eşgüdüm içerisinde ortaya çıkardığı teknik bir görüntüdür; doğal olarak da bazı temel teknik özellikleri vardır. Bu özelliklerin etkili ve doğru kullanılması, fotoğrafın üretim amacına uygun ve başarılı bir çalışma olmasına katkı sağlar. Bütün fotoğraf türlerinde olduğu gibi, yemek fotoğrafında da olması gereken bazı temel teknik nitelikler vardır. Bu özellikleri netlik ve keskinlik; aydınlatma ve beyaz ayarı; doğru pozlama gibi çok temel başlıklar halinde sıralamak mümkündür.

Netlik, iyi bir fotoğrafın en temel özelliklerinden biri, hatta ilki olarak tanımlanabilir. Bazı fotoğraflarda netsizlik öne çıkabilir; fotoğrafın temel özelliğini ve ana temasını, net olmayan bölümleri oluşturabilir. Yemek fotoğrafı çekiminde kullanılan objektifler genellikle yakın çekim özelliği olan (Makro) ve standart objektifin hemen üzerinde kalan uzun odaklı objektifler olduğu için net alan derinliği konusunda bir kısıt yaratmaktadırlar. Bu, genellikle tercih edilen ve arka planın netliğini yok ederek ana konuyu ön plana taşıyan bir özelliktir.

Fotoğraf üretiminde kullanılan ışık iki başlık altında değerlendirilebilir; doğal ışık ve yapay ışık. Doğal ışık kaynağı güneştir. Yapay ışık ise, sürekli ve anlık ışık kaynakları olarak ikiye ayrılır. Sürekli ışık kaynaklarından bazıları tungsten, halojen ve led lambalardır. Anlık ışık kaynaklarını ise elektronik flaşlar oluşturmaktadır. Yemek fotoğrafçılığında doğal ışık kullanımı öncelikli olarak tercih edilmekle beraber, çekilecek fotoğrafın içeriği ve gerektirdiği estetik özellikler nedeniyle yapay ışık kullanımına da başvurulabilir. Hatta bazı çalışmalarda aynı fotoğraf için hem doğal ışık hem de yapay ışık birlikte kullanılabilir.

Pozlama diye tanımladığımız süreç, duyarlı yüzey (film ya da algılayıcı) üzerine gerektiği kadar ışık düşürme işlemidir. Bu işlemde ışığın düşme süresi, örtücü ile; düşme miktarı, diyafram ile; film ya da algılayıcının duyarlık düzeyi de ISO ile belirlenmektedir. ISO International Standart Organisation sözcüklerinin kısaltmasıdır ve uluslararası standartları tanımlar. Fotoğrafta ISO değeri, film ya da algılayıcının ışığa duyarlık düzeyinin göstergesidir. ASA American Standard Association sözcüklerin kısaltması ve Amerikan standartlarının tanımlayıcısıdır. ISO ile eş anlamlı kullanılmaktadır.

Sayısal fotoğraf makinelerinin menülerinde yaygın olarak kullanılan kayıt formatları JPEG, TIFF ve RAW olarak sıralanabilir. Bu formatları iki ayrı kategoride değerlendirmek doğru olur. JPEG ve TIFF formatları çekim sonrası müdahale olanağı kısıtlı olan, genellikle çekim anında büyük ölçüde sonuçlandırılması gereken formatlardır. En belirgin farkları ise, JPEG formatın sıkıştırılmış, TIFF formatın ise sıkıştırılmamış olmasında ortaya çıkar. TIFF kayıt formatı çekim sonrasında müdahaleye fazla olanak vermemekle beraber hem profesyonel hem sıkıştırılmamış hem de kayıp yaratmayan formatlardan biridir. Bu noktada tartışılması gereken, birçok makinede birlikte sunulan JPEG ve RAW formatlarıdır. RAW Fotoğraf çekiminde sıkıştırmalı ya da sıkıştırmasız kullanılabilen “ham görüntü “kayıt formatı. TIFF İngilizce “Tagged Image File Format” sözcüklerinin kısaltması. JPEG İngilizce Joint Photographic Experts Group” sözcüklerinin kısaltması

Yemek Fotoğrafının Estetik Nitelikleri

Bir fotoğrafta dikkate alınması gereken estetik ölçütler arasında, fotoğrafçının üslubu, anlatımda doğallık ve canlılık, gibi özelliklerin yanı sıra, kompozisyon ve görüntü düzenleme, renk, optik etkiler ve aydınlatma gibi kavramlar sıralanabilir. Fotoğrafta estetik nitelik, fotoğrafın teknik yönünün yarattığı etkiden bağımsız olarak, bu etkiyi kullanan fotoğrafçı ve diğer kadroların görüntü üzerinde yarattığı biçim ve üslup gibi unsurların oluşturduğu bir yapıdır. Estetik kavramının bazı yönleri için genelleme ve tanımlamalar yapılabilirken, bazı yönleri için ise sistematik bir tanımlama yapılması mümkün olmamakta, kişisel beğeniler çerçevesinde değerlendirilmesi gerekebilmektedir.

Görüntü üretimi ile uğraşan sanatsal disiplinlerde, kompozisyon, görsel düzenleme ve çerçeveleme (kadraj) gibi konular ana unsurlardandır. Fotoğraf çekiminde de içerik ve yüklenen mesajın etkili biçimde aktarılabilmesi için, doğru ve etkili bir kompozisyon ve görsel düzenleme çok önemlidir. Görüntü düzenleme ve kompozisyonda önemli başlıklar şöyle sıralanabilir:

  • Perspektif ve çerçeveleme
  • Denge unsurları
  • Odak uzaklığı ve optik etki
  • Form, çizgi ve renk

Bir fotoğrafın hedef kitle üzerindeki etkisini belirleyen özelliklerden biri de görüntülemeyi yapan objektifin optik etkisidir. Fotoğrafçılar, fotoğrafa vermek istedikleri etkiyi belirlerken, farklı odak uzaklıklı objektiflerden yararlanırlar. Objektifler, odak uzaklıkları ve odak uzaklığının oluşturduğu bakış açıları sayesinde fotoğraftaki görüntüye özel etkiler katabilirler.

Fotoğraf çekiminde kullanılacak ışığın sunduğu özellikler de fotoğrafın estetik niteliğini belirlediği için çok önemlidir. Işığın fotoğraf için önem taşıyan özellikleri şöyle sıralanabilir:

  • Şiddeti
  • Rengi
  • Kontrastı
  • Yönü ve düşme açısı

Genellikle bir pencereden gelen ve doğrudan düşmeyen yumuşak bir ışık, yemek fotoğrafçılığı için çok tercih edilmektedir. Yemek fotoğrafçılarının ortak eğilimi, pencere önüne konan bir yumuşatıcıdan geçen ışığı yansıtıcılar kullanarak yönetmek ve istenen aydınlatmayı sağlamaktır. Bu ışık yumuşak, temiz, doğal, parlak ve üstelik maliyetsizdir. Ancak belirtilmesi gereken temel sorun, bu ışığın sürekli bir değişim içinde olması ve yalnızca güneşin aydınlattığı saatlerle sınırlı olunmasıdır. Fotoğraf çekimi için kullanılacak alanın pencere önünde olma zorunluluğu da hareket alanını kısıtlayan bir sorun oluşturmaktadır. Yapay ışık kaynakları için ise durum farklıdır. Her şeyden önce, kullanımı için bir zaman kısıtlaması yoktur. Ne zaman ve nerede kullanılırsa kullanılsın aynı özellikleri sunarlar. Özellikle elektronik flaşlar yüksek örtücü hızlarına olanak verecek kadar güçlü olarak kullanılabilirler. Bu da fotoğrafta hareket unsuru olan durumlarda tercih nedenlerinden biridir. Yapay ışık kullanımının sunduğu bir başka kolaylık da birden fazla ışık kaynağının kullanılabilmesidir. Hem doğal hem de yapay ışık kullanımı sırasında yararlanılan bazı gereçler de ışık yönetimini kolaylaştırırken, ışığın daha kaliteli ve etkili kullanılmasına olanak sağlarlar.

Aydınlatma, karanlık kabul edilen bir ortamda fotoğraflanan nesne ya da düzenlemenin beklentilere uygun biçimde ışıklandırılarak görüntülenmesini sağlayan işlemdir. En temel aydınlatma kavramlarından biri, “Chiaroscuro” tekniğidir. Deyim, karanlık içindeki aydınlık anlamına gelmektedir. Bu aydınlatma tekniğinde üç temel uygulama vardır. Bunlardan ilki olan Rembrandt aydınlatması, karanlık içinde merkezi bir bölgenin aydınlatılmasını diğer alanın ise karanlık kalmasını sağlayan aydınlatma yöntemidir. İkinci tür olan Cameo aydınlatmasında ise noktasal bir aydınlatma, belirgin bir detayı aydınlatırken, geriye kalan alan karanlık bırakılır. Üçüncü yöntem olan siluet aydınlatmada ise ışık kaynağı makineye göre karşı tarafta ve görüntülenen nesnenin arkasındadır. Bu aydınlatma, fotoğrafı çekilen nesnenin siyah bir leke olarak görünmesini sağlarken, nesnenin dışında kalan bölüm ise aydınlık ve beyaz bir alan oluşturmaktadır. Rembrandt aydınlatması özellikle mekân ve natürmort gibi konuları ele alan resimlerde yaygın olarak kullanılmış ve kendine özgü bir estetik yaratmıştır.

Net alan derinliği, fotoğrafçının teknik olanakları ve bilgisi çerçevesinde yönetebildiği estetik bir unsur olarak kabul edilebilir. Yemek fotoğrafçılığının son yıllarda bir yönelim olarak ortaya koyduğu uygulama, olabildiğince açık diyafram kullanarak net alan derinliğini azaltmaya yöneliktir. Bu sayede, öne çıkarılmak istenen ürün net görüntülenirken, diğer nesneler netsiz kaydedilebilmektedir. Yemek fotoğrafı çekimi ile uğraşan fotoğrafçıların birçoğu istediği kadar net alan derinliği üretebilecek teknik donanıma ve bilgiye sahip değildir. Özellikle de yakından ve uzun odak uzaklıklı objektiflerle çekim yapıldığı için, net alan derinliği çok azalmaktadır. Çekimi yapılan düzenlemede fotoğraf makinesine yakın olan objelerle uzak olan objelerde aynı netlik alınamamaktadır. Net alan derinliğini artırabilmek için en etkili özellik olan kısık diyafram uygulaması da bir noktadan sonra yetersiz kaldığı için, arka plan netsizliği “zorunlu seçenek” haline gelmektedir.

Yemek fotoğrafı gibi yakın plan ve uzun odak uzaklığı kullanılan düzenlemelerde net alan derinliğinin artırılması ancak büyük boyutlu ve körüklü fotoğraf makineleri ile mümkün olabilmektedir. Diyafram, konu mesafesi ve odak uzaklığı değişkenlerinin hepsinin birlikte kullanılmasına rağmen yeterli net alan derinliği elde edilemeyen durumlarda, teknik kamera adı da verilen orta ya da büyük format körüklü fotoğraf makineleri kullanılarak “Scheimpflug tekniği” adı verilen bir körük hareketi sayesinde net alan derinliği sorunu ortadan kaldırılabilmektedir. Scheimpflug tekniği Körüklü makinelerde uygulanan ve “Scheimpflug” adı verilen bu teknik, körük sayesinde, film, objektif ve görüntü düzleminin uzayda herhangi bir noktada kesişecek biçimde açılandırılması yöntemine dayanmakta ve sıfır noktasından sonsuza kadar netlik elde edilebilmektedir.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi