Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre “sorun” kavramını açıklayınız.

Türk Dil Kurumu sözlüğünde sorun, teoremler ve kurallar yardımıyla çözülmesi istenen soru, mesele, güçlük olarak tanımlanmıştır.

Teorem nedir?

Kanıtlanabilen bilimsel önermeye teorem denir.

Bilimsel bir araştırma yaparken başarı oranını düşürebilecek hatalar nelerdir?

- Araştırmacının çözmek için ilgisini çekmeyecek bir sorun bulması, - Araştırmacının heyecanını kontrol altına alamayıp, bilimsel gerçekleri görememesi ve/veya sorunun çözümü için yanlış bilimsel yöntemler seçmesi, - Araştırmacının aklına gelen ilk soruna bağlı kalması, - Araştırmacının kapsamlı bir alanyazın taraması yapmayıp benzer bir çalışmayı yinelemesi.

Araştırma sorununu seçerken dikkat edilmesi gereken ölçütler nedir?

- Genel Ölçütler - Özel Ölçütler

Araştırma sorunu seçme ölçütlerinden “Genel Ölçütler” nedir ve kaç ana başlık altında toplanır?

Genel ölçütler araştırma sorununun kendisi ve içeriği ile ilgili ölçütlerdir ve dört ana başlık altında toplanabilir: - Çözülebilirlik - Önemlilik - Yenilik - Etik Kurallara Uygunluk

Araştırma sorunu seçme ölçütlerinden “Özel Ölçütler” nedir ve kaç ana başlık altında toplanır?

Özel ölçütler araştırmacının özel durumu ile ilgili ölçütlerdir. Araştırmacının araştırmaya başlamadan kendisinde bazı bilgi ve becerilerin bulunması, yapılacak araştırmacının bilimselliği açısından önemlidir. Özel ölçütler beş ana başlık altında toplanabilir: - Araştırmacının Yeterliği - Araştırma Yöntem ve Tekniklerinde Yeterlik - Veri Toplama İzni - Zaman ve Olanaklar - Araştırmacının İlgisi

Bir araştırmayı etik olarak sakıncalı hale getirebilecek durumlar nelerdir?

- Veri toplanacak grup ya da bireylerin istemediği konularda sorular sorulması, - İnsanların fiziksel ve psikolojik baskı altında tutulması, izninin alınmaması, - Araştırmaya katılmaya zorlanması, - Katılımcılara araştırma amaçlarının söylenmemesi, - Fiziksel ve ruhsal sağlıklarının tehlikeye atılması ya da ifşa edilmesi

Niyazi Karasar’ın “Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler” kitabında önerdiği aşamalı yaklaşım kaç ana bölümden oluşmaktadır?

Karasar, aşamalı yaklaşımın üç ana bölümden oluştuğunu söylemektedir: - Bütünleştirme - Sınırlandırma - Tanımlama

Sorun durumunu oluşturma aşamalarını yazınız.

Birinci bölüm olan bütünleştirme aşamasında, sorun alanı bir bütün olarak ele alınır ve birbiriyle ilişkili parçalara ayrılarak dilimler halinde tanımlanır. İkinci aşamada, bütün içinden incelenecek olan bölüm alınarak ayrıntılı bir biçimde tanıtılır. Bu bölüme, sınırlandırma aşaması da denir. Başka bir deyişle, incelenecek olan, merak edilen, çalışılacak ve araştırılacak olan konu sınırlandırılarak bütün içerisinden öne çıkarılır. Üçüncü aşama olan tanımlama sırasında ise, sınırlandırılan bölüm ya da konu, ayrıntılı biçimde açıklanır. Bu bölümde sorun durumunu etkilediği ya da oluşturduğu düşünülen değişkenler ve aralarındaki ilişkiler tanımlanır. Sorun durumu bu aşamada net bir biçimde belirtilir.

Değişken nedir?

Farklı olaylar arasındaki ilişki olarak tanımlanabilir. Aslında birden çok değer alabilen her şey bir değişkendir.

Arıcı'nın (1972) değişken kavramı tanımlaması aşağıdakilerden hangisidir?

Arıcı (1972), değişken kavramını gözlemden gözleme (araştırmadan araştırmaya) değişik değerler alabilen durumları, özellikleri, nesneler olarak tanımlamıştır. Doğru cevap C'dir.

Aşağıdakilerden hangisi sürekli değişkenlere örnektir?

Sürekli değişken belirli sınırlar arasında farklı ya da herhangi bir değer alabilen değişkenlerdir. Tam sayılar arasında kesirli ya da ondalıklı sayıları da alabilirler. Bu değişkene en iyi örnek ağırlık olabilir. Ağırlık, sıfırdan sonsuza kadar bir değer alabilir. Buna karşın, saç reng, cinsiyet, doğum tarihi ve okul tipi gibi değişkenler belirli sınırlar içinde ve tam sayılarla ifade edilen değişkenlerdir. Örneğin, cinsiyet değişkeni, yalnızca kadın ve erkek olarak değer alabilir. Doğru cevap D'dir.  

Nitel araştırma hangi sorulara yanıt arar?

Nitel araştırma, Niçin? Nasıl? Ne şekilde? sorularına yanıt arar.

Nicel (sayısal) araştırma hangi sorulara yanıt arar?

Nicel (sayısal) araştırma, ne kadar? Ne miktarda? Hangi sıklıkta? Ne kadar yaygın? gibi sorulara yanıt arar ve sonuçları sayılarla ifade eder.

Nitel araştırmalarda niçin değişkenler ve hipotezlerle (denencelerle) yola çıkılmaz?

Nitel araştırma, bir durumu ilişki bağlantıları içinde anlamaya çalıştığı için bir olayı etkileyen değişkenleri kendisi ortaya çıkarır, değişkenler ve hipotezlerle yola çıkılmaz.

Nitel araştırmanın odak noktası nedir?

Nitel araştırma türü daha çok insan ve grup davranışlarına ya da düşüncelerine odaklanır. Nicel yani sayısal araştırmanın tersine nitel araştırma kişilerin kanıları, deneyimleri, algıları ve duyguları gibi öznel (nesnel olmayan) verilerle çalışır.

Niyazi Karasar “Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler” kitabında değişkenleri kaç gruba ayırmıştır?

Karasar’a göre aldıkları değerlere göre iki tür değişken vardır. Bu değişkenler: - Süreksiz (geçişsiz) değişkenler - Sürekli (geçişli) değişkenler şeklinde sınıflandırılmıştır. Söz konusu değişkenler sayılarla ilgili değişkenlerdir ve bazı kaynaklarda, nicel ve nitel değişkenler olarak adlandırılır.

Bazı kaynaklarda “nitel değişken” olarak da adlandırılabilen süreksiz (geçişsiz) değişken nedir, bir örnekle açıklayınız.

Belirli sınırlar içinde ve tam sayılarla ifade edilen değişkenlere süreksiz (geçişsiz) değişken denir. Örneğin cinsiyet değişkeni, yalnızca kadın ve erkek olarak değer alabilir. Normal şartlarda bu değişken üçüncü bir değer alamaz, başka bir deyişle sınırı bellidir. Bu nedenle süreksiz değişken olarak adlandırılır.

Bazı kaynaklarda “nicel değişken” olarak da adlandırılabilen sürekli (geçişli) değişken nedir, bir örnekle açıklayınız.

Belirli sınırlar arasında farklı ya da herhangi bir değer alabilen değişkenlere sürekli (geçişli) değişken denir. Tam sayılar arasında kesirli ya da ondalıklı sayıları da alabilirler. Bu değişkene en iyi örnek ağırlık olabilir. Ağırlık, düşündüğümüzde, sıfırdan sonsuza kadar bir değer alabilir.

Kontrol şekillerine göre değişkenler kaç gruba ayrılır?

Kontrol şekillerine göre değişkenler üç gruba ayrılır: - Bağımlı değişken - Bağımsız değişken - Kontrol değişkeni

Bağımlı değişken nedir?

Bağımlı değişken, araştırmacının, sonuçlarını değiştirmek istediği, araştırma sonunda açıklamak istediği durum olarak tanımlanabilir. Daha farklı bir ifadeyle, araştırmanın sonucudur diyebiliriz. Araştırmacının, araştırmasının sonucunda değişmesini ya da etkilenmesini beklediği durum araştırmanın bağımlı değişkeni olarak düşünülmelidir.

Bağımsız değişken nedir?

Bağımsız değişken, bağımlı değişkenin üzerinde etkileri olan ve araştırmacı tarafından bağımlı değişken üzerindeki etkileri doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol edilen değişken türüdür.

“Bilgisayar destekli öğretimin, öğrencilerin ders başarısına etkileri” konulu araştırmanın bağımlı ve bağımsız değişkeni nedir , açıklayınız.

Araştırmanın bağımlı değişkenini, araştırmanın sonucu olarak düşünülebilir. Ayrıca bağımlı değişken, bağımsız değişkenin etkisi altında kalan ya da etkilenmesi beklenen değişkendir. Örnekte bağımlı değişken, aynı zamanda araştırmanın sonucu öğrencilerin ders başarısı olmaktadır. Etkilenen durum öğrencilerin ders başarısıdır. Örneğimizdeki bağımsız değişken ise öğretim yöntemidir (bilgisayar destekli öğretim). Öğrencilerin başarılarına etkisi olan durum bilgisayar destekli öğretim yani öğretim yöntemidir ve bu bağımsız değişken olarak adlandırılır.

Takım çalışmasının, birlikte akranlarıyla çalışmanın, öğrencilerin ders notları üzerine etkileri konulu araştırmanın bağımlı ve bağımsız değişkeni nedir, açıklayınız.

Takım çalışması araştırmanın sonucunu, yani öğrenci notlarını etkileyecektir. Burada, araştırmanın bağımsız değişkeni takım çalışması, bağımlı değişkeni ise etkilenen durum yani öğrencinin ders notlarıdır. Bağımlı ve bağımsız değişkenleri birbiriyle ilişkilendirerek değerlendirmek gerekmektedir. Unutulmaması gereken nokta bağımlı değişkenin, araştırmanın çıktısı ya da sonucu olmasıdır. Araştırmanın sonucunu etkileyen durumlar ise araştırmanın bağımsız değişkenidir.

Faktöriyel desen çalışmaları nedir?

Birden çok bağımsız değişkenin kullanıldığı ve araştırmacının tüm değişkenleri manipüle edebildiği araştırmalara genellikle faktöriyel desen çalışmaları denir.

Blok desen çalışmaları nedir?

Bağımsız değişkenlerden en az biri araştırmacı tarafından manipüle edilemiyorsa o tür araştırmalara da blok desen çalışmaları denilmektedir.

Kontrol değişkeni nedir?

Kontrol değişkeni, bağımsız değişken örneğinde olduğu gibi, araştırma sonucuna yani bağımlı değişkene dolaylı bir biçimde etkisi olan değişken türüdür. Araştırma sonuçlarına bağımsız değişkenler gibi doğrudan olmasa da dolaylı yoldan etki eden değişkenlere kontrol değişkenleri denir.

Aşağıdakilerden hangisi, bazı kaynaklarda kontrol değişkeni altında incelenen, bazı kaynaklarda ise ayrı olarak incelenen ve araştırmacının bilmesinde yarar bulunan diğer değişken türlerindendir?

- Konu dışı değişken - Moderatör değişken

Konu dışı değişken nedir?

Araştırmanın sonucuna yani bağımlı değişkene önceden tahmin edilemeyen bir biçimde etkisi olan değişken türüdür.

Televizyon izlemenin başarı üzerine etkisi konulu bir araştırmanın konu dışı değişkeni nedir?

Bu araştırmada, izlenen program türü ya da televizyon kanalı konu dışı ya da dış kaynaklara ait bir değişkendir. Araştırmaya katılanlar farklı yapılardaki kanalların izleyicileri olabilir. Örneğin belgesel kanalları, tematik kanallar izleyenlerin başarılarına olumlu yönde katkıda bulunurken başka kanallar başarıya olumsuz yönde etkide bulunabilir.

Moderatör değişken nedir?

Moderatör değişken, aralarındaki ilişki araştırılan iki tür değişkeni (bağımlı ve bağımsız) etkileyebilen ve bunlar aralarındaki ilişkiyi görmemizi engelleyebilen bir değişken türüdür.

Hipotez (denence) nedir?

Doğruluğu sınanan, denenen yargılardır ve en az iki değişken arasındaki ilişkiyi açıklamak için kullanılır.

Araştırmalarda kullanılan hipotez türleri nelerdir?

Genel olarak araştırmalarda iki tip hipotez kullanılır. Bunlar: - İstatistiksel hipotez (null hypothesis = farksızlık hipotezi = sıfır hipotezi) - Araştırma hipotezi (research hypothesis = alternatif hipotez = karşıt hipotez)

İstatiksel hipotez nedir ve hangi önermeye dayanır?

İstatistiksel hipotez H0 olarak ifade edilir. istatistiksel hipotez öyle bir hipotezdir ki, “araştırmadaki değişkenler arasında fark yoktur” önermesine dayanır. Araştırmanın başlangıcıdır ve araştırmada bir anlamda yansızlığı, eşitliği temsil eder. Siz aksini kanıtlamadıkça “değişkenler arasında bir ilişki yoktur” der.

Araştırma hipotezi nedir?

İstatistiksel hipotez değişkenler arası ilişkinin olmadığını ifade ediyorsa araştırma hipotezi de değişkenler arasında ilişkinin olduğunun ifadesidir.

İyi bir hipotez nasıl olmalıdır?

İyi bir hipotez, - Açık, net ve güçlü bir biçimde ifade edilmeli - Değişkenler arasında beklenen bir ilişkiyi ifade etmeli - Bağlı olduğu kuramı ya da alanyazını yansıtmalı - Kısa, öz ve aynı zamanda konuya odaklı olmalı - Verilerle test edilebilen bir hipotez olmalıdır.

Alanyazın (literatür) nedir ve alanyazın çalışması yapmak neden önemlidir?

Alanyazın, herhangi bir bilim dalında yazılmış yapıtların tümüdür. Günümüzün araştırmalarının geçmişte yapılan araştırmaları tarayarak bilime yeni bir katkı sağlamak için çok fazla çalışma yapması ve emek harcaması gerekmektedir. Araştırmada sorun durumunu bilimsel bir açıklamayla ifade etmek oldukça önemlidir. Araştırmacının araştıracağı konu ile ilgili alanyazında (literatürde) daha önceki araştırmacıların neler yaptıklarını ve hangi sonuçlara ulaştıklarını bilmesi ve sorun durumunu ya da araştırmayı sağlam bir bilgi birikimine göre şekillendirmesi büyük bir önem taşımaktadır. Alanyazın taraması araştırmacıya araştırmasını nasıl yapacağına ilişkin fikirler vermenin yanı sıra incelemeyi düşündüğü konuda daha önce hangi araştırmalar yapıldığı konusunda da yol gösterici olur.

Alanyazın taramasının adımlarını sıralayınız.

- Sorun durumunu oluşturma - Notları düzenleme - Birinci düzey kaynakları kullanarak alanyazını tarama - İkinci düzey kaynakları kullanarak alanyazını tarama - Genel kaynakları kullanarak araştırma konusunu tanımlama

İkinci düzey kaynaklar nedir ve ikinci düzey kaynaklara örnek veriniz.

İkinci düzey kaynaklar özgün kaynaklardan farklı olarak özgün kaynakların bir özeti gibi düşünülebilir. İkinci düzey kaynaklar, özgün araştırmaların özetlerini ve sonuçlarını veren kaynaklardır. Ansiklopediler ve ders kitapları ikinci düzey kaynaklara iyi birer örnektir. Aynı zamanda belirli bir konuyu ayrıntılı olarak irdelemek için yazılmış kitaplar, araştırma özetleri ve araştırma özetlerini bir araya toplayan bilimsel makaleler de ikinci düzey kaynaklara örnek olabilir.

Birinci düzey kaynaklar nedir ve birinci düzey kaynaklara örnek veriniz.

Birinci düzey kaynaklar, en önemli kaynaklar olarak betimlenir. Bu kaynaklar daha önce yapılmış araştırmaların sunumudur. Bu kaynaklar genelde konuyla ilgili bilimsel dergilerde yayınlanan özgün araştırma makaleleri, araştırma özetleri, raporlar, belirli konularda yayımlanan kitaplar ve görsel olarak; film ve videolardır. Bilimsel dergiler, kitaplar ve elektronik kaynaklar, görsel olan özgün video ve filmleri birinci düzey kaynaklara örnek olarak verilebilir.

Genel kaynaklar nedir ve genel kaynaklara örnek veriniz.

Genel kaynaklar, konu hakkında genel fikir veren ve ayrıntılı kaynaklara yönlendiren kaynaklardır. Günlük gazete ve dergiler, popüler dergiler, kitaplar, magazinler ve dizinler, genel kaynaklara örnek olarak verilebilir.

Elektronik olarak alanyazın yapılabilecek kaynaklara örnek veriniz.

- Elektronik arama motorlarının en çok bilinenlerinden biri Google firmasının sunduğudur.(http://scholar.google.com.tr/). Google Akademik, kendi sayfasında hizmetlerin, akademik yayıncılara, profesyonel derneklere, önbaskı kaynaklarına, üniversitelere ve başka akademik örgütlere ait gözden geçirilmiş yazılar, tezler, kitaplar, özetler ve makaleler bulmanıza yardımcı olan bir kaynak olarak tanıtmıştır. (http://scholar.google.com.tr/intl/tr/scholar/about. html). - Elektronik olarak alanyazın taraması yaparken başka bir hizmet alınabilecek kurum da YÖK’ün (Yükseköğretim Kurulu) verdiği tez tarama hizmetidir. Türkiye’de yapılan tüm yüksek lisans ve doktora tezlerine ve özetlerine YÖK’ün verdiği hizmet sayfasından ulaşılabilir. (http://www.yok.gov.tr/content/view/59/111/). - 1996 yılında TÜBİTAK’a bağlı bir enstitü olarak kurulan Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM); ülkemizdeki tüm akademik kurumları birbirine ve küresel araştırma ağlarına bağlayan Ulusal Akademik Ağ alt yapısını işletmektedir. Bu ağ yardımı ile bilimsel makale aranabilir, erişilemeyen çalışmalara da nasıl ve nereden ulaşabileceği öğrenilebilir. (http://www.ulakbim.gov.tr/).

Birinci ve ikinci düzey kaynakların incelenmesiyle yapılan alanyazın taramasında bulunan çalışmalar nasıl özetlenebilir?

- Çalışmanın başlığı: Genelde çalışmanın konusu ile ilgili bilgi verir. - Yazar ya da yazarlar ile ilgili bilgi: Araştırmayı yapan ya da yapanlarla ilgili bilgiler not edilir. - Çalışmanın amacı ve sorunu: Araştırmanın amacı ve sorunu ile ilgili bilgiler kısaca yazılır. - Alanyazın taraması için kullanılan kaynaklar: Çalışmanın kaynakça bölümü araştırmacıyı konu ile ilgili başka önemli kaynaklara yönlendirir. Gerekirse bunları kullanmak için not alınır. - Çalışmanın yöntem ve bulguları: Araştırmada sorun durumunu çözmek için hangi yöntem kullanılmış ve neler bulunduğu not edilir. - Tartışma bölümü: Araştırma bulguları ile başka araştırmaların karşılaştırıldığı bölümdür. - Kişisel notlar: İncelenen çalışma ya da çalışmanın içindeki önemli noktalarla ilgili değerlendirmeler yazılır.

Sorun durumunu açıklayabilmek için bölümlenmiş olan bütünleştirme, sınırlandırma ve tanımlama aşamaları bir yazının giriş, gelişme ve sonuç bölümleri olarak da düşünülebileceği belirtilmişti. Araştırmacı, araştırmanın giriş bölümünde neler yapar?

Araştırmacı, birinci bölüm olan bütünleştirme aşamasında, sorun alanını bir bütün olarak ele alır ve birbiriyle ilişkili parçalara ayırarak dilimler halinde tanımlar. Bu aşamada araştırmacı, sorun durumunun doğasından söz eder. Araştırmayı neden yapacağına ilişkin ipuçlarını genel olarak yansıtır.

Sorun durumunu açıklayabilmek için bölümlenmiş olan bütünleştirme, sınırlandırma ve tanımlama aşamaları bir yazının giriş, gelişme ve sonuç bölümleri olarak da düşünülebileceği belirtilmişti. Araştırmacı, araştırmanın gelişme bölümünde neler yapar?

Araştırmacı, ikinci aşama olan gelişme bölümünde, bütün içinden incelenecek olan bölümü ayrıntılı bir biçimde tanıtır. Bu bölüme sorunu sınırlandırma aşaması denir. Başka bir deyişle araştırmacı, incelenecek olan, merak edilen, çalışılacak ve araştırılacak olan konuyu sınırlandırılarak bütün içerisinden öne çıkarır. Alanyazın taramasından elde edilen benzer araştırma sonuçları bu bölümde sunulur.

Sorun durumunu açıklayabilmek için bölümlenmiş olan bütünleştirme, sınırlandırma ve tanımlama aşamaları bir yazının giriş, gelişme ve sonuç bölümleri olarak da düşünülebileceği belirtilmişti. Araştırmacı, araştırmanın sonuç bölümünde neler yapar?

Araştırmacı, üçüncü ve son aşama olan tanımlama bölümünde, sınırlandırılan bölümü ya da konuyu ayrıntılı bir biçimde açıklar. Bu bölümde sorun durumunun etkilediği ya da oluşturduğu düşünülen değişkenleri tanımlar, aralarındaki ilişkileri tanımlar. Sorun durumunu bu aşamada net bir biçimde betimler. Son paragrafta, araştırmacı, “Bu araştırmanın sorunu......” ifadesini net bir biçimde açıklar ve sorun durumu bölümünü bu şekilde tamamlar.

Sorun nedir?

Türk Dil Kurumu sözlüğünde sorun, “teoremler ve kurallar yardımıyla çözülmesi istenen soru, mesele, güçlük” olarak tanımlanmıştır.

Teorem nedir?

Teorem, kanıtlanan bilimsel önermedir.

Araştırma sorunu seçerken dikkat edilmesi gereken ölçütler nelerdir?

Araştırma sorunu seçerken dikkat edilmesi gereken ölçütler şunlardır:

• Genel ölçütler
  • Çözülebilirlik
  • Önemlilik
  • Yenilik
  • Etik kurallara uygunluk
• Özel ölçütler
  • Araştırmacının yetkinliği
  • Araştırma yöntem ve tekniklerinde yeterlik
  • Veri toplama izni
  • Zaman ve olanaklar
  • Araştırmacının ilgisi

Araştırma sorununun tanımlanmasında aşamalı yaklaşım nasıl gerçekleştirilmektedir?

Karasar (1995), araştırma sorununun tanımlanmasında, aşamalı bir yaklaşımı önermektedir. Aşamalı yaklaşım, sorunun araştırmacı tarafından anlaşılması ve daha sonra açımlanarak tanımlamasına oldukça net yanıt vermektedir. Karasar, aşamalı yaklaşımın şu üç ana bölümden oluştuğunu söylemektedir:

1. Bütünleştirme
2. Sınırlandırma
3. Tanımlama

Birinci bölüm olan bütünleştirme aşamasında, sorun alanı bir bütün olarak ele alınır ve birbiriyle ilişkili parçalara ayrılarak dilimler halinde tanımlanır. İkinci aşamada, bütün içinden incelenecek olan bölüm alınarak ayrıntılı bir biçimde tanıtılır. Bu bölüme, sınırlandırma aşaması da denir. Başka bir deyişle, incelenecek olan, merak edilen, çalışılacak ve araştırılacak olan konu sınırlandırılarak bütün içerisinden öne çıkarılır. Üçüncü aşama olan tanımlama sırasında ise, sınırlandırılan bölüm ya da konu, ayrıntılı biçimde açıklanır. Bu bölümde sorun durumunu etkilediği ya da oluşturduğu düşünülen değişkenler ve aralarındaki ilişkiler tanımlanır. Sorun durumu bu aşamada net bir biçimde belirtilir.

Değişken nedir?

Değişken, farklı olaylar arasındaki ilişkidir.

Nitel araştırma nedir?

Nitel araştırma, bir durumu ilişki bağlantıları içinde anlamaya çalıştığı için bir olayı etkileyen değişkenleri kendisi ortaya çıkarır. Nitel araştırmalarda değişkenler ve denencelerle (hipotezlerle) yola çıkılmaz. Bu araştırma türü daha çok insan ve grup davranışlarına ya da düşüncelerine odaklanır.

Nitel araştırma hangi sorulara cevap arar?

Nitel araştırma: Niçin? Nasıl? Ne şekilde? sorularına yanıt arar.

Nicel araştırma hangi sorulara cevap arar?

Nicel araştırma: Ne kadar? Ne miktarda? Hangi sıklıkta? Ne kadar yaygın? gibi sorulara yanıt arar ve sonuçları sayılarla ifade eder.

Değişkenler aldıkları değerlere göre kaça ayrılır?

Değişkenleri aldıkları değerlere göre ikiye ayırabiliriz:

• Süreksiz (geçişsiz) değişkenler
• Sürekli (geçişli) değişkenler

Söz konusu değişkenler sayılarla ilgili değişkenlerdir ve bazı kaynaklarda, nicel ve nitel değişkenler olarak adlandırılır.

Süreksiz değişken nedir?

Süreksiz değişken, belirli sınırlar içinde ve tam sayılarla ifade edilen değişkendir. Örneğin cinsiyet değişkeni, yalnızca kadın ve erkek olarak değer alabilir. Normal şartlarda bu değişken üçüncü bir değer alamaz, başka bir deyişle sınırı bellidir. Bu nedenle süreksiz değişken olarak adlandırılır. Bazı kaynaklarda bu tür değişkenlere nitel değişken adı da verilir.

Sürekli değişken nedir?

Sürekli değişken ise belirli sınırlar arasında farklı ya da herhangi bir değer alabilen değişkenlerdir. Tam sayılar arasında kesirli ya da ondalıklı sayıları da alabilirler. Bu değişkene en iyi örnek ağırlık olabilir. Ağırlık, düşündüğümüzde, sıfırdan sonsuza kadar bir değer alabilir. Yine bazı kaynaklarda bu değişkenlere nicel değişken adı da verilmektedir.

Kontrol şekillerine göre değişkenler kaça ayrılır?

Kontrol şekillerine göre değişkenler üçe ayrılır:

• Bağımlı değişken
• Bağımsız değişken 
• Kontrol değişkeni

Bağımlı değişken nedir?

Bağımlı değişken, araştırmacının, sonuçlarını değiştirmek istediği, araştırma sonunda açıklamak istediği durum olarak tanımlanabilir. Daha farklı bir ifadeyle, araştırmanın sonucudur diyebiliriz.

Bağımsız değişken nedir?

Bağımsız değişken, bağımlı değişkenin üzerinde etkileri olan ve araştırmacı tarafından bağımlı değişken üzerindeki etkileri doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol edilen değişken türüdür.

Faktöryel desen çalışma nedir?

Birden çok bağımsız değişkenin kullanıldığı ve araştırmacının tüm değişkenleri manipüle edebildiği araştırmalara genellikle faktöryel desen çalışmaları denir.

Blok desen çalışma nedir?

Bağımsız değişkenlerden en az biri araştırmacı tarafından manipüle edilemiyorsa o tür araştırmalara blok desen çalışmaları denilmektedir.

Kontrol değişkeni nedir?

Kontrol değişkeni, bağımsız değişken örneğinde olduğu gibi, araştırma sonucuna yani bağımlı değişkene dolaylı bir biçimde etkisi olan değişken türüdür. Araştırma sonuçlarına bağımsız değişkenler gibi doğrudan olmasa da dolaylı yoldan etki eden değişkenlere kontrol değişkenleri denir.

Konu dışı değişken nedir?

Türkçe kaynaklarda dış kaynaklara ait değişken ve kontrol değişkeni başlığı altında tanımlanan bu değişken türü, araştırmanın sonucuna yani bağımlı değişkene önceden tahmin edilemeyen bir biçimde etkisi olan değişken türüdür.

Moderatör değişken nedir?

Moderatör değişken, aralarındaki ilişki araştırılan iki tür değişkeni (bağımlı ve bağımsız) etkileyebilen ve bunlar aralarındaki ilişkiyi görmemizi engelleyebilen bir değişken türüdür.

Hipotez (denence) nedir?

Hipotez (denence), doğruluğu sınanan bir yargıdır. Denence ya da hipotezler en az iki değişken arasındaki ilişkiyi açıklamak için kullanılır. Örneğin “Düzenli çalışmak okul başarısını artırır”, “tasarruf etmek bizi ekonomik krizlerden korur”, “sigara içmemek ameliyat sonrası iyileşme sürecini önemli ölçüde azaltır” gibi hipotez örnekleri verilebilir.

Genel olarak araştırmalarda kullanılan hipotezler nelerdir?

Hipotezler aslında denenen yargılardır. Genel olarak araştırmalarda iki tip hipotez kullanılır. Bunlar iki türlüdür:

• İstatistiksel hipotez (null hypothesis=farksızlık hipotezi=sıfır hipotezi)
• Araştırma hipotezi (research hypothesis=alternatif hipotez=karşıt hipotez)

İstatistiksel hipotez (sıfır hipotezi) nasıl ifade edilir?

İstatistiksel hipotez H₀ olarak ifade edilir. İstatistiksel hipotez öyle bir hipotezdir ki, “araştırmadaki değişkenler arasında fark yoktur” önermesine dayanır. İstatistiksel hipotez, eşitliğin ya da farksızlığın ifadesidir.

Araştırma (karşıt/ alternatif) hipotezi nasıl ifade edilir?

İstatistiksel hipotez değişkenler arası ilişkinin olmadığını ifade ediyorsa araştırma hipotezi de değişkenler arasında ilişkinin olduğunun ifadesidir.

İyi bir hipotez yazmak için belirlenmiş ölçütler nelerdir?

İyi bir hipotez yazmak için belirlenmiş ölçütler şunlardır:

1. İyi bir hipotez soru biçiminde değil düzgün bir önerme şeklinde olması gerekir. Hipotezler açık, net ve güçlü bir biçimde ifade edildikleri zaman etkili olurlar.
2. İyi bir hipotez değişkenler arasında beklenen bir ilişkiyi ifade eder.
3. İyi bir hipotez bağlı olduğu kuramı ya da alanyazını yansıtmalıdır.
4. İyi bir hipotez kısa, öz ve aynı zamanda konuya odaklı olmalıdır. İçerdiği değişkenleri tam olarak ifade eden, aralarındaki ilişkiyi iyi anlatan bir hipotez araştırmanın konusunu anlatmada en güçlü araçlardan birisidir. Araştırma hipotezini okuyanlar bu araştırmanın amacını ve nasıl yapılacağı ya da yapıldığı hakkında fikir yürütebilmelidirler.
5. İyi bir hipotez aynı zamanda test edilebilen bir hipotezdir.

Tutum ölçeği nedir?

Tutum ölçeği, bireylerin tutumlarını sayısal olarak ölçmek üzere geliştirilmiş araçtır.

Alanyazın nedir?

Alanyazın, herhangi bir bilim dalında yazılmış yapıtların tümüdür.

Alanyazın taramasındaki en önemli amaç nedir?

Alanyazın taramasındaki en önemli amaç benzer araştırmaları bulup onlardan sonuçlar çıkarmak ve yeni araştırmayı onların sonuçlarına göre şekillendirmektir.

Alanyazın taramasının adımları nelerdir?

Alanyazın taramasının adımları şunlardır:

1. Genel kaynakları kullanarak araştırma konunuzu tanımlayın.
2. İkinci düzey kaynakları kullanarak alanyazını tarayın.
3. Birinci düzey kaynakları kullanarak alanyazını tarayın.
4. Notlarınızı düzenleyin.
5. Sorun durumunu oluşturun.

Alanyazın taramasında yararlanılan farklı bilgi kaynak düzeyleri nelerdir?

Alanyazın taramasında yararlanılan farklı bilgi kaynak düzeyleri şunlardır:

• Genel kaynaklar: Konu hakkında genel fikir verir ve ayrıntılı kaynaklara yönlendirir.
• İkinci düzey kaynaklar: Özgün araştırmaların özetlerini ve sonuçlarını veren kaynaklar.
• Birinci düzey kaynaklar: Özgün araştırma makaleleri, raporları ve benzeri çalışmalar.

Anahtar sözcük nedir?

Anahtar sözcük, elektronik olarak İnternette ya da bilgisayardaki bir veri tabanında arama yapmak isteyen insanların arama motorlarının kutucuklarına yazdıkları sözcüklerdir.

Sorun durumu oluşturabilmek amacıyla gerçekleştirilen alanyazın taramasında incelenen çalışmaların özetlenmesi nasıl gerçekleştirilebilir?

Sorun durumunu oluşturabilmeniz için yaşamsal bir önem taşıyan alanyazın taramasında bulduğunuz çalışmaları şu şekilde özetleyebilirsiniz:

• Çalışmanın başlığı: Genelde çalışmanın konusu ile ilgili bilgi verir.
• Yazar ya da yazarlar ile ilgili bilgi: Araştırmayı yapan ya da yapanlarla ilgili bilgileri not ediniz.
• Çalışmanın amacı ve sorunu: Araştırmanın amacı ve sorunu ile ilgili bilgileri kısaca yazınız.
• Alanyazın taraması için kullanılan kaynaklar: Çalışmanın kaynakça bölümü sizi konu ile ilgili başka önemli kaynaklara yönlendirir. Gerekirse bunları kullanmak için not alınız.
• Çalışmanın yöntem ve bulguları: Araştırmada sorun durumunu çözmek için hangi yöntem kullanılmış ve neler bulunduğunu not ediniz. Bunlar özetinizin temelini oluşturacaktır.
• Tartışma bölümü: Araştırma bulguları ile başka araştırmaların karşılaştırıldığı bölümdür.
• Kişisel notlar: İncelediğiniz çalışma ya da çalışmanın içindeki önemli noktalarla ilgili değerlendirmelerinizi yazınız.

Sorun durumu hangi bölümlerden oluşmaktadır?

Sorun durumunu şu bölümlerden oluşur:

• Giriş Bölümü: Birinci bölüm olan bütünleştirme aşamasında sorun alanı bir bütün olarak ele alınır ve birbiriyle ilişkili parçalara ayrılarak dilimler halinde tanımlanır. Bu aşamada araştırmacı sorun durumunun doğasından söz eder. Araştırmayı neden yapacağına ilişkin ipuçlarını genel olarak yansıtır.
• Gelişme Bölümü: İkinci aşamada bütün içinden incelenecek olan bölüm alınarak ayrıntılı bir biçimde tanıtılır. Bu bölüme sorunu sınırlandırma aşaması denir. Başka bir deyişle incelenecek olan, merak edilen, çalışılacak ve araştırılacak olan konu sınırlandırılarak bütün içerisinden öne çıkarılır. Alanyazın taramasından elde edilen benzer araştırma sonuçları bu bölümde sunulur.
• Sonuç Bölümü: Üçüncü ve son aşamada ise sınırlandırılan bölüm ya da konu ayrıntılı bir biçimde açıklanır. Bu bölümde sorun durumunun etkilediği ya da oluşturduğu düşünülen değişkenler tanımlanır, aralarındaki ilişkiler tanımlanır. Sorun durumu bu aşamada net bir biçimde betimlenir. Son paragrafta, araştırmacı, “Bu araştırmanın sorunu......” ifadesini net bir biçimde açıklar ve sorun durumu bölümünü bu şekilde tamamlar.