Arkeolojik Alan Yönetimi Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

UNESCO’nun Türkçe açılımı nedir?

UNESCO’nun Türkçe açılımı, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’dür.

UNESCO ne zaman kurulmuştur?

UNESCO İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, 1946 yılında kurulmuştur.

UNESCO’nun kuruluş yasası kaç yılında ve nerede kabul edilmiştir?

UNESCO’nun kuruluş yasası 1945 yılı Kasım ayında Londra’da kabul edilmiştir.

UNESCO’nun temel amacı nedir?

Eğitim, bilim, kültür, iletişim ve bilgilendirme kanallarıyla, küresel barışın tesisine, fakirliğin ortadan kaldırılmasına, sürdürülebilir kalkınmaya ve paylaşılan ortak değerlere dayalı toplumlararası diyaloga katkıda bulunmak UNESCO’nun amacı olarak özetlenebilir.

Somut kültürel mirasın korunması için geliştirilmiş ve çok sayıda devlet tarafından tanınan UNESCO uygulaması nedir?

UNESCO tarafından 1972 yılında kabul edilen “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi”, somut kültürel mirasın korunması için geliştirilmiş ve çok sayıda devlet tarafından tanınan UNESCO uygulamasıdır.

Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen üstün evrensel değere sahip kültürel ve doğal varlıkları dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan bu değerlerin yaşatılması için gerekli iş birliğini sağlamak amacıyla UNESCO’nun hangi sözleşmesi kabul edilmiştir?

UNESCO’nun Paris’te toplanan 17. Genel Konferansı kapsamında, 16 Kasım 1972 tarihinde “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi” yukarıdaki amaçlar çerçevesinde kabul edilmiştir.

Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi’nin üzerinde en çok durduğu nokta nedir?

Sözleşme, hangi halka ait olursa olsun bu eşsiz ve yeri doldurulmaz kültür varlıklarının korunmasının dünyanın bütün halkları için önemini vurgular.

Kültürel miras’ın bileşenleri nelerdir?

Kültürel miras’ın bileşenleri anıtlar, yapı grupları ve sitlerdir.

Kültürel miras bileşenlerinden olan yapı grupları hangi birleşimlerden oluşur?

Yapı grupları, mimari önemleri, uyumlulukları veya peyzaj içindeki konumlarıyla tarih, sanat veya bilim açısından üstün nitelikli evrensel değerleri olan ayrı veya ilişkili yapı topluluklarıdır.

Kültürel miras bileşenlerinden olan sitler hangi birleşimlerden oluşur?

Sitler: Tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik bakımlardan evrensel değerde olan, insan eliyle yapılmış veya doğa ve insanın ortak eserleri ve arkeolojik alanlardır.

Doğal miras kavramının tanımında hangi noktalar dikkat çekmektedir?

Estetik veya bilimsel açıdan olağanüstü evrensel değeri olan, fiziksel ve biyolojik oluşumlar veya bu tür oluşum topluluklarından müteşekkil doğal anıtlar; jeolojik ve fizyografik oluşumlar ve tükenme tehdidi altındaki hayvan ve bitki türlerinin yetiştiği alanlar; bilim, koruma veya doğal güzellik açısından üstün evrensel değeri olan doğal sitler veya sınırları kesinlikle belirlenmiş doğal alanlar diğer alt başlık olan “doğal miras” olarak tanımlanır.

1978 yılından itibaren başlatılan Dünya Miras Listesi uygulamasının amacı nedir?

Dünya Miras Listesi uygulamasının amacı Dünya’daki “üstün evrensel değer”e sahip kültürel ve doğal varlıkları bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul ederek tanıtmak, toplumlarda evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve bu değerlerin yaşatılması için gerekli iş birliklerini sağlamaktır.

Dünya Miras Listesi’nde yer alma koşulları içinde en önemli koşul nedir?

Dünya Miras Listesi’nde yer alma koşulları içinde en önemli koşul, söz konusu varlığın üstün evrensel değere sahip olduğunun belgelenmesidir. Ulusal değer sınırlarını aşan düzeyde özellikleri ve önemi olan doğal ve kültürel miras alanları, belirlenen on ölçütten en az birine uymak koşuluyla UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alır ve Dünya Mirası statüsü kazanırlar.

Dünya Doğal ve Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’ne göre oluşturulan ve Dünya Mirası Merkezi (WHC) tarafından yönetilen Dünya Mirası Listesi’nde 2012 yılında kaç ülkeden kaç farklı doğal ve kültürel miras yer almıştır?

Dünya Doğal ve Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’ne göre oluşturulan ve Dünya Mirası Merkezi (WHC) tarafından yönetilen Dünya Mirası Listesi’nde 2012 yılında 157 ülkeden Dünya Mirası Alanı olarak ilan edilen 962 doğal ve kültürel alan yer almaktadır. Bunlardan 745’i kültürel, 188’i doğal ve 29’u karma (doğal ve kültürel) miraslardır.

Dünya Mirası Komitesinin 26. Oturumda kabul ettiği dört stratejik hedef nelerdir?

1. Dünya Mirası Listesi güvenilirliğinin güçlendirilmesi;
2. Dünya Mirası özelliklerinin korunmasında etkinlik sağlanması;
3. Ülkelerin etkin yönetim organları kapasitesinin gelişiminin teşvik edilmesi;
4. Dünya Mirası konusunda iletişim yoluyla halkın bilinçlendirilmesinin, katılımının ve desteğinin artırılmasıdır.

Varlıkların Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilme sürecinde kültürel miras alanlarına sahip olan ülkeler bu alanların Dünya Mirası Listesi’ne aday olmasını teklif edebilir mi?

Evet, teklif edebilir. Dünya Mirası Sözleşmesi’ni imzalamış olan ülkeler, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmesi için, kendi toprakları üzerinde bulunan önemli doğal ve kültürel miras alanlarını aday olarak teklif edebilir.

Dünya Mirası Listesi’ne kayıt olmak için hangi dosyalar gereklidir?

Miras alanlarının öncelik sırasına göre fotoğraf, harita ve tanımlayıcı bilgileri içeren mümkün olduğunca eksiksiz dosyaları adaylığın incelenmesi için UNESCO’ya sunulur ve uygun danışma organlarına gönderilir.

Dünya Mirası varlıklarının korunması ve yönetimi konusunda ülkelere rehberlik etmek için geliştirilmiş bir uygulama rehberi var mıdır?

Evet, böyle bir rehber vardır. Dünya Mirası varlıklarının korunması ve yönetimi konusunda ülkelere rehberlik etmek için geliştirilmiş bir uygulama rehberi bulunmaktadır. 2011 yılında güncellenmiş olan bu rehberde kültürel, doğal ve karma sitlerin Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilmesinin ölçütleri ve koşulları ile varlıkların üstün evrensel niteliklerinin değerlendirilmesine yönelik tüm bilgiler ve izlenmesi gereken süreç hakkında kapsamlı bilgi bulunmaktadır.

Dünya Mirası adaylarının bilimsel değerlendirme raporları ne zaman görüşülür?

Dünya Mirası adaylarının bilimsel değerlendirme raporları Dünya Mirası Komitesinin yıllık olağan toplantısında görüşülür ve oylaması kabul, ret ya da erteleme olarak sonuçlanır.

Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilen bir alan daha sonra bu listeden çıkarılabilir mi?

Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilmesinin gerekçesi olan üstün evrensel değeri bozulduğunda, varlığın Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilmesini sağlayan karakteristik özelliklerin ve bütünlüğünün kaybedilmesi durumunda ya da Dünya Mirası alanının özüne ilişkin niteliklerinin, bayındırlık projeleri gibi insan faaliyetleri nedeniyle tehdit altına girmiş olması durumunda ve o dönemde Taraf Devlet tarafından özetlenen gerekli düzeltici önlemlerin önerilen süre zarfında alınmadığı durumda Komite bu varlığın Dünya Mirası Listesi’nden çıkartılmasını düşünür.

Dünya Miras Listesi’ne kaydedilmek için en önemli koşul nedir?

Dünya Miras Listesi’ne kaydedilmek için en önemli koşul olan “üstün evrensel değer” kavramı, aday doğal ve kültürel miras alanlarının ulusal değer sınırlarını aşan düzeyde özellikleri ve önemi olduğunu tanımlamak üzere ortaya konulmuştur. Üstün evrensel değer, tüm insanlığın bugünkü ve gelecek nesilleri için ortak öneme sahip olağanüstü bir kültürel ve/veya doğal önemi ifade etmektedir.

Üstün Evrensel Değer kavramının önemi nedir?

Üstün evrensel değer, tüm insanlığın bugünkü ve gelecek nesilleri için ortak öneme sahip olağanüstü bir kültürel ve/veya doğal önemi ifade etmektedir.

UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde Türkiye’den kaç adet miras varlığı kayıtlıdır?

Türkiye, “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi”ni 14 Nisan 1982 tarihinde kabul ederek Taraf Devlet konumuna gelmiştir. Bu kapsamda ülkemizin, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğu altında, konuyla bağlantılı diğer kurumlar ve kuruluşların çabalarıyla bugüne kadar UNESCO Dünya Miras Listesi’ne 11 adet varlığımızın alınması sağlanmıştır.

Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kayıtlı olan miras varlıklarının isimleri nelerdir?

1983 yılında başvuru yapıldıktan sonra 1985 yılında ilk olarak İstanbul’un Tarihi Alanları, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) ile Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) listeye alınmıştır. 1986’da Hattuşaş (Boğazköy)-Hitit Başkenti (Çorum), 1987’de Nemrut Dağı (Adıyaman-Kahta)’nın ardından 1988’de Ksanthos-Letoon (Antalya-Muğla) ile Hierapolis-Pamukkale (Denizli), altı yıl aradan sonra Safranbolu (Karabük) 1994 tarihinde Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır. 1998’de Truva Antik Kenti (Çanakkale)’nin Dünya Mirası Alanı olmasından sonra uzun bir süre sayısı dokuzda kalan üstün evrensel değeri olan varlıklarımızın arasına 2011 yılında Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne), 2012’de ise Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya) katılmıştır.

Dünya mirası alanlarında yönetim planlarının hazırlanması hangi önem noktaları kapsamalıdır?

Yönetim planlarının hazırlanmasında korumanın sadece fiziksel değil, sosyal,toplumsal ve ekonomik bir olgu olarak ele alınan bir anlayışla hazırlanması; korumada sürekliliği sağlayacak toplumsal kapasiteyi ortaya çıkararak, geliştirilmeyi ve ekonomik açıdan sürdürmeyi amaçlaması benimsenmelidir.