Acil Durum ve Afetlerde Ulaştırma Yönetimi ve Uygulamaları Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Taşımacılık sistemlerini karşılaştırması hangi açılardan yapılmaktadır?

• Yatırım maliyetleri açısından
• Enerji maliyetleri açısından
• Çevre etkileri açısından
• Güvenlik açısından
• Tıkanıklılık açısından

Yatırım maliyetleri açısından karşılaştırma iki alt başlık olarak ele alınabilir bunlar nelerdir?

1. Yol yapım maliyetleri açısından
2. Taşıma maliyetleri açısından

Çevre etkileri açısından taşımacılık sitemlerinin karşılaştırılması üç alt başlık olarak ele alınabilir bunlar nelerdir?

1. Arazi kullanımı açısından
2. Hava kirliliği açısından
3. Su-deniz kirliliği açısından

Deniz yolu taşımacılığının avantajları nelerdir?

• Fazla miktarda yük, tek seferde aktarılabilir. Bu sayede birim başına maliyet oldukça düşüktür.
• Deniz yolu taşımacılığı ile kıtalar arası büyük yükler, birbirinden uzak noktalar arasında diğer taşımacılık modlarına nazaran daha düşük maliyetlerle taşınabilmektedir.
• Belirlenen rotaya bağlı olarak güvenilirdir.
• Dünya ülkeleri arasında deniz yolu taşımacılığının düşük maliyetli bir yapısı olması nedeniyle rekabet gücü oldukça yüksektir. Kara yolu taşımacılık sistemiyle yapılan nakliyeler için alınan izinler ve uyulması gereken prosedürler deniz yolu taşımacılığına kıyasla daha fazladır.

Deniz yolu taşımacılığının avantajlarının yanında birtakım dezavantajları da vardır. Bunlar nelerdir?

• İşletme dış kaynak kullanımını tercih etmiyorsa tanker, Roll on Roll off (RO-RO), koster gibi gemilerin oldukça yüksek ilk yatırım maliyetlerine ve uzun amortisman sürelerine katlanmak durumunda kalmaktadır.
• Liman, vinç gibi yüksek maliyetli tesislere ihtiyaç duyar. Bu maliyetler göze alınsa dahi liman kurulmasına müsait olmayan kıyılar bulunmaktadır.
• Kıtalar arası taşımada güvenlik zafiyeti söz konusu olabilmektedir.
• Doğal olaylar da gemilerin beklenen varış zamanlarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

Boru hattı ulaştırması alt sektörünün üstün ve zayıf yönlerini açıklayınız.

Boru hattı taşımacılığında süreklilik, hava koşullarından etkilenmeme, ucuz ve enerji maliyetinin düşük olması nedeniyle tercih edilen bir ulaşım alt sektörüdür. Ancak hat döşenmesi, pompa dağıtım birimlerinin kuruluş ve yatırım maliyetlerinin yüksekliği ve sabotaj gibi dış etkenlere tabi olması olumsuz yönünü oluşturmaktadır.

Karma taşımacılık sisteminin türleri nelerdir sıralayınız.

Bu sistemin türleri;

• Modlar arası taşımacılık,
• Çok modlu taşımacılık,
• Kombine taşımacılık olmak üzere ele alınmaktadır.

Kombine taşımacılığın önemli avantajlarından biri maliyetlerin azaltılmasıdır. Bunlar iki alt başlık altında ele alınmaktadır. Bunlar nelerdir?

• Sosyal maliyetlerin azaltılması: Kara yolu güvenliği, hava ve gürültü kirliliği, enerji ve ham madde tüketimi vb.
• Altyapı maliyetlerinin azaltılması: Kara yolu trafik sıkışıklığının önemli düzeyde azalması ile taşımacılık sistemlerinin mevcut kapasitelerinin daha iyi kullanılmasıdır.

Taşımacılık sistemi olarak kombine taşımacılığın bileşenleri nelerdir?

Taşımacılık sistemi olarak kombine taşımacılığın bileşenleri üç başlık altında ele alınmaktadır. Bunlar:

• Taşıma terminalleri (limanlar, elleçleme araçları, vb.),
• Taşıma araçları(gemi, tren, kamyon, uçak, vb.),
• Taşıma üniteleri (konteynerler, paletler, treyler, vb.)

Kombine taşımacılık temel bileşenlerinden taşımacılık araçları hangileridir?

• Kamyon
• Tren
• Gemi
• Uçak vb.

Kombine taşımacılığın temel bileşenlerinden taşımacılık ünitelerine üç örnek veriniz.

Taşıma üniteleri konteyner, palet ve treyler olarak sıralanabilir.

Taşımacılık ünitelerinden palet nedir ve ne amaçla kullanılır açıklayınız.

Palet: Taşımacılık sistemlerinin taşımacılık faaliyetlerini yerine getirirken sıklıkla ve her aşamada kullanılan ünitelerin bir diğeri de palettir. Paletler de yükü birimleştirmede kullanılmakta ve yüklerin istiflenmesi ve ambalajlanmasının yapıldığı altlık olarak görev yapmakta ve yükü taşımaya hazır hâle getirmektedir. Paletin kullanımı alıcının deposunda başlamakta kara yolunda kamyonda, demir yolunda trende, limanda ise gerek antrepoda gerekse rıhtımda ve gemide sürmektedir.

Afet ve acil durumlarda ulaşılması gereken temel hedefler nelerdir?

• Kriz komuta merkezine ulaşımın sağlanması, 
• Büyük sağlık tesislerine ulaşımın sağlanması,
• Stratejik öneme sahip bina ve tesislere ulaşımın sağlanması,
• Havalimanları, garlar, otogarlar ve büyük iskele ve limanlar arasında ulaşım bütünlüğünün sağlanması, 
• Eğitim tesislerine ulaşımın sağlanması,
• Toplu taşıma hizmeti sunan transfer merkezlerine ve bu kurumların hizmet alanlarına ulaşım alternatiflerinin hazırlanması,
• Haberleşme kuruluşları ile elektrik, su, gaz temin eden kuruluşlara ulaşımın sağlanması,
• İtfaiye tesislerine ulaşım alternatiflerinin sağlanması,
• Çadır kent alanlarına ve bu alanlardan yukarıda belirtilen önemli noktalara ulaşım sağlanması.

Afet ve acil durum sonrasında ulaşım ağlarının erişilebilirliği hangi adımlardan oluşmaktadır?

• Boşaltmanın yapılabilmesi,
• Tahliye çalışmalarının gerçekleştirilebilmesi,
• Acil trafik yönetiminin yürütülebilmesi,
• Acil lojistik dağıtımın sağlanabilmesi,
• Odağında “kurtarma”nın yer aldığı kaynak tahsisi ve
• Restorasyon programlaması.

Ulaşım bağlantıları ve ulaşım altyapı tesislerinin karşı karşıya bulunduğu riskler aşağıda yer almaktadır. Bunlar nelerdir?

• Şehirler arası yollar
• Köprüler
• Raylı sistem güzergâhları
• Metro hattı
• Tüp geçit
• Otobüs terminalleri
• Limanlar
• Havaalanlarıdır

Afet müdahale planlarına etki eden strateji ve politikalarla amaçlanan nedir. Maddeler halinde sıralayınız.

• Ana tahliye güzergâhlarının belirlenmesi,
• İkincil güzergâhların belirlenmesi, 
• Gece yoğun kullanımda olan alanlara ulaşım olasılıklarının değerlendirilmesi
• Alternatif tahliye alanlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Acil ulaşım yollarının belirlenmesinde dikkate alınan ölçütler nelerdir?

• Ulaşım hizmetlerinin yerine getirilmesini ve trafik yoğunluğu kaldırabilecek nitelikte olması
• Yolların afet durumunda ulaşılması gereken binalara, kriz yönetim merkezlerine, sağlık kurum ve kuruluşlarına ve geçici barınma alanlarına ulaşım sağlayacak nitelikte olması,
• Yolların olası bir afet durumunda kapanmaması için yeterli genişlikte olması ve ulaşım koordinasyonunun sağlanabilmesine olanak tanıması,
• Olası bir afete karşın her an açık tutulacak ve birbirlerine alternatif oluşturacak güzergahların belirlenmesi ve afet anında kara, deniz ve hava yolu ulaşım sistemlerinin geliştirilmesidir.

Kriz yönetim merkezleri acil müdahale merkezleri ve acil ihtiyaç merkezlerinin öncelikleri belirlenmiş bir acil ulaşım ağıyla ilişkilendirilmesi zorunludur. Bu ilişkilendirme nasıl yapılmalıdır açıklayınız.

Bu ilişkilendirme ise aşağıdaki gibi yapılmalıdır :

• Birinci Derece (Birincil) Acil Ulaşım Ağı: Yönetim merkezlerini ve ana ulaşım noktaları olan havaalanları ile limanları bağlamalıdır.
• İkinci derece (İkincil) Acil Ulaşım Ağı: Seçilmiş olan birincil ağa destek olacak şekilde, acil müdahale merkezlerine bağlanmalıdır. Özelikle eğitim, sağlık hizmetlerine destek olması gerekmektedir.
• Üçüncü Derece (Üçüncül) Acil Ulaşım Ağı: Birincil ve ikincil ağa destek olacak şekilde, acil ihtiyaç stoklama, toplanma ve sirkülasyon merkezlerine bağlanmalıdır.

Afet ve acil durum sonrası yolun işlevini devam ettirmesi için gerekli olan unsurlar nelerdir? Sıralayınız.

Afet ve acil durum sonrası yolun işlevini devam ettirmesi için:

• Afet sonrası yoldaki hasarın derecesine ilişkin bilginin toplanması ve incelenmesi,
• Önemli merkezlere ulaşan yolların düzenlenerek ulaşıma açılması,
• Afete müdahalede bulunabilecek ve elinde yeterli makine ve aracı bulunan hizmet gruplarının organize edilmesi,
• Afet nedeniyle yıkıma uğrayan yapıların enkazının kaldırılması ve iyileştirme hizmet gruplarının görevlendirilmesi gerekmektedir.

Afet ve acil durumlarda “ulaşım hizmet servislerinin yerine getirmeleri gereken sorumluluklar nelerdir?

Afet ve acil durumlarda “ulaşım hizmet servislerinin yerine getirmeleri gereken sorumlulukları:

• Otoyol ve ekspres yolları ulaşım hizmetleri servisinin görevi, afet anında otoyol ve ekspres yolların trafiğe sürekli olarak açık tutulmasını sağlamaktır.
• Şehir içi yolları ulaşım ve nakliye hizmetleri servisinin görevi, afet anında şehir içi yolların trafiğe sürekli olarak açık tutulması ve gerekli nakliye hizmetlerini sağlamaktır.
• Köy yolları ulaşım hizmetleri servisinin görevi, afet anında köy yollarını sürekli olarak trafiğe açık tutmaktır.