Afet Risk Azaltma Politikaları Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Salgın hastalıkların geniş bir coğrafyaya yayılmasının sebepleri nelerdir?

Teknolojik gelişmeler, göçler, temiz su kaynakların azalması, seyahat ve göçlerin artışı, çevresel değişiklikler, yüksek düzeyde enerji/protein içerikli besinlerle yapılan besiciliğin artışı ve endüstriyel düzeyde gıda üretimine geçilmesine bağlı olarak ulusal ve uluslararası düzeyde gıda ve hayvan ticaretindeki artışlar, gıda kaynaklı hastalık oluşturan salgınların hastalık kaynak ve nedenlerinin incelenmesinde değişikliklere ve geniş bir coğrafyaya yayılmasına yol açmıştır.

Pandemi ne demektir?

Bir hastalığın, enfeksiyon etmeninin veya sağlıkla ilgili bir sorunun çeşitli ülkelerde veya bir kıtada yayılması, hatta tüm dünya gibi çok geniş bir alanda yayılım göstermesidir. Nüfusun önemli bir bölümünü etkilemektedir (Bulaşıcı, 2017).

Prevalans ne demektir?

Bir yerin nüfusunda, belirli bir an veya zaman aralığında aktif olarak bulunan hastalık sayısına prevalans denmektedir (Beaglehole ve ark., 1998).

Atak hızı ne demektir?

Özel bir hasta sayısı hızı olup % olarak ifade edilmesi atak hızı olarak adlandırılmaktadır. Burada zaman belli değildir. Olay süresince risk altındaki popülasyonun ne kadarının olaydan etkilendiğini bulmak için epidemilerde kullanılır. Birincil ve ikincil atak hızları önemlidir (Beaglehole ve ark., 1998).

Sürveyans ne demektir?

Verilerin sürekli, sistematik olarak toplanması, karşılaştırılması, analizlerinin yapılması, yorumlanması ve eyleme geçilebilmesi amacıyla bilgilerin ilgili kişi, kurum ile kuruluşlara yayılması işlemine sürveyans (gözetim) denir.

Salgın nedir?

Bir bulaşıcı hastalığın, belirli zaman ve normal ölçüler içinde beklenenden daha çok sayıda görülmesi ya da o toplumda daha önce hiç görülmeyen bir hastalığın tek bir vaka bile olsa ortaya çıkması salgın olarak ifade edilmektedir. “Salgın olarak tanımlanmış bir olayın kaynağının, etkeninin, bulaşma yolunun bulunması, gerekli halk sağlığı önlemlerinin alınması ve ileride oluşabilecek benzer salgınların önlenmesi gibi amaçlarla gözetim yöntemleri kullanılarak araştırılmasına salgın incelemesi denilmektedir (Bulaşıcı, 2017)”. Hastalığın bulaşmasına aracılık eden bit, pire, kene ve sinek gibi canlılara vektör denir (Pekcan, 2008). Hastalık etkeninin vücuda girmesinden, hastalık belirtilerinin ortaya çıkmasına kadar geçen dönem kuluçka süresidir.

Epidemiyoloji bilimi ne ile ilgilenir?

Sağlığı ilgilendiren tüm olayların dağılımının, bunların nedenlerinin ve çözüm yollarının araştırılmasında kullanılan yöntemlerinin temel kurallarını öğreten bilim dalına Epidemiyoloji denilmektedir. Hem klinik hem de toplumu tıp bilimlerinde hastalıkların/ sağlık sorunlarının dağılım, nedenleri ile bunların teşhis, tedavi ve önlenmesi için uygun yöntemleri belirlemeye yarayan araştırma tekniklerini öğreten bir bilim dalıdır (Tezcan, 1992).

Enfeksiyon zincirini oluşturan ögeler nelerdir?

Bulaşıcı hastalıklar alanında gerek tanımlayıcı gerekse analitik incelemelerde kişi-çevre-yer-zaman nitelikleri enfeksiyon zincirini oluşturan ögeler çerçevesinde ele alınır. Bunlar:

1. Hastalık etkeni-enfeksiyon ajanı

2. Bulaşma yolları

3. Enfeksiyon kaynağı, konakçı

Enfeksiyon zincirini oluşturan etkenler nelerdir?

Enfeksiyon zinciri de daha ayrıntılı biçimde şöyle düşünülebilir:

1. Etken

2. Kaynağa giriş yolları

3. Kaynak

4. Kaynaktan çıkış yolları

5. Etkenin yeni konakçıya taşınması

6. Etkenin yeni konakçıya giriş yolları,

7. Yeni konakçının hassasiyeti-direnci olarak ortaya çıkmaktadır.

Salgın hastalıkların bulaşma yolları nelerdir?

Enfeksiyon etkenleri çeşitli yollarla kaynaktan çıkar ve yeni konağa girerler. Etkenin bir etki meydana getirebilmesi için konağa uygun yoldan girmesi gerekir. Alınacak kontrol önlemlerinin belirlenmesi için bu yollar bilinmelidir.

1. Doğrudan Bulaşma: Enfeksiyon etkeninin hiçbir araç ya da aracıya gerek kalmadan kaynaktan sağlam kişiye doğrudan geçmesidir.

2. Dolaylı Bulaşma: Etken kaynaktan ayrıldıktan sonra bir madde içinde ya da üzerinde yaşamını sürdürüp sonra sağlam kişilere geçebilir. Eşyalar, hastalığın bulaşmasına aracılık eden bit, pire, kene ve sinek gibi canlılar (vektörler), hava yolu dolaylı bulaşmaya örnektir (Ellidokuz ve Aksakoğlu; 2002).

3. Enfeksiyon Kaynağı: Enfeksiyon etkeninin girip yerleştiği, çoğaldığı canlı ve cansız araçlara kaynak adı verilir.

Salgın hastalıkların dolaylı bulaşma yolları nelerdir?

a. Solunum Yolu: Hasta ve taşıyıcılarla direkt temas veya enfekte damlacıkların solunan havaya karışması sonucu meydana gelebilir. Enfekte damlacıkların havaya karışması ve/veya hastalık bulaşmış tozların solunması ile bulaşma olabilir.

b. Sindirim Yolu: Enfeksiyon etkenlerinin yeni konağa sindirim yoluyla girişleri besinler, içecekler kontamine eller, tırnaklar aracılığıyla olur. Çiğ yenilen yapraklı sebzeler, su ve içecekler (tifo, kolera, basilli dizanteri, çocuk felci, parazitler vb.) yoluyla bulaşan hastalıklardır. Süt, et, balık ve ürünleri ile bulaşan hastalıklar (tüberküloz, şarbon, şap, bruselloz vb.) yetersiz kişisel temizlik, olumsuz çevre şartları, aşılama yetersizliği yoluyla bulaşan hastalıklardır.

c. Temas Yolu: Bazı enfeksiyon etkenleri de temas yolu ile yeni konağa girerler. Direkt temas sonucu deri ve vücudun çeşitli bölgelerindeki mukozalar yoluyla patojen etkenler vücuda girerler. Genellikle sağlam deriden birçok etken giremez ancak buna rağmen girebilenler var. Sağlam deriden giren okul yarası, çiçek, cüzzam, uyuz, mantar, bitlenme vb. hastalıkları yapmaktadırlar. Yaralı deri yoluyla bulaşan hastalıklar tetanoz, gazlı gangren, kuduz, şarbon, deri verem hastalığı örnek olarak verilir. Üreme organları mukozası yoluyla bulaşanlara örnek olarak frengi, bel soğukluğu, AIDS vb. verilir.

d. Vektör Yolu: Bazı enfeksiyon etkenleri konakçılara aracılarla girerler. Vektörle bulaşma mekanik veya biyolojik olabilir. Örneğin karasineğin hastalık etkenini yiyecek içeceklere bulaştırmasına mekanik vektör, sivrisineğin sıtma etkenini konağa bulaştırmasında ise biyolojik vektör olma söz konusudur. Pireler, keneler, bitler bazı vektörlere örnektir.

e. Kan Yolu: Hastalık bulaşmış materyalin kan alma-verme veya damarlara batırılması vb. yolu ile kan dolaşımına geçmesi, önlem alınmadığı takdirde ciddi hastalıklara neden olacağı bilinmektedir.

Enfeksiyon kaynakları nelerdir?

a. İnsanlar: Hasta ve taşıyıcılar

b. Omurgalı Hayvanlar: Sığırlar (tenya, verem, şarbon vb.), domuzlar (ruam, tetanoz) kedi (kedi sıyrığı, mantar enf), köpek (kuduz, kist hidatik)

c. Eklembacaklılar: Keneler (Q ateşi), pire (veba), bit (tifüs)

d. Toprak ve Diğer Cansızlar: Mantarlar, tetanoz, gazlı gangren

Meydana gelen bir salgının büyüklüğünün belirlenebilmesi için bilinmesi gerekenler nelerdir?

Meydana gelen bir salgının büyüklüğünün belirlenebilmesi için aşağıdakiler bilinmelidir:

• Hastalık ve etkene ilişkin özellikler (hastalık etkeninin çoğalıp enfeksiyon oluşturma kapasitesi etkenin bağışıklık bırakma özellikleri, hastalığın spektrumu, öldürücülüğü, kuluçka süresi),

• Kişiye ilişkin özellikleri (yaş, cinsiyet, meslek, aile büyüklüğü, sosyo-ekonomik düzey),

• Çevreye ilişkin özellikler (konut koşulları, çevre koşulları),

• Kesin tanı için gerekli mikrobiyoloji, biyokimya ve çevre ile ilgili laboratuvarların araç gereç, personel sayısı ve özellikleri açısından nitelikleri yeterli olmalıdır. Laboratuvar niteliği kadar laboratuvar sayısı da yeterli olmalıdır.

• Alınacak numunelerin yeterli miktarda alınması, uygun koşullarda saklanması ve laboratuvara bir an önce gönderilmesi sağlanmalıdır. Bir bulaşıcı hastalığın toplumda sürekli var olması, yani endemik bir durum söz konusu ise salgından söz edilemez.

Bir salgın incelemesinde sırasıyla gerçekleştirilmesi gereken işlem basamakları nelerdir?

Bir salgın incelemesinde sırasıyla aşağıdaki işlem basamakları gerçekleştirilmelidir.

• Saha çalışması hazırlığının yapılması (salgın incelemesi için)

• Hastalık tanısının kesinleştirilmesi (Vakalara kesin tanı konulmalıdır. Bunun için laboratuvara ihtiyaç vardır.)

• Salgının olup olmadığının belirlenmesi

• Duruma uygun vaka tanımının yapılması

• Tüm hastaların ve özelliklerinin saptanması (Tüm vakalar bilinmeli ve kişi, yer, zaman özellikleri ile bilinmelidir)

• Risk altındaki toplumun belirlenmesi ve incelenmesi (Bir salgın sırasında risk altındaki toplum belirlenir)

• Salgın sırasındaki çevre koşullarının incelenmesi (kuraklık, yağış durumu, su kesintileri/ arıtılması.)

• Salgın kaynağı ve yayılmasına ilişkin hipotezlerin kurulması (hastalık etkeni, kaynak, kaynaktan çıkış, yeni konakçıya geçiş yolu ve şekli, yeni konakçı hassasiyeti)

• Salgına yönelik koruma kontrol önlemlerinin alınması (salgının kontrol altına alınması, durdurulması için yapılacaklar sonrasında hastaların tedavileri)

• Salgına yönelik raporlama ve paylaşım

• Salgının yayılmasını durdurucu özel ve genel önlemlerin alınması (Tezcan, 1992; Beaglehole ve ark., 1998).

Salgınların sınırlandırılması ve önlenmesi için gerekli olan genel kontrol önlemleri nelerdir?

Salgınların sınırlandırılması ve önlenmesi için gerekli olan genel kontrol önlemleri şunlardır. Risk altındaki toplumun taranması, yeterli dengeli beslenme, sağlık eğitimi, kişisel temizlik kurallarına uymak, yeterli ve dengeli beslenme, sosyoekonomik durumun iyileştirilmesi, fiziksel ve mental stresin azaltılması, suların arıtılması, besinlerin kontrolü ve sanitasyonu, portör muayeneleri, çevrenin düzeltilmesi (suların arıtılması, su, toprak hava kirliliğinin önlenmesi), insandan hayvana / hayvandan insana geçen hastalık (zoonoz) kaynağı hayvanların kontrolü, yasal düzenleme yapılması, sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması, etkin bağışıklama/aşılama programları, epidemiyolojik araştırmalardır.

Salgınların sınırlandırılması ve önlenmesi için gerekli olan özel kontrol önlemleri nelerdir?

Salgınların sınırlandırılması ve önlenmesi için gerekli olan özel kontrol önlemleri şunlardır. Hastalık kaynağına yönelik önlemler (hastalığın bildirimi, hastalığın kesin tanısı, erken tedavi, ilk kaynağın tespiti, taşıyıcı aranması, izolasyon/karantina/ tıbbi nezaret, atıkların dezenfeksiyonu, hasta hayvanların yok edilmesi), bulaşma yollarına yönelik önlemlerin alınması (suların arıtılması, besin kontrol ve sanitasyonu, vektörlerle mücadele, çöp ve gübrelerle mücadele, sağlıklı tuvalet), sağlam kişilere yönelik önlemlerdir (aşılama, ilaçla korunma, ulusal ve uluslararası önlemler) (Tezcan,1992).

Bulaşıcı hastalıklardan korunma yöntemleri nelerdir?

Birincil korunma; kişilerin etkenle karşılaşmadan önce alınan koruyucu önlemlerdir. İkincil korunma: Kişilerin etkenle karşılaşıp, hastalık belirtileri çıkmadan önce yapılan ve hastalığın vücuttan elimine edilmesine yönelik koruyucu önlemlerdir. Birincil korunmada sağlığın geliştirilmesine yönelik yapılacak çalışmalar şunlardır: 1. Sağlık eğitimi 2. Kişisel hijyen 3. Sosyoekonomik gelişme 4. Akıl ve ruhsal stresin önlenmesi 5. Düzenli tıbbi muayene 6. Aile ve cinsel sağlık 7. Sağlık mevzuatı 8. Enfeksiyon kontrol programı 9. Araştırma ve gözetimler 10. Ev ve hastane tedavisi yöntemlerinin modernizasyonu örnek olarak verilmektedir.

Kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer ajanlar nelerdir?

Kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer ajanlar kısaca KBRN ifadesi kullanıldığında Kitle İmha Silahlarından (KİS) bahsedilmiş olunmaktadır. Bunların endüstri ve diğer alanlarda kullanımları sonucu ortaya çıkan kaza ve acil durumlar zehirli endüstriyel ajanlarla etkilenim olarak değerlendirilmektedir. Bunlar Zehirli Endüstriyel Kimyasallar (ZEK), Zehirli Endüstriyel Biyolojik ajanlar (ZEB), Zehirli Endüstriyel Radyolojik ajanlar (ZER), Zehirli Endüstriyel Nükleer ajanlar (ZEN) olup, silah olarak kullanılmazlar. Zehirli endüstriyel maddeler KİS’lere göre bir defada sayıca daha az insanı etkileme riski bulunmaktadır. Nükleer santral kazalarının bu açıklamanın dışında tutulması gerektiği bazı otoriteler tarafından ifade edilmektedir. Bazı KBRN uzmanları ise nükleer santral kazalarında nükleer silah kullanımındaki kadar insanın zarar görmemesi nedeni ile bu ifadeye karşı çıkmaktadırlar.

Zehirli endüstriyel maddeler nelerdir?

Zehirli endüstriyel maddeler üç başlık altında açıklanmaktadır. Bunlar:

• Zehirli Endüstriyel Kimyasallar (ZEK): Endüstriyel kimyasallar önemli zehirli tehlikeler oluşturabilir ve insan vücuduna ve teçhizata zarar verebilir. Birçok endüstriyel kimyasal madde aşındırıcı, yanıcı, patlayıcı veya hava veya su ile şiddetli reaksiyon gösterir; bu tehlikeler hemen zehirli etkilerden daha fazla kısa vadeli zorluklara neden olabilir.

• Zehirli Endüstriyel Biyolojikler (ZEB): ZEB, ciddi çevresel hasar üretme ve su kaynaklarının kirlenmesine, uzun vadeli ekolojik hasarlara ve askerî operasyonlara önemli bir tehlike oluşturma potansiyeline sahiptir. ZEB’nin olası kaynakları arasında, hastaneler ve diğer tıbbi tesisler ile ilaç kökenli veya tarımsal sanayi için araştırma, üretim, depolama veya geri dönüşüm tesisleri yer almaktadır.

• Zehirli Endüstriyel Radyolojikler (ZER): Radyoaktif tehlikeler üretebilecek ZER malzemesinin olası kaynakları şöyledir: sivil nükleer üretim, araştırma, geri dönüşüm ve depolama tesisleri; atık toplama yerleri; endüstriyel ve tıbbi kaynaklar; transit madde ve kaynaklar; çalınan veya kaçak nükleer silah sınıfı malzeme. Üretilen radyoaktif tehlikelerin özellikleri, radyasyon türüne ve ilgili nüklidlere bağlı olacaktır (NATO, 2012).

Kimyasal savaş ajanlarının etkileri nelerdir?

Kimyasal savaş ajanlarının temel kategorileri blister ajanlar (kabarcık oluşturan), sinir ajanları, boğulma ajanları, güçsüzleştirici ajanlar, kan maddeleri ve tahriş edici maddelerdir (Chauhan ve ark., 2008).Kabarcık maddelerin (blister ajan) yaygın tiplerine örnek, kükürt hardal, azot hardal ve levisid maddesidir. (Chauhan ve ark., 2008). Sinir ajanları, sinir iletim enzimini engelleyen zehirli kimyasal bileşiklerdir (Newmark, 2001). Sinir ajanlarının etkileri tükrük salgısında artış (salivasyon), gözyaşı çıkarma, idrara çıkma, terleme, mide-bağırsak hareketlerinde artış ve kusmadır (Rajpal, Ali, Bhatnagar ve ark., 2010). Bir boğucu ajana maruz kalan bir kişi, solunum sıkıntısı ve muhtemelen göz tahrişi semptomlarına sahip olur. Boğucu ajanların en bilinenleri klor ve fosgen ve difosgenden oluşur. Boğulma ajanları sinir ajanları kadar öldürücü olmamakla birlikte, maruz kalmaya devam ettiklerinde ya da uygun tedavi almadan ölümcül olabilirler (Chauhan ve ark., 2008). Kabuklanmayan veya tahriş edici ajanlar ölümcül değildir, adından da anlaşılacağı gibi. Göz yaşartıcı gaz ya da CS gazı, en tanınabilir güçsüzleştirici maddedir (Tuorinsky, 2008).

Biyolojik ajan etkileri nelerdir?

Biyolojik tehditler aynı zamanda virüsler, bakteriler, mikroorganizmalar ve canlı bitkilerden veya hayvanlardan türetilen toksinler gibi birçok formda olabilir ve çoğu çevrede doğal olarak bulunan şekilde elde edilmesi kolaydır (Department of the Navy, 2000). Biyolojik ajanlara maruz kalma, kaza veya kasıtlı bir terör eylemi olarak gerçekleşebilir. Bir biyolojik maddenin kazara veya kasıtlı olarak dağılımı, yukarıda tarif edildiği gibi gıda ve su yoluyla veya aerosol dağılımının bir biçimi yoluyla ortaya çıkabilir (Department of the Navy, 1995). Biyolojik bir ajanın çok sayıda insana hızlı bir şekilde bulaşmasının uygun koşullarını etkileyen bir felaketin sonucu salgın olabilir (Adivar, 2013). Biyolojik bir organizma, doğal felaketin ardından oluşan olgun koşullardan yararlanabilir.

KBRN ekiplerinde kişisel koruyucu ekipmanlar nelerdir?

KBRN ekiplerinde görev alan personelin kullanacağı şahsi koruyucu kıyafet, maske, eldiven ve botlar ile kişisel arındırma kitleridir (AFAD, 2014). Fiziksel koruma sağlanarak risk değerlendirmesi, görev yapanların korunması, bozulmayı azaltmak ve operasyonel verimliliği artırmak amaçlanır. Bir tehlike alanındaki tüm bireylere bireysel solunum koruma sistemi (solunum maskesi), ilaçla koruma/ön tedavi ilaçları, panzehirler, bireysel arındırma kiti, ilk yardım seti ve koruyucu giysiler verilmelidir. Hava koşulları; sıcaklık ve hava, kişisel koruyucu ekipman giyen termal stres derecesini etkileyen önemli faktörlerdir. Hava şartları, KBRN olayının olasılığını ve süresini de etkileyebilir (NATO, 2012).

KBRN olayı olduğunda nasıl müdehale edilmelidir?

Kişisel koruyucu donanım varsa (KBRN giysisi, maske, eldiven, bot vb.) bunlar kullanılmalı, yoksa ıslak/nemli bezden (saldırının ilk döneminde) nefes alınıp verilebilir. Ağızdan bol miktarda sıvı verilir. Temiz gıdalar bile çok iyi pişirilerek yenmelidir. Eğer yakınlarda hasta varsa mutlaka bu hastalara müdahale eden kişiler de maske ile eldiven kullanmalıdır. Kusmuk, balgam dışkı ve idrarlara çıplak elle dokunulmamalı, bunlar kireç kaymağı ile müdahale edilmelidir. Havalandırma sistemleri kesinlikle çalıştırılmamalı hatta kapatılmalıdır. Bölgede alışılmışın dışında durumların olmasını gösteren belirtiler (aynı belirteler gösteren hastaların çokluğu, hayvanların ölümü, bitkilerin renk değiştirmesi vb.) yetkililere ihbar edilmelidir. Hemen en yakın sığınağa girilmelidir. Sığınak yoksa en yakın kapalı yerlere sığınılmalıdır. Sığınak içinde eğer varsa koruyucu malzeme kullanılmalıdır. Koruyucu malzeme yoksa gözler hemen kapatılmalı, eller ve yüz mutlaka elbise ile örtülmelidir. Dışarıda bulunanlar havayla doğrudan temas sağlamamalı, bir ıslak bez vasıtası ile nefes alıp vermelidir. Yağmur yağıyorsa el ve yüzün ıslanmamasına dikkat edilmelidir. Eller kirli kabul edileceğinden ağza ve göze değdirilmemelidir.

İşletmelerde büyük endüstriyel kazaların önlenmesine yönelik kaza potansiyeli oluşturan riskler nelerdir?

İşletmelerde büyük endüstriyel kazaların önlenmesine yönelik kaza potansiyeli oluşturan riskler genel olarak aşağıda tanımlanmıştır. - Kontrol dışı oluşan veya depolanan toksik (zehirli) maddelerin çevreye yayılarak zarar vermesi - Ortamda bulunan, ısı veya alevle temas ettiğinde yangına sebep olabilecek yanıcı maddeler. - Olası bir gaz salınımı oluşturup sonrasında hava ile temas ettiğinde patlama meydana getiren tehlikeli madde(ler)

Bekra mevzuatında Türkiye’de Yetkili Kurumlar ve Sorumlulukları nelerdir?

Türkiye’de Yetkili Kurumlar ve Sorumluluklar T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, Büyük Endüstriyel Kaza Risklerinin Azaltılmasına İlişkin mevzuat kısaca BEKRA mevzuatı şeklinde kullanılmakta olup, ülkemizde BEKRA uygulamalarının daha da güçlendirilmesi, BEKRA konusuna ilişkin yeni kavram, yöntem ve uygulamalar hakkında bilgi, deneyim paylaşımı ve kapasitenin geliştirilmesi amacıyla rehber bir doküman oluşturulmuştur. Ayrıca ilgili bakanlık halkın, işletmecilerin ve kamu kurumlarının konuya ilişkin bilgisinin artırılması ve bilinç oluşturulmasına yönelik broşürler, kısa filmler ve kamu spotları hazırlanmıştır. Bu rehber ile de işletmecilerin yükümlülükleri konusunda bilgilendirilmesi hedeflenmiştir. İdari seviyede, BEKRA mevzuatının uygulanmasından sorumlu yetkili kamu kuruluşları; - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB), - Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (AÇSB), - Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)’dır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı merkez seviyedeki ilgili diğer kamu kuruluşlarıdır. Yerel seviyede ise; Valilikler, Belediyeler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın İl Müdürlükleri ve sanayi odalarıdır.

Tehlikeli maddeler nelerdir?

 Tehlikeli madde; doğal özellikleri nedeniyle nakliyesi esnasında insanlara, hayvanlara ve diğer tüm canlılara zarar vermek suretiyle çevreye zarar verebilecek konumdaki ADR (Uluslararası Karayollarında Tehlikeli Maddelerin Taşınması Avrupa Sözleşmesi)’ye göre taşınması yasak olan veya bu anlaşmada yazılı şartlara uygun olarak taşınmasına müsaade edilen maddeler ve nesnelerdir. Bu tür maddelerin tehlikeleri radyoaktif, yanıcı, patlayıcı, zehirli, korosif (kimyasal veya fiziksel aşındırıcı ve tahrip edici madde), biyo-tehlikeli, boğucu, allerjik vb. gibi sebeplerden ileri gelebilir ve tehlike niteliklerine göre sınıflandırılırlar (Tablo 8.2). İlk olarak Uluslararası Deniz Danışma Kurulu 1960 yılında, tehlikeli maddelerini Uluslararası Deniz Danışma Kurulu Tehlikeli Yük Kodları altında sınıflandırmıştır. Bu dokuz tehlikeli madde sınıfını tanımlamak için farklı semboller içeren etiketler tasarlanmıştır. Bu sınıfların arz ettikleri risk değerlendirmelerine göre de kendi içlerinde sınıflandırmaları mevcuttur. Örneğin patlayıcıları kapsayan Sınıf 1 grubu kendi içerisinde altı sınıfa ayrılır: 1.1 Kitle hâlinde ve birden patlayanlar 1.2 Mermi, şarapnel parçası ve benzeri fırlatabilen fakat kitle hâlinde patlamayanlar 1.3 Patlama şiddeti hafif olup yangın başlatma tehlikesi arz eden patlayıcılar 1.4 Önemli bir etki arz etmeyen patlayıcılar 1.5 Şiddetli patlayıcı olup kitle hâlinde patlayabilenler 1.6 Çok şiddetli patlayıcı olup kitle hâlinde patlamayanlar Benzer şekilde Sınıf 2 maddeleri yanıcı gazlar, yanıcı ve zehirli olmayan gazlar ve zehirli gazlar olmak üzere 3 alt gruba ayrılırlar. Sınıf 3 maddeleri alev alabilen sıvılar ve yanıcı sıvılar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Sınıf 4 maddeleri alev alabilen ve kolay tutuşan katı maddeler, kendi kendine tutuşabilen maddeler, su ile reaksiyona girerek yanıcı gaz çıkartan maddeler olarak kendi içinde tanımlanmaktadırlar. Sınıf 5 maddeleri oksitleyici maddeler ve organik peroksitler olmak üzere iki alt gruba ayrılmaktadır. Sınıf 6 maddeleri ise zehirli sıvı ve katı maddeler ile bulaşıcı maddeler olmak üzere iki alt gruba ayrılmaktadır. Sınıf 7, 8 ve 9 içerisindeki maddeler alt gruplara ayrılmamaktadır.

Tehlikeli maddeler nasıl taşınabilir?

Tehlikeli maddeler kara, deniz, demir, hava, iç su yolları ile ve boru hattı ile taşınabilir.