Afetlerde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetimi Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

İtfaiyecinin sahip olması gereken özellikler nelerdir?

Bir itfaiyeci en az aşağıda verilen şartlara sahip olması gerekir:

• İtfaiyeci öncelikle fiziksel ve sağlık açısından bu mesleğe elverişli şartlara sahip olarak seçilmelidir.
• İtfaiyecilere iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilmelidir.
• İtfaiyeci mesleğe başlamadan önce mesleki yeterliliği sağlayacak İtfaiyeci Temel Eğitimini başarıyla tamamlamalıdır. Örnek olarak İtfaiyeci Solunum Cihazı (SCBA) kullanabilme yeterliliği eğitimini başarıyla tamamlamalı ve bu eğitim en az üç yılda bir tekrarlanmalıdır.
• İtfaiyeci kullanacağı araç ve ekipman için yeterli eğitimi başarıyla tamamlamalıdır. Bu konudaki mesleki yeterlilik eğitimlerini başarıyla geçmeleri gerekir.
• İtfaiyecilerin tüm faaliyetleri için risk değerlendirmeleri yapılarak, çalışanların güvenliği ve sağlığı azami ölçülerde temin edilmelidir. Olaya müdahâle faaliyetleri için yapılacak risk değerlendirmesi sürekli güncellenen dinamik risk değerlendirmesi şeklinde olmalıdır.
• İtfaiyecilere gerekli kişisel koruyucu donanımlar temin edilmeli, itfaiyeciler de bunları hassasiyetle kullanmalıdır. Örnek olarak tehlikeli madde olaylarına müdahâle edeceklerin buna uygun kişisel koruyucu donanımları temin edilmeli ve kullandırılmalıdır.
• KBRN ve benzeri tehlikeli maddelerden etkilenen itfaiyeciyi olay yerinde temizleyecek, arındıracak imkân oluşturulmalıdır. Örneğin, mobil dekontaminasyon aracı kullanılabilir. 
• Ayrıca yapılacak değişik özellikteki tehlikeli iş ve kullanılacak özel tehlikeli donanım ve araç için gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilmelidir.

2006’da Resmî Gazete’de yayımlanan Belediye İtfaiye Yönetmeliği’ne göre itfaiye teşkilatının görevleri nelerdir?

2006’da Resmî Gazete’de yayımlanan Belediye İtfaiye Yönetmeliği’ne göre itfaiye teşkilatının görevleri şu şekilde tanımlanmaktadır:

1. Her türlü kaza, çökme, patlama, mahsur kalma ve benzeri durumlarda teknik kurtarma gerektiren olaylara müdahâle etmek ve ilk yardım hizmetlerini yürütmek; arazide, su üstü ve su altında her türlü arama ve kurtarma çalışmalarını yapmak,
2. Su baskınlarına müdahâle etmek,
3. Doğal afetler ve olağanüstü durumlarda kurtarma çalışmalarına katılmak,
4. 12/6/2002 tarihli ve 2002/4390 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan,
   Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ile verilen görevleri yapmak,
5. 5/6/1964 tarihli ve 6/3150 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sivil
   Savunma ile İlgili Şahsi Mükellefiyet, Tahliye ve Seyrekleştirme, Planlama ve Diğer Hizmetler Tüzüğü gereğince kurulan itfaiye servisi mükelleflerini eğitmek, nükleer, biyolojik, kimyasal (NBC) maddeleri ile kirlenmelerde arıtma işlemlerine yardımcı olmak,
6. Halkı, kurum ve kuruluşları itfaiye hizmetleri ile ilgili olarak bilgilendirmek, alınacak
   önlemler konusunda eğitmek ve bu konuda tatbikatlar yapmak,
7. Kamu ve özel kuruluşlara ait itfaiye birimleri ile gönüllü itfaiye personelinin eğitim ve
   yetiştirilmesine yardım etmek; bunların bina, araç-gereç ve donanımının itfaiye standartlarına uygunluğunu denetlemek ve bu birimlere yangın yeterlilik belgesi vermek ve gerektiğinde bu birimlerle işbirliği yapmak,
8. Belediye sınırları dışındaki olaylara müdahâle etmek,
9. Belediye sınırları içinde bacaları belediye meclisince tespit edilecek ücret karşılığında
   temizlemek veya temizlettirmek ve bacaları yangına karşı önlemler yönünden denetlemek,
10. Talep edilmesi hâlinde orman yangınlarının söndürülmesi çalışmalarına katılmak,
11. İmar planlarına göre parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı madde depolama yerlerini tespit etmek,
12.  İşyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşlarını yangına karşı önlemler yönünden denetlemek, bu konularda mevzuatın öngördüğü izin ve ruhsatları vermek,
13. Belediye başkanının verdiği diğer görevleri yapmak.

Yangın gibi birçok afet ve acil durumlara müdahâle eden itfaiyecinin yapması gerekenler nelerdir?

Yangın gibi birçok afet ve acil durumlara müdahâle eden itfaiyecinin;

• Yüksekte çalışmalar için kendini sabitlemesi,
• Kapalı alanlarda, kuyulardan kurtarma çalışmalarında, oksijen yetersizliği olan mekânlarda ve zehirli gazların bulunduğu ortamlarda itfaiyecinin solunumunun korunması,
• ATEX ve diğer patlamalardan korunulması ve diğer birçok tehlikeli müdahâle faaliyetleri için iş sağlığı ve güvenliği konusunda özenle eğitim alması ve çalışma hayatına yansıtılması gerekir.

Yangın yerindeki tehlikeler nelerdir?

Yangın yerinde bulunanları ve itfaiyecileri tehdit eden çeşitli ve büyük tehlikeler meydana gelir. İtfaiyeciliği en riskli ve stresli meslek haline getiren çeşitli tehlikeler vardır. Yangın yerindeki tehlikeler yanıcı madde özelliğine ve yangın çıkan ortamın şartlarına bağlı olarak değişebilmektedir. Ancak genel olarak tehlikeler:

• Yangının Büyüme Hızı,
• Yüksek Sıcaklık Tehlikesi,
• Gazların Oluşturduğu Tehlikeler,
• Patlama Tehlikesi,
• Çökme Tehlikesi,
• Elektrik Tehlikesi,
• Kimyasal Tehlike
  şeklinde sıralanabilmektedir.

Zehirli gazlar tesir büyüklüklerine göre nasıl ayrılmaktadır?

Zehirli gazlar tesir büyüklüklerine göre üç gruba ayrılırlar;

• Boğucu Etki Yapan Zehirli Gazlar (1. Grup)
• Tahriş Edici Zehirli Gazlar (2. Grup)
• Kanı Zehirleyen, Sinir Sistemini Tahrip Eden Zehirli Gazlar (3. Grup)

1. grup gazların özelliği nelerdir ve hangi tür gazlar yer almaktadır?

1. Grup gazlar: İnsan vücudundan oksijeni alarak boğulmaya neden olurlar. Karbondioksit, metan, etan, propan boğucu gazlardır.

1. grup gazlarla zehirlenmelerde ilk yardım olarak neler yapılmalıdır?

1. grup gazlarla zehirlenmelerde ilk yardım olarak;

• Gazların tesiri altındaki odalar derhâl havalandırılmalıdır.
• Kazazedeler derhâl temiz havaya çıkarılmalıdır.
• Rahat nefes alabilmeleri için yatırılmalı, kolu ve yakası gevşetilmeli ve oksijen verilmelidir.
• Hayat belirtisi görülmeyen kazazedeye suni teneffüs yaptırılmalıdır.
• Vücut ısısını kaybetmemesi için üzeri örtülmelidir.

2. grup gazların özelliği nelerdir ve hangi tür gazlar bu sınıfta yer almaktadır?

2. Grup gazlar: Nefes yollarını tahriş ve tahrip eder, akciğerleri zedeler. Hidroklorik asit, nitrik asit, formik asit, amonyak, kostik tahriş eden gaz olarak sayılabilmektedir. Nefes yollarını tahriş ederler, göz ve deriye zarar verirler. Bu gazların zehirlilik oranları suda erime yeteneklerine göre önemli ölçüde artar. Suda zor eriyen gazlar akciğerlerde erir ve akciğer keselerinde gaz alışverişini engelleyen tahrişlere yol açar. İkinci grup gazların bulunduğu yangın yerlerine her ihtimale karşı hava tüplü solunum cihazları ile girilmelidir.

2. grup gazlarla zehirlenmelerde ilk yardım olarak neler yapılmalıdır?

2. grup gazlarla zehirlenmelerde ilk yardım olarak;

• Kazazedeler kaza yerinden hemen uzaklaştırılmalı,
• Rahat nefes almaları sağlanmalı ve oksijen verilmeli,
• Kazazedeye derhâldoktor yardımı sağlanmalı,
• Taşımada sarsılması engellenmeli, solunum cihazı olarak depolu teneffüs cihazı kullanılmalı,
• İlk yardım işlemlerine ilaveten kazazedenin yüzü gözü yıkanmalıdır.

3. grup gazların özelliği nelerdir ve hangi tür gazlar bu sınıfta yer almaktadır?

3. Grup gazlar: Kanda, sinir sisteminde ve hücrelerde zararlara yol açarlar. Karbonmonoksit, hidrojen siyanür ve hidrojen sülfür zehirli gaz olarak sayılabilmektedir. Üçüncü grup gazların bulunduğu yangın yerlerinde düşük dozajlarda özel filtreli maskeler
kullanılabilse de her ihtimale karşı hava tüplü solunum cihazları kullanılmalıdır. CO zehirlenmesi ile kandaki hemoglobinin 2/3’ünde dönüşüm olmuşsa (karboksi hemoglobin kompleksi oluşmuşsa) artık kazazedeye saf oksijen vermenin hiçbir faydası olmayacaktır.

3. grup gazlarla zehirlenmelerde ilk yardım olarak neler yapılmalıdır?

3. grup gazlarla zehirlenmelerde ilk yardım olarak;

• Kazaya maruz kalan kişi, gazın bulunduğu odadan derhâlçıkartılmalı; vücut ısısını aynı seviyede tutmak için gerekirse battaniye gibi şeylerle üstü örtülmeli ve hemen doktor müdahâlesi sağlanmalıdır.
• Kapalı hacimlere giren ekipler, camları açarak havalandırmayı sağlamalıdır.
• Teneffüs cihazıyla çalışmalarda gruplar hâlinde ilerlenmeli, karmaşık durumlarda
  görevlendirilmiş her ekip için bir yedek ekip hazır bulundurulmalı, deriye zarar verici
  gaz varsa koruyucu elbise giyilmeli ve müdahâle ekipleri teneffüs cihazlarını her zaman yanlarında bulundurmalıdır.

Fiziksel patlama nedir?

Fiziksel patlama: Yangınlarda yüksek ısıya maruz kalan basınçlı kaplarda bu olay gözlemlenebilir: Yangın söndürme tüpleri, deodorantlar, düdüklü tencere, LPG tüpleri içlerindeki gazın artan sıcaklıkla genleşmesi sonucu çeperlerin taşıyabileceği basıncı aştığında en zayıf yerinden genellikle ısındığı taraftan patlar. Dış kabı aksi istikamete doğru şarapnel etkisi ile fırlar.

Kimyasal patlama nedir?

Kimyasal Patlama: Patlayıcı Maddelerin patlaması; Yangın yerinde patlayıcı maddeler olabilir. Isı ve ateşin ulaşması sonucu patlama meydana gelir. Oda patlaması; Yanıcı gazların alt ve üst patlama sınırları vardır. Kapalı hacimde var olan veya açığa çıkan yanıcı gazların konsantrasyonu bu patlama sınırları arasına ulaşırsa en ufak bir kıvılcımla bile oda patlaması meydana gelir. Yangın patlaması; Oda içindeki yarım yanmış, basınçlı ve yüksek sıcaklıktaki gazların odaya oksijen girmesi sonucu patlaması.

Su ile reaksiyona girerek yanıcı gaz üreten maddeler nelerdir?

Su ile reaksiyona girerek yanıcı gaz üreten maddeler; Sodyum, Potasyum, Kalsiyum metalleri, bu metallerin peroksitleri ve karpit gibi maddeler su ile temas ettiklerinde Hidrojen gazı açığa çıkar. Yanma patlama şeklinde olur. Bu nedenle yangında bu maddelere kesinlikle su sıkılmamalıdır. Bu maddeler tamamen havasız ortamda saklanmalıdır.

Zehirleyici kimyasal maddeler nelerdir?

Zehirleyici kimyasal maddeler; kurşun tozu (Pb), cıva (Hg) ve fosfor (P) açık yaralardan ve mide bağırsak yolu ile insan vücuduna girip zehirleyebilirler. PVC yandığı zaman hidroklorik asit (HCl) çıkarır. Hidrojen siyanür (HCN), Metil bromür (CH3Br, [Halon 1001]) ve karbon Ttetraklorür (CCl4, [Halon 104]) deri yolu ile vücuda girebilen zehirli maddelerdir.

Radyoaktif maddeler nelerdir?

Radyoaktif maddeler; Atomların parçalanması esnasında çekirdeklerinden çeşitli ışınlar yayılır. Bu ışınlar alfa, beta ve gama diye adlandırılmıştır. Alfa ve beta ışınları yüklü partiküllerdir. Gama ışınları ise röntgen ışınlarına benzeyen kısa dalgalı ve giriş (yarma, nüfuz) gücü yüksek ve uzun menzilli elektromanyetik dalgalardır.

İtfaiyecilerin görev başındayken ölümüne sebep olan tehlike ve riskler nelerdir?

İzmir İtfaiye Müdürlüğünün 2010 yılında yaptığı bir araştırmaya göre; itfaiyecilerin görev başındayken ölümüne sebep olan tehlike ve riskler sırasıyla aşağıda şu şekilde belirtilmiştir:

1. Enkaz çökmesi,
2. CO gazı zehirlenmeleri (solunum cihazını doğru kullanmamak),
3. Meslek hastalıkları (uzun vadede kalp hastalıkları ve akciğer kanseri),
4. Cilt yanıkları (Genellikle uzaktan müdahâlelerde değil de anlık aleve maruz kalma durumlarında veya buhar yanıklarında meydana gelmektedir.),
5. Vücut sıcaklık artışının itfaiyeci tarafından zamanında fark edilmemesi sonucu vücutta su kaybı, kan basıncının artması, elektrolit kaybı, bulanık görme, algıda zayıflık, şok ve benzeri.

İtfaiye çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği açısından asgari olarak taşıması gereken özellikler nelerdir?

İtfaiye çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği açısından asgari olarak;

• İtfaiyecinin Fiziksel ve Psikolojik Riskleri,
• İtfaiyeci Eğitimlerinde Güvenlik,
• İtfaiye İstasyonunda Güvenlik,
• Ekipman Kullanımı ve Bakımında Güvenlik,
• Kişisel Koruyucu Donanımlar,
• Olaya Gidiş Yolunda ve Müdahâlede Güvenlik,
• Olay Yerinde İtfaiyeci Güvenliği,
• Olay Yerinde Özel Tehlikeler,
• Tehlikeli Madde Olaylarına Müdahâlede Güvenlik,
  konularında mutlaka eğitimli olmaları gerekmektedir.

New York itfaiye teşkilatının başlıca görev ve yetkileri nelerdir?

New York itfaiye teşkilatının başlıca görev ve yetkileri;

• Yangınla mücadele,
• Hastane öncesi acil durum tıbbi bakımı,
• Arama ve kurtarma,
• Yapısal tahliye,
• Kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer ve yüksek patlayıcı/tehlikeli maddeler can
  emniyeti,
• Kitlesel kirlenmeyi önleme çalışmaları,
• Kundakçılık ile ilgili soruşturmalar (sebep ve kaynak),
• Yangınları önlemeye yönelik kontroller şeklinde sıralanmıştır.

İtfaiyeci eğitim konularıyla ilgili yangın sonrası konular nelerdir?

Yangın sonrasında:

1. Yangın yerinin incelenmesi,
2. Yangın yerinin teslimi,
3. Yangın yerinden ayrılış,
4. Araçların bakımı ve yangına hazır hâle getirilmesi,
5. Yangın raporunun düzenlenmesi ve benzeri