Karar Modelleri Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

........., doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarını biliyorsa risk ortamında karar veriyordur.

Yukarıdaki boşluğu doldurunuz. 

Karar verici

Doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının biliniyor olmasının karar vericiye sağlayacağı en büyük avantaj nedir?

Doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının biliniyor olmasının karar vericiye sağlayacağı en büyük avantaj, karar vericinin benimsediği karar alternatifine göre elde etmeyi beklediği kazanç/maliyet için ne kadarlık bir riske girdiğini hesaplayabiliyor olmasıdır.

En iyi beklenen değer ölçütü ne demektir?

En iyi beklenen değer ölçütü, risk ortamında karar verme durumunda en çok kullanılan ölçüttür.

Bir karar vericinin karar probleminde kabul edebileceği en düşük katkı ya da katlanabileceği en yüksek maliyet değeri ......... olarak nitelendirilir.

Yukarıdaki boşluğu doldurunuz. 

hırs düzeyi

Risk ne demektir?

Risk, Türk Dil Kurumunun sözlüğünde zarara uğrama tehlikesi (riziko) olarak tanımlanmış olsa da diğer pek çok kelime gibi risk kelimesi de tarihte çeşitli anlamlarda kullanılmıştır. Buna göre risk kelimesinin somut anlamdan soyut anlama doğru bir yolculuk yaptığı söylenebilir. Yunanca’da “sarp kayalık” anlamına gelen “rhiza” kelimesinden türetilen risk kelimesi, daha sonra yine Yunanca’da “rhizikon” olarak kullanılmaya başlanmıştır. Antik Çağda, kıyılar boyunca sahilin veya kayalıkların yakınında yapılan
deniz seferlerindeki tehlikeleri adlandırmak için kullanılan bir denizcilik terimi olarak ortaya çıkmıştır. Risk kelimesi Orta Çağ boyunca “denizde zorluklardan kaçınma” anlamında kullanılmıştır. Ticari Devrim Döneminde (13. yüzyıl) ise İtalyan gemi tüccarları risk kelimesini modern anlamda denizcilik sigorta sözleşmelerinde kullanmaya başlamışlardır. Böylece antik dönemlerden başlayan yolculuğunda risk kelimesi, günümüze “en iyi çözümden olası sapma” anlamıyla taşınmıştır ve karmaşık sorunları nitelendirirken kullanılmaktadır.

En iyi beklenen değer nasıl hesaplanır?

En iyi beklenen değerin hesaplanması için her bir karar alternatifinde yer alan sonuçlar ilgili doğal durum olasılıkları ile çarpılır, daha sonra bu çarpım değerleri her satır için toplanarak ilgili karar alternatifi için beklenen kazanç veya maliyet değeri hesaplanmış olur.

Risk ortamında karar verme sürecini açıklayınız. 

Risk ortamında karar verme sürecinde, strateji tablosu içerisinde yer alan tüm doğal durumların gerçekleşme şansına ilişkin bir olasılık değerinin mutlaka belirlenmesi ve tüm doğal durumların olasılıkları toplamının da 1’e eşit olması gereklidir. Doğal durumların ortaya çıkma/gerçekleşme olasılıkları belirlendikten sonra bu olasılıklar strateji tablosuna eklenir. Daha sonra da bu bölümün izleyen kesiminde anlatılacak olan en iyi beklenen değer ölçütü, en büyük olasılık ölçütü ya da hırs düzeyi ölçütlerinden biri kullanılarak, en iyi kararın hangisi olduğu belirlenebilir

Risk ortamında karar verme süreci ile karşı karşıya kalan karar verici, eğer tüm doğal durumlar üzerinden hesaplama yapmak yerine ortaya çıkma şansı bir başka ifadeyle gerçekleşme olasılığı en yüksek olan doğal duruma göre hareket ederse, ..........................................

Yukarıdaki boşluğu doldurunuz. 

Risk ortamında karar verme süreci ile karşı karşıya kalan karar verici, eğer tüm doğal durumlar üzerinden hesaplama yapmak yerine ortaya çıkma şansı bir başka ifadeyle gerçekleşme olasılığı en yüksek olan doğal duruma göre hareket ederse, en büyük olasılık ölçütüne göre karar vermiş olur.

Risk ortamında kullanılan karar ölçütleri nelerdir?

EN İYİ BEKLENEN DEĞER ÖLÇÜTÜ

EN BÜYÜK OLASILIK ÖLÇÜTÜ

HIRS DÜZEYİ ÖLÇÜTÜ

Risk ortamında kullanılan karar ölçütlerini sıralayınız. 

Risk ortamında kullanılan karar ölçütleri;
1. En İyi Beklenen Değer Ölçütü

2. En Büyük Olasılık Ölçütü

3. Hırs Düzeyi Ölçütü biçiminde sıralanır.

Karar vermede risk ortamını tanımlayınız. 

Bir karar probleminde doğal durumların hangi değerleri hangi olasılıkla alabileceği biliniyor ise karar verici, benimsediği stratejiye göre elde etmek istediği durumun (gelir, kar, maliyet vb.) riskini ölçebiliyor demektir. Diğer bir ifadeyle karar verici doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarını biliyorsa risk altında karar veriyordur. Doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının biliniyor olmasının karar vericiye sağlayacağı en büyük avantaj, karar vericinin benimsediği karar alternatifine göre elde etmeyi beklediği kazanç ya da katlanacağı maliyet için ne kadarlık bir riske girdiğini hesaplayabiliyor olmasıdır. Risk ortamında karar vermede doğal durumlar için olasılıkların belirlenmesi süreci çok önemlidir. Ortaya çıkma olasılığı düşük olan bir durum için yüksek bir olasılık değerinin atanması, karar vericinin kararının yanlış olmasına neden olacaktır.

Hırs düzeyi ölçütüne göre karar vericinin yapması gerekenleri sıralayınız. 

Karar verici hırs düzeyi ölçütüne göre karar verirken kazanç yapılı problemlerde öncelikle her bir strateji için elde edilebilecek kazancın önceden belirlenen hırs düzeyine eşit veya daha fazla olması olasılıklarını belirler. Maliyet yapılı problemlerde söz konusu olasılık belirlenirken hırs düzeyine eşit veya daha düşük maliyetli stratejilerin benimsenebileceği kabul edilir ve bunlara karşılık gelen doğal durum olasılıkları belirlenerek tercih yapılır.

En iyi beklenen değer hesaplaması nasıl yapıldığını açıklayınız. 

En iyi beklenen değerin hesaplanması için her bir karar alternatifinde yer alan sonuçlar ilgili doğal durum olasılıkları ile çarpılır, daha sonra bu çarpım değerleri her satır için toplanarak ilgili karar alternatifi için beklenen kazanç veya maliyet değeri hesaplanmış olur. Daha sonra karar alternatifleri için hesaplanan beklenen değerlerin kazanç yapılı problemlerde en büyük değerli karar alternatifi, maliyet yapılı karar problemlerinde ise en küçük değerli karar alternatifi en iyi karar olarak belirlenir.

Eğer maliyet yapılı karar problemi söz konusu ise her karar alternatifi için tespit edilen değerlerinden .....................  sahip olan karar alternatifi en iyi karar alternatifi olarak belirlenir.

 Eğer maliyet yapılı karar problemi söz konusu ise her karar alternatifi için tespit edilen değerlerinden en küçüğüne  sahip olan karar alternatifi en iyi karar alternatifi olarak belirlenir.

Risk ortamında karar verme sürecinde sağlanması gereken en önemli şart nedir?

Risk ortamında karar verme sürecinde, strateji tablosu içerisinde yer alan tüm doğal durumların gerçekleşme şansına ilişkin bir olasılık değerinin mutlaka belirlenmesi ve tüm doğal durumların olasılıkları toplamının da 1’e eşit olması gereklidir.