Öğrenme Yönetim Sistemleri Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

"Öğrenme yönetim sistemleri"nin görevleri nelerdir?

ÖYS’nin temel görevi içeriği sunmakla birlikte, eğitim kaynakları (içerik), öğrenen ve öğretici arasındaki ilişkiyi yönetmesi ve raporlamasıdır.

"İçerik organizasyonu" kavramını ne anlama gelmektedir?

İçerik veya öğrenme yönetim sistemlerinde (İYS-ÖYS) öğrenenlere sunulan e-öğrenme kaynaklarının planlama, üretim, kontrol, yayın, takip ve değerlendirme sürecidir.

ÖYS'de kullanılabilecek içerik türleri nelerdir?

Genel olarak bir ÖYS’de kullanılabilecek içerik türleri şu şekilde sıralanabilir; • Metin

       • Düz Metin

       • Biçimlendirilmiş Metin

• Ses dosyaları (mp3, podcast)

• Görseller

         • Fotoğraf

         • Simge

         • Şekil

         • Resim

         • Hareketli resim (GIF)

         • İllüstrasyon

         • Karikatür

         • İnfografikler

         • Kavram haritaları

         • Haritalar

• Videolar

          • Canlı ders (eseminer) kayıtları

          • Yüz-yüze eğitim kayıtları   

          • Etkileşimli Videolar

• Dosyalar

          • Powerpoint sunumları

          • Kılavuzlar

          • Raporlar

          • Ekitaplar

          • Makaleler

          • Biyografiler

          • Takvimler

• Öğrenme Nesneleri

• Soru

           • Alıştırma

           • Test

• Oyun 

• Etkileşimli İçerik

           • HTML5

           • Flash

• Program, ders ve ünitelere ait bilgi paketleri

            • Program tanıtımı ve amaçları

            • Ders tanıtımı ve amaçları

            • Ünite amaçları

ÖYS'de kullanılan içerik türlerine yönelik sınıflandırmalar nelerdir?

İçerik, kaydedilmiş olan herhangi bir enformasyon olarak da tanımlanabilir. İçerik türleri çok farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma, kurumdan kuruma göre değişebileceği gibi, aynı kurum içinde farklı senaryo ve ihtiyaçlara göre de sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma yaklaşımlarından bazıları şu şekilde özetlenebilir: • İçerik türüne göre (metin, ses, video, v.b.) • Dosya yapısına göre (html, pdf, epub) • Üretim yerine göre (iç kaynaklar, dış kaynaklar) • Öğrenme amaçlarına göre (ders, modül, bölüm, ünite) • Seviyelerine göre (ilkokokul, lise, üniversite)

Gerektiği zaman farklı bir yerde de kullanılabilecek içerik türünün özellikleri nelerdir?

Yapı küçüldükçe, öğrenme nesnesinden çok bilgi nesnesi diyebileceğimiz daha küçük birimler söz konusudur. Bilgi nesneleri farklı bütünler içinde tekrar kullanılabilir. Örneğin, elektronların dönüşünü gösteren bir animasyon, gerektiğinde atomun yapısını öğrenmeye yönelik bir öğrenme nesnesinde yer alabilir. Aynı zamanda, kimyasal bağların anlatımında da kullanılabilir. Ancak yapının küçülmesi, tek başlarına açıklayabilecekleri kapsamın (bağlam) da küçülmesine yol açar. Gerektiğinde farklı bir yerde kullanılması gereken her içerik türünün özellikleri şu şekilde özetlenebilir;

• Hangi öğrenme amacına yönelik hazırlandığı net olarak bilinmeli,

• Uzunluk, süre, kapasite, üretildiği kaynak, üretim tarihi gibi meta verilere sahip olmalı,

• Nicelik (istatistiki bilgi) olarak takip edilebilmeli,

• Kolay bir şekilde tekrar ulaşılabilmeli,

• Değerlendirme sonuçlarını içerebilmeli ve

• Düzenlenerek tekrar kullanılabilmelidir.

ÖYS kapsamında içerik organizasyonu bağlamında içerik türleri nelerdir?

İçerik ekosistemi yaklaşımı “enformasyon” seviyesindeki ilişkiyi ortaya koyar. Bu noktada hazır olarak sisteme girecek görsel, ses ve video kaynaklarının yanı sıra, bir bilgi nesnesi veya öğrenme ürünü olarak ortaya konabilecek içerikler de yer almaktadır. Uygulama ve değerlendirmeye yönelik olarak hazırlanan içerikler ise bu ekosisteme ek olarak düşünülebilir. Uluslararası standartlara dayalı olarak hazırlanabilen ve birçok kurum tarafından ÖYS içinde yer verilen öğrenme nesneleri ise tüm bu birimleri içeren ve belli bir öğrenme amacına yönelik yapılardır. ÖYS kapsamında içerik organizasyonu konusunu ele aldığımızda bu 4 içerik türü ortaya konabilir: • Hazır kaynaklar, • Öğrenme ürünleri, • Değerlendirmeye yönelik içerikler ve • Öğrenme nesneleri

e-öğrenme kapsamında "kaynak yönetimi" kavramı ne anlama gelmektedir?

e-öğrenme açısından ele alındığında kaynak yönetimi simgeler, yazı tipleri, şablonlar, görseller, ses efektleri, video klipler ve animasyonlar gibi tekrar kullanılabilen öğelerin yönetimini kasteder.

Eğitsel malzeme olarak içerikler nelerdir?

1. Görseller: Hazır görsel kaynakların yanı sıra, farklı amaçlarla bu görsellerin düzenlenerek bir eğitsel malzeme olarak kullanımı da mümkündür. Kavram haritaları veya infografikler bu kullanımlara örnek olarak verilebilir.

2. Sesler: Ses efektleri, arka plan müzikleri, giriş (intro) ve çıkış sesleri bir arşivden hazır olarak alınarak kullanılabilir. Bunun dışında ise sesli öğrenmeye yatkın öğrenenler, dinlemeyi tercih eden öğrenenler ya da görme engelli öğrenenler için hazırlanan içeriklerin tamamını ya da belli kısımlarını özetleyen ses dosyaları da oluşturulabilir.

3. Videolar (Öğrenme Ürünü Olarak): Videolar temel bir e-öğrenme malzemesi olarak kullanılabilir. Tablet, akıllı telefon ve akıllı televizyonların giderek daha fazla kullanıldığı göz önüne alınırsa, videolar öğrenenlerin ilk tercihleri arasında yer almaya devam edecektir. 

Öğrenme ürünü olarak kullanılan videoların türleri nelerdir?

Çok farklı video türleri üretilebilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Kısa soru cevap videoları,

• Konu anlatımları,

• Canlı ders kayıtları,

• Sınıf ortamında çekilen konu anlatım videoları,

• Animasyon videoları ve

• Etkileşimli videolar bu video türlerinin başında gelmektedir. 

Youtube ve Vimeo gibi video platformlarının kulanım faydaları nelerdir?

Videoların yayın ortamının seçilmesi de benzer konuların düşünülmesini gerektirir. Kurum kendi kaynakları ile bir medya sunucusu kurarak ya da ücretiz video platformlarını kullanarak videoları yayınlayabilir. Youtube ve Vimeo gibi video platformlarının kullanılması şu faydaları sağlayabilir:

• Ücretsiz yayınlama

• Ücretsiz ve etkili video yönetim hizmetleri

• Video kullanım bilgilerinin (analitik) ücretsiz verilmesi

• Mobil donanımlarda ve televizyonlarda standart uygulama olması

• Başlık, etiket, anahtar kelime ve açıklamalar üzerinden bulunabilirlik

• Öneri sistemi ile kolay ulaşılabilirlik

• Kanal kurma ve yönetme şansı

• Abone sistemi

• Sosyal medya araçları ile kolay entegrasyon

• Oynatma listesi özellikleri ve yönetimi

• Farklı ortamlarda kolay yayınlama (link, embed code, video ID)

Değerlendirmeye yönelik içerik türleri olan soru türleri nelerdir?

ÖYS’lerde kullanılan en temel içerik türlerinden biri de soru ve soru tabanlı içeriklerdir. Soru türlerine bağlı olarak farklı test ya da alıştırma türleri de kullanılabilmektedir. Temel soru türleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Doğru-yanlış

• Çoktan Seçmeli

• Çok tercihli

• Boşluk doldurma

• Sıralama

• Eşleştirme

Kaliteli soru üretmek, bu soruları takip edebilmek ve gerektiğinde uygun yerde tekrar kullanabilmek için kuruma ait bir soru bankasının hangi özellikleri taşıması gerekmektedir?

Farklı soru türleri ve kullanımları göz önüne alındığında kuruma ait bir soru bankasının oluşturulması etkili, verimli ve sürekli olarak kullanılacak sistemler için büyük önem taşımaktadır. Kaliteli soru üretmek, bu soruları takip edebilmek ve gerektiğinde uygun yerde tekrar kullanabilmek için soru bankası aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:

• Soruların hangi kaynaktan üretildiği takip edilebilmelidir (soru künye veya kodu).

• Sorular hakkında öğrenenlerden geribildirim toplanabilmelidir.

• Soru havuzunun sadece yetkili kişiler tarafından kullanılabilecek şekilde korunması gereklidir.

• Soruları hazırlayan ve varsa kontrol eden görevlilerin bilgileri takip edilebilmelidir.

• Soruların hangi test ya da sınavlarda kullanıldığı takip edilebilmelidir.

• Sorular ile ilgili başarı yüzdesinin tutulabilmesi (öğrenenlerin ilgili soruya ne kadar doğru, boş ve yanlış yanıt verdikleri) gerekir. 

Öğrenme nesneleri yerine kullanılabilecek diğer terimler nelerdir?

Alanyazında ve kaynaklarda öğrenme nesneleri (Learning Object), farklı terimlerle de karşımıza çıkabilmektedir:

• Dijital öğrenme nesnesi(Digital Learning Object)

• Dijital öğrenme içeriği (Digital Learning Content)

• Tekrar kullanılabilir öğrenme nesnesi (Reusable Learning Object)

• Bilgi nesnesi (Knowledge Object)

• Eğitsel nesne (Educational Object) 

Öğrenme nesnelerinin sahip olması gereken bilgiler nelerdir?

Bir öğrenme nesnesi farklı standartlara sahip olsa da aşağıdaki bilgileri içermelidir:

• Genel bilgi

   • Başlık

   • Hedeflenen öğrenme amacı

   • Önceden bilinmesi gereken konu ya da kavramlar

   • Öğrenme nesnesi içeriği ve kullanım süresi hakkında bilgi

   • Üstbilgi

• İçerik - Tekrar Kullanılabilir Bilgi Nesneleri (Reusable Information Object)

   • Gerçek

   • Kavramlar

   • İşlemler

   • Süreçler

   • Kurallar

• Özet

• Uygulama

• Değerlendirme

Öğrenme nesnelerinin kurum açısından faydaları nelerdir?

Yazar, editör, öğretici gibi içerik oluşturucu ya da kullanıcılarının yanı sıra öğrenme nesneleri kurumlar için de aşağıdaki faydaları sağlar:

• Ekonomik Fayda: Öğrenme nesneleri, her aşamada kuruma uygun şekilde oluşturulacak standartlara uygun bir şekilde üretildiğinde maliyetleri düşürecektir.

• Standart Oluşturulması: Kurumun kendi içinde bir standart oluşturması, farklı kurumlarla çalışabilme şansını arttırmaktadır.

• Üretim Hızının Artması: Bir kez öğrenme nesnesi ambarı (veritabanı) kurulduktan sonra, yeni çözümlerin hayata geçirilmesi oldukça hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilir. Her defasında tekerleğin keşfinin tekrar yapılmasına gerek yoktur.

• Geliştirme ve Bakım Süreçlerinin Kolaylaştırılması: Ortak bir öğrenme ambarı kullanılması, sınav ve kurslara destek olmak için geliştirme ve bakım sürelerini düşürür.

• Öğrenme Süreçlerinin Bireyselleştirilmesi: Öğrenme yaklaşımları ve sunum şekilleri kişiselleştirilerek öğrenme memnuniyeti arttırılabilir. 

Öğrenme nesnelerinin kolay bir şekilde tekrar kullanılabilmesi, farklı sistemlerle çalışabilir hale gelmesi ve standartlarının yaygınlaşması için uluslararası seviyede yürütülen çalışmalar nelerdir?

AICC: Havacılık endüstrisinin nitelikli yetiştirme ve sertifika programları için ihtiyaç duyması sonucunda farklı firmaların işbirliği ile 1988 yılında temeli atılmıştır. 2014 yılında bu standardı ortaya koyan komite kapatılmış ve çalışmaları farklı bir kuruma (Department of Defense - Advanced Distributed Learning) aktarılmıştır.

SCORM: Paylaşılabilir İçerik Nesne Referans Modeli olarak isimlendirilen bu standart, ilk olarak 2001 yılında ortaya atılmıştır. Altyapısını AICC’den alan SCORM modeli, Javascript uyumludur. Daha sonra yenilenerek SCORM 2004 sürümü ortaya çıkartılmış ve bu standardın 4. sürümü 2009 yılında yayınlanmıştır. Bu sürüm ile ÖYS lere SCORM 4 standardında hazırlanmış öğrenme nesnelerinin navigasyonuna müdahale edebilme şansını getirmiştir. 

xAPI: 2013 Nisanında Tin Can API 1.0 olarak resmi duyurusu yapılan standardizasyon projesi, “Experience API” veya “xAPI” olarak isimlendirilmiştir. xAPI standardı basit ve esnek bir yapıya sahiptir. Kurs içeriklerinin kalıp bilgileri dışında çok geniş bilgi aktarım özelliklerine sahiptir. xAPI kullanan öğrenme nesneleri, standart web sayfaları, bir günlük (blog), mobil donanımlar ve hatta fiziksel olarak çalışan tek bir düğmeye bile entegre edilebilir. xAPI, sadece veri aktarımı için değil, bu verinin nasıl depolanacağı konusunda da bir standart geliştirmiştir. xAPI ifadesinin yapısı şu şekildedir:xAPI: 2013 Nisanında Tin Can API 1.0 olarak resmi duyurusu yapılan standardizasyon projesi, “Experience API” veya “xAPI” olarak isimlendirilmiştir. xAPI standardı basit ve esnek bir yapıya sahiptir. Kurs içeriklerinin kalıp bilgileri dışında çok geniş bilgi aktarım özelliklerine sahiptir. xAPI kullanan öğrenme nesneleri, standart web sayfaları, bir günlük (blog), mobil donanımlar ve hatta fiziksel olarak çalışan tek bir düğmeye bile entegre edilebilir. xAPI, sadece veri aktarımı için değil, bu verinin nasıl depolanacağı konusunda da bir standart geliştirmiştir. xAPI ifadesinin yapısı şu şekildedir:Ben (özne) şunu (olay, etkinlik) yaptım (eylem).

Cmi5 (Computer Managed Instruction): AICC komitesi kapatılmadan önce yeni bir eöğrenme standardı oluşturma çalışmalarına başlanmıştı. Bu yeni standart cmi5 olarak isimlendirilmektedir. Aslında bu standart, bir xAPI protokolüdür ancak eöğrenme içeriklerinde öğrenenlerin değerlendirme ve kullanım verilerini izlemek için bazı varsayılan ifadeler ortaya koymaktadır. ÖYS dışında da öğrenenlerin değerlendirilmesini sağlayabilecek bir standarttır. Mobil donanımlarda ve hatta çevrimdışı olarak kullanılabilir.

Tek başına bir ÖYS olmasa da nitelikli eöğrenme içerik organizasyonu gerektiren, tekrar kullanılabilme amacı ile sunulmuş öğrenme nesnesi ambarlarına verilebilecek örnekler nelerdir?

Öğrenme nesneleri, eöğrenme kaynakları arasında yönetimi en zor olan içerik türlerinden biridir. Öğrenme nesnesi ambarları da belli standartları olan, kullanıma açık olarak sunulması gereken, etkili bir arayüz gerektiren ve sürekli olarak kendini yenilemesi gereken arşivlerdir. Tek başına bir ÖYS olmasa da nitelikli eöğrenme içerik organizasyonu gerektiren, tekrar kullanılabilme amacı ile sunulmuş öğrenme nesnesi ambarlarına şu örnekler verilebilir:

• Rice University - http://cnx.org/

• Wisconsin University - https://www.wisc-online.com/

• Merlot - https://www.merlot.org/merlot/materials.htm

• ODTÜ - http://ocw.metu.edu.tr/

"Kurumsal içerik yönetimi" ne anlama gelmektedir?

Kurumsal içerik yönetimi, kayıtlı bilginin tüm formlarını ve üstbilgilerini (metadata) içeren, kurum taksonomisine göre sınıflandırılmış ve uygun teknolojik ve yönetimsel alt yapı tarafından desteklenen strateji, yöntem ve araçları kapsar (Herbst, Simons, Brocke ve Derungs, 2014). AIIM tarafından yapılan tanım ise: Organizasyonel süreçler ile ilgili belge ve içeriklerin oluşturulması, yönetilmesi, kaydedilmesi, korunması ve sunulması ile ilgili strateji, yöntem ve araçlardır.

"AHM" kavramı ne anlama gelmektedir?

AIIM Bilgi ve Görsel Yönetim Kurumu (Association for Information and Image Management) 1943 yılında kurulmuştur. Bilgi yönetimi alanında uluslararası standartların ortaya konması üzerine uzun süre çalışmıştır.AIIM Bilgi ve Görsel Yönetim Kurumu (Association for Information and Image Management) 1943 yılında kurulmuştur. Bilgi yönetimi alanında uluslararası standartların ortaya konması üzerine uzun süre çalışmıştır.

Kurumsal içerik yönetiminin temel boyutları nelerdir?

Kurumsal içerik yönetiminin temel boyutları kurum, içerik ve yönetimdir.

Kurumsal içerik yönetiminin amaçları nelerdir?

Kurumsal içerik yönetimi’nin amaçlarını kurum dışı ve kurum içi olmak üzere 2’ye ayırabiliriz (Simons ve Brocke, 2014). 

Kurum Dışı Amaçlar

• Kurumun daha modern görünmesini sağlama (itibar)

• Öğrenenler için hizmet ve ürünlerin kalitesini arttırma

• Dış kaynaklarla etkileşimi arttırma

• Belge yapı ve tasarımını standart hale getirerek, kurumun marka ve kültürünü oluşturma

Kurum İçi Amaçlar

• Kağıt-tabanlı süreçlerin azaltılması

• Daha iyi karar verebilme

• Daha etkili bilgi işleme

• Süreçlerin geliştirilmesi

• Rekabet yeteneğinin geliştirilmesi

• Kurum içi işbirliği

• Anlamlı iş kültürü

• Daha iyi enformasyon kalitesi

• Daha düşük risk

• Verimli bilgi dağıtımı ve daha iyi iletişim 

İçerik organizasyonu sürecinin basamakları nelerdir?

İçerik organizasyonu sürecinin basamakları: planlama, üretim, kontrol ve yayın, takip ve raporlamadır.