Türkçe Biçim Bilgisi Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

1. Tip geniş zaman kişi ekleri nelerdir?

                           Tekil       Çoğul
1. kişi                   -(X)m    -(X)z
2. kişi                   -sXn      -sXnXz
3. kişi                    Ø         -lAr

Çekimlenebilen kelimeler kaç gruba ayrılmaktadır?

Çekimlenebilen kelimeler, alabildikleri çekim eklerine göre isim soylu kelimeler ve fiiller olmak üzere iki gruba ayrılır.

İsim soylu kelimelere gelen çekim ekleri hangi sırayla gelmektedir?

İsim soylu kelimelere çekim eki olarak sırasıyla çoğul, iyelik ve durum ekleri gelir

Topluluk ismi nedir?

Biçim bilgisi açısından tekil oldukları hâlde anlamca bir topluluk, grup gibi kavramları gösteren isimler, topluluk ismidir.

İyelik eklerinin özellikleri nelerdir?

İsim çekim eklerinin bir başka grubunu oluşturan; çoğul eklerinden sonra, durum eklerinden önce gelen iyelik ekleri, nesne veya kavramların bir başka nesne ya da kavrama ait olduğunu gösterir.

Durum eklerinin görevi nedir?

Durum Ekleri; İsim kök ve gövdelerine gelen durum ekleri, öbek veya cümle içindeki isimleri diğer kelimelere, farklı anlam ilişkilerini ifade edecek biçimde bağlamaya yarar.

Durum ekleri türleri nelerdir?

Yalın, ilgi, belirtme, yönelme, bulunma, ayrılma, araç

Zamir çekiminin özellikleri nelerdir?

Zamirler, çekim eki alma yönünden isimlere benzerler; ancak çekim ekleriyle kullanılması isimlerle birebir örtüşmez. Bazı zamirler, isimlere gelen her çekim ekini alamaz; bazıları çekim eklerini alırken isimlerde olmayan özellikler gösterir.

İsim cümlesi nedir?

Türkçede yüklemi isim soylu bir kelime olan cümlelere isim cümlesi denir.

İsimlerde olumsuzluğu göstermenin yolları nelerdir?

İsimlerde; türetmede olumsuzluk veya yokluk bildiren parasız, sessiz örneklerindeki –sXz eki yanında çekimde olumsuzluğu göstermenin farklı yolları vardır. Bildirme çekiminin olumsuzu değil ile yapılır. Değil, yüklemi oluşturan isim unsurundan sonra olumsuzluğu bildiren öge olarak kullanılır. Yüklem olumsuzluk veya yokluk bildiren bir isim ise olumlu anlam taşır.

Çoğul eklerinin özellikleri nelerdir?

Çoğul, Türkçede –lAr ekiyle gösterilir. İsim kök ve gövdelerinden hemen sonra gelen çoğul eki, kelimeler arasında ilişki kurmaz. Eklendiği kelimeyi veya öbeği sayı veya miktar bakımından etkiler ve bu yönüyle diğer çekim eklerinden ayrılır. Çoğul ekinin anlamı, sayılabilen ve sayılamayan varlıklara göre değişir. –lAr; sayılabilir varlıkları gösteren isimlere geldiği zaman gösterilenin birden çok olduğunu, sayılamayan varlıkları gösteren isimlerden sonra geldiğinde abartma gösterir

İyelik çekiminde, ünlüyle biten kelimelere iyelik ekleri nasıl eklenir?

İyelik çekiminde, ünlüyle biten kelimelere iyelik ekleri doğrudan bağlanabilir; yardımcı sese ihtiyaç yoktur. İki kelime bunun istisnasını oluşturur: Su ve ne. Su sözcüğüne iyelik ekleri -y- yardımcı sesiyle eklenir. Ne zamirinde ise ikili bir durum vardır.

Kişi ekleri nedir?

Cümlede yüklemin belirttiği oluş ya da kılışla ilgili kişiyi gösteren biçimbirimlere kişi ekleri denir. Kişi ekleri; öznenin tekil mi çoğul mu olduğunu, yani kişinin sayısını gösterir.

1. Tip Kişi Ekleri nedir?

1. tip kişi ekleri; şimdiki zaman, geniş zaman, gelecek zaman, öğrenilen geçmiş zaman ve gereklilik çekiminde kullanılan zamir kökenli kişi ekleridir.

2. Tip Kişi Ekleri nedir?

Görülen geçmiş zaman ve şart kipinin çekiminde iyelik kökenli kişi ekleri kullanılır. Bunlara 2. tip kişi ekleri de denir.

İyelik eki almış kelimeler, isim tamlamalarında nasıl kullanılırlar?

İyelik eki almış kelimeler, isim tamlamalarında tamlanan ögeyi işaretler:
evin kapısı, ev kapısı, demiryolu

Yalın Durumun özellikleri nedir?

Yalın durumu gösteren herhangi bir ek veya öge yoktur. İsim kök ve gövdelerinin durum
eki almamış veya bazı çalışmalarda dile getirildiği biçimiyle sıfır ek almış biçimi, yalın
durumdur

İsmin belirtme durumunu nedir açıklayınız?

Ünlü uyumlarına göre dört farklı varyantı olan belirtme durumu eki -(y)X, cümlede fiilin gösterdiği eylemden doğrudan etkilenen isim ögesi olan nesneyi gösterir. Bu eki almış olan isim ögesi, cümlede belirtili nesne olarak kullanılır. Belirtme durumu; geçişli, nesne isteyen bir fiile bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Yönelme Durumu nedir? 

Yönelme durumu eki -(y)A; fiilin gösterdiği oluşun yönünü, bedelini göstermek için kullanılır. 

Ayrılma Durumu ekini alan kelime cümlede hangi öğeyi belirtir?

Ayrılma durumu eki –DAn; fiilin gösterdiği oluşun uzaklaştığı, çıktığı, başladığı noktayı, kaynağını göstermek, sebep ve miktar belirtmek gibi işlevlerle kullanılır. Bu eki alan öge cümlede yer tamlayıcısı ya da bazı kaynaklardaki ismiyle dolaylı tümleç olarak kullanılır.