Büyük Selçuklu Tarihi Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Batı Karahanlı hükümdarına Selçuklu sınırını tecavüz imkânı veren olaylar nelerdir?

Sultan Alp Arslan’ın Türkistan seferi sırasında şehit düşmesi ve Melikşâh’ın Kavurt isyanı ile meşgul olması, Batı Karahanlı hükümdarına Selçuklu sınırını tecavüz imkânı verdi.

Sultan Melikşâh devletin başkentini Rey’den İsfahân’a taşıdıktan sonra şehirde heler yaptı?

Sultan Melikşâh bundan sonra devletin başkentini Rey’den İsfahân’a taşıdı. Şehir yeni inşa edilen iki kale ile daha korunaklı hâle getirilirken cami, mescit, medrese ve hankah gibi eserlerle adeta yeni baştan imar edildi.

Atabeg kimdir?

Atabeg ata ve bey kelimelerinden meydana gelmiştir. Sultanların oğullarını eğitmeleri için tayin ettikleri hocalara verilen unvandır. Atabeyler, şehzâdelerle birlikte kendilerine ikta edilen eyâletlere giderlerdi. Ancak şehzâdeler çocuk yaşta oldukları için, vilayetin idare yetkisi atabeyin elinde olurdu. Hükümdar değişikliklerinde yanlarında bulunan melik adına mücadeleye girer, melikin annesi ile evlenip konumlarını güçlendirebilirlerdi. Zaman içerisinde Selçuklu devlet otoritesinin zaafa uğraması üzerine bu atabeylerden bazıları kendi hanedanlarını kurmayı başarmışlardır. Toğteginliler, Zengiler ve İldenizliler bunlardan bazılarıdır.

Kınık boyundan olan Atsız Bey, Alp Arslan'ın emri ile Fatımîler'den nereyi almıştır?

Kınık boyundan olan Atsız Bey, Alp Arslan'ın emri ile bölgede fetihlerde bulunmaktaydı. 1071 yılında Fatımîler’den Kudüs’ü, 1076’da ise Dımaşk (Şam)'ı aldı.

Müslim b. Kureyş hayatını ne zaman kaybetmiştir?

Kurzahil savaşında Müslim’in yanındaki Türkmen askerlerinin Selçuklu sultanın saflarına geçmesi üzerine Müslim yenilip hayatını kaybetti (Temmuz1085)

Suriye Selçuklu Melikliği ne zaman kuruldu?

Böylece 1078 yılında Suriye Selçuklu Melikliği kurulmuş oldu.

Çetr nedir?

Çetr saltanat alâmetlerinden birisi olup, atla yolculuk sırasında, sultanın biraz arkasından atla gelen çetircinin taşıdığı saltanat şemsiyesi idi.

Mehmelek Hatun’un çeyizini Bağdat'a getiren kervanın başında kimler vardı?

Melikşah’ın Bağdad ziyaretinin bir sebebi de, kızı Mehmelek Hatun’un Halife ile evlenecek olması idi. Emir Porsuk ve Gevherayin’in başında bulunduğu bir kervanla Bağdat'a getirilen gelinin çeyizi 130 deve 74 katır ile taşınmakta idi. Bağdat bu muhteşem düğün vesilesi ile süslenmiş, halk da bu düğüne katılmıştı. Gelin akşam 300 atlı ile Selçuklu konağından alınarak Halife'nin sarayına götürüldü.

Melikşah üçüncü defa Türkistan'a sefere ne zaman çıktı?

Bu durumda ülkenin hükümdarı sıfatıyla, meseleyi hâlletmek bir kere daha Melikşah’a düştü. 1089 yılı sonunda üçüncü defa Türkistan’a sefere çıktı.

Müsadere ne demektir?

Müsadere ise, devlet görevlilerinin işgal ettikleri makamın gücünü kullanarak, haksız biçimde edindikleri servetlerine el konulmasıdır.

Karmatîler kimlerdir?

Karmatîler: Abbasî Halifeliğine karşı 869 tarihinde başlayan Zenci isyanına destek
veren ve onunla özdeşleşen bir topluluk. Kûfe bölgesinden olan Karmatîler, Şiânın İsmailiye koluna mensup idiler. Sözkonusu isyan X. yüzyılın başında bastırılsa da, zaman zaman alevlenen hareket, takibat sonucu Hindistan’a kadar yayılma imkânı bulmuştur.

Melikşah, bizzat Kafkasya bölgesine girip bölgede Selçuklu egemenliğini güçlendirmesi ne zaman gerçekleşmiştir?

1086 yılı başında Suriye seferinin hemen öncesinde, bizzat Kafkasya bölgesine giren Melikşah, bölgede Selçuklu egemenliğini güçlendirdi.

Tekiş, Melikşah tarafından bir kere daha teslim alınması ne zaman ve nerede gerçekleşmiştir?

Önce Venec’e çekilen Tekiş, Melikşah tarafından takip edilerek Tirmiz’de bir kere daha teslim alındı (1085). Yeniden isyana teşebbüs edememesi için gözlerine mil çekilerek hapse atıldı.

Alp Arslan, ölüm döşeğinde iken asker ve kumandanlardan ne söz almıştı?

Hatırlanacağı gibi Türkistan Seferi sırasında şehit edilen Alp Arslan, ölüm döşeğinde iken asker ve kumandanlardan veliahdı Melikşah’ı tahta geçirmeleri konusunda söz almıştı.

Mervanîler ne zaman tarihe intikâl etmişlerdir?

Nihayet 1085 Ağustos sonunda Mervanîler’in başkenti de düştü ve hanedan tarihe intikâl etti.

Süleymanşah 1078 yılında, Erbasgan’ın ara buluculuğu ne için yardımcı olmuştur?

Kutalmış’ın oğlu olma ayrıcalığı Süleymanşah’ı, kısa zamanda bir cazibe merkezi ve dolayısıyla etkili bir güç hâline getirdi. Nitekim Süleymanşah 1078 yılında, Erbasgan’ın ara buluculuğu ile Nikephoros Botaniates’e askeri yardımda
bulunarak Bizans tahtını ele geçirmesini sağladı.

Melikşah'ı Kafkasya seferine çıkmaya mecbur eden nedenler nedir?

Sultan Alp Arslan zamanında tabiyet altına alınan Gürcistan’da, Kral Bagrat’ın yerine geçen II. Giorgi zamanında çıkan karışıklıklar, Melikşah’ı Kafkasya seferine çıkmaya mecbur etti.

Melikşah, yeni fetih planları çerçevesinde, Yemen ve Aden'in imparatorluğa bağlanmasını ne zaman ve nerede emretti?

1092 yılında Bağdad’ı ziyareti sırasında tüm tâbi emir ve beylerini huzuruna kabul eden Melikşah, yeni fetih planları çerçevesinde, Yemen ve Aden’in imparatorluğa bağlanmasını emretti.

Nâib nedir?

Nâib, hükümdarın merkezde bulunmadığı zamanlarda, onun bütün yetkilerini haiz, vezire denk veya ondan daha üst rütbede olan bir devlet görevlisi idi. Hükümdarın yerine vezirle birlikte, devlet işlerini usulüne uygun şekilde yürütebilecek vasıflara sahip olması gerekirdi.

Sultan Melikşah nerede, ne zaman ve nasıl ölmüştür?

Halife, başka çaresi ve karşı koyacak kuvveti olmadığından, Bağdad’dan ayrılacağını ama hazırlık yapmak üzere, kendisine on gün süre verilmesini istedi. İsteği kabul edildi. Fakat Sultan Melikşah, Halife’ye verilen mühletin dokuzuncu gününde, av etinden zehirlenmek suretiyle hayatını kaybetti (20 Kasım 1092). Bu sırada gücünün doruğunda bulunan Sultan sadece 40 yaşı civarında idi.

Süleymanşah ne zaman ve nereyi fetih ettikten sonra Büyük Selçuklularla komşu olmuştur?

Fakat yürüyüşünü sürdüren Süleymanşah, 1084 yılı sonunda Antakya'yı fethederek, Büyük Selçuklularla komşu olmuştu.

Melikşah bir yandan Süleymanşah’ın ilerleyişini durdurmak, diğer yandan da Fatımîlerle bağlantıları olan Mervanoğulları’nı cezalandırmak üzere ne yapmıştır?

Melikşah bir yandan Süleymanşah’ın ilerleyişini durdurmak, diğer yandan da Fatımîlerle bağlantıları olan Mervanoğulları’nı cezalandırmak üzere Diyarbekir bölgesine bir sefer yapılmasına karar verdi.

Tamgaç Buğra Han Harun kimdir?

Tamgaç Buğra Han Harun, 1069- 1081yılları arasında amcası Tuğrul Kara Hakan’a bağlı olarak Kaşgar’ı, 1081- 1102 yılları arasında da büyük kağan olarak Doğu Karahanlıları yöneten hükümdardır. Balasagunlu Yusuf Has Hâcip, Kutadgu Bilig adlı meşhur eserini ona takdim etmişti.