Modern Sosyoloji Tarihi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Schutz’un ‘sağduyu bilgisi’ adını verdiği bilgi nasıl bir bilgidir? 

Schutz’un ‘sağduyu bilgisi’ adını verdiği bilgi, toplumun üyelerinin ortak olarak sahip olduğu ve gündelik yaşamın sürmesi için gerekli olan bilgi birikimidir.

Schutz, toplumsal düzeni nasıl açıklamaktadır? 

Schutz’a göre toplumsal düzen ortak varsayımlara ve yorumlamalara dayanan, üzerinde uzlaşılmış bir gerçekliktir. Fenomenolojik sosyolojiye göre dünyayı görme, algılama, anlamlandırma ve yorumlama biçimimiz büyük ölçüde toplumsal çevremizin etkisine dayanır. İnsan doğduğunda, kültürel olarak kendisinden önce kurulmuş olan bir dünyaya doğmaktadır, hem iletişim kurmak için kullandığı dili, hem de dünyayı nasıl algılayıp yorumlayacağını gösteren sınıflandırmaları kendisine bu dünya sağlar. 

Fenomenologlara göre bireyler dış dünyayla nasıl temas kurarlar? 

Fenomenologlara göre bireyler dış dünyayla sadece duyuları aracılığıyla, dokunarak, görerek, duyarak, koklayarak ve tadarak temas kurarlar ama sadece duyulara sahip olmak, dünyanın bireye anlamlı gelmesi için yeterli değildir. Bireyler duyuları aracılığıyla sonsuz sayıda deneyim yaşarlar ve deneyimlediklerini dünyaya anlatabilmek için onları fenomenler şeklinde organize ederler.

Husserl, paranteze alma yöntemi ile neyi amaçlamıştır? 

Husserl, paranteze alma yöntemi sayesinde bütün önyargılardan, peşin hükümlerden bağımsız olan, insanların yaşam dünyalarının temellerini keşfedebilecek, özlerin özünü ortaya koyabilecek bir felsefe kurmayı amaçlamıştır. 

İnsan eyleminin nedensel bir açıklamasının yapılamayacağını, insan eylemine ilişkin genel yasalar ortaya konamayacağını savunan kavrama ne ad verilir? 

Sorunun yanıtı fenomenolojidir. 

Fenomenolojiye göre sosyoloji, insanların içinde bulundukları toplumsal dünyaya atfettikleri anlamı anlamanın ötesine gidemez. Başka bir deyişle fenomenoloji, insan eyleminin nedensel bir açıklamasının yapılmasının mümkün olamayacağını savunur.  

Dış dünyanın ancak bu dünya hakkındaki bilincimizle anlamlı olduğu varsayımına dayanan, insan bilincinin işleyişi ile ilgilenen ve insanların içinde yaşadıkları dünyayı yorumlama yollarını incelemeye çalışan bir felsefi yaklaşıma ne ad verilir?  

Fenomenoloji, dış dünyanın ancak bu dünya hakkındaki bilincimizle anlamlı olduğu varsayımına dayanan, insan bilincinin işleyişi ile ilgilenen ve insanların içinde yaşadıkları dünyayı yorumlama yollarını incelemeye çalışan bir felsefi yaklaşımdır. 

Fenomenoloji, bir felsefi ekol olarak Edmund Husserl tarafından geliştirildikten sonra kim tarafından sosyolojik bir yaklaşım hâline getirilmiştir? 

Fenomenoloji, bir felsefi ekol olarak Edmund Husserl tarafından geliştirildikten sonra Alfred Schutz tarafından sosyolojik bir yaklaşım hâline getirilmiştir. 

Fenomenoloji (Görüngübilim) kavramını bir eserinde kullanan ilk olarak kullanan filozof  kimdir? 

Fenomenoloji (Görüngübilim) kavramı ilk olarak filozof Hegel tarafından 1807’de yayımlanan “Aklın Fenomenolojisi” adlı eserinde kullanılmıştır.  

Fenomenolojik sosyoloji hangi bilgi türüyle ilgilenir?

Fenomenolojik sosyoloji, deneyim ve bilinç arasındaki ilişkiyle ve gündelik yaşamda sağduyu olarak kabul edilen, her bireyin kendi öznel deneyiminin özgünlüğünün aksine genel olarak kabul edilip paylaşılan örtük bilgi türüyle ilgilenir.

Husserl’in fenomenolojisine göre bilinç nasıl açıklanmaktadır? 

Husserl’in fenomenolojisine göre bilinç, verileri duyular aracılığıyla deneyimlemekten daha fazlasıdır ve insanlar için var olabilecek şeyler sadece bilinç içinde var olabilir. 

Schutz'a göre sosyal bilimlerin temel problemini ne oluşturmaktadır?  

Schutz’a göre sosyal bilimlerde ve doğa bilimlerinde araştırmacı ile çalışma
konusu arasındaki ilişkinin farklı olması, toplumsal dünyanın sağduyu bilgisiyle
yorumlanmış bir dünya, sosyal bilimlerin gerçeklerinin de yorumlanmış gerçekler
olması, sosyal bilimlerin temel problemini oluşturmaktadır.

Schutz “amacıyla” güdüsü ve “çünkü” güdüsü arasındaki farkı nasıl açıklamaktadır?  

Schutz’a göre “amacıyla” güdüsü ve “çünkü” güdüsü arasındaki temel fark, “amacıyla” güdüsünde eylemin amaç/proje açısından açıklanması, “çünkü” güdüsünde ise amacın/ projenin bireyin geçmiş deneyimleri açısından açıklanmasıdır.

Bakış açılarının karşılıklılığı nedir? 

Bakış açılarının karşılıklılığı, tipleştirmeler ve sağduyu bilgisi sayesinde, diğer insanların da dünyayı bizim gördüğümüz gibi görüp algıladıkları şeklindeki ortak, paylaşılan temel bir varsayımdır. 

Husserl, fenomenologların toplumsal hayatı anlayabilmeleri için ne yapmaları gerektiğini savunmaktadır? 

Husserl, fenomenologların toplumsal hayatı anlayabilmeleri için insanların kendilerinin dışındaki nesnel dünyayı neye göre sınıflandırdıklarını incelemeleri gerektiğini, bu incelemeyi de fenomenolojik indirgeme denen bu yöntemle yapmaları gerektiğini savunur. Husserl’e göre bu yöntemi kullanarak araştırmacılar, insanlar tarafından aynı grup altında sınıflandırılan nesnelerde ortak olan özün ne olduğunu açığa çıkarabilirler ve bu öz açığa çıktıktan sonra da o nesnenin ya da olgunun anlamını kavramak mümkün olabilir. 

Fenomenoloji kim tarafından geliştirilmiştir? 

Fenomenleri deneyimleyen insanların zihinsel süreçlerine odaklanan Fenomenoloji, bir felsefi ekol olarak Edmund Husserl tarafından geliştirilmiştir. 

Schutz’a göre özneler arasılığı oluşturan ögeler nelerdir? 

Schutz’a göre özneler arasılığı oluşturan üç öge vardır. Bu ögeler; sağduyu
bilgisi, tipleştirme ve bakış açılarının karşılıklılığıdır ve bunlar aynı zamanda gündelik yaşama ilişkin bir düzen görüntüsü de yaratırlar. 

Schutz'a "sosyolojinin görevi" nedir? 

Schutz, sosyolojinin görevinin bireylerin öznel bilinçlerini kavramak değil, anlamanın ideal tiplerini oluşturmak olduğunu belirtmektedir. 

Husserl, gerçekliği nasıl tanımlamaktadır? 

Husserl’in fenomenolojik felsefesine göre “gerçeklik, insan öznenin bilincini nesnelere yöneltmesi anlamında ‘yönelimsel’dir. ... Nesneler bir yapıya ve bir anlama bilincin etkinliği ile kavuşacaklardır” . O halde nesnenin anlamı nesnenin kendisinde değil, öznenin kendisinde içkindir. 

Fenomenoloji neye odaklanmaktadır? 

Fenomenoloji, fenomenleri deneyimleyen insanların zihinsel süreçlerine odaklanmaktadır. 

Düşüncelerin a priori (deney öncesi) özlerini ortaya çıkarmayı amaçlayan ve olguların özlerini sistematik bir şekilde görebilmek ve inceleyebilmek için bireylerin kendi bireysel bilinçlerini paranteze almaları şeklindeki stratejiye en ad verilir?  

Düşüncelerin a priori (deney öncesi) özlerini ortaya çıkarmayı amaçlayan ve olguların özlerini sistematik bir şekilde görebilmek ve inceleyebilmek için bireylerin kendi bireysel bilinçlerini paranteze almaları şeklinde özetlenebilecek olan bu strateji fenomenolojik indirgeme olarak adlandırılır.