Radyo ve Televizyon Haberciliği Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Medya olarak anılan gazete, dergi, radyo, televizyon ve internetten oluşan grup, Türkçe ifade ediliş biçimiyle ne olarak nitelendirilir?

Medya olarak anılan ve esasen Türkçe ifade ediliş biçimiyle Kitle İletişim Araçları olarak nitelendirilen gazete, dergi, radyo, televizyon ve internetten oluşan grup, bugün dünyayı şekillendiren en önemli araçlar arasında kabul edilmektedir.

Kitle iletişim araçlarının toplumun hayatına girişindeki sıralama nasıldır?

Bu araçların toplumun hayatına girişindeki sıralamada, önce gazete ve hemen ardından dergi, daha sonra radyo ve hemen ardından televizyon ile devam etmiştir. 1990’ların sonlarında yaygın ve güçlü bir biçimde internet toplumsal hayata girmiş ve hızla en önemli iletişim araçlarından biri haline gelmiştir.

Kitle iletişim araçlarının etkili ve yaygın bir biçimde toplum hayatında varlık göstermesinin özünde ne gelmektedir?

Kitle iletişim araçlarının etkili ve yaygın bir biçimde toplum hayatında varlık göstermesinin özünde, insanları bilgilendirme gelmektedir.

İletişim araçlarının birincil varlık nedenini oluşturan bilgilendirme daha sonra ne tür işlevlerle çeşitlenmiş, içeriklenmiş ve zenginleşmiştir?

Bilgilendirme iletişim araçlarının birincil varlık nedenini oluşturmaktadır. Daha sonra bu varlık nedenleri eğlendirme, satın alma tercih ve davranışları geliştirme, eğitme ve kamuoyu oluşturma gibi işlevlerle çeşitlenmiş, içeriklenmiş ve zenginleşmiştir.

Medyanın, toplumu yönetenleri, yönetilenler adına denetleme ve eleştirme gibi ortaya koyduğu işlev, bilgilendirme ve haberdarlık arasında nasıl ilişkilendirilir?

Bilgilendirme haberdarlığı, haberdarlık da kendi içinde kamuoyunu aydınlatma ve kamuoyunun serbestçe oluşumuna katkı sağlamayı içermektedir ki bu da esasen medyanın, toplumu yönetenleri, yönetilenler adına denetleme ve eleştirme gibi bir işlevi de ortaya koymaktadır.

Gazetecilik mesleğinin temel işlevini, görev ve sorumluluk alanını haber oluşturmasının nedeni nedir?

Kitle iletişim araçlarının özünde, diğer birçok etkili işlevini bir kenara bırakmak gerekirse öncelikle haberdar etme, dolayısıyla haber yer almaktadır. Bu nedenle ortaya çıkan Gazetecilik mesleğinin temel işlevini, görev ve sorumluluk alanını haber oluşturmaktadır. Gazetecilik mesleğinin merkezinde yer alan haber, mesleğin diğer tüm işlevlerini, uygulama ve hede?erini de şekillenmektedir.

Habercilik nedir?

Habercilik; olup bitmiş, olmaya devam eden ya da olması beklenen olaylara ilişkin bir bilgi edinme ve bunu yayma işidir.

Kitle iletişim araçları içinde ilk ortaya çıkan araç hangisidir?

Kitle iletişim araçları içinde ilk ortaya çıkan araç “Gazete”dir.

Gazetecilik Mesleği nasıl ortaya çıkmıştır?

Habercilik de ilk kez gazetede yapıldığı için, bu işi yapanlara Gazeteci, yaptıkları işe de Gazetecilik denilmiştir. Daha sonra bu iş kolunda birçok kişi toplanmaya başlayınca bir meslek halini almaya başlamış ve tüm zamanların en popüler mesleklerinden biri olan Gazetecilik Mesleği ortaya çıkmıştır.

Radyo televizyon gibi iletişim araçları, hangi özellikleriyle kamusal göreve sahip toplumsal bir iletişim kurumu olarak nitelendirilmektedir?

Habercilikten eğlenceye, kamuoyu adına denetim ve eleştiri işlevinde bulunmaktan, kamuoyunun aydınlatılmasını ve serbest oluşumunu sağlamaya, eğlendirmeden eğitime kadar birçok işlevi yerine getiren radyo televizyon gibi iletişim araçları, bu özellikleriyle kamusal göreve sahip toplumsal bir iletişim kurumu olarak nitelendirilmektedir.

Radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçları bireylerin ne tür konulara ilişkin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik etkinlik içinde bulunurlar?

Radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçları; bireylerin haber edinme, okuma, öğrenme, kanaat geliştirme, tercih belirleme gibi konulara ilişkin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik etkinlik içinde bulunurlar.

Gazetecinin özgürlüğünün içeriğini ve sınırlarını öncelikle belirleyen sorumluluk ve değerler nelerdir?

Gazetecinin özgürlüğünün içeriğini ve sınırlarını, öncelikle, mesleki ve kişisel sorumlulukları ile mesleğin etik değer ve ilkeleri belirler.

Basın özgürlüğü nedir?

Basın özgürlüğü halkın haber alma ve bilgilenme özgürlüğüdür. Diğer deyişle basın özgürlüğü halka ait olan bir özgürlük alanıdır.

Gazeteci habere ve bilgiye ulaşma özgürlüğünü ne şekilde kullanır?

Gazeteci habere ve bilgiye ulaşma özgürlüğünü kişisel olarak ele alıp, kendi düşünce, davranış ve üretim süreçlerini sınırsız bir biçimde hayata geçirebilme konforu olarak değil, halk adına halkı bilgilendirme sorumluluğuyla kullanır.

Gazeteci hangi konularda hiçbir biçimde baskı altında tutulamaz?

Gazeteci elbette habere, habere ilişkin gerekli olan bilgilere ulaşma ve topladığı – doğru– bilgileri yayınlama konusunda hiçbir biçimde baskı altında tutulamaz.

Gazeteci neden dolayı araştırırken, soru sorarken, haber konusunu incelerken, haberini sunarken özgür olmalı, müdahalelere maruz kalmamalıdır?

Gazetecinin özgürlüğü vatandaşların doğru ve sağlıklı bilgiye ulaşması açısından hayati önem taşımaktadır. Sağlıklı, doğru ve tam bilgilenmemiş vatandaşların, siyasal, ekonomik, sosyal ya da kültürel anlamda sağlıklı karar verme şansları olmayacağı gibi, bu toplumsal güven ve barış ortamı açısından da tehlikeli bir durumdur. Bu nedenledir ki basın özgürlüğü vatandaşların sağlıklı ve doğru kararlar, hükümler, tutum ve davranışlar da bulunabilmeleri için hayati öneme sahip bir özgürlük alanıdır. Gazeteci bu nedenledir ki araştırırken, soru sorarken, haber konusunu incelerken, haberini sunarken özgür olmalı, müdahalelere maruz kalmamalıdır.

Gazetecilik hangi anlamda kutsal bir iş olarak kabul edilmelidir?

Radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçlarının haber üretimi, bunu dinleyen ve izleyenler üzerinde yaratacağı etki ve sonuçlar nedeniyle baştan sona ciddi bir sosyal sorumluluk ile davranmayı gerektirmektedir. Bu sorumluluk, mesleğin kendi kimliğine ve itibarına olduğu kadar vatandaşa karşı da sorumluluktur. Gazetecilik bu anlamda kutsal bir iş olarak kabul edilmelidir.

Haber üretme ve paylaşma bir uzmanlık işi olmasının yanında neleri gerekli kılmaktadır?

Haber üretme ve paylaşma bir uzmanlık işidir. Yalnızca uzmanlık değil, aynı zamanda üretilmesi, hazırlanıp yayınlanması ve tüketilmesi aşamalarında büyük bir dikkati, özeni, kuralları ve mesleki ilkeler ile kurallara bağlılığı da gerektirmektedir.

Öncelikle varlıkların dış görünümlerini aşmayı gerektiren haber yazmak, başka neleri gerektirir?

Haber yazmak; öncelikle varlıkların dış görünümlerini aşmayı, iyi bir gözlemi, ciddi bir araştırmayı, verileri doğrulamayı, ayrıntıları bile belgelemeyi, çeşitli bağlantılar kurmayı, kapsamlı düşünmeyi, fikirleri öncelikler çerçevesinde düzene koymayı ve düzgün bir biçimde bunları ifade etmeyi gerektirir.

Haberi hazırlayan profesyonelin ne gibi bilgi ve becerilere sahip olması gerekir?

Haberi hazırlayan profesyonel, iyi bir bilgi birikimine, araştırma becerisine ve heyecanına, kendini her gün yenileyebilme ortam, imkân ve becerilerine, yabancı kaynakları yakından takip edebilecek bir yabancı dil bilgisine, günün gelişen olayları ile arasına mesafe koyarak bu olaylara dışarıdan bakabilme becerisi ve ufkuna sahip olmalıdır.

Haberin, habercinin önündeki hem en önemli fırsat ama aynı zamanda tehditi oluşturması neden kaynaklanmaktadır?

Haberin hız gerektiren bir ürün olmasının yanısıra, neredeyse artık herkesin ve her etkinliğin bir haber konusu ve kaynağı haline dönüşmüş olması da habercinin önündeki en önemli fırsat ama aynı zamanda tehditi oluşturmaktadır. Hem fırsat hem tehdit içeren bu durum, herkesin haber olma çabası ve kendini haber aracılığıyla ifade eder hale gelmesinden kaynaklanmaktadır.

Bir radyo ve televizyon kuruluşu için haber, hangi nedenle diğer program türlerine göre öncelikli olandır?

Haber, bir radyo ve televizyon kuruluşu için, günlük yayın akışı içindeki en dikkat çekici, en heyecan yaratıcı, en durup dinlenilen ya da izlenilen bölümü oluşturmaktadır. Bu anlamda haber, bir radyo ve televizyon kuruluşu için ona saygınlık ve marka değeri kazandıran en önemli unsurların başında gelmektedir ve bu nedenle diğer program türlerine göre öncelikli olandır.

Televizyon haberleri görüntü, ses, anındalık ve diğer etkileyici unsurlarla birlikte ne şekilde bir zincirleme etki-tepki unsuru yaratır?

Televizyon haberleri görüntü, ses, anındalık ve diğer etkileyici unsurlarla birlikte izleyenleri bilgilendirir, onları etkiler, inandırıp ikna eder, onlarda istenilen yönde algının oluşmasını sağlar, kanaatlerini şekillendirir. Oluşan algı ve şekillenen kanaatler de bir tavra ve tutuma dönüşür. Bu tavır ve tutum, tercihlere ve davranışlara yansır. Tercihler ve davranışlar ise bütün bir toplumsal hayatın şekillenmesini sağlama gücüne sahiptir. Kimi zaman bu tercih ve davranışlar bir bireyin, bir toplumun, bir kurumun, bir kuruluşun ya da bütün bir ülkenin itibarını, algısını, pozisyonunu, bölgesel ya da uluslararası ilişkisini ve gücünü etkiler. Bu tıpkı bir çivinin bir nalı, bir nalın bir atı, bir atın bir askeri, bir askerin bir orduyu, bir ordunun bir ülkeyi, bir ülkenin de dünyanın dengesini etkilemesi gibi zincirleme bir etki-tepki unsurudur.

Kurgu nedir?

Kurgu, bir yeniden tasarım, orijinal olanın yeniden düzenlenmiş halidir.

Televizyon haberlerinin yapısal özellikleri nelerdir?

Televizyon haberlerinin yapısal özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür:

1. Televizyon haberleri çoğunlukla olaya dayalı haberlerdir. Haberler olaya ve konuya dayalı olarak ikiye ayrılabilir. Olaya dayalı haberler görüntü sağladığından televizyonda daha çok yer almaktadır. Konuya dayalı haberler soyut haberler olduğundan bunlara daha az yer verilmektedir.
   
2. Televizyon haberi izleyiciye çok çabuk ulaşmaktadır. Televizyon az önce gerçekleşen olayları haber olarak ekrana getirmektedir. Hatta canlı yayınlarda olduğu gibi olayları oluş anında verebilen bir araçtır.
3. Televizyon haberleri özet haberlerdir. Televizyonların ana haber bültenleri bile, yazılı hale getirildiklerinde bir gazete sayfası kadar tutmaktadır.
4. Televizyon haber bültenini izleyen kitlenin, kimi haberleri izlememe şansı yoktur. Kanal değiştirmediği sürece o bültendeki bütün haberleri izlemek zorundadır.
5. Televizyon haber programlarının hedef kitlesi tüm toplumdur.
6. Televizyon haberleri görüntüye dayandığından kimi önemli haberler görüntü bulunamadığından kullanılamamaktadır.

Televizyon haberlerinde olduğu gibi, radyo haberlerinde de en temel unsurlar nelerdir?

Radyo haberlerinde de tıpkı televizyon haberlerinde olduğu gibi basitlik, anlaşılabilirlik, netlik, kısalık ve özellikle de vurucu ifadeler ile metni aktarma en temel unsurlardır.

Haberlerde muhabirin sesinin dışında hangi sesler çok önemlidir?

Haberlerde dış ses ya da aktüel ses denilen sesler, yani muhabirin sesinin dışındaki tüm sesler çok önemlidir.

Konuşma dili nedir?

İnsanların birbirleriyle anlaşmak için sesli olarak konuştukları dile “konuşma dili” denir.

İnsanoğlunun bütün dil teknikleri içinde  en kolay anladığı en yaygın olarak kullandığı ve en zengin dil tekniği nedir?

Konuşma dili bütün dil teknikleri içinde insanoğlunun en kolay anladığı en yaygın olarak kullandığı ve en zengin dil tekniğidir.

Radyo haberlerinin yapısal özellikleri nelerdir?

Radyo haberlerinin yapısal özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür:

1. Radyo haberciliğinde spikerin dinleyicilere ne olduğunu anlatması esastır. Konuşma diline dayalı olarak yazılan haber basit ve kısa cümlelerden oluşur. Bunun yanı sıra edilgen cümle yapılarına da radyo haberciliğinde yer verilir.
2. Haberin konusuna göre kimi zamanda bileşik cümlelere bağlaç ve ilgeçlere yer verilmektedir. Ancak haberlerin anlaşılır olması temel amaçtır. Bu nedenle anlatım dili seçilirken buna dikkat edilmelidir.
3. Kelime zenginliği yerine anlam zenginliği amaçlanır. Yani olabildiğince az kelime kullanarak ve kısa cümleler kurarak haberin içeriği doğru biçimde verilmeye çalışılır. Bu nedenle haberin konusu ile ilgili açıklamalara yer verilmeyebilir. Haberin geçmişi de haber metninde bazen yer almayabilir.
4. Konuşma dili tekniğine sahip anlatımda genellikle öyküleyici ya da açıklayıcı anlatım dili kullanılır.
5. Haber metni giriş gelişme ve sonuç bölümünden oluşur. Haberi oluşturan bilgiler haberin içeriğine göre hangi sorunun cevabı önemli ise ona göre verilir. Bu nedenle radyo haberciliğinde de 5N 1K olarak bilinen habercilik kuralına göre haber giriş ve gövdesi yazılır.
6. Radyo haberleri göze değil kulağa hitap etmektedir. Radyoda okunan haberleri dinleyicilerin tekrar dinleme olanağı çoğu kez yoktur. Bu nedenle kısa ve anlaşılır cümle yapılarına yer verilir.
7. Radyo haberi, okunduğu zaman dinleyicin dikkatini çekecek biçimde yazılır. Bu nedenle hem haber konularının hem de anlatım dilinin dikkat çekici olmasına özen gösterilir, gereksiz ayrıntılara yer verilmez.
8. Haber metni yazılırken noktalama işaretleri doğru kullanılmak zorundadır. Radyo haberlerinde kullanılan anlatım dili hikâye anlatım dili biçimindedir ve dinleyicilerin ilgiyle dinlemesi için renkli haber biçiminde yazılır.
9. Radyo haberlerinde samimi ama saygılı bir tarz kullanılarak dinleyici ile bir bağ oluşturulur. Haberi oluşturan kelimeler günlük dilden seçilir.
10. Terimlerden ve yabancı kökenli kelimelerden mümkün olduğunca uzak durulur.
11. Radyo haberini yazarken biçim olarak da dikkat edilmesi gereken özellikler vardır. Örneğin, metnin yazıldığı kâğıt fazla hışırtı çıkartmayan, ışıkta parlamayan mat kâğıt olmalıdır. Göz sayfanın sağ tarafını daha fazla gördüğü için sayfanın sol tarafında daha fazla boşluk bırakılmalıdır ve sayfada sinyal, efekt, ya da geçiş müziği gibi diğer sesler, haberi okuyana yardımcı olmak amacıyla mutlaka belirtilmelidir. Satır sonunda hece, sayfa sonunda ise cümlelerin bölünmemesine dikkat edilmelidir.
    

İnsana dair her ortam, her konu, her meydana gelen olay ve her tür gelişme, bir haber değeri içerse de, bu anlamda hangi konuların her birini haber değeri taşıyan birer konu ve ortam olarak kabul etmek mümkündür?

Şu konuların her birini haber değeri taşıyan birer konu ve ortam olarak kabul etmek mümkündür:

1. Her tür hastalıklar, ölümler, önemli ya da ünlü kişilere ilişkin cenaze törenleri
2. Yangın, sel, deprem gibi her tür felaket ve yaşanan her tür kaza
3. İklimsel olarak yaşanan gelişmeler ve hava durumu
4. İşlenen suç ve bu suçları işleyenlere dair polisiye haberler
5. Önemli konulara ve kişilere ilişkin mahkemeler, davalar, soruşturmalar, tutuklamalar
6. Cumhurbaşkanlığının aldığı kararlar, meclisin çıkarttığı yasalar, politikacıların yaptığı açıklamalar
7. İş dünyasında yaşananlar, endüstriyel gelişmeler, ticari anlaşmalar
8. Tarımda, ormancılıkta, bahçecilikte yaşananlar
9. İşçiler, memurlar, çalışanlara ilişkin gelişmeler
10. Eğitim alanında yapılan her iş alınan her karar
11. Üniversiteler, araştırmalar, bilimsel çalışmalar ve gelişmeler
12. Dini öğeler taşıyan haberler, dini günler, kutlamalar, bayramlar
13. Spor karşılaşmaları, sporcular
14. Sanat ve edebiyat dünyasındaki ürünler, eserler, faaliyetler
15. Eğlence dünyasındaki organizasyonlar, faaliyetler gibi...

İyi bir haberin taşıması gereken nitelikler nelerdir?

İyi bir haberin taşıması gereken nitelikler şunlardır:

1. Haberin özgün yani daha önce yayınlanmamış, yeni olması,
2. Haberin ilginç olması,
3. Haberin önemli olması,
4. Haberin temel gazetecilik soruları olan Ne, Neden, Nerede, Ne zaman, Nasıl ve Kim sorularının cevaplarını içeriyor olması,
5. Haberin tarafsız ve yorumsuz bir özellik taşıyor olmasıdır.
   

Haber değerini oluşturan temel ölçütler nelerdir?

Haberin oluştuğu zaman, haberin ne kadar çok sayıda insanı ya da genişlikte kitleyi ilgilendirdiği yani insanların habere olan yakınlık düzeyi, haberin önem düzeyi ve nihayet haberin sonucu, haber değerini oluşturan temel ölçütlerdir.

Haberde bulunması beklenen haber değeri ölçütleri nelerdir?

Haberde bulunması beklenen haber değeri ölçütleri şöyle sıralanabilir:

1. Özellikle televizyon haberciliği için: Olayın görüntüsünün olması
2. Olayın dramatik ya da sansasyonel (kitleleri dalgalandırıcı) olması
3. Olayın yenilik değerinin bulunması
4. Olayın kolay açıklanabilir olması
5. Olayın büyük ölçekte meydana gelmiş olması
6. Olayın negatif unsurlar yani şiddet, suç, çatışma ya da felaket içermesi
7. Olayın beklenmedik unsurlar içermesi
8. Olayın beklenen unsurlar içermesi
9. Olayın anlamlı ve hedef kitleye uygun olması
10. Olayın haberlerdekilerle benzerlik taşıması
11. Olayın dengeli bir bütünlük sağlaması
12. Olayın elit insan ya da milletler içermesi
13. Olayın kişisel veya insani ilgiye değer olması
    

Hangi kitle iletişim aracında yapılıyor olursa olsun, gazetecilik açısından en iyi haber ne şekilde gerçekleştirilmiş haberdir?

Hangi kitle iletişim aracında yapılıyor olursa olsun, gazetecilik açısından elbette, henüz çok yeni olan, bu yeni olana ilişkin bilgilerin en hızlı ve en doğru şekilde toparlanıp kamuoyuna başarılı bir biçimde akarılan, en geniş kitleyi ilgilendiren ve en doğru zamanda görüp değerlendirilmiş haber, en iyi haberdir.

Ülkemizdeki habercilik uygulamaları açısından incelendiğinde daha çok ve yaygın olarak değerlendirilen haber değerlendirme ölçütleri nelerdir?

Ülkemizdeki habercilik uygulamaları açısından incelendiğinde karşımıza çıkan haber değerlendirme ölçütleri daha çok ve yaygın olarak şöyledir:

1. Doğruluk (Gerçeklik)
2. Güncellik
3. Yerellik
4. Ünlülük
5. Önemlilik
6. İlginçlik
7. Yararlılık
8. Yayın ilkelerine uygunluk
   

Haber değerlendirme ölçütlerinden biri olarak “Doğruluk” nedir?

Doğruluk: Haberciliğin ilk ve en önemli ölçütüdür. Haberde doğruluktan hiçbir gerekçe ile vazgeçilemez. Doğruluk, haberde verilen bilgilerin doğru olması, yalan ya da yanlış bilginin haberde yer almamasıdır. Yalan, yanlış, kulaktan dolma bilgilerle yazılan haber, gerçeklerden uzaklaşılması anlamına gelir. Dolayısıyla temel ölçüt haberdeki bilgilerin doğruluğudur. Gerçekleşmemiş, dedikodu niteliğindeki bilgilere haberde yer verilmesi söz konusu olamaz. Kuşkulu görülen verilerin mutlaka araştırılarak teyidinin (onayının) alınmış olması gerekmektedir. Gerçeklik, verilen habere konu olan içeriğin, haber verildiği sırada olayla ilgili duruma uygunluğu anlamına gelmektedir. Bu anlamda haber, gerçeğe sadık kalmalıdır. Olayın, durumun, kişilerin aktardıklarının çerçevesini ortaya koymalıdır. Bu açıdan doğruluk, bir diğer deyişle gerçeklik aktarılan olay dokusunun doğru olmasıdır.

Haber değerlendirme ölçütlerinden biri olarak “Güncellik” nedir?

Güncellik: Haberin henüz eskimemiş, o güne, içinde yaşanılan zamana, herkesin yaşamakta olduğu ana hitap ediyor olmasıdır. Bu durum bazen zaman akıp geçse de kimi konuların insanlar için güncelliğini koruması nedeniyle, kişilerin gündeminde olduğu sürece o haberin bir değer taşımasıdır.

Haber değerlendirme ölçütlerinden biri olarak “Yerellik (Yakındalık)” nedir?

Yerellik (Yakındalık): Haberin, ilgilendirdiği kişi sayısının yüksek olması, o haber konusuna kişilerin yakınlığı, tanıklığı, yaşaması, bilmesidir. Bir haber ne kadar çok insanı ilgilendirip hitap edebiliyorsa o kadar yerel ve değerlidir.

Haber değerlendirme ölçütlerinden biri olarak “Ünlülük” nedir?

Ünlülük: Haberin çok bilinen, çok tanınan, popüler bir konu ya da kişiye yönelik içerik taşıyor olmasıdır. Gündemdeki ünlü kişi bir siyasetçi, sanatçı, sporcu ya da iş adamı olabilir. Haber içeriği bu kişilerden birine dair bir konu özelliği taşıyorsa, bu haberle ilgilenecek kişi sayısının yüksekliği de haber değerini yükseltici bir faktör olacaktır.

Haber değerlendirme ölçütlerinden biri olarak “Önemlilik” nedir?

Önemlilik: Haberin geniş toplum kesimleri açısından taşıdığı hassasiyet, ilgi, sonuçları itibariyle yarattığı durum, hayatı etkileme düzeyi, bilinmesinin taşıdığı gereklilik ve olağanüstülüktür. Sevincin de üzüntünün de büyüklüğü önemini ortaya koyar. Bu sevinçten ya da üzüntü verici durumdan etkilenen kişilerin oranı habere önem değeri katan bir ölçüttür.

Haber değerlendirme ölçütlerinden biri olarak “İlginçlik” nedir?

İlginçlik: Haberin insanlar için değişik, sıradışı, heyecan veric, onları düşünsel ama özellikle de duygusal olarak etkileme ve ilgilendirme düzeyidir. Sıradan olanın dışına çıkan, kestirilemeyen, beklenmeyen konular, olaylar ve gelişmeler haberde ilginçlik ölçütü yaratan bir faktördür.

Haber değerlendirme ölçütlerinden biri olarak “Yararlılık” nedir?

Yararlılık: Haberin insanlara sağladığı yarar düzeyidir. İnsanların ihtiyaçlarına, beklentilerine, sorularına, meraklarına yönelik, onların hayatına katma değer sağlayan, çıkarlarına uygun düşen her olay, konu, gelişme ya da bilgi, haber değeri için önemli bir ölçüttür.

Haber değerlendirme ölçütlerinden biri olarak “Yayın İlkelerine Uygunluk” nedir?

Yayın İlkelerine Uygunluk: Haberciliğin en az kullanılan, en az bilinen ve pek de görülemeyen bir ölçütü olmakla birlikte pekçok yayın kuruluşu açısından esasen çok önemli bir haber değeri ölçütüdür. O yayın kuruluşunun temel dünya görüşüne, duruşuna, mesleki etik ilke ve kurallarına, ahlakına, olaylara bakış biçimine uygun olmayan haberler doğal bir elemeye uğrar, uyanlar ise haberlerde yer alır.

Radyo haberlerinin en temel özelliği nedir?

Radyo haberlerinin en temel özelliği, ayrıntılı haber hikâyesi sunmaktan ziyade o an gelişen, gelişmekte olan, o güne dair en önemli olaylar, konular ve gelişmelere ilişkin öz bilginin aktarılmasıdır.

Haberlerde genellikle “dün” ifadesi neden kullanılmaz?

Haberlerde genellikle “dün” ifadesi kullanılmaz. Çünkü, dünkü haber radyo için bayat bir haberdir.

Haber toplantılarının işleyişi nasıldır?

Haber toplantıları ortak yapılır ve gündemin işlenişinde önemli bir çarktır. Gündüz toplantısı belirleyicidir, haber programından en az 4 saat önce olmalıdır. Toplantıda, hangi haberlerin izleneceğine, yayınlarda kullanılacak bant kayıtlarına, muhabirlerin takip edeceği haberlere ve bunları aktarma biçimlerine, yayınların banttan ya da canlı olup olmayacağına karar verilir. Bu toplantı tüm üretime katkıda bulunanların bir araya gelmesidir. Toplantı aynı zamanda her türlü bilginin, deneyimin, istihbaratın bir araya getirildiği ve değerlendirmeye alındığı, kullanılıp kullanılmayacağına karar verilen yerdir. Yapılan ya da yapılacak röportajların dengesine önem verilir. Haber değeri ölçütlerine göre her haber için hızlı bir değerlendirme yapılır.

Radyo habercileri için önemli haber kaynakları nelerdir?

Radyo habercileri için önemli kaynaklar şunlardır:

• Yerli ve yabancı tüm haber ajansları
• Kurum, kuruluş ya da önemli şahsiyetlerin yaptıkları açıklamalar
• Resmi ya da özel kuruluşların yaptığı basın toplantıları
• Yerli ve yabancı diğer basın kuruluşları
• Üniversiteler
• Yabancı misyon temsilcilikleri
• Devlet kurum ve kuruluşları
• Elektronik ağlar
• Meslektaşları
• Kendi kurumundaki uzmanlar ya da haberciler
• Resmi Gazete
• Uzmanlar ve konuklar

Radyo için haber hazırlayan habercinin dikkat etmesi gereken unsurlar nelerdir?

Radyo için haber hazırlayan habercinin dikkat etmesi gereken unsurlar şunlardır:

1. Bir radyo kuruluşunu temsil ettiğini unutmamalı, konuşmasına, giyimine ve davranışlarına dikkat etmelidir.
2. Haberi toplarken doğru ve güvenilir kaynaklara ulaşmalıdır.
3. Her zaman haberle ilgili topladığı bilgileri kontrol etmelidir. Bilgilerin doğruluğunu araştırmadan haberi yazmamalıdır.
4. Bazı kurum ve kişiler kendileri hakkında olumlu haberler yayınlatmak isterler. Bunlar yönlendirilmiş haberlerdir. Bu durumlarda haberi toplarken haberin kamu yararı taşıyıp taşımadığına dikkat etmelidir. Kişi ve kurumların çıkarları doğrultusunda davranmamalıdır.
5. Radyoda temel unsur sestir. Haberi toplarken haberle ilgili sesleri de toplamalıdır. Bu sesler hem yayın kalitesine uygun olmalıdır hem de dinleyiciye bilgi vermeli ve ilgisini çekmelidir.
6. Zaman çok değerlidir. Radyo haberi hem kısa ve öz olmalı hem de dinleyiciye çok çabuk ulaşmalıdır. Bu nedenle haberi toplarken hızlı davranmalıdır.
7. Haber girişi genellikle konuşma tekniğine uygun yazılır. Radyo haberi dinleyicisini çok kısa bir sürede yakalamak zorunda olduğundan haber girişi genellikle ?aş giriş tekniğine uygun olmalıdır. Ayrıca renkli giriş yani hikâye girişi de radyo dinleyicisinin ilgisini çekmektedir
8. Haberin gövdesi ise çoğu zaman ters piramit tekniği ile yazılır. Zaman zaman da eldeki bilgiler eşit değerde ise dörtgen tekniği uygulanır.
9. Radyo haberleri göze değil kulağa hitap etmektedir. Bu nedenle de radyo haberlerinin dinleyiciler tarafından algılanabilmesi için, haber metinleri günlük dilde konuşur gibi yazılmalıdır.
10. Radyoda okunan haberleri dinleyicilerin tekrar dinleme olanağı çoğu kez yoktur. Bu nedenle radyo metinlerinde yer alan haberlerde kısa ve anlaşılır cümle yapılarına yer verilmelidir.
11. Radyo haberi, okunduğu zaman dinleyicin dikkatini çekecek biçimde yazılmalıdır. Bu nedenle hem haber konularının hem de anlatım dilinin dikkat çekici olmasına özen gösterilmelidir.
12. Haber metninde gereksiz ayrıntılara yer verilmemelidir.
13. Haber metni yazılırken noktalama işaretleri doğru kullanılmalıdır.
14. Dinleyicilerin haberi ilgiyle dinlemesi için haber renkli haber biçiminde yazılmalıdır.
15. Radyo haberlerinde samimi ama saygılı bir tarz kullanılarak dinleyici ile bir bağ oluşturulmalıdır.
16. Haberin dili açık, anlaşılır ve sade olmalıdır. Haberi oluşturan kelimeler günlük dilden seçilmelidir. Terimlerden ve yabancı kökenli kelimelerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
17. Haber programlarında yer alan her bir haber farklı bir bölüm sayılabilir. Bu bölümler arasında bütünlüğü bozmadan geçişler yapmalı, seslendirmede ve röportajlarda istenilen kısaltmaları gerçekleştirmelidir.

Televizyon haberinin en temel özelliği nedir?

Televizyon haberinin en temel özelliği görüntü, metin ve sesin eşzamanlı ve anında iletilmesidir.

Televizyon haberlerinde önemli unsurlar nelerdir?

Televizyon haberlerinde basitlik, anlaşılabilirlik, netlik, kısalık ve vurucu ifadeler en önemli unsurların başında gelmektedir. Bunlara ek olarak etkili ve teknik açıdan kaliteli ama aynı zamanda rahatsızlık yaratmayan görüntülerin kurgulanıp yayınlanması işi devreye girmektedir. Elbette aktarılan görüntü ile haber metninin birbirine uyumu ve eş zamanlı bitmesi de televizyon haberi için olmazsa olmaz unsurlar arasındadır.

Televizyon için haber hazırlayan habercinin dikkat etmesi gereken unsurlar nelerdir?

Televizyon için haber hazırlayan bir habercinin, dikkat etmesi gereken unsurları şöyle sıralamak mümkündür:

1. Haberci, kuruluşunu temsil ettiğini unutmamalı, konuşmasına, giyimine ve davranışlarına dikkat etmelidir. Tavrı, duruşu, davranış biçimi, sorularının kalitesi, karşısındaki ile arasına saygılı bir mesafe koyması, kendisine olan saygıyı, güven ve itibarı yükseltecektir.
2. Haberi toplarken doğru ve güvenilir kaynaklara ulaşmalı, topladığı bilgileri kontrol etmelidir. Bilgilerin doğruluğunu araştırmadan haberi yazmamalıdır.
3. Özellikle televizyon kanalları herkesin fazlasıyla kendisi, kurumu ya da şirketi adına kullanmak isteyeceği, kendisini göstermek isteyeceği iletişim araçlarıdır. Herkesin ekrana çıkıp oradan kişisel ya da kurumsal reklamını yapma arzusu bulunmaktadır. Herkes kendisi ya da kurumu hakkında olumlu haberler yayınlatmak ister. Bu durumda konunun içinde bir haber değeri olup olmadığına ve konunun kamu yararı taşıyıp taşımadığına dikkat edilmelidir.
4. Televizyonda temel unsur ses ve görüntüdür. Haberi toplarken haberle ilgili ses ve görüntüler mutlaka toplanmalıdır. Bunlar hem yayın kalitesine uygun olmalıdır, hem de izleyenlere bilgi vermeli ve ilgisini çekmelidir. Bir görüntünün temizliği ve kalitesinden kastedilen, yeterince aydınlık bir ortamda çekilmiş olması, kameranın titretilmemiş olması, kameranın gerekli olan netliği sağlamış olması ve seslerin bozuk kaydedilmemiş olmasıdır.
5. Zaman çok değerlidir. Haberi toplarken hızlı davranmalıdır.
6. Haber girişi konuşma tekniğine uygun yazılmalıdır. Haberin girişi ?aş giriş tekniğine uygun olmalıdır. Ayrıca renkli giriş yani hikâye girişi de ilgi çekmektedir.
7. Haber metninde gereksiz ayrıntılara yer verilmemeli, metin yazılırken noktalama işaretleri doğru kullanılmalı, devrik cümle kurulmamalıdır ki sunucu doğru aktarabilsin.
8. Haberin dili açık, anlaşılır, sade olmalıdır. Haberi oluşturan kelimeler günlük dilden seçilmeli, yabancı kökenli kelimelerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
9. Haberler arasında bütünlüğü bozmadan geçişler yapmalı, seslendirme ve röportajlarda gereken kısaltmalar gerçekleştirmelidir.
10. Metin yazılırken sıfatlar kullanılmamalı, argo ifadelerden uzak durulmalı, kişisel duygu ve düşünceler habere yansıtmamalıdır.