İstatistik Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Veri Derleme, Düzenleme Ve Grafiksel Çözümleme

1. Soru

Mekan serisi nedir?

Cevap

İlgilenilen değişkenin sahip olduğu değerlerin mekâna göre sınıflandırılması ile elde edilen seri, mekân serisi olarak adlandırılır.


2. Soru

Mevsimsel dalgalanma nedir?

Cevap

Mevsimsel dalgalanma, coğrafi anlamda mevsimin etkisiyle zamana bağlı değişkenin aldığı değerlerin birbirini izleyen yılların aynı aylarında veya aynı mevsimlerinde periyodik ve devri olarak bir artma bir azalma şeklindeki genel eğilimidir.


3. Soru

Nicel verilerin gruplandırılmış seri olarak gösterimi nasıldır?

Cevap

Nicel verilerin gruplandırılmış seri olarak gösteriminde her bir satır, frekans serilerinden farklı olarak, tek bir sonuç değeri ile değil bir değer aralığı ile temsil edilir. Bu değer aralıklarına sınıf denir. Her değer aralığına (sınıfa) düşen birim sayılarının sayma yoluyla elde edilmesi ve frekans sütununa yazılmasıyla gruplandırılmış seri oluşturulur.


4. Soru

Konjonktürel dalgalanma nedir?

Cevap

Zamana bağlı değişkenin gözlem değerlerinde devri fakat periyodik olmayan türden dalgalanmalara konjonktürel dalgalanma adı verilir.


5. Soru

Trend nedir?

Cevap

Trend, zaman serisi gözlem değerlerinde uzun zaman dönemi içerisinde artma ya da azalma yönündeki genel eğilim olarak tanımlanır.


6. Soru

Gruplandırılmış serinin histogramı çizilmesinde hangi adımlar izlenir?

Cevap

Histogram çiziminde izlenen adımlar şöyle sıralanabilir: • Histogramı çizilecek gruplandırılmış serinin sınıf aralıklarının eşit mi, yoksa farklı mı olduğu araştırılır. • Sınıf aralıkları eşit ise; gruplandırılmış serinin sınıf aralığı bir birim uzunluk olarak tanımlanır. Her sınıf için tabanı bir birim uzunluk, yüksekliği o sınıfın frekansına eşit olan dörtgenler çizilir. Çizilen dörtgenlerin oluşturduğu kapalı şekil histogram olarak adlandırılır. • Sınıf aralıkları eşit değilse; herhangi bir sınıfın sınıf aralığı, bir birim uzunluk olarak tanımlanır. Genellikle işlem sayısını azaltmak için en çok tekrarlanan sınıf aralığı bir birim uzunluk olarak tanımlanır. • Sınıfların sınıf aralıkları, birim uzunluk olarak alınan sınıf aralığına bölünerek her sınıfın sınıf aralığının kaç tane birim alınan sınıf aralığına karşı geldiği hesaplanır (ayarlama oranı). • Sınıfların birim sınıf aralığına karşı gelen aralık sayıları hesaplanır. • Sınıfların gerçek frekansları, birim sınıf aralığına karşılık gelen aralık sayılarına bölünerek ayarlanmış frekanslar hesaplanır. • Her sınıf için tabanı birim sınıf aralığına karşı gelen aralık sayısı olmak üzere, yüksekliği o sınıfın ayarlanmış frekansına eşit olan dörtgenler çizilerek histogram adı verilen grafik çizilmiş olur.


7. Soru

Nitel bir değişkenin frekans dağılımının sütun grafiği nasıl çizilir?

Cevap

önce bu dağılımın yatay ekseninde nitel değişkenin kategorileri yan yana gelecek ve birbirinden ayrık şekilde etiketlenir, daha sonra her kategori için yüksekliği frekanslar veya oransal frekanslar ile gösterilen sütunlar çizilir.


8. Soru

Canlandırma gözlem tekniği nedir?

Cevap

Katılımsız gözlem çeşitlerinden biridir. Katılımsız gözlem tekniğinde araştırmacı, gözlenecek durumu kontrollü bir ortamda oluşturur ve deneklere neler yapmaları gerektiğini söyler. Bu teknik özellikle düzenli olarak ortaya çıkmayan durumları gözlemlemek için kullanılır.


9. Soru

Nitel dağılma serilerinde kaç sütun vardır ve bu sütunlarda hangi bilgiler yer almaktadır?

Cevap

Nitel dağılma serilerinde iki sütun yer alır. • İlk sütunda ilgilenilen değişkenin kategorileri yer alırken; • İkinci sütunda ilgili kategorilerin frekansları gösterilir.


10. Soru

Gruplama nedir?

Cevap

Bir değişkenin birbirine yakın ölçme düzeylerini bir araya getirmeye gruplama adı verilir.


11. Soru

Histogram nedir?

Cevap

Alanları frekanslar ile gösterilen dörtgenlerin yan yana sıralanması ile ortaya çıkan kapalı şekle histogram adı verilir. Diğer bir tanım ise Histogram, çeşitli sınıf ya da aralıklarda yer alan frekansların sütunlar ile temsil edilmesidir.


12. Soru

Düzensiz dalgalanma nedir?

Cevap

Düzensiz dalgalanma, zamana bağlı değişkenin gözlem değerleri üzerinde yangın, deprem, sel baskını, grev, lokavt ve benzeri gibi tesadüfi sebeplerin etkisiyle meydana gelen dalgalanmalardır.


13. Soru

Biçimsel olmayan görüşme nedir?

Cevap

Genel bir alanda var olan bilginin açığa çıkarılması amaçlanan, önceden hazırlanmış soruların olmadığı ancak görüşmecinin konunun hangi boyutlarını ortaya çıkarmaya çalıştığını bildiği ve görüşmeyi bu zemin üzerinde ilerletmeye çalıştığı görüşmelerdir.


14. Soru

Biçimsel olmayan görüşmelerin biçimsel olmamasının sebebi nedir?

Cevap

Bu görüşmelerin biçimsel olmamasının nedeni görüşmenin içeriğini cevaplayıcının üzerinde durulan konuyu anlayış ve yorumlayış biçiminin oluşturmasıdır.


15. Soru

Biçimsel görüşme nedir?

Cevap

Daha önceden belirlenmiş ve bir standart dahilinde ortaya çıkan soruların cevaplanmasından oluşan görüşmelerdir.


16. Soru

Görüşmelerin en zayıf yanları nelerdir?

Cevap

Görüşmelerin en zayıf yanları çok uzun bir sure alabilmeleri ve bireysel temasların fazla olmasından dolayı sübjektif ve ön yargısal durumların ortaya çıkabilmesidir.


17. Soru

Görüşmenin içeriği nasıl oluşturulur?

Cevap

Görüşmenin içeriği araştırmanın amaçları ve araştırma sorularına bağlı olarak oluşturulur.


18. Soru

Zaman serileri kaç sütundan oluşur?

Cevap

Zaman serileri iki sütun halinde oluşturulur. • Birinci sütunda zaman değişkeninin ölçme düzeyleri yer alır. • İkinci sütunda ise ilgilenilen bir değişkenin zaman değişkeninin bu ölçme düzeylerine karşı gelen değerleri sıralanır.


19. Soru

Pasta grafiği nedir?

Cevap

Pasta grafiği, ilgilenilen nitel değişkenin ölçme düzeylerinin toplam birim sayısına göre paylarını göstermek için bir dairenin dilimlere ayrılması ile oluşturulan grafiktir.


20. Soru

. –den az birikimli frekans poligonu hangi bilgiyi üretmektedir?

Cevap

-den az birikimli frekans poligonu, bir seride belirli bir değerden daha küçük değere sahip kaç tane gözlem değeri (birim) olduğu bilgisini üretir.


21. Soru

Birikimli seri nedir?

Cevap

Bir seride belirli bir değerden daha küçük veya belirli bir değerden daha büyük değerli kaç tane gözlem değeri (terim) olduğu bilgisini üreten serilere birikimli seriler adı verilir.


22. Soru

Mekan serileri hangi grafikle ve nasıl çizilir?

Cevap

mekân serilerinin grafiksel gösteriminde sütun grafiğinden faydalanılır. Mekân değişkeninin ölç-me düzeylerine karşılık gelen seviyeler ya da kategoriler yatay eksende, daha sonra etiketlenen her kategori için frekans ile orantılı yükseklikte sütunlar çizilir.


23. Soru

Birikimli seri nasıl oluşturulur?

Cevap

Birikimli seriler frekans dağılımında her sınıfın frekansına kendinden önceki veya sonraki frekansların eklenmesi ile oluşturulurlar. Birikimli seriler küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe doğru oluşturulabilirler.


24. Soru

Görüşme nedir?

Cevap

İki veya daha fazla birey arasında belli bir amaca yönelik sözlü iletişim yoluyla veri derleme yöntemidir.


25. Soru

Eşit aralıklı ölçek nedir?

Cevap

Eşit aralıklı ölçek, sıralayıcı ölçeğin tüm özelliklerini içermek ve ürettiği bilgileri üretmekle birlikte, birimler arasında özellik farkları matematiksel olarak belirlenebilir. Bu ölçek, nicel değişkenlerin ölçümünde kullanılır. Ölçümün belirli bir başlangıç noktası ve bitiş noktası olmakla birlikte, bir de ölçü birimi bulunmaktadır.


26. Soru

Zaman serisi nedir?

Cevap

Zamana bağlı bir değişkenin zaman değişkeninin uygun ölçme düzeylerine göre aldığı değerlerin alt alta (kronolojik olarak) sıralanmasıyla oluşturulan serilere zaman serisi denir.


27. Soru

Frekans serisi nedir?

Cevap

Frekans serisi; tanımlanan bir araştırmada ilgilenilen bir X nicel değişkeni için derlenen verilerde tekrar eden gözlemlerin kaç kez tekrarlandığını gösterecek şekilde, basit serinin yeniden düzenlenmiş haline denir.


28. Soru

Nicel verilerin grafikle gösteriminde hangi grafik teknikleri kullanılır?

Cevap

Nicel verinin grafiksel gösterimi için sıklıkla kullanılan grafik teknikleri; • Histogram, • Frekans poligonu ve • Birikimli frekans poligonudur.


29. Soru

Veri derleme hataları nelerden kaynaklanabilir?

Cevap

Veri derleme hataları veri derlemeyi düzenleyenler, cevaplayıcılar ve derlemenin beşeri araçlarından kaynaklanabilir.


30. Soru

Veri derleme hataları etkileri bakımından kaça ayrılır?

Cevap

Veri derleme hatalarını etkileri bakımından inceleyecek olursak rassal hata ve sistematik hata sınıflaması yapılabilir.


31. Soru

Nicel dağılma serileri nedir?

Cevap

Nicel dağılma serileri; evrendeki veya örneklemdeki birimlerin nicel değişkenin çeşitli ölçme düzeylerine göre dağılışını gösteren serilere denir.


32. Soru

Yarı-biçimsel görüşme nedir?

Cevap

Görüşmecinin kaba hatlarıyla bir yol haritasına sahip olması ancak cevaplayıcının ilgi ve bilgisine göre genel çerçeve içerisinde değişik sorular sorarak konunun farklı boyutlarını ortaya çıkarmaya çalışmasıdır.


33. Soru

Katılımlı gözlem nedir?

Cevap

Katılımlı gözlem; gözlemcinin, gözlenen olay veya grubun içinde yer aldığı duruma denir.


34. Soru

Eşit aralıklı ölçek ile yapılan ölçümler hangi işlemler için uygun değildir?

Cevap

Eşit aralıklı ölçek ile yapılan ölçümler matematiksel işlemler için uygun olmakla beraber, oran hesaplamaları için uygun değildir.


35. Soru

Nitel dağılma serisi nedir?

Cevap

Evrendeki veya örneklemdeki birimlerin bir nitel değişkenin ölçme düzeylerine (kategorilerine) göre dağılımını gösteren serilere nitel dağılma serileri denir.


36. Soru

Sınıf aralığı nedir ve nasıl gösterilir?

Cevap

Her sınıfın üst sınır değeri ile alt sınır değeri arasındaki fark sınıf aralığı olarak tanımlanır ve “h” ile gösterilir.


37. Soru

Anket nedir?

Cevap

Cevaplayıcının daha önceden belirlenmiş bir sıralamada ve yapıda oluşturulan sorulara karşılık vermesiyle verilerin derlenmesi yöntemidir.


38. Soru

Rassal hata nedir?

Cevap

Rassal hatalar denkleşen hatalar olup birimlerin incelenen özelliklerini yüksek ve düşük gösterme yönünde etki yapan hatalardır.


39. Soru

Gözlem nedir?

Cevap

Gözlem; bir nesnenin, olayın veya bir gerçeğin, niteliklerinin öğrenilmesi amacıyla dikkatli ve planlı olarak ele alınmasına denir.


40. Soru

Veri derleme nedir?

Cevap

Veri derleme; araştırmacı kişi veya kuruluşların araştırmalarında tanımladıkları evrendeki veya örneklemdeki birimlerin özelliklerini uygun ölçek türü kullanarak ölçmesine denir.


41. Soru

Oranlı ölçek nedir?

Cevap

Oranlı ölçek, en üst düzeyde bilgi üreten ölçek türüdür. Bu ölçekte sıfır başlangıç noktası tüm ölçüm araçlarında aynı anlamı taşımaktadır.


42. Soru

Dağılma serisi nedir?

Cevap

Dağılma serisi; gözlem değerlerinin maddi bir değişkenin ölçme düzeylerine göre sınıflandırılması ile oluşturulan serilere denir.


43. Soru

Zaman serileri hangi grafikle ve nasıl çizilir?

Cevap

Zaman serileri kartezyen grafik yardımıyla gösterilir. Kartezyen grafiğin yatay ekseninde, zaman değişkenin ölçme düzeyleri yer alırken düşey ekseninde zaman ile ilişkilendirilen araştırma değişkeni yer alır. Kartezyen grafikte zaman değişkeninin uygun ölçme düzeyleri ile zamanla ilişkilendirilen değişkenin aldığı değerler eşleştirilerek bir nokta veya sembol çizilir. Daha sonra bu nokta veya semboller çizgi yardımıyla birleştirilir.


44. Soru

Oranlı ölçekte, ölçüm sonuçları diğer üç ölçek türünün de özelliklerini içermekle birlikte, diğer türlere göre en büyük üstünlüğü nedir?

Cevap

En büyük üstünlüğü yokluk anlamına gelen belirli bir sıfır ölçme düzeyi olması, dolayısıyla ölçme düzeyleri arasında oransal analiz yapılabilmesine olanak vermesidir.


45. Soru

Birinci elden veri derleme amaç olduğunda hangi derleme yöntemleri kullanılabilir?

Cevap

Birinci elden veri derleme amaç olduğunda başlıca üç veri derleme yönteminden biri kullanılır. Bunlar; • Gözlem, • Görüşme ve • Anket başlıkları altında toplanabilir.


46. Soru

İkinci elden verilerle çalışılırken araştırmacıların dikkat etmesi gereken unsurlar nelerdir?

Cevap

İkinci elden verilerle çalışılırken araştırmacıların üzerinde durması gereken unsurların başında, kişi ve kurumlar tarafından derlenen verilerin nasıl derlendiğinin bilinmesi gelmektedir. Ayrıca verinin nasıl kayıt altına alındığı, derlendiği zamandan araştırmacının ihtiyaç duyduğu döneme kadar değişikliğe uğrayıp uğramadıkları da bilinmelidir. Her ne kadar araştırmanın niteliğine göre değişecek olsa da ikincil verilerin kullanımında zaman kavramına dikkat edilmeli ve çok eski dönemlerde derlenen veriler yerine güncel derlemelerin kullanılmasına dikkat edilmelidir.


47. Soru

Anket süreci hangi aşamalardan oluşur?

Cevap

Anket süreci, problemin ifade edilmesi, evrenin ve örneklemin belirlenmesi, anket formunun düzenlenmesi, anket formunun az sayıda birey üzerinde geçerliliğinin sorgulanması, anket formunun girişinde yer alacak açıklama metninin hazırlanması, anket formunun bireylere sunulması, takip çalışması ile formun hedeflenen bireylere ulaşması ve geri dönüşün sağlanması ile sonuçların analizi aşamalarından oluşur.


48. Soru

Katılımsız gözlem nedir?

Cevap

Katılımsız gözlem; gözlemcinin, gözlenen olay veya grubun içinde yer almadığı duruma denir.


49. Soru

Beşeri veri derleme araçları nelerdir?

Cevap

Veri derlemede birimleri ve özelliklerini ölçen kişiler verilerin beşeri araçlarıdır.


50. Soru

Maddi veri derleme araçları nelerdir?

Cevap

Gözlemlenecek birimlerin özelliklerini ölçmeye yarayan aletlerdir. Örneğin, ağırlık değişkeninin ölçülmesinde kullanılan terazi, baskül; hava sıcaklığı değişkeninin ölçümü için kullanılan termometre gibi.


51. Soru

Sınıflayıcı ölçek nedir?

Cevap

Sınıflayıcı ölçek, en basit düzeyli ölçek türüdür. Nitel değişkenlerin ölçülmesi amacı ile kullanılır.


52. Soru

Sıralayıcı ölçek nedir?

Cevap

Sıralayıcı ölçek, sınıflayıcı ölçeğe göre bir üst seviye nitelikte bilgi üreten ölçek türüdür. Sınıflayıcı ölçekte olduğu gibi nitel değişkenlerin kategorilere ayrılarak sayılması işlemini içermekle birlikte, bu ölçek türünde ölçüm sonuçlarının doğal bir sıralaması söz konusudur.


53. Soru

Veri derlemede dikkat edilmesi gereken ilkeler nelerdir?

Cevap

Dikkat edilmesi gereken ilkeler şöyle sıralanabilir: • Veri derlemenin amacının açıkça ifade edilmesi, • Amaca uygun olarak hangi değişkenlere ilişkin verilerin derleneceğine karar verilmesi, derlenecek verilerin birbirleriyle ve araştırmanın genel amacıyla ilişkisinin incelenmesi, • Verilerin nasıl, kimler tarafından, nerede, ne zaman ve hangi şartlar altında derleneceğinin belirlenmesi, • Verilerin nasıl saklanacağı ve gerektiğinde kullanıcıların yararına nasıl sunulacağının tespit edilmesi olarak sayabiliriz.


54. Soru

İkinci elden veri derleme nedir?

Cevap

İkinci elden veri derleme; araştırmacı kişi veya kuruluşun, araştırmasında başka kişi veya kuruluşların daha önce kendi amaçları için derlemiş olduğu verileri kullanması ile yapılan veri derlemeye denir.


55. Soru

Grafik nedir?

Cevap

Gözlem değerlerinin matematiksel ve bilimsel temellere sahip resim, şekil veya çizgilerle gösterimine grafik adı verilir.


56. Soru

Basit seri nedir?

Cevap

Basit seri; kayıt edilen, düzensiz olan ve ham veri adı verilen verilerin belirli bir kritere göre sıralanması ile oluşturulan seriye denir.


57. Soru

Zaman serileri neden oluşturulur?

Cevap

Zaman serileri ilgilendiğimiz serinin gözlem değerleri üzerinde etkili olan zaman serisi bileşenlerinin belirlenebilmesi ve bu değişkene ilişkin öngörülerin yapılabilmesi için oluşturulur.


58. Soru

Birinci elden veri derleme nedir?

Cevap

Araştırmacının araştırma kapsamına aldığı değişkenlerle ilgili ihtiyaç duyduğu özgün verileri uygun araçlar kullanarak kendisi derliyorsa veya derletiyorsa bu verilere birincil veriler, yapılan işleme de birinci elden veri derleme denir.


59. Soru

Pasta grafiği nasıl çizilir?

Cevap

Öncelikle nitel frekans serisinde, nitel değişkenin ölçme düzeylerinin toplam içerisindeki oranları, ilgili ölçme düzeyi frekansının toplam frekansa bölünmesi ile elde edilir. Daire her dilim alanı hesaplanan oran ile orantılı olacak şekilde dilimlere ayrılır. Dilimlerin büyüklüğü belirlenirken ilgili ölçme düzeyi için hesaplanan oranların 360 derece ile çarpılmasıyla dairede kapladıkları dilim payları belirlenir.


60. Soru

Serpilme grafiği nedir?

Cevap

İki nicel değişken için derlenen verilerin bir koordinat sistemi içerisinde eşlenmiş olarak gösterimine serpilme grafiği adı verilir.


61. Soru

Dolaylı ölçme işlemi nasıl olur?

Cevap

Dolaylı ölçme işleminde ölçmeye konu olan değişken doğrudan gözlemlenmez ancak kendisi ile ilgili olduğu bilinen başka değişkenler aracılığı ile ölçülür.


62. Soru

Veri nedir?

Cevap

Ölçme işlemi sonucu elde edilen bu anlamlı rakam, sayı ve simgelere veri adı verilir.


63. Soru

Ölçmede kaç aşama vardır? Bu aşamalar nelerdir?

Cevap

Ölçmede üç aşama vardır: Bunlar; • Ölçülecek bir niteliğin olması, • Niteliğin gözlemlenebilir olması ve • Amaca uygun sayı ve semboller ile gösterilebilir olmasıdır.


64. Soru

Doğrudan ölçme işlemi nasıl olur?

Cevap

Doğrudan ölçme işleminde ölçme konusu değişken kendisi ile aynı türden bir araç ile ölçülür.


65. Soru

Planlanan bir bilimsel araştırma sürecinde değişkenler belirlendikten sonra ne yapılır?

Cevap

Planlanan bir bilimsel araştırma sürecinde değişkenler belirlendikten sonra sıra bu değişkenin ölçülmesine gelir.


66. Soru

Ölçme nedir?

Cevap

Araştırmalarda üzerinde çalışılan evrenin birimlerinin sahip olduğu özelliklerin anlamlı rakam, sayı ve simgeler ile ifade edilmesi işlemine ölçme adı verilir.


67. Soru

İstatistik açısından verilerin doğasının anlaşılması neden önem taşımaktadır?

Cevap

Çünkü farklı veri türleri için farklı istatistiksel analizlerin uygulanması söz konusudur. Verilerin doğru anlaşılması doğru tablo ve grafik kullanımını da kolaylaştıracaktır.


68. Soru

Ölçme işleminde hangi araçlar söz konusudur?

Cevap

Ölçme işleminde ölçen, ölçülen ve ölçüm amacı ile kullanılan araçlar söz konusudur.


69. Soru

Neden sunum ve raporların grafik, şema ve tabloları içermeleri beklenmektedir?

Cevap

Her ne kadar yazılı raporda yer alan bilgiler ve rakamlarla ifade edilen istatistikler can alıcı olsa da bu bilgilerin çarpıcı grafikler ile eşleştirilmesi sonucunda rapordan istenen etki miktarı da artmaktadır.


70. Soru

Araştırmacıların sağlıklı sonuçlar ve yorumlamalara ulaşabilmeleri neye bağlıdır?

Cevap

Araştırmacıların sağlıklı sonuçlar ve yorumlamalara ulaşabilmeleri, doğru, hatasız ve yeterli sayıda veri derlemelerine bağlıdır.


71. Soru

Sosyal bilimlerde ölçme doğal bilimlere göre neden daha zordur?

Cevap

Ölçme işleminde işin içine değişkenin yapısına bağlı olarak çok sayıda ölçen ve ölçüm yöntemi ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle sosyal bilimlerde ölçme doğal bilimlere göre daha zordur.


72. Soru

Bilimsel çalışmalarda yapılabilecek tüm ölçümler için kullanılabilecek ölçek türleri nelerdir?

Cevap

Bu ölçek türleri; sınıflayıcı ölçek, sıralayıcı ölçek, eşit aralıklı ölçek ve oranlı ölçektir.


73. Soru

Doğal gözlem nedir?

Cevap

Doğal gözlem; katılımsız gözlem çeşitlerinden olan ve araştırmada yer alan birimlerin kendi doğal ortamlarında ve doğal ortaya çıkış şekillerinde gözlemlenmesine denir.


74. Soru

Seri nedir?

Cevap

Ham verileri, zaman ve mekân değişkenleri ile maddi bir değişkenin ölçme düzeylerine göre sıralanmış olarak gösteren sayı dizilerine “seri” denir.


75. Soru

Verilerin derlenmesi aşamasına gelen bir araştırmacının verilerin hangi özelliklerini göz önüne alması gerekmektedir?

Cevap

Verilerin derlenmesi aşamasına gelen bir araştırmacının; • “Verilerin doğru olması”, • “Verilerin güvenilir olması”, • “Verilerin kullanılabilir olması”, • “Verilerin yararlı olması” ve • “Verilerin eksiksiz olması” özelliklerini göz önüne alması gerekmektedir.


76. Soru

Veri derleme yöntemleri nelerdir?

Cevap

Veri derleme yöntemleri, birinci elden veri derleme ve ikinci elden veri derlemedir.


77. Soru

İstatistiksel araştırmaların en önemli aşamalarından biri nedir?

Cevap

Verilerin derlenmesi aşamasıdır. Bu aşama zahmetli, uzun süren ve dikkatli olunması gereken bir süreçtir.


78. Soru

–den az birikimli frekans nedir?

Cevap

Belirli bir değerden daha küçük terim sayısını gösteren birikimli frekanslara -den az birikimli frekans denir.


79. Soru

Frekans poligonu nedir?

Cevap

Histogramı oluşturan dörtgenlerin tepe orta noktalarının bir çizgi yardımıyla birleştirilmesiyle oluşturulan grafiğe frekans poligonu adı verilir.


80. Soru

–den az birikimli frekans değerleri nasıl hesaplanır?

Cevap

-den az birikimli frekans değerleri hesaplanırken işlemlere serinin ilk satırından başlanır. -den az sütununun birinci satırında ilgili satırın frekans değeri yer alır. İkinci satırda ise birinci satırda yer alan -den az değerinin ikinci satır frekansı ile toplamı yer alır. Bu toplama işlemine serinin son satırı da oluşturuluncaya kadar devam edilir.


81. Soru

Ölçme nedir?

Cevap

Araştırmalarda üzerinde çalışılan evrenin birimlerinin sahip olduğu özelliklerin anlamlı rakam, sayı ve simgeler ile ifade edilmesi işlemine ölçme adı verilir.


82. Soru

Ölçmede yer alan üç aşama nedir? 

Cevap

Ölçmede üç aşama vardır: Bunlar ölçülecek bir niteliğin olması, niteliğin gözlemlenebilir olması ve amaca uygun sayı ve semboller ile gösterilebilir olmasıdır.


83. Soru

Ölçek türleri nelerdir?

Cevap

Bu ölçek türleri; sınıflayıcı ölçek, sıralayıcı ölçek, eşit aralıklı ölçek ve oranlı ölçektir.


84. Soru

Veri derleme nedir?

Cevap

Araştırmacı kişi veya kuruluşların araştırmalarında tanımladıkları evrendeki veya örneklemdeki birimlerin özelliklerini uygun ölçek türü kullanarak ölçmesine veri derleme denir.


85. Soru

Veri derlemede dikkat edilmesi gereken ilkeler nelerdir?

Cevap

Veri derlemede dikkat edilmesi gereken ilkeler;

  • Veri derlemenin amacının açıkça ifade edilmesi,
  • Amaca uygun olarak hangi değişkenlere ilişkin verilerin derleneceğine karar verilmesi, derlenecek verilerin birbirleriyle ve araştırmanın genel amaçlarıyla ilişkisinin incelenmesi,
  • Verilerin nasıl, kimler tarafından, nerede, ne zaman ve hangi şartlar altında derleneceğinin belirlenmesi,
  • Verilerin nasıl saklanacağı ve gerektiğinde kullanıcıların yararına nasıl sunulacağının (tablo, grafik vb.) tespit edilmesi
    olarak sayabiliriz.

86. Soru

Birinci elden veri derleme nedir?

Cevap

Araştırmacının araştırma kapsamına aldığı değişkenlerle ilgili ihtiyaç duyduğu özgün verileri uygun araçlar kullanarak kendisi derliyorsa veya derletiyorsa bu verilere birincil veriler, yapılan işleme de birinci elden veri derleme denir.


87. Soru

Katılımlı gözlem nedir?

Cevap

Gözlemcinin, gözlenen olay veya grubun içinde yer aldığı duruma katılımlı gözlem adı verilir.


88. Soru

Görüşmenin zayıf yönleri nelerdir?

Cevap

Görüşmelerin en zayıf yanı çok uzun bir süre alabilmeleridir. Diğer bir zayıf yan ise bireysel temasların fazla olmasından dolayı subjektif ve önyargısal durumların ortaya çıkabilmesidir.


89. Soru

Anket nedir?

Cevap

Cevaplayıcının daha önceden belirlenmiş bir sıralamada ve yapıda oluşturulan sorulara karşılık vermesiyle verilerin derlenmesi yöntemine anket adı verilir.


90. Soru

İkinci elden veri derleme nedir?

Cevap

Araştırmacı kişi veya kuruluş, araştırmasında başka kişi veya kuruluşların daha önce kendi amaçları için derlemiş olduğu verileri kullanıyorsa yapılan veri derlemeye ikinci elden veri derleme adı verilir.


91. Soru

Rassal hata nedir?

Cevap

Rassal hatalar denkleşen hatalar olup birimlerin incelenen özelliklerini yüksek ve düşük gösterme yönünde etki yapan hatalardır.


92. Soru

Basit seri nedir?

Cevap

Gözlem değerlerinin küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe doğru alt alta sıralanması ile oluşturulan serilere basit seri denir.


93. Soru

Frekans serileri nedir?

Cevap

ilgilenilen bir nicel değişkenin aldığı değerleri bir sütunda ve bu değerlerin frekanslarını diğer sütunda göstermek sureti ile oluşturulan serilere frekans serileri denir.


94. Soru

Sınıf aralığı nedir?

Cevap

Her sınıfın üst sınır değeri ile alt sınır değeri arasındaki fark sınıf aralığı olarak tanımlanır ve h ile gösterilir. 


95. Soru

Birikimli seri nedir?

Cevap

Bir seride belirli bir değerden daha küçük veya belirli bir değerden daha büyük değerli kaç tane gözlem değeri (terim) olduğu bilgisini üreten serilere birikimli seriler adı verilir.


96. Soru

Sınıf aralıkları eşit olan bir gruplandırılmış serinin histogramının çizilebilmesi için izlenmesi gereken adımlar nelerdir?

Cevap

Bir gruplandırılmış serinin histogramının çizilebilmesi izlenmesi için aşağıdaki adımlar izlenir:

  • Sınıf aralıkları eşit ise
    - Gruplandırılmış serinin sınıf aralığı bir birim uzunluk olarak tanımlanır,
    - Her sınıf için tabanı bir birim uzunluk, yüksekliği o sınıfın frekansına eşit
    olan dörtgenler çizilir. Çizilen dörtgenlerin oluşturduğu kapalı şekil histogram olarak adlandırılır.

97. Soru

Birikimli frekans poligonu nedir?

Cevap

Belirli bir değerden daha küçük değere veya büyük değere sahip kaç tane gözlem değeri (birim) olduğu bilgisini üretmeye yarayan serilere birikimli frekans serileri, bu serilerin grafiksel gösterimine birikimli frekans poligonu denir.


98. Soru

Pasta grafiği nedir? Tanımlayınız.

Cevap

Pasta grafiği, ilgilenilen nitel değişkenin ölçme düzeylerinin toplam birim sayısına
göre paylarını göstermek için bir dairenin dilimlere ayrılması ile oluşturulan grafiktir.


99. Soru

Zaman serileri hangi grafik türüyle gösterilir?

Cevap

Zaman serileri kartezyen grafik yardımıyla gösterilir.


100. Soru

Mekân değişkeninin ölçme düzeylerine karşılık gelen seviyeler ya da kategoriler hangi eksende yer almaktadır?

Cevap

Mekân değişkeninin ölçme düzeylerine karşılık gelen seviyeler ya da kategoriler yatay eksende, daha sonra etiketlenen her kategori için frekans ile orantılı yükseklikte sütunlar çizilir.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi