İstatistik 2 Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Karar verme neye denir?

Temel olarak birden fazla seçenek içerisinden seçim yapma işlemine karar verme adı verilir.

Karar verici kime denir?

Karar verme sürecinde karar probleminin zaman içerisinde oluşturacağı sonuçlardan etkilenen sorumlu kişiye denir. Karar verici, bir kişi olabileceği gibi bir grup veya bir kurumda olabilir

Amaç nasıl tanımlanabilir?

Amaç, karar sürecinde önceden saptanan ve karar verici için belirgin özelliği olumlu olan sonuç olarak tanımlanabilir.

İyi bir karar ne ile özdeşleştirilir?

İyi bir karar, benzer problemler ile karşı karşıya kalan iki farklı yöneticinin aynı seçenekler ve aynı ortamlar altında aynı kararı vermesi ile özdeşleştirilebilir.

Karar verici nelere dikkat etmelidir?

Karar vericilerin etkin ve rasyonel olmaları, problemin mali boyutunu iyi analiz etmiş olmaları, geleceğe dönük bir analiz yapmış olmaları gerekir.

Karar verme durumunda ne yapılmalıdır?

Bireyler ve işletmeler karar verme durumuyla karşı karşıya kaldıklarında, en iyi karara ulaşabilmek için, karar probleminin çeşitli bileşenlerini en doğru şekilde tanımlamalıdır.

Karar probleminin bileşenleri nelerdir?

Karar problemlerinin bileşenleri; • Karar alternatifleri, • Doğal durumlar, • Sonuçlar, • Strateji tablosu.

Karar alternatiflerini neler oluşturur?

Üzerinde çözüm araştırılan karar verme probleminde, karar vericinin uygulayabileceği farklı karar seçenekleri karar alternatiflerini oluşturur. Örneğin yatırımcı parası ile altın alabilir, belirli bir faiz oranı ile bankaya yatırabilir veya borsada çeşitli hisse senetlerine yatırım yapabilir.

Karar verici karar alternatiflerinde nelere dikkat etmelidir?

Hemen hemen tüm işletme eylemlerinde farklı karar alternatiflerine rastlamak mümkündür. Karar verici, üzerinde çalıştığı problem için ortaya çıkabilecek tüm karar alternatiflerini araştırmalı ve mümkün olan tüm karar seçeneklerini problemine eklemelidir.

Doğal durum nedir?

Doğal durumlar gelecekte ortaya çıkması mümkün olan gerçek olayları gösterir.

Doğal durumlar neleri temsil eder?

Doğal durumlar, karar verici çeşitli karar alternatiflerinden birisini seçtikten sonra ortaya çıkabilecek ve karar vericinin üzerinde etkisi olmayan ancak problemde yer alan karar seçeneklerinin sonuçlarını etkileyebilecek farklı senaryoları gösterirler.

Doğal durumlar neler olabilir?

Doğal durumlar atmosferik olaylar olabileceği gibi politik durum, ekonomik durum, işçilerin psikolojik durumları gibi farklı durumlarda olabilir.

Karar probleminin bileşenlerinden sonucun tanımı nedir?

Belirli bir karar alternatifinin seçilmesi sonucunda ortaya çıkacak olan kazanç veya maliyet değeri sonuç olarak adlandırılır. Genel olarak parasal ifadelerle tanımlanır.

Strateji tablosu (pay-off) neye denir?

Karar alternatifleri, doğal durumlar ve sonuçları bir araya getiren tabloya denir.

Strateji tablosunun satırları nelerden oluşur?

Strateji tablosunun satırlarında farklı karar alternatifleri bulunur.

m tane karar alternatifinin bulunduğu bir karar probleminde karar seçenekleri hangi simgeler ile gösterilir?

m tane karar alternatifi olduğundan karar seçenekleri d1, d2, d3, …, dm ile gösterilir

Strateji tablosunun sütunları nelerden oluşur?

Strateji tablosunun sütunlarında doğal durumlar yer alır.

N tane doğal durumun bulunduğu karar probleminde doğal durumlar hangi simgeler ile gösterilir?

N tane doğal durum bulunduğundan doğal durumlar S1, S2, S3, …, Sn ile gösterilir.

Strateji tablosunun hücreleri neleri gösterir?

Strateji tablosunun her bir hücresinde karar alternatifi ve doğal durum ikilisi sonucu ortaya çıkan kazanç/maliyet değerleri yer alır.

Belirsizlik nedir?

Karar vericinin, doğal durumların ortaya çıkışlarına ilişkin herhangi bir olasılık değerine sahip olmadığı duruma belirsizlik denir.

Belirsizlik altında karar verme nedir?

Belirsizlik durumunda karar verme işlemi yürütülür ise karar verme sürecine belirsizlik altında karar verme adı verilir.

Belirsizlik altında karar vermede karar verici, girdiği riski nasıl hesaplar?

Belirsizlik altında karar vermek durumunda olan bir karar verici, karar probleminin doğal durumlarını bilmekle beraber, hangi durumun gerçekten ortaya çıkabileceğini veya hangi durumun hangi olasılık ile ortaya çıkabileceğini bilmemektedir. Dolayısıyla belirsizlik altında karar verme durumunda kullanılan tekniklere göre verilen bir karar için, karar vericinin nasıl bir riske girdiğini hesaplaması mümkün değildir.

Belirsizlik altında karar verme durumunda bulunan bir karar vericinin kullanabileceği teknikler nelerdir?

Belirsizlik altında karar verme durumunda bulunan bir karar verici aşağıda belirtilen üç teknikten birini kullanabilir: • İyimserlik ölçütü, • Kötümserlik ölçütü, • Hurwicz’nin genelleştirilmiş iyimserlik ölçütü.

İyimserlik ölçütünün felsefesi nedir?

İyimserlik ölçütünde hep iyi durumlar benim için ortaya çıkar felsefesi benimsenir.

İyimserlik ölçütü yaklaşımında karar verici, strateji tablosundaki satırları nasıl değerlendirir?

Karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji tablosunun satırlarında yer alan her karar alternatifinin en yüksek kazanç veya en düşük maliyet değerleri ile karşı karşıya kalacağını düşünür. Her karar alternatifinin en uygun değerlerinden de en büyük kazanç veya en küçük maliyete sahip kararın kendisi için geçerli olacağını kabul eder.

İyimserlik ölçütünde karar verici kazanç yapılı problemin çözümünde hangi felsefe ile hareket eder?

İyimserlik ölçütünde karar verici, kazanç yapılı problemlerde kazanabileceğim en büyük kazançlardan en büyüğünü seçerim felsefesi ile hareket eder.

İyimserlik ölçütünde karar verici maliyet yapılı problemin çözümünde hangi felsefe ile hareket eder?

İyimserlik ölçütünde karar verici, maliyet yapılı problemlerde ortaya çıkabilecek en küçük maliyetlerden en küçüğünü seçerim felsefesi ile hareket eder.

Karar verici, iyimserlik ölçütü yaklaşımında kazanç yapılı bir problemde karar alternatifini nasıl belirler?

Karar verici kazanç yapılı bir problem ile uğraşıyor ise her karar alternatifi için strateji tablosunun satırlarında yer alan en büyük değerleri seçer ve bu değerler arasında en büyük değerli olan karar alternatifini en iyi karar olarak kullanır.

Karar verici, iyimserlik ölçütü yaklaşımında maliyet yapılı bir problemde karar alternatifini nasıl belirler?

Karar verici maliyet yapılı bir problem ile uğraşıyor ise her karar alternatifi için strateji tablosunun satırlarında yer alan en küçük değerleri seçer ve bu değerler arasında en küçük değerli olan karar alternatifi en iyi karar olarak kullanılır.

İyimserlik ölçütünü kullanarak kazanç yapılı bir problemi çözen karar verici strateji tablosunu nasıl kullanır?

Karar verici, ilk olarak strateji tablosunun sonuna yeni bir sütun ekler. Bu sütunda problem kazanç yapılı olduğundan dolayı, her bir karar için ortaya çıkan en yüksek değerler yer alır. Daha sonra bu sütunda yer alan en yüksek kazanç değerlerinden en yükseğine sahip olan değeri veren karar en uygun karar olarak belirlenir.

Kötümserlik ölçütünün felsefesi nedir?

Karar vericinin kötümser olduğu durumlarda kullanılan bir ölçüttür. Her ne olursa olsun hep kötü durumlar benim için ortaya çıkar felsefesini benimser.

Kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar verici kazanç ve maliyet hakkında ne düşünür?

Kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji tablosunun satırlarında yer alan her bir karar alternatifinin en düşük kazanç veya yüksek maliyet değerleri ile karşı karşıya kalacağını düşünür.

Kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar verici kazanç yapılı problemlerde hangi felsefe ile hareket eder?

Kötümserlik ölçütünde karar verici, kazanç yapılı problemlerde kazanabileceğim en küçük kazançlardan en büyüğünü seçerim felsefesi ile hareket eder.

Kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar verici maliyet yapılı problemlerde hangi felsefe ile hareket eder?

Kötümserlik ölçütünde karar verici, maliyet yapılı problemlerde ortaya çıkabilecek en büyük maliyelerden en küçüğünü seçerim felsefesi ile hareket eder.

Karar verici, kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar alternatifini kazanç yapılı problemlerde nasıl belirler?

Karar verici kazanç yapılı bir problem ile uğraşıyor ise her bir karar alternatifi için strateji tablosunun satırlarında yer alan en düşük değerleri seçer ve bu değerler arasında en büyüğüne sahip değeri veren karar alternatifini en iyi karar olarak kullanır.

Karar verici, kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar alternatifini maliyet yapılı problemlerde nasıl belirler?

Karar verici maliyet yapılı bir problem ile çalışıyor ise her bir karar alternatifi için strateji tablosunun satırlarında yer alan en büyük değerleri seçer ve bu değerler arasında en küçüğüne sahip değeri veren karar alternatifini en iyi karar olarak kullanır.

Kötümserlik ölçütünü kullanarak kazanç yapılı bir problemi çözen karar verici strateji tablosunu nasıl kullanır?

Karar verici, ilk olarak strateji tablosunun sonuna yeni bir sütun ekler. Bu sütunda problem kazanç yapılı olduğundan dolayı, her bir karar için ortaya çıkan en küçük değerler yer alır. Daha sonra bu sütunda yer alan en küçük kazanç değerlerinden en büyüğüne sahip olan değeri veren karar en uygun karar olarak belirlenir.

Hurwicz genelleştirilmiş iyimserlik ölçütünü nasıl ortaya çıkarıştır?

İyimserlik ve kötümserlik ölçütleri, karar vericinin benimseyebileceği iki uç durumu temsil etmektedir. Karar vericinin, karar probleminin doğasına ve içinde bulunduğu psikolojik duruma ilişkin daha esnek davranmasına olanak vermek amacı ile iyimserlik ve kötümserlik ölçütlerini bir arada kullanan bir ölçüt olarak ortaya çıkmıştır.

Hurwicz’in genelleştirilmiş iyimserlik ölçütünün diğerlerinden farkı nedir?

Hurwicz’in genelleştirilmiş iyimserlik ölçütünde karar vericinin iyimserlik düzeyini belirleyen bir katsayı bulunmaktadır. Karar vericinin iyimserlik düzeyi ? ile gösterilir.

Hurwicz’in iyimserlik düzeyinin anlamı nedir?

Hurwicz’in iyimserlik düzeyi olan ?’nın 0 ile 1 arasında değerler aldığı varsayılır. ? 1’e eşitse karar verici iyimser, 0’a eşitse karar verici kötümserdir.

Hurwicz’in genelleştirilmiş iyimserlik ölçütüne göre strateji tablosunda ne gibi değişiklik yapılır?

Hurwicz’in genelleştirilmiş iyimserlik ölçütüne göre karar verilirken strateji tablosunun sonuna üç adet sütun eklenir. Bu eklenen sütunlar şunları ifade eder: • İlk sütunda her bir karar alternatifi için en büyük değerler yer alır, • İkinci sütunda en küçük değerler yer alır, • Son sütun ise problemin kazanç veya maliyet yapılı olmasına göre önerilen formüllerden bir tanesi kullanılarak oluşturulur.

Doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının biliniyor olmasının avantajı nedir?

Bazen karar problemi için tanımlanan doğal durumların ortaya çıkma olasılıkları belirlenebilir. Doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının biliniyor olmasının karar vericiye vereceği en büyük avantaj, karar vericinin benimsediği karar alternatifine göre elde etmeyi beklediği kazanç/maliyet için ne kadarlık bir riske girdiğini hesaplayabiliyor olmasıdır.

Risk ortamında karar verme sürecinde kullanılan ölçütler nelerdir?

Risk ortamında karar verme durumunda kullanılan iki ölçüt; • En iyi beklenen değer ölçütü ve • En büyük olasılık ölçütüdür.

En iyi beklenen değerin hesaplanması nasıl yapılır?

En iyi beklenen değerin hesaplanması için, her bir karar alternatifinde yer alan sonuçlar ilgili doğal durum olasılıkları ile çarpılır, çarpım değerleri her satır için toplanarak ilgili karar alternatifi için beklenen kazanç veya maliyet değeri hesaplanmış olur.

En iyi beklene değer ölçütü ile en iyi karar hesaplamalardan sonra nasıl tanımlanır?

Karar alternatifleri için hesaplanan beklenen değerlerin kazanç yapılı problemlerde en büyük değerli karar alternatifi, maliyet yapılı karar problemlerinde ise en küçük değerli karar alternatifi en iyi karar olarak tanımlanır.

Karar vericinin en büyük olasılık ölçütüne göre karar verdiği nasıl bilinir?

Bir karar probleminde risk altında karar verme süreci ile karşı karşıya kalan karar verici, eğer tüm doğal durumlar üzerinden hesaplama yapmak yerine ortaya çıkma şansı bir başka deyişle gerçekleşme olasılığı en yüksek olan doğal duruma göre hareket ederse, en büyük olasılık ölçütüne göre karar vermiş olur.

En büyük olasılık ölçütüne göre kazanç yapılı problemlerde en iyi karar nasıl belirlenir?

Eğer karar problemi kazanç yapılı ise en yüksek olasılığa sahip doğal durum için karar alternatiflerinin sonuç değerlerinden en yükseğini veren karar alternatifi, en iyi karar olarak kabul edilir.

En büyük olasılık ölçütüne göre maliyet yapılı problemlerde en iyi karar nasıl belirlenir?

Eğer karar problemi maliyet yapılı ise en yüksek olasılığa sahip doğal durum sonuçları içinde en küçük değeri veren karar alternatifi, en iyi karar olarak ele alınır.

En büyük olasılık ölçütü, diğer ölçütlere göre neden daha zayıf bulunur?

En büyük olasılık ölçütü, hesaplaması en kolay ölçütlerden biri olmakla beraber, yalnızca bir tek doğal durumu göz önüne aldığından, diğer ölçütlere göre daha zayıf bir karar verme ölçütüdür.

Tam bilginin beklenen değeri karar verici için neyi temsil etmektedir?

Eğer karar verici hangi doğal durumun ortaya çıkabileceğini kesinlikle öğrenirse, ilgili doğal durum içerisinde en yüksek kazanç veya en düşük maliyeti veren karar seçeneğini belirleyerek, en iyi kararı vermiş olur. Tam bilginin beklenen değeri, böyle bir bilginin elde edilmesi ile karar vericinin elde edeceği ilave kazancı temsil etmektedir.

Tam bilginin beklenen değeri nasıl tanımlanır?

Hangi doğal durumun ortaya çıkacağının kesinlikle öğrenilmesiyle elde edilebilecek en iyi beklenen değer ile hangi doğal durumun kesinlikle ortaya çıkacağı bilgisi öğrenilmeden önceki en iyi beklenen değer arasındaki fark olarak tanımlanabilir.

Karar ağacı nedir?

Karar ağacı karar problemlerinin grafiksel olarak gösterilmesidir. Ayrıca karar ağaçları karar vericinin içinde bulunduğu karar verme probleminde ortaya çıkabilecek tüm durumları, senaryoları, bir arada görebileceği bir grafiksel yaklaşımdır.

Karar ağacının temel bileşenleri nelerdir?

Karar ağacının temel olarak aşağıdaki iki bileşenden oluşur; • Karar düğümü, • Şans düğümü.

Karar düğümünden beklenen nedir?

Karar düğümünde karar vericinin çeşitli karar alternatiflerinden birisini seçmesi beklenir. Strateji tablosunun satırlarında yer alan karar alternatifleri bu düğümde kullanılır.

Karar ağaçlarında karar düğümünün sembolü nedir?

Karar ağaçlarında karar düğümleri kare sembolü ile gösterilir.

Karar ağaçlarında karar düğümleri nasıl oluşturulur?

Karar düğümü karar ağacının başlangıç düğümüdür. Bu düğümden sağa doğru karar alternatifi sayısı kadar doğrular çizilir. Her bir karar alternatifini temsil eden çizginin üzerine o karar alternatifinin adı yazılır.

Şans düğümü hangi amaçla oluşturulur?

Strateji tablosunda incelediğimiz doğal durumları göstermek amacıyla şans düğümü oluşturulur.

Karar ağaçlarında şans düğümlerinin sembolü nedir?

Karar ağaçlarında şans düğümleri (veya şans çatalları) daire sembolü ile gösterilir.

Karar ağaçlarında şans düğümlerinin yapısı nasıldır?

Şans düğümünden sağa doğru doğal durum sayısı kadar doğrular çizilir. Bu çizilen doğrulara şans dalı adı verilir. Şans dalının sonunda ise strateji tablosunun hücrelerinde yer alan sonuç değerleri yer alacaktır. Eğer birden fazla karar verme söz konusu ise bir şans dalından sonra bir başka karar düğümü yer alabilir. Şans dalının üzerinde ise o şans dalının temsil ettiği doğal durumun ortaya çıkma olasılığı yer alır. Her şans düğümünün üzerinde ise o şans dalına ulaşmak için seçilmesi gereken karar alternatifi için hesaplanan EMY değeri yer alacaktır.

Karar verici kimdir?

Karar verme sürecinde karar probleminin zaman içerisinde oluşturacağı sonuçlardan etkilenen sorumlu kişiye karar verici adı verilir. Karar verici, bir kişi olabileceği gibi bir grup veya bir kurum da olabilir. Karar sürecinde önceden saptanan ve karar verici için belirgin özelliği olumlu olan sonuç ise amacı oluşturur.

İyi karar ile ilgili görüşleriniz nelerdir?

Çeşitli eylem seçeneklerinden belirlenen kararın etkin ve kararı uygulayacaklar arasında mümkün olduğu kadar yüksek bir kabul görmesi beklenir. Karar kendi yargı birimlerine göre iyi olarak nitelenmelidir. İyi bir karar, benzer problemler ile karşı karşıya kalan iki farklı yöneticinin aynı seçenekler ve aynı ortamlar altında aynı kararı vermesi ile özdeşleştirilebilir. Karar alıcının çevresindekilerinde, alınan kararı iyi olarak nitelendirmeleri beklenir.

Karar alternatifi kavramını açıklayınız?

Üzerinde çözüm araştırılan karar verme probleminde, karar vericinin uygulayabileceği farklı karar seçenekleri “karar alternatifleri”ni oluşturur. Finansal yatırım yapmak isteyen bir kişi elinde bulunan parayı farklı yatırım seçeneklerinde değerlendirebilir. Örneğin, yatırımcı elindeki para ile altın alımında bulunabilir, belirli bir faiz oranı ile bankaya yatırabilir veya borsada çeşitli hisse senetlerine yatırım yapabilir.

Karar verme probleminde doğal durumları açıklayınız?

Doğal durumlar genellikle bir kişi veya kuruluşun eylemi olarak ortaya çıkmayan ancak karar vericinin verdiği kararın sonuçlarını doğrudan etkileyen durumları temsil etmek üzere tespit edilirler. Doğal durumlar, karar verici çeşitli karar alternatiflerden birisini seçtikten sonra ortaya çıkabilecek ve karar vericinin üzerinde etkisi olmayan ancak problemde yer alan karar seçeneklerinin sonuçlarını etkileyebilecek farklı senaryoları gösterirler.

Karar verme probleminde sonuçlar neyi temsil eder?

Belirli bir karar alternatifinin seçilmesi sonrasında ortaya çıkacak olan kazanç veya maliyet değeri sonuç olarak adlandırılır. Sonuç değerleri seçilen karar alternatifi ve ortaya çıkan doğal duruma göre farklı değerlere sahip olacaktır. Genellikle parasal ifadeler ile tanımlanırlar.

Strateji tablosu (pay-off) nedir?

Karar alternatifleri, doğal durumlar ve sonuçları bir araya getiren tabloya strateji tablosu adı verilir. Strateji tablosu kazanç yapılı olarak kurulabileceği gibi maliyet yapılı olarak da kurulabilir.

Belirsizlik altına karar verme nedir?

Karar vericinin, doğal durumların ortaya çıkışlarına ilişkin herhangi bir olasılık değerine sahip olmadığı duruma belirsizlik adı verilir. Belirsizlik durumunda karar verme işlemi yürütülür ise karar verme sürecine belirsizlik altında karar verme adı verilir.

İyimserlik ölçütü nedir?

Her ne olursa olsun “hep iyi durumlar benim için ortaya çıkar” felsefesini benimseyen karar vericilerin uyguladığı bir tekniktir. İyimserlik ölçütü yaklaşımında, karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji tablosunun sat›rlar›nda yer alan her karar alternatifinin en yüksek kazanç veya en düşük maliyet değerleri ile karşı karşıya kalacağını düşünür.

Kötümserlik ölçütünü açıklayınız?

Hurwicz'in genelleştirilmiş iyimserlik ölçütünü anlatınız?

Risk altında karar vermeyi açıklayınız?

Kimi durumlarda karar problemi için tanımlanan doğal durumların ortaya çıkma olasılıkları belirlenebilir. Örneğin, bir yatırımcı yatırım dönemi içerisinde ekonomide durgunluk yaşanıp yaşanmama olasılığını geçmiş deneyimlerine dayanarak tespit edebilir. Böyle bir durumda, yatırımcının tespit ettği olasılık değerini karar verme sürecinde kullanmak istemesi en doğal eylem olacaktır.

Doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının biliniyor olmasının karar vericiye vereceği en büyük avantaj, karar vericinin benimsediği karar alternatifine göre elde etmeyi beklediği kazanç/maliyet için ne kadarlık bir riske girdiğini hesaplayabiliyor olmasıdır. Risk ortamında doğal durumlar için olasılıkların belirlenmesi süreci çok önemlidir.

En iyi beklenen değer ölçütünü açıklayınız?

Genellikle EMV kısaltması ile gösterilir. En iyi beklenen değerin hesaplanması için, her bir karar alternatifinde yer alan sonuçlar ilgili doğal durum olasılıkları ile çarpılır, daha sonra bu çarpım değerleri her satır için toplanarak ilgili karar alternatifi için beklenen kazanç veya maliyet değeri hesaplanmış olur. Daha sonra karar alternatifleri için hesaplanan beklenen değerlerin kazanç yapılı problemlerde en büyük değerli karar alternatifi, maliyet yapılı karar problemlerinde ise en kücük değerli karar alternatifi en iyi karar olarak tanımlanır.

Tam bilginin beklenen değeri nedir?