Havaalanı Sistemi Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Havaalanı faaliyetleri sonucu ortaya çıkan olumsuz çevresel etkiler ile ilgili uluslararası ve ulusal organizasyonlar nelerdir?

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO)

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA)

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı Teşkilatı (ECAC)

Avrupa Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL)

Uluslararası Havalanları Konseyi (ACI)

Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA)

Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM)

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ)

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) nedir, ne işe yarar?

Chicago Sözleşmesinin önemli bir sonucu, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO, International Civil Aviation Organization)’nın kurulması kararıdır. 4 Nisan 1947 tarihinde Birleşmiş Milletler’e bağlı bir uzmanlık teşkilatı olarak kurulan ICAO, sivil havacılık alanında tavsiye niteliğinde uluslararası standartlar ve kurallar belirleyip uygulanmasını sağlayan bir organizasyondur. Temel amacı, uluslararası sivil havacılık sisteminin emniyetli, düzenli ve ekonomik yapılanmasını, büyümesini ve sürdürülmesini sağlamaktır. ICAO, tüm üye ülkelerde asgari ortak standartları belirlemek, eşgüdümü sağlamak için belirlediği tavsiye niteliğindeki kuralları Ek ‘Annex’ adı verilen dokümanlar içerisinde yayımlamaktadır. 

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) ve amacı nedir?

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA, International Air Transport Association) Nisan 1945 tarihinde tarifeli havayolu işletmelerini temsil etmek amacıyla kurulan, gönüllülük esası olan bir kuruluştur. Amacı, üyeleri arasında iş birliği ve eşgüdümü sağlamak, ticari hava ulaştırmasını teşvik etmek, ICAO ve diğer uluslararası teşkilatlar ile yakın iletişimde bulunarak sektörün gelişimini sağlamaktır. IATA’ya bağlı Çevre Projesinden Sorumlu Grup (ETAF-Environmental Task Force) havaalanı gürültüsünden daha az etkilenmesi için çevredeki arazi kullanımının kurallara uygun olarak planlanmasını savunmakta, hava ulaştırma sektöründe çevre konusunda bilgi bankası oluşturmakta, IATA çevre raporlarının hazırlanmasını sağlamaktadır.

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı Teşkilatı (ECAC) nedir?

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı Teşkilatı (ECAC, European Civil Aviation Conference) 1955 yılında kurulmuş, merkezi Paris’te bulunan ICAO’nun emniyet, kazaların önlenmesi, hava sahasında artan trafik ile uçuş güvenliği ve çevresel sorunların azaltılmasına ilişkin aldığı kararların Avrupa bölgesinde uygulanmasını gözeten bölgesel ofisidir. Tüm faaliyetler ICAO standartlarına uygun olarak yürütülmektedir.

Avrupa Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL) ve amacı nedir?

Avrupa Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı’nın (EUROCONTROL, European Organization for the Safety of Air Navigation), merkezi Brüksel’de olup, 1960 yılında kurulmuştur. Amacı, Avrupa’da hava trafik yönetimini ve emniyetini geliştirmektir. Bu doğrultuda artan trafiğe bağlı olarak sıkışıklığın önlenmesi için hava trafik yönetimi sisteminin kapasite artırımının sağlanması, ilgili tüm kullanıcılar ile koordineli bir çalışma sonucu uçuş operasyonlarının etkinliğinin artırılması konularında çalışmalar yapmaktadır.

Uluslararası Havalanları Konseyi (ACI) nedir ve ne işe yarar?

Uluslararası Havaalanları Konseyi (ACI, Airports Council International), 1991 yılında Amerika’nın baskın olduğu bir havaalanı grubu olan Uluslararası Havaalanı İşleticileri Konseyi ile Avrupa’nın organizasyonu olan Uluslararası Sivil Havaalanları Birliği’nin birleşimi sonucu ortaya çıkmıştır. ACI, hükûmetler ve uluslararası kuruluşlar ile havaalanlarının çıkarlarını temsil ederek, havaalanlarında standartlar, politikalar ve önerilen uygulamaların geliştirilmesi ve standartlarının yükseltilmesi, bilgi ve eğitim olanakları sağlanmasını amaçlamaktadır. Havaalanları faaliyetleri sonucu çevreye verilen olumsuz etkileri azaltma konusunda uluslararası standartların oluşturulmasında önerilerde bulunmaktadır.

Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA) ve amacı nedir?

Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA, European Aviation Safety Agency), havacılıkta emniyet ve çevresel koruma konusunda standartlar oluşturmak üzere 2002 yılında kurulmuş, Müşterek Havacılık Otoriteleri (JAA, Joint Aviation Authorities)’nin yerini 2010 yılı itibariyle alarak faaliyetlerine başlamıştır. Avrupa Birliği üye ülkelerinin oluşturduğu EASA’nın amacı, Avrupa Birliği içinde her türlü havaaracı, uçuş, üretim, denetleme ile ilgili mevzuatın oluşturulması ve uygulanmasını kontrol edip uçuş ve yer güvenliğini sağlamaktır. 

Havaalanı faaliyetleri sonucu ortaya çıkan olumsuz çevresel etkiler ile ilgili  organizasyonlardan Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın rolü nedir?

1939 yılında Ulaştırma Bakanlığı adını alan kurum, toplumun yaşam kalitesinin yükseltilmesine ve ülke kalkınmasına katkı sağlamak amacıyla; ulaştırma, denizcilik, haberleşme, uzay ve bilgi teknolojileri alanlarında dengeli, güvenli, ekonomik, erişilebilir, ekolojik yapıyı gözeten, sürdürülebilir, kaliteli hizmet verilmesini sağlamak ve denetlemek misyonuna sahip olup, hava ulaştırmanın geliştirilmesi, sektörün büyümesi hızlı ve kolay seyahatin sağlanması konusuna da önem vermektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın görevi nedir?

Bakanlığın görevleri arasında; yerleşmeye, çevreye ve yapılaşmaya dair imar, çevre, yapı ve yapım mevzuatını hazırlamak, uygulamaları izlemek ve denetlemek, görev alanı ile ilgili mesleki hizmetlerin standartlarını hazırlamak, geliştirmek, uygulanmasını sağlamak ve ilgililerin kayıtlarını tutmak yer almaktadır. Çevrenin korunması, iyileştirilmesi ile çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik prensip ve politikalar tespit etmek, izlemek ve kontrol edilmesini sağlamakla yükümlüdür.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının hizmet birimleri arasında;

• Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü,

• Çevresel Etki Değerlendirmesi,

• İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü,

• Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü bulunmaktadır

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı altında Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde üretim ve hizmet faaliyetleri sonucu ortaya çıkan çevresel etkileri azaltma ve kaynağında yoketme amacıyla insan sağlığı ve çevre korunması açısından gürültü, hava kirliliği, su ve toprak kirliliği, atık, enerji yönetimi, doğal yaşam, flora ve faunanın korunması gibi çevresel etki konusunda ele alınması gereken yasal düzenlemeler kabul edilmiştir. Bu kapsamda yürürlüğe konan kanunlar nelerdir?

• Çevre Kanunu

• Su Ürünleri Kanunu

• Yeraltı Suları Hakkında Kanun

• Kültürel ve Doğal Varlıkların Korunması Kanunu

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı altında Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde üretim ve hizmet faaliyetleri sonucu ortaya çıkan çevresel etkileri azaltma ve kaynağında yoketme amacıyla insan sağlığı ve çevre korunması açısından gürültü, hava kirliliği, su ve toprak kirliliği, atık, enerji yönetimi, doğal yaşam, flora ve faunanın korunması gibi çevresel etki konusunda ele alınması gereken yasal düzenlemeler kabul edilmiştir. Bu kapsamda yürürlüğe konan yönetmelikler nelerdir?

• Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği

• Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği

• Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği

• Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği

• Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği

• Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

• Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

• Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

• Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği

• Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği

• Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerin Kontrolü Yönetmeliği

• Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

• Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği

• Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Uygulama Yönetmeliği

• Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği

• Yaban Hayatı Koruma ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ile İlgili Yönetmelik

• İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM)'nün görevi ve amaçları nedir?

Türk sivil havacılık sektörünü düzenleyen ve denetleyen Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), dünya sivil havacılık sektöründe uluslararası düzeyde saygınlığı artırmayı, sürdürülebilir gelişimi için politikalar üretmeyi, uçuş emniyetini ve kurumsallaşmayı sağlamayı hedeflemektedir. ICAO, ECAC, Eurocontrol gibi üyesi olduğu ve Avrupa bölgesi ile çalışmalarda üyesi olmadığımız halde EASA gibi uluslararası organizasyonlar tarafından belirlenen standartlara bağlı olarak hava ulaştırma sektöründe kural koyma, izleme, denetleme ve yaptırım uygulama konusunda yetkilidir.

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ)'nün amaç ve faaliyetleri nelerdir?

1933 yılından bugüne farklı isim ve statülerde hizmetlerini sürdürmektedir. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ)’nin amaç ve faaliyet konuları arasında; hava taşımacılığı, havaalanlarının işletilmesi, meydan yer hizmetleri ve hava trafik kontrol hizmetlerinin yerine getirilmesi; seyrüsefer sistem ve yardımcılarının kurulması ve işletilmesi; söz konusu faaliyetler ile ilgili tesis ve sistemlerin kurulması, işletilmesi ve modern havacılık düzeyine çıkarılması yer almaktadır. Uluslararası hava ulaştırmasında can ve mal emniyetini sağlamak, düzenli ekonomik gelişmeyi sağlarken çevresel sürdürülebilirliğe de katkı sağlamak amacıyla ICAO, Eurocontrol ve ACI gibi uluslararası kuruluşlarla iş birliği içinde faaliyetlerini sürdürmektedir.

Havaalanı çevresel etkileri nelerdir?

Gürültü kirliliği, hava kirliliği ile su ve toprak kirliliğidir.

Havaalanında gürültü kirliliğine yol açan kaynaklar nelerdir?

Havaalanı inşaatı

Uçak gürültüsü, uçak motor testi

Havaalanı yer hizmetleri

Havaalanına ulaşımda kullanılan kara taşıtları

Havaalanı çevresinde yaşayanların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde gürültünün azaltılması konusunda farklı yöntemler uygulanmaktadır.

Sözü edilen yöntemler nelerdir?

Havaalanı çevresinde yaşayanların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde gürültünün azaltılması konusunda farklı yöntemler uygulanmaktadır. Sözgelimi; hava ulaştırma kaynaklı gürültünün düzenlenmesi ve denetimi; gürültüyü kaynağında azaltmak; uçak faaliyetlerinde gürültü azaltma uygulamaları; gece uçuşu kısıtlamaları; uygun pist kullanımı; gürültü izleme ve ölçümü; arazi kullanım planlaması bu önlemlerden birkaçıdır.

Havaalanında yerel hava kirliliğine yol açan kaynaklar nelerdir?

Havaalanında yerel hava kirliliğine yol açan kaynaklar inşaat çalışmaları, uçak motor egzozu, uçak yakıt ikmal sistemleri, havaalanı şehir bağlantısında kullanılan motorlu araçlar, yer hizmeti ekipmanları ile havaalanı ısıtma ve soğutma sistemleridir

Havaalanında su kirliliği yaratan kaynaklar nelerdir?

Su kirliliği ekolojik yapının bozulması; su kaynaklarının kullanımını engelleyecek organik, inorganik, biyolojik ve radyoaktif maddelerin suya karışmasıdır. Havaalanında petrol hidrokarbonlar ile jet ve dizel yakıtların su kirliliği yarattığı görülmektedir. Kirliliği etkileyen karbon atomları ise; petrol, jet yakıtı, dizel yakıtı, klorlanmış çözücüler, buzlanma önleyici ve buz çözücü kimyasallardır.

Su kirliliği ekolojik yapının bozulması; su kaynaklarının kullanımını engelleyecek organik, inorganik, biyolojik ve radyoaktif maddelerin suya karışmasıdır. Toprak, bitki örtüsünün beslendiği kaynakların ana deposudur. Toprak kirliliği doğaya verilen zararlı ve atık maddelerle toprağın doğal özelliklerinin bozulmasıdır.

Havaalanında su ve toprak kirliliğine yol açan kaynaklar nelerdir?

Havaalanında su ve toprak kirliliğine yol açan kaynaklara bakıldığında; inşaat çalışmaları, buzlanmayı önleyici ve buz çözücü işlemler, terminal binası atıkları, araçların yıkanması, yakıt depoları, yağ ve yakıt sıçramaları, yangın söndürme eğitimleri, ilaçlamalar ve acil durum hizmetleri görülmektedir.

Her havaalanının çevresinde, iklim koşulları birbirinden farklı olduğu için su ve toprak kirliliği etkisinin azaltılmasına yönelik farklı yöntemler geliştirilmektedir. Genel olarak başvurulan yöntemler nelerdir?

• Otomatik olarak su akışını izlemek,

• Yıllık su tüketimini azaltmak,

• En az zararlı kimyasal maddeleri kullanmak,

• Denetlemek için sıkı kurallar uygulamak,

• Kullanılan yakıt, yağ ve kimyasal maddelerin asfaltlı alanlardan çevredeki toprak ve su kaynaklarına akışını önlemek,

• Kirli su atıklarının çevreye yayılmasını önlemek için bu atıkları biriktirecek dengeleme havuzlarını yapmak,

• Çevreye daha az zararlı alternatif buzlanma önleyici ve çözücü maddeler kullanmak,

• Yakıtın depolanması ve yakıt ikmal sistemlerinin korunarak sürekli izlenmesini sağlamak,

• Terminal binası için uygun su arıtma tesisleri inşa etmek,

• Uçaklarda kullanılan buzlanma çözücü ve önleyici zararlı maddelerin ve bakım hangarlarındaki atık suların toprağa sızmasını önlemek için drenaj sistemi ve toplama havuzları yaparak su kaynaklarına ulaşmadan önce arıtma işleminden geçirmek yer almaktadır.

Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS)'nin önemi nedir?

Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS), çevresel amaç ve hedeflerin belirlenmesinde ve gerçekleştirilmesinde sistemli bir yaklaşımı mümkün kılmakta ve işletmenin çevre ile ilgili politika, plan ve faaliyetleri için stratejik bir çerçeve sunmaktadır.

Çevre Yönetim Sistemi, ISO 9001 Kalite Yönetim Sisteminin Deming Modeli ile paralellik göstermektedir. Bu model işletmelerin faaliyetlerini 4 sürece ayırmaktadır. Bu süreçler nelerdir?

• Planlama süreci: İşletmenin amaç ve hedefleri belirlenir, uygulama yöntemleri geliştirilir.

• Uygulama süreci: Plan uygulanır ve üzerinde anlaşılan önlemler işletmenin hedefleri doğrultusunda alınır.

• Değerlendirme süreci: Plan dâhilindeki faaliyetler etkinlik ve yeterlilik açısından kontrol edilip sonuçlar planlananlar ile karşılaştırılır.

• İyileştirme süreci: Belirlenen eksiklikler giderilir. Sistem düzeltici, önleyici faaliyetler uygun şekilde yeniden yapılandırılır

ISO 14001’e göre bir çevre yönetim sistemi kurulması süreci hangi aşamalardan oluşur?

Genel şartlar

Çevre politikası

Planlama

Uygulama ve operasyon

Kontrol etme

Yönetimin gözden geçirmesi