Bina ve Yapım Bilgisi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Bina Yapımında Kullanılan Yapı Malzemeleri

1. Soru

Cam yapı malzemelerinin işlevleri nelerdir?

Cevap

Cam malzemeler; yapılarda; • Işık geçirme, • Ses yalıtımı, • İç ve dış duvar kaplamaları ile • Çatı örtüsü oluşturmak gibi bazı temel işlevlerin karşılanmasında olduğu kadar; • Işık geçirme ve ısı yalıtımı, • Işık geçirme ve görüntü gösterme, • Işık geçirme, görüntü gösterme ve ısı yalıtımı, • Işık geçirme, görüntü gösterme ve güvenlik sağlama, • İstenilen ışınları geçirme ve görüntü gösterme ve benzeri gibi daha birçok basit ve birden fazla işlevin aynı zamanda karşılanması yanında; • Karmaşık işlevlerin çözümlenmesinde de kullanılan nadir malzemelerden birisidir.


2. Soru

Betonun bileşenleri nelerdir?

Cevap

Agrega (kum, çakıl) ve çimento ile elde edilen karışımın, su ile yoğrulduktan sonra, istenilen şekil ve boyuttaki kalıplar içerisine yerleştirilip zamanla katılaşmasına “beton” denir.


3. Soru

Doğal taş yapı malzemelerinin yapıdaki kullanılma şekli ve yeri nedir?

Cevap

Doğal taşlar, günümüzdeki yapılarda; harç, sıva ve beton yapımında kullanılacak kum ve çakıl üretiminde, temel ve duvar örgülerinde, duvar (dış cephe), döşeme ve yol kaplamaları ile ısı ve yangın yalıtımında olmak üzere çok farklı şekillerde kullanılmaktadır. Ayrıca doğal taşlar, heykel ve anıt yapımında da kullanılan ve aranılan bir malzemedir. Yapılarda, homojen yapılı, gözeneksiz (fazla su emmeye karşı), atmosfer etkilerine dayanıklı, basınç dayanımı ve fiziksel özellikleri yüksek olan taşlar kullanılır. Döşeme kaplaması olarak kullanılacak taşlar yüzeye çimento harcı ile duvar kaplaması olarak kullanılacak taşlar ise, yapı yüzeyine iki şekilde; alçı ve çimento harcı gibi yapıştırıcılarla ya da metal kenetlerle uygulanır. Döşeme ve cephe kaplamalarında mermer, traverten ve granit en çok kullanılan doğal taş malzemelerin başında gelir. Yangına dayanım aranan bina bölümlerinde bazalt gibi doğal taşlar, aşınma etkisinin fazla olduğu kaldırım ve sokak kaplamalarında ise, granit ve andezit türü taşlar tercih edilir. Mutfak tezgâhlarının kaplamalarında çoğunlukla doğal taş olarak mermer ya da granit kullanılır.


4. Soru

Agrega nedir ve hangi amaçla kullanılmaktadır?

Cevap

Doğal ya da yapay olarak üretilen agregalar, harç, sıva ve beton gibi yapı malzemelerinin üretilmesinde kullanılan; • Kum ve • Çakılları kapsar. Kumlar doğal olarak nehir, deniz ve ocaklardan elde edilir. İnşaat için kullanılacak en iyi kumlar nehir ve ocaktan elde edilen kumlardır. Deniz kumlarının yapıda kullanılması iyi yıkanmadıkları sürece çok sakıncalıdır. Çöl kumları çok ince taneli olduğu için inşaatta kesinlikle kullanılamaz. Kumlar ayrıca yapay olarak taş ve çakılların çeşitli endüstriyel işlemlerden geçirilerek parçalanmasıyla da elde edilir. Çakıllar da, kumlar gibi doğal ya da yapay yöntemler ile elde edilir. Kumlara göre daha iri taneli yapı malzemeleridir. Yapay olarak üretilen çakıllar, doğal olarak üretilen çakıllara göre çok fazla köşelidir. Bu durum beton içinde fazla boşluk kalmasına neden olabilir. Çünkü agregalar (kum ve çakıllar), beton hacminin yaklaşık olarak % 75’ini kapsadıkları için, gerek beton ekonomisi ve gerekse mukavemet ve dayanıklılık özellikleri üzerinde önemli etkilere sahiptirler.


5. Soru

Kiremit nedir? Nerede kullanılır?

Cevap

Kiremit, bir seramik çatı örtü malzemesidir. İlk defa yaklaşık beş bin yıl önce Çin’de pişmiş topraktan üretilmiş ve kullanılmıştır. Kiremitlerden; • Marsilya tipi kiremit ve • Alaturka kiremit günümüzde en çok kullanılan türleridir. Kiremitler, her türlü atmosferik etkiye ve kimyasallara karşı son derece dayanıklıdırlar. Hemen hemen her iklim bölgesinde kullanılmaya uygundur. Su emme özellikleri yoktur. Özellikle dış ülkelerde, kiremitlerin çok değişik şekilleri olduğu gibi, havalandırma ve baca kenarı kiremitleri gibi çok değişik tipte ve boyda üretimleri de yapılmaktadır.


6. Soru

Hafif blok yapı malzemeleri nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Yapılar üzerine fazla yük getirmemek amacıyla çok farklı malzemelerden üretilen hafif blok yapı malzemeleri vardır. Bunların en çok bilinenleri ve kullanılanları; • Gazbeton, • Beton briket ve • Bims blok yapı malzemeleridir.


7. Soru

Elde edilişlerine göre doğal taş yapı malzemeleri nelerdir?

Cevap

Elde edilişlerine göre doğal taş yapı malzemeleri; • Toplama taşlar ve • Ocak taşları olmak üzere ikiye ayrılır. Toplama taşlar, zaman içerisinde, kayaların parçalanmasıyla oluşan taşlardır. Dağ yamaçlarında ve dere yataklarında bulunan bu taşlar, yapıcılıkta kullanılabilecek nitelikte olmadığından, yapı taşı olarak çok fazla tercih edilmezler. Ocak taşları ise zemin altındaki kütlelerden elde edilen taşlardır. Taşlar, ocaklardan el aletleriyle, elektrikli matkaplarla, dinamit veya barut ile parçalanarak çıkarılır. Bu taşlar, ocaktan yeni çıkarıldıkları zaman kolay işlenir. Yapıcılıkta, genellikle bu ocak taşları kullanılmaktadır.


8. Soru

Bims blok yapı malzemeleri beton briketle aynı mıdır?

Cevap

Bims blok, özellik ve görünüm olarak beton brikete benzeyen bir yapı malzemesidir. En önemli farkı, agrega malzemesi olarak bims (pomza) adı verilen volkanizma sonucu oluşan, kristalize, birbirinden bağımsız gözenekli, süngerimsi, fiziksel ve kimyasal etkilere karşı dayanıklı, doğal ve volkanik bir kayacın kullanılmasıdır.


9. Soru

Güneşte kurutularak üretilen uygarlık tarihinin önemli yapı malzemelerinden biri olan kerpici açıklayınız.

Cevap

Bundan yaklaşık 6000 yıl önce Mezopotamya’da Asurlular kerpiç kullanarak yığma yapılar inşa etmişlerdir. Ağaç varlığının az olduğu, taşın kolay bulunmadığı yöre ve ülkelerde kerpiç yaygın biçimde uygulanmıştır. Günümüzde ise kerpiç, tekrardan güncel bir yapı malzemesi olarak görülmeye başlanmıştır. Kerpiç yapı, konut, işyeri ve hizmet binalarının yapımı için ülkede bol bulunan kaynaklardan en kolay ve en ileri düzeyde yararlanmayı, yöre halkının gelenek ve göreneklerini değerlendirme olanağı sağlar. Etkin ölçüde enerji tasarrufu, kalkınma için gerekli kaynakların yapı sektöründeki kullanımını en az düzeye indirmeyi, her mevsimde bina içinde kullanıcıya en uygun yasam koşullarını, günümüzde uygarlığın gereği olan her türlü donatımın yapıda uygulanması olanağını sağlar. Bu nedenle kerpiç yapı, günümüzde çağdaş yapı niteliğini de kazanmıştır.


10. Soru

Ahşap yapı malzemeleri nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Ahşap, hava boşluklu dokusu ve bünyesindeki selüloz nedeniyle sıcak ve soğuğa karşı geçirimsiz ve ayrıca ses tutucu bir malzemedir. Lifli ve boşluklu dokusu nedeniyle de, hafif ve yük taşıma değeri yüksek bir yapı malzemesidir. Ahşap, içindeki rutubet miktarı ile mukavemetine ve kalitesine göre olmak üzere iki sınıfa ayrılır: 1. Ahşabın içindeki rutubet miktarına göre; • Taze yapı ahşabı (rutubet miktarı sınıflandırılmamıştır.). • Yarı kuru yapı ahşabı (rutubet miktarı < % 35). • Kuru yapı ahşabı (rutubet miktarı < % 20). 2. Ahşabın mukavemetine ve kalitesine göre; • Birinci sınıf (kalite) ahşap (yüksek mukavemetli, • İkinci sınıf (kalite) ahşap (normal mukavemetli), • Üçüncü sınıf (kalite) ahşap (az mukavemetli).


11. Soru

Gazbetonun beton ve tuğlaya göre kullanım avantajları nelerdir?

Cevap

Gazbetonun beton ve tuğlaya göre kullanım avantajları şöyle sıralanabilir: • Gazbeton, betondan 10, delikli tuğladan 3 kat daha fazla ısı yalıtımına imkân verir. • Gözenekli yapısı sayesinde dışarıdaki soğuğu içeriye, içerideki sıcaklığı da dışarıya iletmez. • Her türlü iklim şartlarına ve özellikle de donmaya karşı dayanıklıdır. • Gözeneklerinin kapalı bir yapıya sahip olması özelliğinden dolayı, su ve nemi daha az emer. • İnorganik yapısı sayesinde yangına karşı da dayanıklıdır. • Masif bir yapı malzemesi olduğundan çok iyi ses yalıtımı sağlar.


12. Soru

Metal yapı malzemeleri nedir ve yapıdaki kullanım yerleri nelerdir?

Cevap

Metaller, yerkabuğundan cevher olarak elde edilen, homojen dokulu, katı veya sıvı halde özelliklerini değiştirmeyen, inorganik esaslı, demir, bakır, alüminyum, çinko ve kurşun gibi çeşitli yapı malzemeleridir. Metallerin, mukavemeti diğer malzemelerden büyüktür, aynı zamanda plastik şekil vermeye, döküme ve işlemeye elverişlidir. Perçin, cıvata ve kaynakla birleştirilirler. Buna karşılık diğer malzemelere oranla daha ağır ve pahalıdırlar, korozyon (paslanma) sonucu zamanla bozuldukları için korunmaları gerekir.Döküm veya şekillendirilmiş profil ve levha halinde üretilen metal malzemeler yapıda; • Taşıyıcı, • Kaplama, • Doğrama ve Tesisat elemanları olmak üzere dört farklı şekilde kullanılır.


13. Soru

Üretim yöntemine göre yapı malzemeleri kaça ayrılır?

Cevap

Üretim yöntemine göre yapı malzemeleri; • Doğal ve • Yapay malzemeler olmak üzere ikiye ayrılır. Doğal yapı malzemeleri, doğadan çıkarıldıktan sonra hiç işlemden geçirilmeden ya da çok az bir işlemden geçirilerek yapıda kullanılan taş ve ahşap gibi malzemelerdir. Yapay yapı malzemeleri ise atölye ve fabrika gibi ortamlarda birtakım endüstriyel yöntemler kullanılarak üretilen, bir veya birkaç malzemenin bileşiminden oluşan (beton, çelik, cam ve plastik gibi) malzemelerdir.


14. Soru

Yapı malzemeleri nasıl tanımlanabilir?

Cevap

Tarih öncesi dönemden itibaren insanoğlunun yarı açık ya da üstü ve etrafı kapalı mekânlar ile barınma eylemini sağlamasına yardımcı olan yapı malzemeleri; bir tasarımın bünyesine giren, o tasarımın oluşum ve kullanma süreci içindeki biçimlenişini sağlayan ve tasarımı kullanan insanın sağlık ve konforunu düzenleyen her türlü işlenmemiş, yarı işlenmiş veya tam işlenmiş maddeler olarak tanımlanabilir.


15. Soru

Meydana gelişlerine göre doğal taş yapı malzemeleri nelerdir?

Cevap

Doğal taşlar, yer kabuğu içinde meydana gelişlerine göre; • Püskürük, • Tortul ve • Başkalaşmış taşlar olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Örnek verecek olursak; • Yapı işlerinde sıkça kullanılan granit; püskürük taşlara, • Traverten, kum ve çakıl; tortul taşlara, • Mermer ise başkalaşmış taşlara örnek olarak verilebilir.


16. Soru

Seramik nedir? Yapıda nerelerde kullanılır?

Cevap

Seramik, en kısa sekliyle, kökeni kil olan pişmiş malzeme olarak tanımlanabilir. Belirli bir üretim sürecini geçirdikten sonra, kil, sert ve deforme olmayan ve bazı özel etkenler dışında hiçbir dış etkiden kolayca etkilenmeyen bir malzeme haline gelir. Bu niteliği kazanabilmesi için, kilin mutlaka pişirilmesi gerekir. Diğer bir ifadeyle, pişmemiş kile seramik denilemeyeceği gibi, yeterince pişmemiş kile de seramik denilmemesi gerekir. Seramik yapı malzemeleri, yapıda kullanıldıkları yere göre; • Duvar malzemeleri, • Döşeme malzemeleri, • Kaplama malzemeleri, • Çatı kaplama malzemeleri, • Sıhhi tesisat malzemeleri olmak üzere, beş farklı başlık altında sınıflandırılabilir.


17. Soru

Yapay taş yapı malzemelerinden harcı açıklayınız

Cevap

Bağlayıcı malzemeler (kireç-çimento), agrega (kum-çakıl) ve suyun karışımı sonucunda elde edilen yapay taş malzemeler; • Harç ve • Beton olmak üzere iki gruba ayrılır. Kireç ve çimento gibi bağlayıcı malzemeler, agrega (kum- çakıl), su ve gerektiğinde kimyasal katkı maddelerinin karışımından meydana gelen, mukavemet ve dış etkilere dayanıklılık gibi özellikler gösteren karışımlara “harç” denir. Harçlar; • Kil, • Alçı, • Kireç, • Çimento ve • Melez (çimento-kireç) harçlar olmak üzere beşe ayrılır. Kil harçlar, topraktan yapıldıkları için en dayanaksız olan harçlardır. En iyi harç türleri, her türlü yapıda ve her türlü ortamda kullanılabildikleri için çimento ile melez (çimento-kireç) harçlardır.


18. Soru

Seramik duvar malzemeleri nelerdir?

Cevap

Seramik duvar malzemeleri tuğlalardır. Tuğlalar; • Taşıyıcı ve • Taşıyıcı olmayan tuğlalar olarak iki farklı şekilde üretilir. Taşıyıcı duvar malzemesi olarak üretilen tuğlalar, yığma yapı sisteminde kullanılmakta olup, üzerine gelen yapı yüklerinin taşıma özelliği vardır. Düşey delikli ya da dolu (deliksiz) olarak üretilirler. Taşıyıcı olmayan tuğlalar ise karkas (iskelet) yapı sisteminde kullanılır. Bu tuğlaların, sadece kendi yüklerini taşıma özelliği vardır. Karkas yapı sisteminde, dolgu elemanı veya mekânları birbirinden ayıran bölücü eleman olarak kullanılırlar. Genelde yatay delikli olarak üretilirler.


19. Soru

Ahşap yapı malzemelerinin yapıdaki kullanılma şekli ve yeri nedir?

Cevap

Ahşap malzemeler yapıda çok farklı işlevlerde (taşıyıcı, kaplama, dekoratif...) görev alır ve çok farklı şekillerde yapıdaki yerine uygulanır. Ahşap özelliği nedeniyle, büyük mekânların üzerinde taşıyıcı kiriş olarak tek başına görev yapabilecek yeterlilikte bir malzeme değildir. Döşeme, çatı örtüsü, tavan, iç ve dış duvar kaplaması olarak yapıya giren doğal ahşap yanında, günümüzde ince kaplama levhalar, kontrplak, lif ve yonga levhalar (sunta, mdf vb.) gibi yapay ahşap çeşitlerinin de geniş bir kullanım alanı vardır. Doğal ve yapay ahşap kaplamalar, kaplama amacıyla yapıdaki yerlerine yan yana getirilerek, birbirine geçmeli olarak ya da üst üste bindirilerek uygulanır.


20. Soru

Bağlayıcı yapı malzemeleri nelerdir?

Cevap

Doğal taş, agrega ve çeşitli kâgir (tuğla, kerpiç, briket...) yapı malzemelerini birbirine bağlamak ve bu şekilde yapay taş meydana getirmek amacıyla kullanılan, havada veya suda katılaşma özelliği gösteren; • Alçı, • Kireç ve • Çimento gibi malzemeler, bağlayıcı yapı malzemeleri olarak nitelendirilir.


21. Soru

Isı yalıtım malzemeleri genel olarak kaç gruba ayrılmaktadır?

Cevap

Isı yalıtımı amacıyla kullanılan malzemeler genel olarak; • Doğal ve • Yapay malzemeler olarak iki gruba ayrılır.


22. Soru

Doğal ve yapay ısı yalıtım malzemeleri nelerdir?

Cevap

Doğal ve yapay malzemeler kısaca şöyle özetlenebilir: 1. Doğada var olan malzemelerden üretilen ısı tutucu malzemeler (Doğal malzemeler): • Bitkisel ve hayvansal kökenli ısı tutucu malzemeler: Bu gruptaki malzemelerin ısı yalıtım malzemesi olarak kullanılabilmesi için bazı üretim işlemlerinden geçirilmeleri gerekir. Örneğin; Ahşap talaşı, oluklu mukavva, saz ve kamış, keten, saman, yün, keçi kılı gibi. • Mineral kökenli ısı tutucu malzemeler: Bu gruba, doğada doğrudan var olan ısı tutucularla, bu malzemelerin ısı yalıtımı için işlenmesiyle elde edilen malzemeler girer. Örneğin; Taş yünü, cam yünü, cam pamuğu, cam köpüğü gibi. 2. Doğada var olmayan ve sentetik olarak üretilen ısı tutucu malzemeler (Yapay malzemeler): Bu gruba giren yapay ısı yalıtım malzemeleri polimerlerden (plastiklerden) oluşur Örneğin; Poistren (PS), polüeretan (PUR), polivinilklorür (PVC), polietilen (PE) binalarda yoğun olarak kullanım alanı bulan strafor, bir polistren ısı yalıtım malzemesidir.


23. Soru

Yalıtım nedir? Yapılarda kullanılan yalıtım malzemeleri nelerdir?

Cevap

Yapılar, insanları ve sahip oldukları canlı cansız varlıkları dış etkenlerden korumak üzere inşa edilir. Her yapının inşa edilişinin, amacına hizmet edecek nitelikte olması gerekir. Yapının sağlamlığını koruması ve kullanışlı olabilmesi için insan ve diğer canlı cansız varlıklara zarar veren su, nem ve ısının yapı kabuğunda (duvar, döşeme, çatı...) dışarıdan içeri girmesi ve içeriden dışarı çıkması önlenmelidir. Bu amaçla yapıyı kendi elemanlarına, içindeki maddelere, canlılara ve insanlara zarar verici etkilerden korumak için yapılan işlemlere “yalıtım” adı verilir. Yalıtım yapılmasında kullanılan malzemelere de; • Yalıtkanlar, • Yalıtım gereçleri, • Yalıtkan malzemeleri veya • Tecrit malzemeleri adı verilir.


24. Soru

Yapılarda plastik yapı malzemeleri en çok nerelerde kullanılmaktadır?

Cevap

Plastikler, petrol, kömür ve pamuk gibi maddelerden kimyasal yöntemlerle elde edilen organik malzemelerdir. Değişik türde plastikler mevcuttur. Bunların ortak özellikleri, hafif, elektrik ve ısı iletimi yapmayan, nem almayan, yüksek korozyon (paslanma) dayanımlı, kimyasal maddelere dirençli, özellikle döküm ve diğer işleme yöntemlerine elverişli, istenilen renkte ve şeffaf olarak üretilebilir, süngerleşebilir ve ince tabaka haline getirilebilir olmalarıdır. Yapılarda çatı ve döşeme kaplama malzemeleri, tesisat armatürleri, pis su ve temiz su tesisatı boruları, küpeşte, süpürgelik, hazır sıva ve boyalar, derz dolgu harçları, harç ve beton katkı malzemeleri, buhar, nem ve su geçirimsizlik malzemelerle pencere ve kapı doğramaları olarak oldukça geniş bir çeşitliliğe ve yaygın bir kullanıma sahiptir.


25. Soru

Yapı malzemesi nedir?

Cevap

Bir tasarımın bünyesine giren, o tasarımın oluşum ve kullanma süreci içindeki biçimlenişini sağlayan ve tasarımı kullanan insanın sağlık ve konforunu düzenleyen her türlü işlenmemiş, yarı işlenmiş veya tam işlenmiş maddeler olarak tanımlanabilir.


26. Soru

Üretim Yöntemine Göre Yapı Malzemeleri kaça ayrılır?

Cevap

Üretim yöntemine göre yapı malzemeleri, “doğal” ve “yapay” malzemeler olmak üzere ikiye ayrılır. Doğal yapı malzemeleri, doğadan çıkarıldıktan sonra hiç işlemden geçirilmeden ya da çok az bir işlemden geçirilerek yapıda kullanılan (taş ve ahşap gibi) malzemelerdir. Yapay yapı malzemeleri ise, atölye ve fabrika gibi ortamlarda birtakım endüstriyel yöntemler kullanılarak üretilen, bir veya birkaç malzemenin bileşiminden oluşan (beton, çelik, cam ve plastik gibi) malzemelerdir.


27. Soru

Kökenine (İçyapısına) Göre Yapı Malzemeleri kaça ayrılır? Açıklayınız.

Cevap

Kökenine (içyapısına) göre yapı malzemeleri, “inorganik (cansız olan maddelerden elde edilmiş)” ve “organik (canlı olan maddelerden elde edilmiş)” malzemeler olmak üzere ikiye ayrılır. Doğal taş, kum, çakıl, alçı, kireç, çimento, tuğla, seramik, cam ve metaller, inorganik malzemelere, ahşap, kauçuk ve plastik de, organik malzemelere örnek olarak verilebilir.


28. Soru

Meydana Gelişlerine Göre Doğal Taş Yapı Malzemeleri kaça ayrılır?

Cevap

Doğal taşlar, yer kabuğu içinde meydana gelişlerine göre, “püskürük”, “tortul” ve “başkalaşmış” taşlar olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Yapı işlerinde sıkça kullanılan granit; püskürük taşlara, traverten, kum ve çakıl; tortul taşlara, mermer ise başkalaşmış taşlara örnek olarak verilebilir.


29. Soru

Elde Edilişlerine Göre Doğal Taş Yapı Malzemeleri kaça ayrılır?

Cevap

“Toplama taşlar” ve “ocak taşları” olmak üzere ikiye ayrılır. “Toplama taşlar”, zaman içerisinde, kayaların parçalanmasıyla oluşan taşlardır. Dağ yamaçlarında ve dere yataklarında bulunan bu taşlar, yapıcılıkta kullanılabilecek nitelikte olmadığından, yapı taşı olarak çok fazla tercih edilmezler. “Ocak taşları” ise, zemin altındaki kitlelerden elde edilen taşlardır. Taşlar, ocaklardan el aletleri ile, elektrikli matkaplarla, dinamit veya barut ile parçalanarak çıkarılır. Bu taşlar, ocaktan yeni çıkarıldıkları zaman kolay işlenir. Yapıcılıkta, genellikle bu ocak taşları

Kullanılmaktadır.


30. Soru

İşleniş Şekillerine Göre Doğal Taş Yapı Malzemeleri kaça ayrılır?

Cevap

İşleniş şekillerine göre de, “moloz”, “kaba yonu”, “ince yonu” ve “kesme” taşlar olmak

üzere dört gruba ayrılırlar.


31. Soru

Doğal taşlar günümüzdeki yapılarda nasıl kullanılır?

Cevap

Doğal taşlar, günümüzdeki yapılarda; harç, sıva ve beton yapımında kullanılacak kum ve çakıl üretiminde, temel ve duvar örgülerinde, duvar (dış cephe), döşeme ve yol kaplamaları ile ısı ve yangın yalıtımında olmak üzere çok farklı şekillerde kullanılmaktadır. Ayrıca doğal taşlar, heykel ve anıt yapımında da kullanılan ve aranılan bir malzemedir. Yapılarda, homojen yapılı, gözeneksiz (fazla su emmeye karşı), atmosfer etkilerine dayanıklı, basınç dayanımı ve fiziksel özellikleri yüksek olan taşlar kullanılır. Döşeme kaplaması olarak kullanılacak taşlar yüzeye çimento harcı ile, duvar kaplaması olarak kullanılacak taşlar ise, yapı yüzeyine iki şekilde; alçı ve çimento harcı gibi yapıştırıcılarla ya da metal kenetlerle uygulanır.


32. Soru

Ahşap, içindeki rutubet miktarı ile mukavemetine ve kalitesine göre kaça ayrılır?

Cevap

Ahşap, içindeki rutubet miktarı ile mukavemetine ve kalitesine göre olmak üzere iki sınıfa ayrılır:

A) Ahşabın içindeki rutubet miktarına göre;

  • Taze yapı ahşabı (rutubet miktarı sınıflandırılmamıştır.)
  • Yarı kuru yapı ahşabı (rutubet miktarı < % 35)
  • Kuru yapı ahşabı (rutubet miktarı < % 20)
  • B) Ahşabın mukavemetine ve kalitesine göre;
  • Birinci sınıf (kalite) ahşap (yüksek mukavemetli ahşap)
  • İkinci sınıf (kalite) ahşap (normal mukavemetli ahşap)
  • Üçüncü sınıf (kalite) ahşap (az mukavemetli ahşap)

33. Soru

Ahşap malzemelerin yapıdaki kullanılma şekli ve yerini açıklayınız?

Cevap

Ahşap malzemeler yapıda çok farklı işlevlerde (taşıyıcı, kaplama, dekoratif...) görev alır ve çok farklı şekillerde yapıdaki yerine uygulanır. Ahşap özelliği nedeniyle, büyük mekanların üzerinde taşıyıcı kiriş olarak tek başına görev yapabilecek yeterlilikte bir malzeme değildir. Ancak günümüzde lamine (tabakalı) ahşap olarak isimlendirilen üst üste yapıştırılıp, yüksek basınç altında preslenmiş doğal ahşap elemanlarla çok büyük açıklığa sahip; spor salonu, konser salonu ve yüzme havuzu gibi yapıların üzerini geçmek mümkündür. Ahşap ayrıca taşıyıcı eleman olarak, karkas (iskelet) sistemde inşa edilen yapılar ile binaların çatılarında da çeşitli boyutlarda kullanılmaktadır.


34. Soru

Yalı baskısı kaplama nedir?

Cevap

Doğal ve yapay ahşap kaplamalar, kaplama amacıyla yapıdaki yerlerine yan yana getirilerek, birbirine geçmeli olarak ya da üst üste bindirilerek uygulanır. Yapının dış cephesinde ahşapların üst üste bindirilmesi ile oluşturulan cephe kaplamasına “yalı baskısı” adı verilir.


35. Soru

Ahşap kaplama İç cephe kaplaması olarak nasıl kullanılır?

Cevap

İç cephe kaplamasında ise ahşap kaplama birbirine geçmeli şekilde yapılır. Bu şekildeki kaplama

“lambri kaplama” olarak isimlendirilir Döşemelerdeki uygulaması ise çoğunlukla parke kaplama şeklindedir. Doğal ve yapay ahşap döşeme kaplamaları, genellikle, kör döşemeye ve kadronlara (kare kesitli ahşap) çakılmak veya şap (düzeltme betonu) üzerine yapıştırılmak suretiyle yapıdaki yerine uygulanır.


36. Soru

Toprağın yapı malzemesi olarak kullanılmasının sakıncalı yönleri nelerdir?

Cevap

Birçok olumlu özelliğine rağmen toprağın yapı malzemesi olarak kullanılmasının sakıncalı yönleri de vardır. Toprak yapı, genellikle yağışlardan korumayı gerektirir. Çünkü kerpiç, yapı malzemeleri içerisinde neme ve suya karşı dayanımı en zayıf olan malzemelerden biridir. Devamlı bakım gerektirir. Toprak yapıda duvar iç yüzeyleri toz ve kir tutar. Uygun bir kaplama yapılması gerekir. Bu olumsuz yönlerini ortadan kaldırmak için, kerpicin içine çimento, kireç, alçı, çeşitli endüstriyel atıklar ve lifsel bitki atıkları gibi çeşitli maddeler katılarak kerpicin özelliği ve niteliği artırılmakta ve günümüz yaşamında çağdaş bir malzeme olarak kullanıma sunulmaktadır.


37. Soru

Seramik yapı malzemeleri Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yerine göre nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Seramik yapı malzemeleri, yapıda kullanıldıkları yere göre:

  • Duvar Malzemeleri
  • Döşeme Malzemeleri
  • Kaplama Malzemeleri
  • Çatı Kaplama Malzemeleri
  • Sıhhi Tesisat Malzemeleri

olmak üzere, beş farklı başlık altında sınıflandırılabilir.


38. Soru

Taşıyıcı olmayan tuğlalar hangi yapım sisteminde kullanılır?

Cevap

Taşıyıcı olmayan tuğlalar, karkas (iskelet) yapı sisteminde kullanılır. Bu tuğlaların, sadece kendi yüklerini taşıma özelliği vardır. Karkas yapı sistemi içinde, dolgu elemanı veya mekanları birbirinden ayıran bölücü eleman olarak kullanılırlar. Genelde yatay delikli olarak üretilirler Yatay delikli tuğlalar, taşıyıcılık özelliği bulunmayan tuğlalar oldukları için kesinlikle yığma yapılarda kullanılmamalıdır.


39. Soru

Duvar Malzemesi olarak tuğla kaç çeşittir. Hangi yapım sisteminde nasıl kullanılır?

Cevap

Seramik duvar malzemeleri tuğlalardır. “taşıyıcı” ve “taşıyıcı olmayan” tuğlalar olarak iki farklı şekilde üretilir. Taşıyıcı duvar malzemesi olarak üretilen tuğlalar, yığma yapı sisteminde kullanılmakta olup, üzerine gelen yapı yüklerini taşıma özelliği vardır. Düşey delikli ya da dolu (deliksiz) olarak üretilirler.


40. Soru

Kaplama malzemeleri kaç çeşittir? Döşeme kaplama malzemelerini açıklayınız?

Cevap

Kaplama Malzemeleri Seramik kaplama malzemeleri, “döşeme kaplama malzemesi” ve “duvar kaplama malzemesi” olarak ikiye ayrılır. Seramik döşeme kaplama malzemeleri, yatay veya az eğimli yüzeylere bitirme malzemesi olarak kaplanan yapı malzemeleridir. Değişik şekil ve boyutlarda döşeme tuğlaları, pişmiş toprak karolar ve gre seramik karolar olarak üretilirler. Döşeme kaplama malzemeleri, yürüme emniyetini sağlamak için kaygan yüzeyli olarak üretilmezler. Bu amaçla yüzeyleri sırlanmaz. Döşeme kaplama malzemelerinin su emme özelliği hemen hemen yüzde sıfırdır. Aşınmaya da oldukça dayanıklıdırlar.


41. Soru

Duvar kaplama malzemelerinin özellikleri nelerdir?

Cevap

Duvar kaplama malzemeleri, düşey veya düşeye yakın eğimdeki duvar ve eğimli yüzeylere kaplanan bitirme malzemesidir. Sırlı veya sırsız prese kaplama tuğlaları, pişmiş toprak plaket kaplamaları (bisküvi tuğlaları), gre seramik karoları ve çinileri içerir. Duvar kaplamalarında aşınma söz konusu olmadığı için, döşeme kaplamalarına göre kalınlıkları daha az olacak şekilde ve sırlanarak üretilirler. Duvar kaplamaları düşey yüzeyde uygulanan malzemeler oldukları için, harç ile ya da seramik yapıştırıcısı ile duvara daha iyi yapışabilmeleri amacıyla, arka yüzeylerine girinti ve çıkıntılar yapılır.


42. Soru

Çatı Kaplama Malzemeleri nelerdir?

Cevap

Kiremit, bir seramik çatı örtü malzemesidir. İlk defa yaklaşık beş bin yıl önce Çin’de pişmiş topraktan üretilmiş ve kullanılmıştır. Marsilya tipi kiremit ve alaturka kiremit günümüzde en çok kullanılan türleridir. Kiremitler, her türlü atmosferik etkiye ve kimyasallara karşı son derece dayanıklıdırlar. Hemen hemen her iklim bölgesinde kullanılmaya uygundur. Su emme özellikleri yoktur. Özellikle dış ülkelerde, kiremitlerin çok değişik şekilleri olduğu gibi, havalandırma ve baca kenarı kiremitleri gibi çok değişik tipte ve boyda üretimleri de yapılmaktadır.


43. Soru

Agregaların yapıda kullanım alanları ve özellikleri hakkında bilgi veriniz?

Cevap

Doğal ya da yapay olarak üretilen agregalar, harç, sıva ve beton gibi yapı malzemelerinin üretilmesinde kullanılan kum ve çakılları kapsar. Kumlar doğal olarak nehir, deniz ve ocaklardan elde edilir. İnşaat için kullanılacak en iyi kumlar nehir ve ocaktan elde edilen kumlardır. Deniz kumlarının yapıda kullanılması iyi yıkanmadıkları sürece çok sakıncalıdır. Çöl kumları çok ince taneli olduğu için inşaatta kesinlikle kullanılamaz. Kumlar ayrıca yapay olarak taş ve çakılların çeşitli endüstriyel işlemlerden geçirilerek parçalanmasıyla da elde edilir. Çakıllar da, kumlar gibi doğal ya da yapay yöntemler ile elde edilir. Kumlara göre daha iri taneli yapı malzemeleridir. Yapay olarak üretilen çakıllar, doğal olarak üretilen çakıllara göre çok fazla köşelidir. Bu nedenle agregalar;

  • Temiz, sert ve dayanıklı olmalı,
  • Suyun etkisi ile yumuşamamalı ve dağılmamalı,
  • Çimentonun içinde bulunan çeşitli kimyasal bileşenler ile zararlı bileşikler meydana

getirmemeli,

  • Donatının korozyona (paslanmaya) karşı korunmasını tehlikeye düşürmemelidir.

44. Soru

 Yapıda Alçı nasıl kullanılır?

Cevap

Alçı, suda kolaylıkla erimesi nedeniyle, zemine yakın veya suyun etkisinde olan yerlerde kullanılmamalıdır. Dış cephe kaplaması olarak kullanıldığında da yüzeyi mutlaka su geçirmeme özelliği bulunan silikat içerikli koruyucu maddelerle ya da boyalarla kaplanmalıdır. Günümüzde alçının kullanılma yerleri, bağlayıcı malzeme olmaktan öteye geçmiş, iç mekanlarda duvar kaplama malzemesi, asma tavan malzemesi ve bölücü duvar elemanları haline dönüşmüştür. Yapıda genellikle, derz doldurulmasında ve onarım işlerinde, harç ve sıva yapımında, beton ve heykel kalıpçılığında, iç süslemecilikte kullanılmaktadır.


Güz Dönemi Ara Sınavı
7 Aralık 2024 Cumartesi
v