Güç Sistemleri Analizi Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Elektrik enerjisinin üretildiği yerden kullanıldığı yere kadar taşınmasının tarihçesinden kısaca bahsediniz.

İlk olarak Amerika'da 1886 yılında Great Barrington kentinde 500 V'luk gerilim 1600 m uzağa taşınmıştır. Aynı yılda  İtalya'nın Cerchi kentinde 110 kV'luk bir gerilim 2000 V ile 27 km uzağa taşınmıştır. Almanya'da 1891 yılında ise 150 kV'luk bir gerilim, 170 km uzak mesafeye iletilmiştir. 1936 yılında Amerika'da Hoover Barajı ile Los Angeles kenti arasındaki iletim hattı 287 kV olarak yapıldı. 1952 yılında  İsveç'te hidroelektrik santralinden, Güney  İsveç'teki tüketim merkezlerine 380 kV'luk taşıma hattı yapılmıştır. Türkiye'de ise ilk defa 1902 yılında Tarsus'ta değirmen miline bağlı bir jeneratörde 2 kW'lık güç üretilmiş ve Tarsus'a elektrik verilmiştir. Türkiye’de elektrik enerjisinin yaygın kullanımı 1913 yılında  İstanbul Silahtarağa Santrali'nin devreye girmesi ile başlamıştır. Silahtarağa-Yedikule arasında 15 kV'luk enerji hattı kurulmuştur. Daha sonra 1929'da Trabzon'da 26 kV, 1940 yılında da 33 kV ile  İvriz-Ereğli arasında enerji taşıma hatları devreye girmiştir. Türkiye'de enterkonnekte sisteme geçi ş 1945 yılından sonra başlamıştır. 1948 yılında devreye giren Çatalağzı Santrali'nde ilk defa yüksek-gerilim taşıma hattı kurulmuş ve elektrik enerjisi 66 kV olarak EreğliÇatalağzı arasında taşınmıştır. Günümüzde elektrik enerjisi genel olarak üç-fazlı sistemle taşınmaktadır. Elektrik enerjisi Avrupa'da 400 kV, Rusya'da 500 kV, Kanada'da 700 kV'luk iletim hatları ile taşınmaktadır.

Elektrik enerjisinin üretiminden tüketicilere ulaşıncaya kadar gerekli olan tesisler nelerdir?

Elektrik enerjisinin üretiminden tüketicilere ulaşıncaya kadar gerekli olan tesisleri; üretim, iletim ve dağıtım olmak üzere üç kısımda incelemek mümkündür: Elektrik  enerjisinin üretildiği yer elektrik santralleridir. Elektrik enerjisinin, üretilen yerden alınıp tüketim bölgelerine ulaştırılması  için gerekli olan sistemlere iletim şebekesi  denilir. Elektrik enerjisinin bir tüketim bölgesi içerisinde alçaltıcı  trafo merkezinden alınıp, tüketicilere ulaştırılması  için gerekli olan sistemlere ise dağıtım şebekesi  denir. Bu sistemler, genellikle orta-gerilim şebekesi (1-35 kV) ile trafo merkezleri ve alçak-gerilim şebekesinden meydana gelir.

Enerji sistemlerindeki gerilim sınıflarını açıklayınız.

1. Alçak-gerilim şebekesi (AG): (0-1) kV arası gerilimler
2. Orta-gerilim şebekesi (OG): (1-35) kV arası gerilimler,
3. Yüksek-gerilim Sınıfı (YG): (35-154) kV arası gerilimler
4. Çok-yüksek-gerilim şebekesi (ÇYG): 154 kV'tan daha büyük gerilimler

İhtiyaca uygun bir dağıtımı şebekesini belirlemede karşılaşılan zorluklar ve esaslar nelerdir?

Bir dağıtım şebekesi; havai hat ve yeraltı kabloları  olmak üzere iki farklı şekilde kurulabilir. Dağıtım sisteminde aynı  değ erdeki gücün havai hat veya yeraltı  kablosu ile dağıtılması  arasında ekonomik bir karşılaştırma ve analiz yapıldığında; havai hat şebekesinin maliyetinin yeraltı  kablo şebekesinin maliyetine göre daha ucuz olduğu, başka bir deyiş le kablo şebekesinin maliyetinin, havai hat şebekesinin maliyetinden 10-15 kat daha fazla olduğu bilinmektedir. Bunun nedeni yeraltı  kablosunun üretim şekli, kullanılan özel malzemeler ve kablonun yeraltına döşenmesindeki ek masraflardır. Yeraltı  kablosu ile oluş tutulan şebekelerde başlıca önemli işletme zorlukları şunlardır;

• Kablolardaki termal ısınma.
• Yeraltındaki arızalı kısmın bulunması  ve onarılması  esnasında karşılaşılan güçlükler.
• Yalıtkan malzeme kayıpları.
• Yeraltı kablosunun üretim maliyetinin yüksek olması.
• Kablonun yeraltına döşenmesi esnasındaki ek masraflar.

Bunun yanı  sıra özellikle büyük ve kalabalık yerleşim bölgelerinde yeraltı  kablo şebekeleri estetik ve güvenlik açısından havai hatlara göre daha uygundur. Havai hatların sakıncaları  ise; baskı  ve gergi aparatları  ile izolatörlerden dolayı  ortaya çıkan ek maliyet, sürekli olarak çevresel etkilere maruz kalma şeklinde sıralanabilir. Arıza yerinin daha kolay bulunabilmesi ve havai hattın daha kolay onarılabilmesi ise havai hatların önemli avantajlarındandır.

Yapılarına göre şebeke çeşitleri kaç gruba ayrılır?

1. Kapalı (ring ve gözlü) şebeke
   1. Ring (Halka) şebeke
   2. Ağ (Gözlü) şebeke
2. Açık (dal-budak, radyal) şebeke
3. Enterkonnekte şebeke

Dal-budak şebekelerin avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Avantajları:

• Arıza noktalarının bulunması kolaydır.
• Kuruluşu, işletmesi ve bakımı hem ucuz hem de kolaydır.
• Trafodan uzaklaştıkça iletken kesiti düşer ve kurulum maliyeti düşer.
• Kısa-devre gücü düşük olduğundan az sayıda kesici kullanmak yeterlidir.

Dezavantajları:

• Gerilim dengesizliği vardır ve trafodan uzaklaştıkça gerilim düşer.
• Hat üzerindeki arıza noktasından sonraki aboneler enerjisiz kalır.
• İşletme maliyeti düşüktür.
• Hatlardaki işletme verimi düşüktür.

İmal edildikleri malzemelere göre direkler kaç gruba ayrılır?

1. Demir direkler
2. Ağaç direkler
3. Betonarme direkler

Demir direklerin avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Avantajları:

• Sağlamdır.
• Onarımları kolaydır
• Ömürleri uzundur.
• Tepe kuvvetleri büyüktür.
• Parçalara ayrılabildiği için taşınması ve montajı kolaydır.

Dezavantajları:

• Bakımları pahalıdır
• Maliyeti yüksektir.
• Yalıtımı zordur.
• Havanın nem etkisine karşı korumak gerekir.

Ağaç direklerin avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Avantajları:
• Esnektir, her yöndeki kuvvetlere karşı aynı direnci gösterir. 
• Kaçak akımlara karşı daha güvenlidir. 
• Boya masrafı yoktur. 
• Ucuzdur. 
• Hafif olduklarından dolayı taşımaları ve dikilmeleri kolaydır. 
• Tekrar tekrar farklı yerlerde kullanılabilme özelliğine sahiptir. 
• Tırmanması kolaydır. Dezavantajları: 
• Yıldırım düşmesi halinde yanabilir. 
• Yüksek-gerilimlerde kullanılmaz. 
• Tepe kuvvetleri düşüktür. 
• Ömürleri kısadır. 
• Esnek olduklarından fleş (sarkma) değişebilir. 

Betonarme direklerin avantaj ve dezavantajları nelerdir?

Avantajları:

• Kimyasal etkilerden etkilenmez.
• Demir direklere oranla maliyetleri daha düşüktür.
• Hava şartlarından etkilenmez.
• Ucuz temel işçiliği gerektirir.
• Bakıma ihtiyaç göstermez.
• Değişik amaçlara göre dizayn (aydınlatma, taşıma... gibi)
• Tepe kuvvetleri büyüktür.
• Ömürleri uzundur.

Dezavantajları:

• Taşınmaları, montajı ve dikilmeleri zordur.
• Ağır ve kırılgandır.

Kuvvetli akım elektrik tesisatının bakım, işletme ve tesisine dair yönetmeliğin 93. Maddesinde belirtildiği gibi direkler, kullanım yerlerine göre kaç farklı şekilde sınıflandırılır?

1. Dağıtım (Ayırım (A)-Branşman (B)) direkleri: Ana hattın kollara ayrıldığı yerlerde kullanılan direklerdir. Üzerlerinde dağıtım için gerekli bağlama donanımları, kesiciler ve ayırıcılar bulunabilir.
2. Durdurucu direkler (D): Hava hattını belli bir yerde sabitlemek için kullanılan direklerdir. Görevleri; hem hat iletkenlerini taşımak hem de durdurucu bağ ile bunları tespit etmek olan doğrusal güzergâhtaki iletkenlerin gergin durması ve sarkmaması için kullanılan direklere durdurucu direkler denir. Enerji nakil hatlarında genellikle 7 adet taşıyıcı direkten sonra 1 adet durdurucu direk kullanılır. Direkler aracılığıyla taşınan hat iletkenlerinin hat boyunca belli aralıklarla sabit ve sağlam noktalara bağlanması gerekir. İki durdurucu direk arasında tel kopması, direk devrilmesi gibi hallerde diğer kısımlar etkilenmez. İletim hatlarında güzergâh boyunca belli aralıklarda normal taşıyıcı direklerden daha sağlam yapıda durdurucu direkler kullanılır ve iletkenler izolatörlere durdurucu bağ ile bağlanır.
3. Köşe durdurucu direkler (KD): Havai enerji nakil hatlarında iletkenleri taşımak amacıyla köşe noktalarda kullanılırlar. Hattın köşede durdurulma işlemi, doğrusal hat üzerindeki durdurucu direklerde yapılan durdurma işlemi ile tamamen aynıdır. Doğrusal yönde giden hattın yön değiştirip büyük sapma gösterdiği yerlerde kullanıldığı ve iletkenlerin izolatörlere durdurucu bağ ile bağlandığı direklerdir.
4. Taşıyıcı direkler (T): Düz bir havai hat boyunca sadece iletkenleri taşımak amacıyla kullanılan direklerdir. Bu direkler, hattın aynı doğrultuda olan kısımlarında iletkenleri taşımaya ve birer sabitleme noktası olarak hattı zeminden belirli bir uzaklıkta tutmaya yararlar. Kablolar, izolatörlere taşıyıcı bağ ile bağlanırlar. Taşıyıcı direklerde, direğin her iki yanındaki çekme kuvvetleri, hemen hemen birbirlerine eşit olduklarından direkler hat iletkenlerinin çekme kuvvetlerine maruz kalmazlar ve bu direklere sadece hat istikametine dik yöndeki rüzgâr kuvveti etki eder. Rüzgar kuvvetinin buradaki etkisi, direkler arasına çekilmiş olan hat iletkenlerine ve direklerin rüzgâra karşı duran yüzeyine olan etkidir. Taşıyıcı direklerde iletkenler, mesnet izolatörlerine bağ teli ile kayar şekilde bağlandıkları gibi, zincir izolatörlere bağsız olarak doğrudan da bağlanabilirler.
5. Köşe taşıyıcı direkler (KT): Havai enerji iletim hattının yön değiştirmesini gerektiren köşe noktalarda kullanılan taşıyıcı direklerdir. Köşe direklerinin tipleri, tepe kuvvetlerine bağlı olarak değişir. Genel olarak (A) veya kafes tipli direkler kullanılır. İletkenler izolatörlere taşıyıcı bağ ile bağlanırlar.
6. Nihayet (Son) direkler (N): Havai hattın başlangıç veya bitiş noktalarında kullanılan direk çeşididir. Nihayet direklerine bağlı iletkenlerin germe kuvveti sadece tek bir yönde etki eder. Bu direkler hat başlangıcı ve hat sonunda kullanıldıkları için üzerlerine etki eden tek yönlü çekme kuvvetine dayanıklı olmaları gerekir. Nihayet direklerinde iletkenler, mesnet izolatörlere durdurucu bağ ile, gergi zincir izolatörlere ise doğrudan bağlanırlar.
7. Geçit direkler (G): Havai hat boyunca yer alan karayolu, demiryolu, su yolu gibi yerleri geçmek amacıyla kullanılan özel yapıya sahip olan direklerdir.

OG hatlarındaki direklere, yatay ve düşey olmak üzere başlıca iki kuvvet etkisinin olduğu kabul edilir. Bu kuvvetleri nelerdir? Sıralayınız.

1. Yatay kuvvetler
   1. Rüzgar Kuvveti
   2. İletken Çekme (Germe) Kuvveti
   3. İletkene Etki Eden Ek Rüzgar Yükü
2. Düşey kuvvetler
   1. İletkene Etki Eden Ek-Buz Yükü
   2. İletken Ağırlığı 
   3. İzolatör Ağırlığı
   4. Direğin Kendi Ağırlığı
   5. Montör Ağırlığı

Herhangi bir gerilim düzeyinde kablo seçimi yaparken hangi şartlar dikkate alınmalıdır?

• Taşınacak gerilim ve akımın cinsi ve değeri
• Kablonun geçeceği ortamın en düşük ve en yüksek ısı değerleri
• Kablonun maliyeti
• Belirlenen amortisman ömrü
• Nötr iletkeninin toprağa döşenme şekli
• Belirlenen gerilim düşümü değeri
• Yol verme akım değerleri
• Enerji alınacak yer ve beslenecek yerin yapısı, şekli
• Yüke ait güç faktörü
• Kısa-devre akımlarının değerleri ve süreleri

Türk Standartlarına göre kablolar, işletme şartları ve kullanılış amacına göre kaç  farklı  gruba ayrılır?

1. B-kabloları (TS-916)
2. F-kabloları (TS-936)
3. Alvinal kablolar
   1. Alvinal-D kablosu
   2. Alvinal-K Kablosu
   3. Alvinal-Z kablosu
4. Y-Kabloları (TS-212)
5. N-kabloları (TS-833)
6. Alpek kablolar

Yapıldıkları malzeme çeşidine göre kaç çeşit izolatör vardır?

1. Porselen izolatörler
2. Cam izolatörler
3. Epoksi reçineli izolatörler

Kullanım amaçlarına göre izolatörler, kaç farklı gruba ayrılırlar?

1. Mesnet izolatörler
2. Zincir izolatörler
3. Geçit izolatörler

Zincir izolatörlerin tercih nedenlerini nelerdir?

• Hat geriliminin arttığı durumlarda zincirdeki eleman sayısı  arttırılarak kullanılabilir.
• Mesnet izolatörlere göre daha hafiftir.
• Zincir izolatörler daha ekonomiktir.
• Mukavemetleri ve mekanik dayanımları fazladır.

Parafudrlar ne amaç ile kullanılırlar?

Parafudrlar, enerji nakil hatlarını, jeneratör ve transformatörlerin yalıtkanlarını yıldırımın zararlı etkilerine karşı  korumak amacıyla kullanılan koruyucu devre elemanlarıdır.

Enerji iletim hatlarında meydana gelen aşırı  gerilimler genellikle hangi nedenlerden dolayı  ortaya çıkar?

• İletim hatlarındaki arızalar sonucunda.
• Yıldırımın hatta düşmesi sonucunda.
• Geçici olaylar sonucunda.
• İletim hattındaki açma-kapama işlemlerinde.

Genel olarak ayırıcılar kaç farklı bileşenden oluşurlar? Sıralayınız.

1. Hareketli kontaklar
2. Kilit
3. Mesnet izolatörleri
4. Şase
5. Mekanik Düzen
6. Sabit Kontaklar
7. Yaylar

Yap özelliklerine göre ayırıcılar kaç farklı gruba ayrılır?

1. Tek döner izolatörlü ayırıcı
2. Çift döner izolatörlü ayırıcı
3. Toprak ayırıcı
4. Dahili tip bıçaklı ayırıcı
5. Harici tip bıçaklı ayırıcı
6. Sigortalı ayırıcı
7. Çabuk açma-kapamalı (Otomatik) yük ayırıcı
8. Alttan sigorta ilaveli yük ayırıcı
9. Tek salt yaylı yük ayırıcı

Görevlerine göre ayırıcılar kaç gruba ayrılır?

1. Bara ayırıcı
2. Bara bölümleyici ayırıcı
3. Topraklama ayırıcı
4. Hat ayırıcı
5. By-pass ayırıcı
6. Transfer ayırıcı

Ayırıcılarda açma kapama işlemi hangi sırayla yapılmalıdır?

1. İlk olarak kesici açılarak hat enerjisi kesilir.
2. Kesicinin giriş ve çıkışındaki ayırıcılar açılır.
3. Devrede kesici yoksa, önce hat alıcılarının yükü devreden çıkarılır, sonra ayırıcı açılır.
4. Kapama işleminde ise bu işlemlerin tersi yapılır ve önce ayırıcılar kapatılır.
5. Daha sonra kesici kapatılarak hatta enerji verilir

Ayırıcı montajında dahili ve harici sistemlerin işlemler sırasını açıklayınız.

Harici Sistemlerde:

• Havai hat tarafından gelen hattın iletkenlerinin boyu, ayırıcının sabit kontağına denk gelecek şekilde uygun uzunlukta kesilir. Kesme işlemi yapılırken bölgenin kar, rüzgâr, yağmur gibi iklim şartları göz önünde bulundurulmalıdır. Ayırıcının sabit kontağına havai hat tarafından gelen iletkenler alüminyum/bakır klemens ile bağlanır.
• Ayırıcının hareketli kontak tarafında bakır bağlantı noktalı sigorta altlığı bulunur. Sigorta altlığı bağlantı noktaları bakır olduğu için, bu nokta ile trafo arasında bakır iletken ölçülerek kesildikten sonra klemenslere sıkıca tutturulur.
• Topraklama bağlantı noktası topraklama şeridi ile birleştirilir.

Dahili Sistemlerde:

• Dahili sistemlerdeki ayırıcı bağlantısı baralarla yapıldığı için ayırıcı yerine sabitlendikten sonra itinayla bükümleri yapıldıktan sonra kontaklarına baralar bağlanır.
• Her bir faz için, ana bara ile ayırıcı bağlantı noktalarının ölçüsü alınır. Alınan ölçülere göre kesilen baralar uygun şekilde büküldükten sonra üzerine bağlantı delikleri açılır.
• Her bir faza ait bara, ait olduğu ana baraya sırasıyla bağlanır.
• Kumanda sisteminin bağlantısı yapılır.

Türkiye'de elektrik enerjisinin yaygın kullanımı ne zaman başlamıştır?

Türkiye'de elektrik enerjisinin yaygın kullanımı 1913 yılında İstanbul Silahtarağa Santrali'nin devreye girmesi ile başlamıştır. SilahtarağaYedikule arasında 15 kV'luk enerji hattı kurulmuştur. Daha sonra 1929'da Trabzon'da 26 kV, 1940 yılında da 33 kV ile İvriz-Ereğli arasında enerji taşıma hatları devreye girmiştir.

Türkiye'de  ilk defa yüksek-gerilim taşıma hattı ne zaman ve nerede kurulmuştur?

Türkiye'de enterkonnekte sisteme geçiş 1945 yılından sonra başlamıştır. 1948 yılında devreye giren Çatalağzı Santrali'nde ilk defa yüksek-gerilim taşıma hattı kurulmuş ve elektrik enerjisi 66 kV olarak Ereğli-Çatalağzı arasında taşınmıştır. 

İletim şebekesi nedir?

Elektrik enerjisinin, üretilen yerden alınıp tüketim bölgelerine ulaştırılması için gerekli olan sistemlere iletim şebekesi denilir.

Hangi tür sistemlere dağıtım şebekeleri denir?

Elektrik enerjisinin bir tüketim bölgesi içerisinde alçaltıcı trafo merkezinden alınıp, tüketicilere ulaştırılması için gerekli olan sistemlere ise dağıtım şebekesi denir.

Enerji sistemlerindeki gerilim sınıfları kaç gruptan oluşur?

Enerji sistemlerindeki gerilim sınıfları aşağıdaki şekilde dört grup altında toplanır;
1. Alçak-gerilim şebekesi (AG): (0-1) kV arası gerilimler
2. Orta-gerilim şebekesi (OG): (1-35) kV arası gerilimler,
3. Yüksek-gerilim Sınıfı (YG): (35-154) kV arası gerilimler
4. Çok-yüksek-gerilim şebekesi (ÇYG): 154 kV'tan daha büyük gerilimler

Yeraltı kablosu ile oluşturulan şebekelerdeki işletme zorlukları nelerdir?

Yeraltı kablosu ile oluşturulan şebekelerde başlıca önemli işletme zorlukları şunlardır;
• Kablolardaki termal ısınma.
• Yeraltındaki arızalı kısmın bulunması ve onarılması esnasında karşılaşılan güçlükler.
• Yalıtkan malzeme kayıpları.
• Yeraltı kablosunun üretim maliyetinin yüksek olması.
• Kablonun yeraltına döşenmesi esnasındaki ek masraflar.

Yapılarına göre şebeke çeşitleri nelerdir?

Yapılarına göre şebeke çeşitleri üç ana grupta toplanır. Bunlar;

1. Kapalı (ring ve gözlü) şebeke: Bu şebekeler kapalı olarak tasarlanır ve oluşturulur. Ring şebeke ve gözlü şebeke olmak üzere iki kısımda incelenir.
a. Ring (Halka) şebeke: Birbirine paralel olarak bağlanan birden fazla besleme transformatörünün kullanıldığı kapalı şebeke tipine ring şebeke adı verilir. 
b. Ağ (Gözlü) şebeke: Beslemenin bir veya birden fazla yerden yapıldığı ve alıcıları gözlere ayırarak bir ağ şeklinde besleyen şebekelere ağ şebeke adı verilir. Şebekenin herhangi bir noktasında arıza olması durumunda sadece arızalı hatta bağlı aboneler enerjisiz kalır, diğerleri bu durumdan etkilenmezler.

2. Açık (dalbudak, radyal) şebeke: Beslemenin genellikle tek kaynaktan yapıldığı ve genelde nüfusun yoğun olmadığı köy, kasaba, şehir, sanayi merkezleri ve yerleşim birimlerinde kullanılan şebeke çeşitlerine açık (dalbudak, radyal) şebekeler denir. 

3. Enterkonnekte şebeke: Kesintisiz bir enerji sağlamak ve mevcut enerji ihtiyacını karşılamak için, elektrik santrallerini ve bütün şebekeleri birbirine bağlayan sistemlere enterkonnekte sistem denir

Dalbudak şebekelerin avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Avantajları:
• Arıza noktalarının bulunması kolaydır.
• Kuruluşu, işletmesi ve bakımı hem ucuz hem de kolaydır.
• Trafodan uzaklaştıkça iletken kesiti düşer ve kurulum maliyeti düşer.
• Kısa-devre gücü düşük olduğundan az sayıda kesici kullanmak yeterlidir.
Dezavantajları:
• Gerilim dengesizliği vardır ve trafodan uzaklaştıkça gerilim düşer.
• Hat üzerindeki arıza noktasından sonraki aboneler enerjisiz kalır.
• İşletme maliyeti düşüktür.
• Hatlardaki işletme verimi düşüktür.

Yapıldıkları malzemeye göre direkler kaça ayrılır?

İmal edildikleri malzemelere göre direkler üç ana grupta toplanırlar. Bunlar;
1. Demir direkler: Temel yapı elemanı demir olan bu direkler, enerji iletim ve dağıtımında en yaygın kullanılan direk çeşididir.

2. Ağaç direkler: Bu direkler, geniş yapraklı kestane ve meşe ağacının veya iğne yapraklı ağaçlardan olan ladin, ardıç, çam veya köknar ağaçlarının özel işlemlerden geçirilmesi ile üretilirler.

3. Betonarme direkler: Çimento, kum, su ve diğer katkı maddelerinin eklenmesiyle hazırlanan beton ile yüksek dayanımlı çelik tel ve çelik çubukların birarada kullanılmasıyla elde edilen direklerdir

Demir direklerin avantaj ve dezavantajları nelerdir?

Avantajları:
• Sağlamdır.
• Onarımları kolaydır
• Ömürleri uzundur.
• Tepe kuvvetleri büyüktür.
• Parçalara ayrılabildiği için taşınması ve montajı kolaydır.
Dezavantajları:
• Bakımları pahalıdır
• Maliyeti yüksektir.
• Yalıtımı zordur.
• Havanın nem etkisine karşı korumak gerekir.

Ağaç direklerin avantaj ve dezavantajları nelerdir?

Avantajları:
• Esnektir, her yöndeki kuvvetlere karşı aynı direnci gösterir.
• Kaçak akımlara karşı daha güvenlidir.
• Boya masrafı yoktur.
• Ucuzdur.
• Hafif olduklarından dolayı taşımaları ve dikilmeleri kolaydır.
• Tekrar tekrar farklı yerlerde kullanılabilme özelliğine sahiptir.
• Tırmanması kolaydır.
Dezavantajları:
• Yıldırım düşmesi halinde yanabilir.
• Yüksek-gerilimlerde kullanılmaz.
• Tepe kuvvetleri düşüktür.
• Ömürleri kısadır.
• Esnek olduklarından fleş (sarkma) değişebilir.

Direkler kullanım yerlerine göre kaça ayrılır?

kullanılım yerlerine göre yedi farklı şekilde sınıflandırılır. Bunlar;
1. Dağıtım (Ayırım (A)-Branşman (B)) direkleri: Ana hattın kollara ayrıldığı yerlerde kullanılan direklerdir. Üzerlerinde dağıtım için gerekli bağlama donanımları, kesiciler ve ayırıcılar bulunabilir.
2. Durdurucu direkler (D): Hava hattını belli bir yerde sabitlemek için kullanılan direklerdir.
3. Köşe durdurucu direkler (KD): Havai enerji nakil hatlarında iletkenleri taşımak amacıyla köşe noktalarda kullanılırlar. Hattın köşede durdurulma işlemi, doğrusal hat üzerindeki durdurucu direklerde yapılan durdurma işlemi ile tamamen aynıdır. Doğrusal yönde giden hattın yön değiştirip büyük sapma gösterdiği yerlerde kullanıldığı ve iletkenlerin izolatörlere durdurucu bağ ile bağlandığı direklerdir.
4. Taşıyıcı direkler (T): Düz bir havai hat boyunca sadece iletkenleri taşımak amacıyla kullanılan direklerdir. Bu direkler, hattın aynı doğrultuda olan kısımlarında iletkenleri taşımaya ve birer sabitleme noktası olarak hattı zeminden belirli bir uzaklıkta tutmaya yararlar.
5. Köşe taşıyıcı direkler (KT): Havai enerji iletim hattının yön değiştirmesini gerektiren köşe noktalarda kullanılan taşıyıcı direklerdir. Köşe direklerinin tipleri, tepe kuvvetlerine bağlı olarak değişir.
6. Nihayet (Son) direkler (N): Havai hattın başlangıç veya bitiş noktalarında kullanılan direk çeşididir. Nihayet direklerine bağlı iletkenlerin germe kuvveti sadece tek bir yönde etki eder.
7. Geçit direkler (G): Havai hat boyunca yer alan karayolu, demiryolu, su yolu gibi yerleri geçmek amacıyla kullanılan özel yapıya sahip olan direklerdir.

OG hatlarındaki direklere, yatay ve düşey etki eden kuvvetler nelerdir?

1. Yatay kuvvetler
• Rüzgâr Kuvveti
• İletken Çekme (Germe) Kuvveti
• İletkene Etki Eden Ek Rüzgar Yükü

2. Düşey kuvvetler
• İletkene Etki Eden Ek-Buz Yükü
• İletken Ağırlığı
• İzolatör Ağırlığı
• Direğin Kendi Ağırlığı
• Montör Ağırlığı

Herhangi bir gerilim düzeyinde kablo seçimi yaparken hangi şartlar göz önünde bulundurulmalıdır?

Herhangi bir gerilim düzeyinde kablo seçimi yaparken aşağıdaki şartların önemle dikkate alınması gerekir:
• Taşınacak gerilim ve akımın cinsi ve değeri
• Kablonun geçeceği ortamın en düşük ve en yüksek ısı değerleri
• Kablonun maliyeti
• Belirlenen amortisman ömrü
• Nötr iletkeninin toprağa döşenme şekli
• Belirlenen gerilim düşümü değeri
• Yol verme akım değerleri
• Enerji alınacak yer ve beslenecek yerin yapısı, şekli
• Yüke ait güç faktörü
• Kısa-devre akımlarının değerleri ve süreleri

Kablolar kaça ayrılır?

Türk Standartlarına göre kablolar, işletme şartları ve kullanılış amacına göre altı farklı gruba ayrılır;
1. B-kabloları (TS-916): bu gruptaki kablolar, dış kısmı termoplastikten üretilmiş ve hareketli tesislerde kullanılan ağır işletme koşullarına uygun olarak imal edilen kablolardır. 
2. F-kabloları (TS-936): F-Kabloları, normal ve hafif işletme koşullarına uygun, hareketli tesislerde kullanma imkanı sağlayan kablolardır. 
3. Alvinal kablolar: Alüminyum, diğer malzemelerle karşılaştırıldığında; daha ucuz olması, doğada bol miktarda bulunması, daha kolay elde edilmesi, ucuzluğunun yanı sıra hafif oluşu gibi birçok üstünlüğünden dolayı, iletim hatlarında en çok tercih edilen malzemelerin başında gelmektedir. Damar sayısı ve kullanım amacına göre alvinal kablolar başlıca; Alvinal-D, Alvinal-K ve Alvinal-Z olmak üzere 3 ayrı çeşit olarak üretilirler.

4. Y-Kabloları (TS-212): Y-Kabloları, sabit tesislerde ve ağır işletme şartlarında kullanılan dayanıklı kablolardır. Bu kablolar, enerji kabloları ile sinyal ve kumanda kabloları olmak üzere başlıca iki gruba ayrılır.

5. N-kabloları (TS-833): N-Kabloları, sabit olan elektrik tesislerinde, normal ve hafif işletme şartlarında kullanılan kablolardır.

6. Alpek kablolar: Alpek kablolar, askı telli, plastik yalıtkanlı alüminyum kablolardır. Enerji iletim tesislerinde kullanılan kablolar, teknik ve ekonomik nedenlerle sürekli gelişim ve değişim içindedir.

Kullanım amaçlarına göre izolatörler kaça ayrılırlar?

1. Mesnet izolatörler: Enerji hatlarının ve baraların, kesinlikle temas edilmemesi gereken elektriksel kısımlarından yalıtımını sağlayan izolatörlerdir.

2. Zincir izolatörler: Aynı tip malzemelerden yapılmış izolatörlerin birbirine eklenmesi sonucu oluşan izolatörlere zincir izolatörler denir.

3. Geçit izolatörler: Kesicilerde, kondansatörlerde, transformatörlerde ve diğer işletme araçlarının gerilim bağlantısında kullanılırlar.

Parafudrlar, ne için kullanılırlar?

Parafudrlar, enerji nakil hatlarını, jeneratör ve transformatörlerin yalıtkanlarını yıldırımın zararlı etkilerine karşı korumak amacıyla kullanılan koruyucu devre elemanlarıdır.

Kumanda şekillerine göre ayırıcılar kaça ayrılır?

Kumanda şekillerine göre ise ayırıcılar dört bölümde incelenebilir;
1. Elektrik motoru ile kumandalı ayırıcı: Ayırıcıda açma-kapama işlemini yapan düzeneğin hareketi, bir DC veya AC motor yardımıyla gerçekleştirilir.

2. Mekanik kumandalı ayırıcı: Açma-kapama işlemi, 30 mm çapında ve 3 m boyundaki
galvanizli çelik malzemeden yapılmış, elle kumanda edilen bir cihaz yardımıyla gerçekleştirilir.
3. Elle kumandalı ayırıcı: Emniyet mesafesi yeterli olan bazı ayırıcı türlerinde açma-kapama işlemini gerçekleştiren mekanik kol, ıstanka adı verilen ucu kancalı, fiber malzemeden yapılan, uzun sopa şeklindeki alet yardımı ile manuel olarak el ile kumanda edilir.
4. Basınçlı hava ile kumandalı ayırıcı: Açma-kapama işlemini gerçekleştiren mekanik düzenek, hava basıncıyla çalışan pnömatik bir sistemle kontrol edilir. Pnömatik sistemin düz çalışmasıyla ayırıcı kapanır, ters çalışmasıyla ise ayırıcı açılır.

Çalışma mekanizmalarına göre kesiciler kaça ayrılır?

Genel olarak kesiciler, çalışma mekanizmalarına göre dört ana gruba ayrılır;
1. Elektromanyetik bobinli mekanizma: Kesicinin hareketli kontağı, mil çubuk ve demir çekirdekli bobinler tarafından hareket ettirilir. Demir çekirdekli bobin enerjilendiği zaman mil çubuk, bobindeki manyetik alan tarafından oluşturulan kuvvete bağlı olarak aşağı-yukarı hareket eder ve açma-kapama işlemi gerçekleştirilir.
2. Elle kurmalı yaylı mekanizma: Kesici kontaklarının kol gücüyle manuel olarak açılıp kapatıldığı düzenektir. Ancak, kesicilerde açma-kapama işlemi süratli yapılması gerektiğinden, ilaveten bu işlemi hızlandırması için yay kullanılır. 
3. Basınçlı havalı mekanizma: Bu mekanizmalarda kesici kontaklarının açılıp kapanmasını sağlayan etki, kompresörden elde edilen hava kuvvetinden elde edilir. Bu mekanizma çeşidi genelde büyük güçlerin kumandasında kullanılır. 
4. Motorla sürülen yaylı mekanizma: Açma-kapama işleminin, 75 W gibi küçük güçlü, DC veya AC akımla çalışan motorlarla gerçekleştirildiği düzeneklerdir. Büyük güçlerin kumandasında kullanılır.