Elektromekanik Kumanda Sistemleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kumanda devre elemanları ne için kullanılır?

Elektrik makinalarının ve elektrikli cihazların çalıştırılmalarında kullanılan elemanlara, kumanda devre elemanları denir.

Butonlar yapılarına göre hangi gruplara ayrılırlar?

Butonlar, yapılarına göre
• Ani temaslı buton
• Kalıcı buton
olmak üzere iki kısma ayrılır.

Butonlar çalışma şekillerine göre hangi gruplara ayrılırlar?

Butonlar çalışma şekillerine göre üç kısımda incelenebilirler:
• Başlatma butonu
• Durdurma butonu
• Çift yollu buton ve ortak uçlu buton

Biri normalde kapalı, diğeri normalde açık iki adet kontağı olan buton hangisidir?

Çift Yollu Butonlar

Anahtarlar hangi tipte butonlardır?

En çok kullanılan kumanda elemanlarından olan anahtarlar, kalıcı tipte butonlardır.

Sınır anahtarı hangi durumlarda kullanılır?

Hareketli sistemlerde konum algılama işleminde kullanılan anahtarlara, sınır anahtarı denir.

Sınır anahtarları yapılarına göre hangi gruplara ayrılırlar?

Yapılarına göre sınır anahtarları
• Mekanik sınır anahtarları
• Manyetik sınır anahtarları
olmak üzere iki kısma ayrılırlar.

Mekanik sınır anahtarlarının çeşitleri nelerdir?

Mekanik sınır anahtarları makaralı ve pimli olmak üzere iki çeşittir.

Manyetik sınır anahtarları hangi kısımlardan oluşur? Kısımlarını açıklayınız.

Manyetik sınır anahtarı, sabit mıknatıs ve kontak bloğu olmak üzere iki kısımdan oluşur. Sabit mıknatıs aygıtın hareketli kısmına, kontak bloğu ise aygıtın sabit kısmına bağlanır. Kontak bloğundaki parçalardan biri, manyetik maddeden (mıknatıs tarafından çekilebilen madde) yapılır.

Yapılarına göre sınır anahtarları hangi tiplerde olabilir? Açıklayınız.

Yapılarına göre sınır anahtarları ani temaslı ve kalıcı tipte olabilir. Ani temaslı sınır anahtarlarında, sınır anahtarının kontaklarının konum değiştirmesine neden olan etki ortadan kalktığında kontaklar normal konumuna döner. Kalıcı tip sınır anahtarlarında ise, sınır anahtarının kontaklarının konum değiştirmesine neden olan etki ortadan kalksa bile kontaklar aynı konumda kalır. Ancak, ters yöndeki başka bir etki, kalıcı tip sınır anahtarlarının kontaklarının normal konumuna dönmesini sağlayabilir.

Röle nedir? Hangi kısımlardan oluşur?

Küçük güçteki elektromanyetik anahtarlara, röle denir. Röleler elektromıknatıs, palet ve kontaklar olmak üzere üç kısımdan oluşur.

Rölenin doğru ve alternatif akımda kullanılma şekillerini açıklayınız.

Röle bobinleri hem doğru hem de alternatif akımda çalışabilir. Röle doğru akımda kullanılacaksa, demir nüve tek parçadan yapılır. Bu rölelerde, artık mıknatisiyet nedeniyle, paletin nüveye yapışık kalmasını önlemek için nüvenin palete bakan kısmına plastik pullar konur. Röle alternatif akımda kullanılacaksa, rölenin demir nüvesi silisli sac paketinden yapılır. Ayrıca, alternatif akımın yön ve değer değişimlerinden paletin etkilenerek titreşim yapmasını önlemek için, nüvenin ön yüzüne açılan oluklara bakır halkalar yerleştirilir.

Zaman rölesi nedir?

Röle bobini enerjilendikten veya röle bobininin enerjisi kesildikten belirli bir süre sonra kontakları konum değiştiren rölelere, zaman rölesi denir.

Zaman röleleri çalışma şekillerine göre hangi gruplara ayrılırlar?

Zaman röleleri, çalışma şekillerine göre
• Çekmede Gecikmeli Tip (Düz) Zaman Rölesi
• Düşmede Gecikmeli Tip (Ters) Zaman Rölesi
olmak üzere iki ana grupta incelenebilir.

Çekmede gecikmeli tip (düz) zaman rölesi nasıl çalışır?

Bobine gerilim uygulanmaya başladığı anda zaman sayımı başlar ve belirlenen süre sonunda röle kontağı konum değiştirir, açık olan kontak kapanır, kapalı olan kontak açılır. Gerilim kesildiğinde röle kontağı ani olarak normal konumuna döner.

Düşmede gecikmeli tip (ters) zaman rölesi nasıl çalışır?

Bobine gerilim uygulanmaya başladığı anda röle kontağı ani olarak konum değiştirir ve bobin enerjili kaldığı sürece kontak bu konumunu korur. Bobine uygulanan gerilim kesildikten sonra zaman sayımı başlar ve belirlenen süre sonunda röle kontağı normal konumuna döner.

İç yapılarına göre farklı zaman röleleri nelerdir?

İç yapılarına göre farklı zaman röleleri:
• Pistonlu Zaman Rölesi
• Motorlu Zaman Rölesi
• Doğru Akım Zaman Rölesi
• Termik Zaman Rölesi
• Termistörlü Zaman Rölesi

Termostat nedir? Kullanım alanları nelerdir?

Katı, sıvı ve gazların sıcaklık derecelerinin sabit tutulması amacıyla kullanılan kumanda elemanlarına, termostat denir. Termostatlar, ısıtma veya soğutma sitemlerinde kullanılırlar. Örneğin, termostatlar binalarda, su ısıtmalarda, fırınlarda, elektrik ütülerinde, otomobil radyatörlerinde ve önceden belirlenen sabit sıcaklığın gerekli olduğu cihazlarda kullanılır.

Yapılarına göre termostatlar nelerdir?

Termostatlar, yapılarına göre üç kısımda incelenebilirler:
• Düz bimetal ve metal kontaklı termostatlar
• Körüklü termostatlar
• Sarmal bimetal ve civa tüplü kontaklı termostatlar

Paket (Pako) şalter nedir? Yapısal özellikleri nelerdir?

Bir eksen etrafında dönebilen bir mil üzerine art arda dizilmiş dilimlerden oluşan çok konumlu anahtarlara paket şalter denir. Paket şalterin her bir dilimi sabit ve hareketli parçalar olmak üzere iki kısımdan oluşur. Sabit parça üzerine kontaklar yerleştirilir. Her bir dilimde iki, üç, veya dört adet kontak bulunabilir. İstenilen kontak sayısını elde etmek için uygun sayıda dilim art arda dizilir. Böylece, paket şalterlere istenildiği kadar kontak konulabilir. Bir eksen etrafında dönebilen hareketli parça ise, eksantrik olarak yapılır. Bu eksantrik parça üzerindeki girinti ve çıkıntılar, kontakların açılıp kapanmalarını sağlarlar. Paket şalterin kumandası, üzerinde bulunan kolun çevrilmesiyle yapılır. Dönen eksantrik parça üzerinde bulunan çıkıntıların karşısındaki kontaklar açık, girintilerin karşısındaki kontaklar ise kapalıdır.