Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları 2 Dersi 8. Ünite Özet

Araç İşlevleri

MapInfo Professional’da Araçlar > Araç Yöneticisi altında bulunan araçlar ile birçok işlem daha pratik ve kısa zamanda gerçekleştirilmektedir. Aynı zamanda menü seçenekleri ile yapılamayan bazı işlemler de yine bu araçlar ile yapılmaktadır.

Program Yöneticisi penceresi incelenecek olunursa:

1.Grup: Araçlar listesinde MapInfo Professional’da kullanılan araçlar bulunmaktadır. Araçlar listesinden açılmak istenen araç seçilip Çalışıyor ya da Otomatik Yükle seçenekleri işaretlenerek MapInfo Professional’a eklenir. Eklenen araç ya Araçlar menüsüne ya da araç butonu olarak Tools araç çubuğuna eklenir.

2.Grup: Tanım ile seçilen aracın tanım bilgisine ulaşılır.

3.Grup: Bu grupta bulunan butonlar ile dışarıdan .mbx dosyası olan yeni araç yüklenebilir, var olan araç ile ilgili düzenleme yapılabilir ve araç listesinden araç kaldırılabilir. Program Ekle butonuna tıklanarak yeni araç eklenir. Araç Ekle penceresinde bulunan Etiket kısmında eklenecek aracın adı girilir. Yeri kısmındaki sağ taraftaki buton ile eklenecek dosyanın .mbx dosyası tanıtılır. Tanım kısmında ise eklenecek araç ile ilgili açıklama bilgisi girilir. İlgili kısımlar doldurulduktan sonra araç, Araçlar listesine eklenir.

Autolabeler, MapInfo Professional’da harita penceresinde görünen katmana ait obje etiketlerini yazı objesine dönüştürür.

Araçlar menüsüne eklenen AutoLabels menü seçeneği beraberinde Draw Labels’a tıklanır. Draw AutoLabels penceresinde bulunan Label Layer kısımından etiketi yazı objesi olan katman seçilir. Eğer üst üste ve tekrarlı etiketler var ise Allow overlapping labels ve Allow duplicate labels seçenekleri işaretlenir. Tamam butonuna tıklanarak obje etiketleri yazı objesine dönüştürülür.

Katmana ait etiketler yazı objesine dönüştürülürken Kozmetik Katman kullanılır.

Araçlar > AutoLabels menü seçeneğinde bulunan About AutoLabels seçeneğine tıklandığında aracın kullanımı ile ilgili açıklama penceresi açılır.

Concentric Ring Buer aracı MapInfo Professional’da katman objesine bir ya da birden fazla kapalı kullanıcı tarafından belirlenen mesafelerde daire/ler yani tampon/lar oluşturur. Araçlar> Concentric Ring Buffers > Create Concentric Ring Buffer menü seçeneğine tıklanır.

Concentric Ring Buffers penceresi incelenecek olunursa;

• 1. Grupta bulunan Radius kutusuna, oluşturulacak dairenin yarıçap değeri girilerek Add Ring butonuna tıklanır. Modify Ring butonu ile eklenen yarıçap değeri seçilerek düzeltilebilir.
• 2. Grupta yer alan Units açılır listesi ile oluşturulacak dairenin yarıçap birimi belirlenir. Use these styles seçeneği seçilerek, Dolgu ve Çizgi Stili butonları yardımıyla oluşturulacak dairenin stili belirlenir. ?
• 3. Grupta yer alan Table name ile oluşturulacak dairelerin kaydedileceği dosyanın adı belirlenir. Path butonu ile de kaydedilecek dosyanın yeri belirlenir.

Concentric Ring Buffer ile oluşturulmuş tamponlar MapInfo .tab dosyası olarak kaydedildiği için veri sayfası da oluşmaktadır.

Coordinate Extractor aracı ile MapInfo Professional’da harita objelerin koordinat bilgileri veri sayfasına aktarılır. Bu işlem tablonun var olan projeksiyon sistemine bağlı kalarak yapıldığı gibi, istenilirse araç ile anlık farklı bir projeksiyon sistemi seçilerek o projeksiyon sistemi koordinat değerleri veri sayfasına yazdırılır. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir.

Coordinate Extractor penceresi incelenecek olunursa:

• 1. Grup’ta bulunan Table name açılır listesinden koordinat yazdırılacak tablo seçilir.
• 2. Grup’ta bulunan X column ve Y column açılır listesinden X ve Y koordinat değerlerinin yazdırılacağı kolonlar seçilir.
• 3. Grup’ta bulunan Use Table’s Native Projection seçeneği ile tabloya ait olan projeksiyon sistemi, koordinat değerleri veri sayfasına yazdırılır.
• 4. Grup’ta bulunan kısımda ise koordinat değerlerinin yazdırılacağı projeksiyon sistem bilgisine ulaşılır.
• 5. Grup’ta yer alan Browse Results onay kutusu işaretlendiğinde OK butonuna basılmasıyla birlikte tablonun veri sayfası penceresi açılır.

CoordSys Bounds Manager aracı ile MapInfo Professional’da haritalanan MapInfo.tab dosyalarının koordinat sistemi sınırlarının düzenlemesi sağlanır. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor işaretlenmelidir. Araçlar > CoordSys Bounds Manager > Check and set table coordinate system bounds menü seçeneği ile ilgili işlem yapılır.

Create Line By Length aracı ile MapInfo Professional’da Kozmetik Katman kullanılarak istenilen değerde uzunluk ve açıda çizgiler çizilir. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir.

DBMS (Veri Tabanı Yönetim Sistemi), veritabanının ve kayıtlarının oluşturulması, güncellenmesi, ilişkilerin yönetilmesini sağlayan sistemdir. DMS Catalog aracı ile MapInfo Professional’da Remote Database tablosunda, MapInfo .tab dosyasına koordinat bilgisi aktarılması için, DBA’nın bir MapInfo MapCatalog tablosu oluşturması sağlanır. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir. Araçlar > DBMS Catalog > DBMS Catalog menü seçeneği ile ilgili işlem yapılır.

DBMS Count Rows in Table aracı ile MapInfo Professional’da bir tablonun MapCatalog girişini doğru sayıda satıra günceller. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir. Araçlar > DBMS Catalog > DBMS Catalog menü seçeneği ile ilgili işlem yapılır.

Degree Converter aracı ile MapInfo Professional’da veri sayfasında hâlihazırda bulunan koordinat değerleri DereceDakika-Saniye (DMS) ise Ondalıklı Derece’ye (DD), Ondalıklı Derece koordinat değerlerinde ise DereceDakika-Saniye’ye, verisyafasına yazarak çevirmektedir. Degree Conventer aracı ile bu çevirme işlemini anlık da yapılabilmektedir. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir.

Convert Decimal Degrees DMS penceresi incelenecek olunursa: Table açılır listesinden derece dönüştürme yapılacak tablo seçilir. Get Decimal Degre value from colum açılır listesinden veri sayfasında ondalıklı derece olarak bulunan koordinat değerleri ile ilgili kolon seçilir. Store results In açılır listesinden ise koordinat değerlerin çevrileceği kolon seçilir.

Result Seperator kısmında bulunan tanımlama kutusunda ise DMS cinsinde bulunan koordinat değerlerine ait ayırıcı karakteri tanımlanır. Browse Results onay kutusu işaretlenip Tamam butonu tıklandığında tablonun veri sayfası açılır. Decimal Seconds onay kutusu işaretlendiğinde ise ondalıklı saniye gösterilir.

Convert Decimal Degrees to DMS penceresini kullanırken hem X koordinat değerleri hem de Y koordinat değerlerinin derece dönüştürmesi için işlem iki defa yapılmalıdır. Convert DMS to Decimal Degrees penceresi incelenecek olunursa: Table açılır listesinden derece dönüştürme yapılacak tablo seçilir. Get Deg,Min,Sec value from Degree value açılır listesinden veri sayfasında derece-dakikasaniye olarak bulunan koordinat değerleri ile ilgili kolon seçilir. DMS separator kutusunda ise derecedakika-saniye olan koordinat değerlerinin ayırıcı karakteri tanımlanır. Store results In açılır listesinden ise koordinat değerlerin çevrileceği kolon seçilir.

Delete Duplicates aracı ile MapInfo Professional’da bir tablo içerisinde birbiriyle aynı verilere sahip olan çift kayıtlar silinerek yeni bir MapInfo.tab dosyası oluşturulabilir. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir.

Disperse Points aracı ile MapInfo Professional’da bir tabloda birbirinin üstünde bulunan noktalar sistematik ya da değişken olarak nokta etrafına dağıtır. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir.

Açılan pencereden tablo seçilir. Tamam butonuna tıklanır. Yeni gelen pencerede Continue tıklanarak işleme devam edilir. Method to Disperse penceresi açılır. Pencere ile nokta dağıtımı için metod seçilir.

Penceredeki method seçenekleri ise iki gruba ayrılır. Bu metodlar sistematik ve rastgeledir. Sırasıyla method seçenekleri incelenirse; Sistematik, yön seçenekleri: Noktalar yön seçenekleri doğrultusunda dağıtılır. Sistematik, saat yönü: Noktalar saat yönü doğrultusunda dağıtılır. Rastgele: Noktalar rastgele dağıtılır. Rasgele, çizgi doğrultusunda: Noktalar belirli bir çizgi etrafında rastgele dağıtılır.

Distance Calculator aracı ile MapInfo Pofessional’da bir tablo içerisinde bulunan objelerin birbiriyle arasındaki en yakın – en uzak mesafe ölçülür. Bu işlem tabloda bulunantüm objeler ile diğer tablodaki tüm objeler arasındaki mesafeyi de ölçer. Ölçülen mesafeler ekranda görüntülenir, istenirse sonuçlar MapInfo .tab dosyası olarak kaydedilir. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir.

Distance Analysis penceresi incelenecek olunursa:

• 1. Grup’ta yer alan ilk seçenek ile harita penceresi seçilir ve diyalogda görüntülenir. Layer Control butonu ile istenilirse Katman Kontrol penceresi açılır.
• 2. Grup’ta bulunan butonlar ile seçim araçları, yaklaşım araçları, kaydır ve yakala butonları ile diyalogda mesafe ölçümü yapılmak istenen objeler seçilir.
• 3. Grup’ta yer alan açılır listeler ile birden farklı tablolar arasında ölçüm yapılacaksa sırasıyla tablo ve kolon seçimleri yapılır.
• 4. Grup’ta bulunan kısımda ise mesafe ölçüm sonuçları görüntülenir.
• 5. Grup’ta bulunan kısımda ise mesafe ölçüm birimi seçilir ve numaralandırma yapılır.

EasyLoader aracı ile MapInfo Professional’da MapInfo.tab dosyaları remote database’lere yüklenir. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir. Araçlar > EasyLoder > EasyLoader menü seçeneği ile işlem yapılır.

Google Earth Connection Utility ile MapInfo Professional’da harita objeleri vektör olarak, ya da seçim işlemi yapılmadan harita penceresi resim olarak Google Earth üzerine KML dosyası ya da resim dosyası olarak dışarıya aktarılır. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir.

Pencere incelenecek olursa:

1. 1. Grup’ta .kml olarak kaydedilecek dosya dizin ayarı, kaydedilecek dosya adı ayarları ile export işlemi sırasında kaç objenin dışarıya aktarıldığı bilgisine ulaşılır.
2. 2. Grup’ta .kml olarak gönderilecek objelerin etiketleme ayarları yapılır. İlk seçenek ile her objeye sabit bir etiket verilir ikinci seçenek ile de her objenin veri sayfasında bulunan belli bir kolondaki bilgiler etiketleme olarak belirlenebilir.
3. 3. Grup’ta ilk seçenek ile obje Google Earth’e iki boyutlu olarak, ikinci seçenek ile objeler istenen sabit yükseklikte, üçüncü seçenek ile de objelerin veri sayfasında bulunan yükseklik verisi var ise her objenin kendisine ait yükseklik değeriyle aktarılabilir.

Grid Maker aracı ile MapInfo Professional’da Harita üzerine enlem/boylam hatlarından oluşan bir pafta gridi oluşturulur. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir.

Object Types kısmında oluşturtulacak gridin çizgi mi yoksa alan mı olacağı belirlenir. Objects Styles ile seçilen grid obje tipine göre stil ayarları yapılır. Extents kısmında ise grid için oluşturulacak kuzey, güney, doğu ve batı çizgilerinin hangi aralıklarla çizileceği ayarı yapılabilir. New Table ile oluşacak grid MapInfo .tab dosyası olarak kaydedilir.

Grid Tools aracı ile MapInfo Professional’da noktalar içeren bir tablodan MapInfo’ya ait bir grid dosyası oluşturulur ve herhangi bir formattaki gridler MapInfo’nun okuyabileceği MapInfo grid formatına (.mig) dönüştürülür.

HTML Image Map aracı ile web sayfası için üzerine tıklanan objenin bilgisini veren bir resim oluşturulur. MapInfo Professional’da Harita Penceresi’nde, web sayfasında kullanmak üzere bir HTML imaj haritası oluşturulur. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir. Araçlar > HTML Image Map > HTML Image Map menü seçeneği ile ilgili işlem yapılır.

Bir katmanın otomatik etiketlerini ya da etiket aracı ile oluşturulmuş etiketleri yazı objelerine dönüştürmek için Labels kullanılır.

Layout Template ile farklı çıktı şablon ihtiyaçları karşılanabilir. Sık kullanılan bir harita penceresi, veri sayfası penceresi ve lejantı bir arada tek bir düzende tutmak için çıktı şablonu oluşturup daha sonra da aynı işlemi yapmaya gerek kalmadan kullanabilirsiniz. Aracı kullanmak için Araçlar > Araç Yöneticisi’nden Layout Template Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir ve Tamam butonuna tıklanır. Oluşturulan bir çıktı şablonu düzenlenmek isteniyorsa Layout Templates > Edit Template seçeneği kullanılır.

MapInfo yapmış olduğu tematik haritaların lejantını ayrı pencerelerde tutar. Tematik lejant harita üzerine eklenmek isteniyorsa Legend Manager aracı kullanılır.

Line Snap aracı bir çizginin diğer bir çizgiyle kesiştiği noktaya kadar çizginin uzatılmasını ya da kesilmesini sağlar.

Haritalama Sihirbazı, 4 adımda kolayca verilerin açılmasını, harita oluşturulmasını, geocode, tematik, grafik gibi analizlerin yapılmasını ve sonucun çıktı harita olarak paylaşılmasını sağlar. Aracı kullanmak için Araçlar > Araç Yöneticisinden Mapping Wizard Tool Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir ve Tamam butonuna tıklanır.

MapX Geoset’in MapInfo Harita Penceresi’nde okunabilmesini ve MapInfo Harita Penceresi’nin içeriği ile bir MapX Geoset yazılabilmesini sağlar. Aracı kullanmak için Araçlar > Araç Yöneticisi’nden MapX Geoset Utility Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir ve Tamam butonuna tıklanır.

Named Views aracı harita penceresinin o anda ekrandaki görünümünün, mesafesinin ve merkez koordinatlarının isimlendirilerek kaydedilmesini sağlar. Daha sonra aynı görünü- me sol tarafa sabitlenen pencere içerisinden ulaşılabilir. Aracı kullanmak için Araçlar > Araç Yöneticisi’nden Named Views Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir ve Tamam butonuna tıklanır.

Çıktı Penceresine farklı stillerde kuzey işareti eklemek için kullanılan araçtır. Araç aktif hâle getirildikten sonra açılan pencerede kuzey okunun stili ve pencere içerisinde nereye konumlandırılmak istendiği seçilebilir. Tools araç çubuğuna eklenen North Arrow butonu ile de çıktı penceresi üzerinde bir dikdörtgen şekil çizerek içerisinde kuzey oku eklenmesi sağlanabilir.

Overview aracı harita penceresindeki zoom seviyesi ve görünüme göre yeni bir harita penceresi açarak tüm katman içerisinde hangi alanın/bölgenin o anda ekranda görüntülendiğini kırmızı bir çerçeve yardımı ile gösterir. Aracı kullanmak için Araçlar > Araç Yöneticisi> Overview Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir ve Tamam butonuna tıklanır.

Proportional Overlap ile iki farklı tablonun kolonlarını güncellemek mümkündür. Öncelikle güncellenecek tablo ve kolon seçilir. Yeni bilgilerin yazdırılacağı yeni bir kolon açılır. Bu kolona yazdırılmak istenen bilginin hangi tablonun hangi kolonundan alınacağı da aynı diyalog içerisinden seçilir. Calculate açılır listesinden toplam veya ortalama seçenekleri kullanılabilir.

Register Vector Utility bir vektör datanın üzerine kontrol noktaları eklemek ve bir harita penceresine referans noktaları koyarak onların bir Aine dönüşümü ile gerçek yerlerine ulaşması için kullanılır. Aracı kullanmak için Araçlar > Araç Yöneticisi> Register Vector Utility Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir ve Tamam butonuna tıklanır.

Bir katmanda yer alan bütün etiketleri belli bir açıda aynı anda döndürmek için Rotate Label aracı kullanılır.

Aktif Harita Penceresi’nin içeriğinin istenen derecede döndürülmesini sağlar. Aracı kullanmak için Araçlar > Araç Yöneticisi> Rotate Map Window Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir ve Tamam butonuna tıklanır.

Bir harita katmanında yer alan bütün sembollerin aynı anda döndürülmesini sağlar. Aracı kullanmak için Araçlar > Araç Yöneticisi> Rotate Symbols Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir ve Tamam butonuna tıklanır.

Scale Bar haritalara ve çıktı pencerelerine ölçek yerleştirmek için kullanılır. Aracı kullanmak için Araç Yöneticisi’nden Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir.

Seamless Table Manager Birden fazla tabloyu tek bir isimde toplar. Böylece tabloları tek tek açmak yerine tek bir seferde açmayı ve haritada tek bir katman yapmayı sağlar. Bu özellik genelde haritalarımızın arka planında bir vektör veya raster görüntülenmek istendiğinde kullanılır. Aracı kullanmak için Araçlar> Araç Yöneticisi> Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir.

Search and Replace aracı arama ve değiştirme yapmak amacı ile kullanılır. Aracı kullanmak için Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir.

Send to MapX Mobile mobil bir cihazın üzerinde görüntülemek için kullanıcı tarafından belirlenen bir Harita Penceresi’nin arka plan verisinin alt kümesini oluşturan özel bir MapX geoset ve onunla ilişkili .tab dosyası yazar. Aracı kullanmak için Araçlar Araç Yöneticisi’nden Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir.

Set the Minimum Bounding Rectangle Utility ODBC canlı bağlantılı tablolar için “En Az Sınırlayan Dikdörtgen” oluşturmanızı sağlar. Aracı kullanmak için Araçlar Araç Yöneticisi’nden Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir.

Shields aracı, yazı objelerinin etrafına dekoratif çerçeveler çizer. Aracı kullanmak için Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir.

Spatialize SQL Server Table mevcut bir SQLServer veritabanı tablosunun mekansal veriye sahip olmasını sağlar. Aracı kullanmak için Araçlar Araç Yöneticisinden Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir.

Symbol Maker aracı MapInfo Professional’da nokta objeleri için yeni objeler oluşturur, düzenler ve siler. Yeni oluşturulan semboller MapInfo Professional sembol setinin içerisinde yerini alır. Aracın kullanılması için Araçlar > Program Yöneticisi> Çalışıyor işaretlenmelidir.

Synchronize Windows ekrana birden fazla harita penceresi açıldığında bir harita penceresinde yapılan kaydırma, yaklaştırma ve uzaklaştırmaların diğer tüm harita pencerelerine otomatik olarak uygulanmasını sağlar. Aracı kullanmak için Araçlar Araç Yöneticisinden Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir.

Table Manager aracı tablo metadatası da dahil olmak üzere açık olan bütün tablolar hakkında bilgi getirir. Aracı kullanmak için Araçlar Araç Yöneticisinden Çalışıyor onay kutucuğu işaretlenir.

Table Stucture Manager aracı, birden fazla tabloyu güncellemek ve değiştirmek için kullanılır. MapInfo Pro’da Tablo > Yapı > Tablo Yapısını İzle Değiştir işlem adımları takip edilir.

TOC Utility aracı, TOC dosyasında yer alan bütün dosyalardan seamless bir tablo meydana getirir. Zonuna veya çözünürlüğüne göre gruplayarak bir veya daha fazla seamless tablo oluşturulabilir.

Universal Translator MapInfo verisini diğer haritalama formatlarına (DGN, DWG, DXF, SHP, E00, VPF, SDTS) çevirdiği gibi farklı dosyaları da MapInfo (MIF, TAB) verisine çevirir. Aynı zamanda MapInfo verisini de farklı formatlara çevirebilme özelliğine sahiptir.

Set Translation Parameters penceresindeki Reader kısmında .tab dosyasına dönüştürmek istediğiniz formatı ve kaynak dosya ile birlikte dosyanın projeksiyon sistemi ayarlanır.

Window Manager Harita, Veri sayfası, Çıktı, Yeniden Bölgeleme penceresi ve varsayılan tablo görüntüsünün başlığını atamak için kullanılır.

Workspace Packeger MapInfo proje dosyalarını (workspace) düzenleyip bir başka yerde paketleyerek projeyi oluşturan dosyalar silinse veya bir başka bilgisayara taşınsa bile projenizi açabilmenizi sağlar.

Workspace Resolver MapInfo proje dosyalarını oluşturan kaybolmuş *.tab dosyalarını arar bulur ve kayıp olanları ile değiştirir veya kayıp dosyaları göz ardı ederek projeyi açar.