Bakım Elemanı Yetiştirme Ve Geliştirme 2 Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yutma, yemeğe hazırlık evresi ile başlayıp mideye geçiş evresi ile sona eren dört aşamalı bir beslenme sürecidir. Sağlıklı beslenebilmek açısından yutma evrelerinin etkin bir şekilde birbirini izlemesi gerekir.

Beslenme fonksiyonu açısından bağımlı birey kime denir?

Besinin alımından hazırlanıp yenilmesine kadar destek elemanına ihtiyaç duyan bireylere “beslenme fonksiyonu açısından bağımlı birey” denir.

Dengeli beslenme, “vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan besin öğelerinin her birinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılması durumu” olarak ifade edilir.

Sağlıklı beslenmenin üç temel işlevi nedir?

Dengeli beslenme konusundaki korunma yaklaşımları kaç düzeyde gerçekleşmektedir?

Sağlığın korunması tüm bireylerde birincil, ikincil, ve üçüncül olmak üzere üç düzeyde gerçekleşebilir. 

Düzensiz kötü beslenme yenileme sistemini aksatır. Cilt canlılığını, tazeliğini kaybeder ve en önemlisi has- talıklara bağışıklık sitemi çöker. Yorgunluk, çabuk yorulma, baş ağrısı olabilir. Düşünce ve hafıza sistemi bulanıklaşır.

Besinlerin içerdikleri öğeler ve vücuttaki işlevleri bakımından altı gruba ayrıldığı düşünüldüğünde birinci grup besinler nelerdir?

Vücuda gerekli olan gıdanın (besin öğelerinin) vücudun gereksinim düzeyinden az alın- ması sonucu yeterli enerjinin alınmaması ve vücut dokularının yapılanamaması durumuna “yetersiz beslenme”denir.

Yetersiz, dengesiz ve sağlıksız beslenen kişilerde büyüme ve gelişme etkilenir. Ayrıca, enfeksiyon riski artar (hastalıklardan kolay etkilenir), hastalıkların iyileşme süresi uzar, bireyde fiziksel güç ve verimlilik azalır. Uzun süre devam eden yetersiz beslenme durumunda ise zihinsel gerilik, şişmanlık (obezitenin) oluşmasına neden olur; ciltte bozulma, saç dökülmesi ve parlaklığında azalma, şişkin karın, yorgunluk, iştahsızlık, isteksizlik, sık sık baş ağrısı, bel ve omuzlarda eğilme durumları görünür. Başka bir deyişle, yetersiz ve dengesiz beslenme zihnen ve bedenen iyi gelişmemiş, sağlıksız, yorgun, isteksiz ve hasta bireyler demektir.

Yetersiz beslenmesin organizma üzerindeki olumsuz etkileri kaç türde görülmektedir?

Klinik açıdan yetersiz beslenme nasıl değerlendirilmelidir?

Klinik açıdan yetersiz beslenme, diş sorunları, tat ve koku alma duyusunun azalması, çoklu sistem bozukluklarından dolayı özürlülük durumu ve hareket kısıtlığı, diğer hastalıklar (kanser, inme, diyabet gibi) açısından değerlendirilmelidir.

Yaşam davranışları ve sosyal faktörlere bakıldığında yetersiz beslenme ile ilgili değerlendirmede yetersizlik, sosyal izolasyon (yalnızlık), problemleri kabullenmemeye bağlı yetersizlik (yemek hazırlama kapasitesinin azalması, yiyecekleri alıp getirememe gibi), yoksulluk riskleri de araştırılmalıdır. Konfüzyon, depresyon, anksiyete ve demans gibi faktörler de bu yaş grubu için psikolojik nitelikli risk faktörlerini oluşturur.

Reflü yemekten sonra ağza acı su ve besin gelmesidir. Mideyle yemek borusu arasındaki kapağın görevini yerine getirememesi sonucu ortaya çıkar.

Aspirasyon, yiyecek-içeceklerin nefes borusundan içeri kaçmasıdır.

Görme engellilerin beslenme ve yutma becerilerinin bakım hizmeti verenler tarafından desteklenmesinde nelere dikkat edilmelidir?

Öncelikle bakım hizmeti verenlerin, görme bozukluğunun birçok görsel işlevin gelişiminde bozukluğa yol açtığını unutmaması gerekir. Bu gerçeklikten yola çıkarak bakım hizmeti verenler, görme engelli bireyin koku alma duyusuna hitap ederek yemek zamanını daha kaliteli hale getirebilir. Bebeklerle konuşarak ve koku ve dokunma duyusuna hitap ederek yemek yedirilmeli; yetişkin bireylerle ise yemek beraber hazırlanmalı, ancak bıçak gibi kesici aletler kullanılırken birey uyarılmalıdır. Yemek yerken birey bağımsız olmalı ve bu nedenle gereken düzen destek elemanı tarafından sağlanmalıdır.

Fiziksel engelli bireylerin beslenme ve yutma becerilerinin bakım hizmeti verenler tarafından desteklenmesinde nelere dikkat edilmesi gerekmektedir?

Fiziksel engel durumu çeşitlilik göstermekte ve vücudun fiziksel hareketliğini farklı şekilde etkilemektedir. Gerek gelişimsel (doğuştan) gerekse sonradan oluşan (inme sonrası) fiziksel engel bağımsız yeme becerilerini etkileyebilir. Uygun oturma protezleri ya da destekleyici sandalyeler gibi araçlar, bu grup engelli bireylerde önem kazanır. Beslenme süresinin uzaması çiğneme ve yutma sırasındaki koordinasyon problemlerinden kaynaklanır. Bu nedenle yemek yedirirken acele edilmemeli, bireye gereken zaman tanınmalıdır. Uygun beslenme kıvamları ve beslenme pozisyonları fizyo-terapi ve iş-uğraş terapisi yardımıyla uygulamalı olarak öğrenilmelidir. 

Özel tıbbi amaçlı diyet ürünlerinin uygulama yoluna bakılmaksızın tedavi amaçlı kullanımına enteral beslenme adı verilir. Enteral beslenmede besinler oral yol ya da gastrik tüplerle nazogastrik, nazoenteral ya da perkütan tüp aracılığı ile uygulanan tüple verilir

Gastro-Jntestinal yolla beslenemeyen ya da bu yolla beslenmesi sakıncalı olan bireylerde yeterli besin maddelerinin damar yoluyla verilmesi işlemine Total Parenteral Beslenme (TPN) denir.

Bakım hizmeti verenlerin engelli ve hasta bireylerin beslenme ve yutma becerilerini desteklerken ağız bakımı ile ilgili yapması gerekenler nelerdir?