İçerik Yönetim Sistemleri Dersi 7. Ünite Özet

Giriş

DNN (eski adıyla DotNetNuke), web siteleri ve web uygulamaları oluşturmak için kullanılan Microsoft ASP.NET tabanlı bir İçerik Yönetim Sistemidir (İYS). DotNetNuke uygulaması, Microsoft tarafından 2001 yılında ASP.NET 1.0 referans uygulaması olarak tüm kaynak kodları sağlanan IBuySpy isimli bir portal uygulamasından geliştirilmiştir. Portal, farklı kaynaklardan elde edilen bilgileri düzgün bir şekilde bir araya getiren özel tasarlanmış web sitesidir. DotNetNuke Platformunun, topluluk tarafından geliştirilen açık kaynak sürümü yanında 2010 yılında DotNetNuke Profesyonel ve 2011 yılında da DotNetNuke Kurumsal (Enterprise) sürümü yayınlanmıştır. Temmuz 2013 yılında, DotNetNuke ismini DNN olarak değiştiren şirket Profesyonel sürümünün ismini Evoq Content; Kurumsal sürümünün ismini de Evoq Content: Kurumsal olarak yenilemiş ve ticari sürümleri buluta taşımıştır.

DNN platformu mimarisinde, birden fazla web sitesi temel bir web uygulama çatısı üzerinde oluşturulabilir. Her web sitesi; her biri dosya yöneticisi, kimlik denetimi, HTML içerik oluşturma, etiketler oluşturma, kayıt formları ekleme, profil görüntüleme vb. özel bir işlevi yerine getiren ve modül olarak isimlendirilen birden fazla mini uygulamadan oluşur. Bu modüller, aynı veya farklı sitelerin birden fazla sayfasında kullanılabilecek şekilde tasarlanmışlardır.

DNN Platformu Kurulum

DNN platformu kurulumunu gerçekleştirmenin en kolay yollarından biri kurulum paketi; diğeri ise web platform yükleyicisinin kullanılmasıdır. Hangi yöntem kullanılacak olur olsun kuruluma başlamadan önce sunucu olarak kullanılacak sistemin kurulum gereksinimleri karşılayıp karşılamadığı kontrol edilmelidir. DNN platformu kurulumu için en düşük gereksinimleri sağlayan kişisel bilgisayar, sunucu ya da barındırma hizmetine sahip olduktan sonra aşağıda verilen 6 temel adım izlenerek kurulum gerçekleştirilebilir:

• Kurulum paketinin indirilmesi ve paketin açılması:
  DNN platformu açık kaynak dosyaları indirme sayfasından kurulum paketi indirme (download) düğmesine tıklanır. İndirilen kurulum paketinin “C:\inetpub\wwwroot” altında “dotnetnuke” isimli oluşturulacak yeni bir klasör altına açılması; DNN platformunun taşınması, yedeklenmesi vb. işlemlerde kolaylık sağlayacaktır
• IIS’in yapılandırılması:
  IIS yöneticisini başlatmak için Başlat Menüsü > Tüm uygulamalar > Windows Yönetimsel Araçları > Internet Information Services (IIS) Yöneticisi düğmesine tıklanmalıdır. Bu penceredeki bağlantılar bölümünde bulunan “Siteler” sayfası üzerinde sağ fare tıklaması ile açılan menüden “Web Sitesi Ekle…” düğmesi yardımıyla web sitesi ekleme penceresi açılır. Bu pencerede DNN platformu kurulum dosyalarının bulunduğu yeri gösteren bir websitesi oluşturmak için IIS yapılandırılacaktır.
• Dosya ve klasör izinlerinin düzenlenmesi:
  İzinlerin düzenlenmesi için kurulum dosyalarının bulunduğu klasör üzerine sağ fare tıklamasıyla açılan menüden özellikler seçilerek klasöre ait özellikler penceresi görüntülenir. Güvenlik sekmesi altında bulunan grup ya da kullanıcı adları listesindeki IIS_IUSRS kullanıcı grubu seçildikten sonra izinleri düzenlemek amacıyla “Düzenle” düğmesine tıklanır. İzinler penceresinde yine IIS_IUSRS kullanıcı grubu seçilerek “Tam denetim” satırında bulunan “İzin Ver” seçeneği işaretlenerek uygula düğmesine tıklanır.
• Veritabanının oluşturulması:
  Microsoft SQL Server Management Studio uygulaması çalıştırılır. Nesne gezgininde (object explorer) veritabanları (databases) üzerine sağ fare tıklamasıyla açılan menüden yeni veritabanı (New Database) komutu çalıştırılır. Genel (general) sayfasında varsayılan değerler kabul edilerek veritabanı adı (Database name) verilir.
• Veritabanı oturum hesabının oluşturulması:
  Nesne gezgini üzerinde bulunan güvenlik (security) ağacı altındaki oturum (login) üzerine sağ fare tıklamasıyla açılan menüden yeni kullanıcı (new login) komutu çalıştırılır. Açılan pencerede kullanıcı adı (login name) girilerek SQL Server kimlik denetimi (SQL Server authentication) seçeneği işaretlenir. Bu kullanıcı hesabı için kullanılacak parola (password) bilgileri kurulum sihirbazı ana sayfasında ilgili alanlara girilmelidir.Yeni kullanıcı hesabı oluşturma penceresinde kullanıcı atama (user mapping) sayfasında bir önceki adımda oluşturulan dotnetnuke veritabanı ile bu adımda oluşturulan kullanıcı hesabı birbirleriyle eşleştirilir. Oluşturulan dotnetnuke kullanıcısına db_owner ve public rolleri atanır ve tamam (OK) düğmesine tıklanarak DNN platformunun kurulumu için gereken veritabanı kullanıcısı oluşturulmuş olur.
• Kurulum sihirbazının yürütülmesi:
  IIS yapılandırması adımında oluşturulan web sitesi varsayılan işlem olarak başlatıldıysa tarayıcı adres çubuğuna http://localhost girilerek DNN platformu kurulum sihirbazı sayfalarına erişilebilir. Web sitesine erişmenin diğer bir yolu IIS yöneticisi ana sayfasındaki “Eylemler” bölümünde bulunan web sitesine gözat altındaki bağlantının tıklanmasıdır. Sunucu adı (server name) alanına veritabanı sunucu adı olan “.\SQLExpress” girilmelidir. Oluşturulan veritabanının adı, veritabanı kullanıcı adı ve parolası uygun alanlara girilmelidir. Kurulum tamamlandıktan sonra “Visit Website” düğmesine tıklanarak DNN platformu ana sayfası görüntülenebilir. DNN platformu ana sayfasında “Login” bağlantısı yardımıyla kullanıcı girişi görüntülenir. Kurulum sihirbazı ana sayfasında belirlenen kullanıcı adı ve parola ile DNN platformuna giriş yapılır.

Türkçe dil paketinin eklenmesi işlemi 4 adımda gerçekleşir:

• Türkçe dil paketi indirilir ve bilgisayara kaydedilir,
• Kontrol çubuğu üzerinde bulunan yönetici (Admin) konsolundaki gelişmiş ayarlar (Advanced Settings) sekmesi seçilir ve dilller (Languages) bağlantısı tıklanır,
• Dil yönetimi (Language Management) sayfasında yeni dil ekle (Add New Language) düğmesi yardımıyla açılan dil düzenle (Edit Language) penceresindeki açılır listeden Türkçe (Türkiye) seçilir,
• Dil paketi kur (Install Language Pack) düğmesi yardımıyla açılan yeni genişletme paket yükle (Upload New Extension Pack) penceresinde dosya seç (Choose File) düğmesine tıklanır ve 1. adımda indirilen paketin bulunduğu klasöre gidilerek dosya seçimi yapılır, paket eklenir.

DNN Platformu Host ve Yönetim Konsolları

DNN platformunda süper kullanıcı (host) ve yönetici (administrator) olmak üzere iki temel kullanıcı rolü bulunmaktadır. Süper kullanıcı rolü hem DNN platformunun hem de platform üzerinde barındırılan web sitelerinin yönetimini gerçekleştirebilir. Yönetici rolüne sahip kullanıcılar ise sadece yönetici olarak tanımlandıkları web sitelerinin yönetiminden sorumludurlar.

Host konsolundaki sayfalar, süper kullanıcının hem DNN platformu hem de platform içinde yönetilen web siteleri için gerekli olan genel ayarlara erişim imkânı sağlar. Host konsoluna, kontrol çubuğu üzerinde bulunan Host bağlantısına tıklanarak erişilmektedir.

Host konsolundaki ortak ayarlar sekmesinin içeriği aşağıdaki şekildedir:

• Eklentiler (modüller): Süper kullanıcı platform içinde kullanılan ya da kullanılacak olan eklentilerin satın alma, kurulum, yükseltme, oluşturma ve yönetme işlemlerini eklentiler sayfasından gerçekleştirir.
• Dosya yönetimi: Hem DNN platformu hem de platform tarafından yönetilen diğer sitelerin dosyalarının yönetimi bu sayfadan gerçekleştirilir.
• Host ayarları: DNN platformuna uygulanacak yapılandırma ayarlarının gerçekleştirildiği sayfadır.

Host konsolundaki gelişmiş ayarlar sekmesinin içeriği aşağıdaki şekildedir:

• Aygıt tespiti yönetimi: Cihaz özelliklerine uygun şekilde içerik sunulması amacıyla gerekli yapılandırmanın süper ve yönetici kullanıcılar tarafından yapılmasına olanak sağlayan sayfadır.
• Html editör yönetimi: DNN platformunda kullanılan CKE editörüyle ilgili yapılandırmanın yapıldığı sayfadır.
• Listeler: Tüm siteler içinde kullanılacak yasaklı parola, içerik dosya türleri, para birimleri, ülkeler, görüntü biçimleri vb. ortak listelerin düzenlendiği sayfadır.
• Güvenlik analizörü (security analyzer): Site yapılandırmasının incelenerek ek güvenlik sağlanması için gerekli eylemlerin önerildiği; sitede istenmeyen içerikler için veritabanı ve dosya sisteminin tarandığı; süper kullanıcı olan tüm hesapların etkinliklerinin izlenebildiği sayfadır.
• SQL panel: Süper kullanıcıların, veritabanı içinde SQL Server Management Studio uygulamasını kullanmadan SQL sorgular yürüttükleri sayfadır.
• Süper kullanıcı hesapları: Süper kullanıcı hesaplarının oluşturulup yönetildiği sayfadır.
• Yapılandırma yönetimi: DNN platformuna ve kurulan eklentilere ait yapılandırma dosyalarının düzenlendiği sayfadır.
• Zamanlanmış görevler: DNN platformunun tablo ve kayıtlarının saklandığı veritabanı üzerinde sitelerin çalışmalarını en iyilemek için belli aralıklarda çalışan ortak görevlerin düzenlendiği sayfadır.

Web sitelerinin yönetiminden sorumlu olan yönetim rolüne sahip kullanıcılar, web site yapılandırmasını yönetim konsolundan gerçekleştirir. Kontrol çubuğu üzerinde yer alan yönetim konsolu, DNN platformu üzerinde oluşturulan web sitelerinin yönetici grubunda bulunan kullanıcıları için çeşitli işlevlere sahiptir.

Yönetim konsolundaki ortak ayarlar sekmesinin içeriği aşağıdaki şekildedir:

• Dosya yönetim: Kullanıcıya sadece ilgili web sitesi dosyalarını yönetme imkânı sunar.
• Geri dönüşüm kutusu: Web sitesinden silinmiş olan sayfa ve modülllerin silme tarih ve saati ile birlikte listelendiği sayfadır.
• Kullanıcı grupları (rolleri): Yetkili kullanıcıların, belirli rollere sahip kullanıcı grupları oluşturup yönetebildiği ve bu gruplara kullanıcı eklenip çıkarılabildiği yönetim sayfasıdır.
• Kullanıcı hesapları: Kayıtlı kullanıcıların oluşturulup yönetilmesi ve kullanıcıların belirli rollere sahip gruplara atanması; bu sayfa üzerinden gerçekleştirilmektedir.
• Olay günlüğü: Kullanıcı hesap ve kullanıcı grup hareketleri, kullanıcı girişleri, modül ve sayfalarda meydana gelen değişiklikler, istisnai durumlar, planlanmış etkinlikler vb. veritabanı etkinlik kayıtlarının tarihsel olarak gösterildiği sayfadır.
• Sayfa yönetimi: Gizli olarak işaretlenmiş, devre dışı bırakılmış olanlar da dahil olmak üzere web sitesi içerisinde bulunan sayfaların tamamının listelendiği bölümdür.
• Site ayarları: Yöneticilerin; tasarım, reklam yönetimi, ödeme, DNN kullanılabilirliği ve kullanıcı kayıt kuralları vb. temel ve gelişmiş site ayarlarını gerçekleştirdiği sayfadır.

Yönetim konsolundaki gelişmiş ayarlar sekmesinin içeriği aşağıdaki şekildedir:

• Arama Motoru Site Haritası: Kullanıcıların, bir ya da daha fazla arama motoruna kayıt ettirmek üzere site haritası yapılandırmalarına olanak sağlayan sayfadır.
• Aygıt Önizleme Yönetimi: Süper kullanıcı ve yöneticilere farklı mobil cihazlar üzerinde web sitesinin nasıl görüneceği konusunda fikir vermek için ön izleme profilleri oluşturulmasına ve kullanılmasına olanak sağlayan sayfadır.
• Dil Kütüphanesi: Yöneticilerin çoklu dil desteğine sahip web siteleri oluşturmalarına, çevirileri ve dil dosyalarını yönetmelerine imkan sağlar.
• Eklentiler (modüller): Sayfa düzenleyenlerin ve web sitesi yöneticilerinin mevcut siteye yeni ve kurulu olan modülleri eklemelerine olanak sağlayan modüldür.
• Google Analytics: Yöneticilerin ve yetkili kullanıcıların çevrimiçi arama sonuçlarını analiz etmelerine ve geliştirmelerine olanak sağlayan işlemlerin bulunduğu sayfadır.
• Listeler: Host konsolda bulunan listeler sayfasında oluşturulan listelerin kopyaları bu sayfada web sitesinde kullanılmak üzere eklenebilir ve yeni metin-değer girdileri eklenebilir.
• Arama Yöneticisi (Search Admin): DNN platformu arama yetenekleri ile ilişkili yapılandırmaların yapıldığı sayfadır.
• Site Sihirbazı: Kullanıcının adım adım temel site ayarlarını düzenlemesine olanak sağlayan sayfadır.
• Site Yönlendirme Yönetimi: Kullanıcıların web sitesini görüntüledikleri cihazın türüne bağlı olarak farklı site ya da site sayfalarına yönlendirilebilmeleri için yöneticiye yardımcı olan yapılandırma ayarlarının bulunduğu sayfadır.
• Taksonomi: Site içeriğini sınıfandırabilmek amacıyla sayfa ve modüllerin ilişkilendirileceği etiketlerin oluşturulmasına ve yönetilmesine imkân sağlayan sayfadır.
• Temes / Temalar: Bu sayfa yöneticilere, temaları ön izleme ve web sitesine uygulama imkânı sağlarken; süper kullanıclara temaları düzenleme ve silme imkanı sağlamaktadır.

Web Sitesi Yapılandırması ve Yönetimi

DNN platformunda barındırılacak yeni bir web sitesi oluşturma yetkisine süper kullanıcı sahiptir. DNN platformuna süper kullanıcı olarak giriş yapıldıktan sonra yeni bir web sitesi oluşturmak için host konsoldaki ortak ayarlar sekmesinde bulunan Site yönetimi bağlantısına tıklanmalıdır. Site yönetimi sayfasında “Yeni Portal Ekle” düğmesine tıklanarak yeni web sitesi oluşturulabilir.

Yeni portal ekleme sayfasında boş alanlar doldurulmalıdır. Varsayılan olarak web sitesinin yöneticisi siteyi oluşturan süper kullanıcıdır. Eğer siteyi yönetmek için yeni bir kullanıcı oluşturulması planlanıyorsa “Mevcut Hesabı Yönetici Hesabı Olarak Kullan” seçeneğindeki işaret kaldırılmalıdır. “Portal Oluştur” düğmesine tıklandığında girilen adresten erişilebilir boş bir DNN oluşturulmuş olacaktır. Alt siteler genel olarak bir ana site altında oluşturulmuş ve ana site alan adı ile alt site adının birleşiminden elde edilmiş bir web adresi ile erişilebilen sitelerdir. DNN platformu üzerinde oluşturulmuş web siteleri site yönetim sayfası üzerinde listelenir. Web siteleri üzerinde değişiklik yapmak ve kullanıcı hesabı ayarlarını düzenlemek için “bu portalı düzenle” bağlantısına, silmek için ise “portal sil” düğmesine tıklamak gerekmektedir. Bu portalı düzenle bağlantısı yardımıyla açılan “siteleri düzenle” sayfasında bulunan sekmeler ve sekmelerde bulunan yapılandırma ayarları aşağıda sıralanmıştır:

• Temel ayarlar sekmesi:
  • Site detayları
  • Site tanıtımı
  • Görünüm
• Gelişmiş ayarlar sekmesi:
  • Sayfa yönetimi
  • Güvenlik ayarları
  • Ödeme seçenekleri
  • Kullanılabilirlik ayarları
  • Portal takma adları
  • SMTP sunucu ayarları
  • SSL ayarları
  • Mesajlaşma ayarları
  • Barındırma ayarları
• Kullanıcı hesabı sekmesi:
  • Kayıt ayarları
  • Oturum açma ayarları
  • Profil ayarları
• CSS Düzenle Sekmesi
  • Web sitesinde kullanılan tema üzerinde CSS dosyası kullanılarak değişiklikler gerçekleştirilir.
  • Gelişmiş URL Ayarları Sekmesi

İçerik Ekleme

DNN platformda oluşturulan web sitelerine eklenen sayfalar, sayfalar eklenirken belirlenen temaya bağlı olarak değişen ızgara şeklinde şablonlara sahiptirler. İçerik eklenmek istenen sayfanın temasına bağlı olarak ızgara şablonu görünür yapmak için sayfanın sağ üstünde yer alan “Sayfa Düzenle” düğmesi yardımıyla “Düzen Modunda Görüntüle” seçeneği işaretlenmelidir.

Sayfadaki hücrelere HTML modülü eklemek ve zengin metin düzenleyiciyi açmak için 4 adımda tanımlanmış süreç gerçekleştirilir:

• Kontrol çubuğundaki “Modüller” menüsünden “Yeni Modül Ekle” tıklanır,
• Kontrol çubuğunun hemen altındaki modül kayar bandında HTML modülü bulunur,
• HTML modül sayfa üzerinde içerik oluşturulması istenen konteyner üzerine sürüklenir ve modülün bulunması istenen konteyner üzerinde “Modülü Buraya Bırak” bildirimi görüldüğünde bırakılır,
• Modül sağ üst köşesindeki kalem ikonuna tıklanarak açılan menüden “Metin Düzenle” düğmesi tıklanır.

Modüler yapısı sebebiyle DNN platformuna yeni işlevler yüklemek ve oluşturulan sayfalara bu modülleri yerleştirmek, web sitesi yönetimini oldukça kolaylaştırmaktadır. Web sitesine eklenmiş olan sayfalarda bulunan konteynerler üzerinde içerik oluşturmada kullanılabilecek DNN platformu kurulumu ile birlikte varsayılan olarak yüklenen modüllerin bir kısmı aşağıda sıralanmıştır:

• Konsol
• Dijital Varlık Yönetimi
• Google Analitik
• HTML
• Log görüntüleyici
• Üye Klasörü
• Mesaj Merkezi
• Sayfalar
• Geri dönüşüm kutusu
• Site haritası
• Taksonomi Yöneticisi
• Tema
• Profil Göster