Peyzaj Çevre ve Tarım Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Amerikan Peyzaj Mimarlığı Topluluğunun (ASLA) oluşturduğu tanıma göre peyzaj mimarlığı nedir?

Amerikan Peyzaj Mimarlığı Topluluğunun (ASLA) oluşturduğu tanımına göre “peyzaj mimarlığı; doğal ve kültürel kaynakları koruma ve yönetme temelinde, kültürel ve bilimsel birikimin (oluşturulacak fiziksel çevrenin işlevsel ve yaşam kalitesini arttırma yönünde) yer yüzeyinde uygulanması kapsamında, doğal ve kültürel elemanların düzenlenmesi, arazinin planlanması, tasarlanması ve yönetimi sanatıdır”.

Bilinen ilk peyzaj düzenlemesi hangisidir?

Bilinen ilk peyzaj düzenlemesi hakkında efsanevi bilgi Babil’in asma bahçeleri hakkındadır.

Ege Denizi bölgesinde M.Ö. 3500 den itibaren gelişmeye başlayan Ege Uygarlığının merkezi neresidir?

Ortadoğu’da gelişen Mezopotamya ve Eski Mısır uygarlıklarının yakınında yer alan Ege Denizi bölgesinde M.Ö. 3500 den itibaren gelişmeye başlayan Ege Uygarlığının merkezi Kikliad adaları ile Girit adasında görülen Minos krallığıdır.

Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Parthenon tapınağı nerededir?

Çok tanrılı dinsel inanışa paralel olarak her kentin bir koruyucu tanrısı bulunur ve adına kentin en yüksek noktasında yapılmış tapınak inşa edilirdi. Atina kentinde tanrı Athena adına yapılmış ve Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Parthenon tapınağı bunlardan birisidir.

Ortaçağ’ın ortaya çıkması peyzaj üzerine ne gibi etkileri olmuştur?

Gelişmiş ticaret, dinsel ve sivil yaşamın gerektirdiği yeni yapı türleri ile gelişen mimarlık, kentsel alanlarında gelişmesine yol açmıştır. Tiyatro, hipodrom, bazilika, arena, tapınak, hamam gibi kamusal yapılarla inşa edilen kentlerin açık alanlarının düzenlenmesi için Forum, Zafer Takı, Çeşme, Dikilitaş gibi mimari öğeler kullanılmıştır.

M.S. 5. Yüzyılın sonu ile M.S. 800 yılları arasında Avrupa'da peyzaj sanatının gelişmesi neden yavaşlamıştır?

Kavimler Göçü olarak adlandırılan bu dönemde Roma İmparatorluğu M.S. 395 yılında Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölünmüştür. Ancak yeni gelenlerin baskılarına dayanamayan Batı Roma İmparatorluğu M.S. 5. Yüzyılın sonunda yıkılmış ve bu bölgede M.S. 800’e kadar sürecek bir kaos dönemi başlamıştır. İlkçağın sona erip Ortaçağ’ın başladığı bu dönemde yerli halklarla yeni gelen Germen hakları bugünkü Avrupa’nın temellerini oluşturan yeni krallıklar ve devletleri kurmuşlardır. Bu karışıklık ve savaş yıllarında mimarlık, sanat ve zanaatlar ile peyzaj sanatının gelişmesi için uygun ortam olmadığı anlaşılmaktadır.

Romanesk ve Gotik gibi Avrupalı ve uluslarüstü mimarlık ve sanat üsluplarının ortaya çıkmasına ne sebep olmuştur?

Avrupa’da ortak dil olan Latincenin yerini Almanca, Fransızca, İngilizce gibi diller alırken ortak din olan Hristiyanlık hem gündelik yaşamı hem de mimarlık ve sanatı etkileyerek Romanesk ve Gotik gibi Avrupalı ve uluslarüstü mimarlık ve sanat üsluplarının ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır.

Tek tanrılı dinler peyzaj tasarımına nasıl bir yön vermiştir?

Hristiyanlık ve İslamiyet gibi tek tanrılı dinlerde de kutsal kitapların betimlediği cennet kavramı peyzaj tasarımının en önemli ilham kaynaklarından biri olmuştur. Bizans kültüründe de cennet sembolizmi bahçe düzenlemesinde karşımıza çıkar.

İslam peyzaj tasarımının esasını neler oluşturur?

Cennet’te bulunan dört ırmağı temsil eden dört aksın birbiriyle dik açı ile kesişmesi sonucu ortaya çıkan dört alanlı bahçe ve su öğesinin farklı biçimlerde peyzaj öğesi olarak kullanılması İslam peyzaj tasarımının esasını oluşturmaktadır.

Dünyevi cennet olarak betimlenen bahçe hangisidir?

Cehar Bağ sıcak ve kurak bir coğrafyada yer alan İran kentlerinde serinlik sunan, gölge sağlayan ideal bir bahçe olup dünyevi cennet olarak betimlenmekteydi.

Tac Mahal  kim tarafından ve ne özellikte yaptırılmıştır?

Şah Cihan’ın 1631 yılında genç yaşta ölen eşi için yaptırdığı türbenin yer aldığı anıtsal bahçe düzenlemesi de birbirini dik kesen su kanallarının oluşturduğu dört parçalı plana (Cahr-ı Bağ) göre yapılmıştır.

10. yüzyıla kadar Türk topluluklarının bahçe kültürünün olmamasının nedeni nedir?

Orta Asya steplerinde, çadırlarda yaşayan göçebe Türk topluluklarının kırsal bir çevrede ve sürekli yer değiştirmeye dayalı yaşam biçimleri nedeniyle kentsel ve yerleşik hayata geçmeleri 10. yüzyıldan sonra gerçekleşmiştir

Topkapı Sarayı'nın halkın girebildiği bölümde hangi yapılar vardır?

Bahçelerle çevrili sarayın halkın girebildiği ilk avlusunda Aya İrini Kilisesi, Darphane, Hastane gibi hizmet yapıları bulunmaktadır.

Türk kültüründe sembolik değeri olan peyzaj bitkileri nelerdir?

Bahçelerde kullanılan bitkilerde fiziksel ve ruhsal dinginliği sağlayan doğal bitkilere yer verildiği, işlevselliğin ön planda olduğu, Türk kültüründe sembolik değeri olan servi, çınar, lale, sümbül, gül gibi türlerin tercih edildiği görülmektedir.

18. yüzyılda Türk bahçe kültüründe önemli bir değişimin öncüsü olan bahçe hangisidir?

r. Haliç’in kuzeyinde yer alan Kâğıthane deresi ve çevresinin bir mesire yeri olarak düzenlenmesi Türk bahçe kültüründe önemli bir değişimdir. 18. Yüzyılda ‘Lale Devri’nde yapılan bu düzenlemede Kâğıthane deresi etrafında onlarca yazlık kasır ve köşk yaptırılmış, Cedvel-i Sim adı verilen kanal üzerinde havuz, çağlayan ve fıskiyelerden oluşan peyzaj uygulaması yapılmıştır.

Shanglin Park kim tarafından ve nerede yaptırılmıştır?

M.Ö. 221’de İmparator Qin Shihuangdi, başkenti Xi’an’da, Wei nehri kıyısında, içine büyük bir saray inşa ettirdiği, etrafı duvarlarla çevrili, geniş avlanma sahası Shanglin Park’ı yaptırır.

Ming hanedanı döneminde hangi tip peyzaj unsurları kullanılıyordu?

Ming hanedanı döneminde geometrik bir planı olan, yüksek duvarlarla çevrili, çok sayıda ahşap binadan ve bahçe düzenlemesinden oluşan Yasak Şehir inşa edildi. Geniş park alanlarında yapay tepeler, kayalıklar inşa ettirerek yaptırılan sarayların bahçeleri kayalıkları, gölleri, dereleri ile doğal peyzajı yansıtan, simetri ya da geometrik düzenlemenin belirgin olmadığı, doğayı taklit eden özelliklere sahiptir. Kayalıklar, su ve bitkiler dışında çeşitli büyüklükte kapalı ya da yarı açık yapılar da bu düzenlemenin ayrılmaz bir parçasıdır. Zemin döşemesi olarak çakıl, taş ve çimin kullanıldığı bu bahçelerde yapay göl ya da derelerle parçalanan zeminde köprülerle bağlantılar sağlanmaktaydı.

Hümanizm olarak adlandırılan entelektüel hareket kimin önderliğinde başlamıştır?

14. yüzyıldan itibaren İtalya’da Petrarch (1304-1374) önderliğinde ortaya çıkan ve hümanizm olarak adlandırılan entelektüel hareket Avrupa ve dünya tarihinde yeni bir çağın başlangıcıydı. Petrarch’ın önderliğinde Klasik Çağ’ın (eski Yunan ve Roma dönemleri) felsefi metinleri ve artık harabeye dönmüş mimarlık ve sanat yapıtlarının yeniden değer kazanması ve incelenmeye başlanması ile yeni bir dünya görüşünün ortaya çıkmasını sağladı.

Leon Batista Alberti mimarlığın entellektüel bir uğraş olduğunu gösteren eseri nedir?

Bina Sanatı Üzerine On Kitap adlı eserinde ele alan Leon Batista Alberti (1404-1472), mimarlığın entelektüel bir uğraş olduğunu göstermiştir. Klasik dönem mimarlığından esinlenerek güzellik, uyum ve oran konularını matematik ve geometri bilimi ile ilişkilendirerek yeniçağın ilk tasarım kuramları olarak ortaya koyan Alberti, yaptığı az sayıdaki mimari eserde binaların çevresinde yer alan bahçeleri de aynı anlayışla düzenlemiştir. 

Rönesans bahçe sanatının öncüsü olarak kabul edilen eser nedir?

Alberti tarafından ünlü tüccar ailesi Medici’ler için Floransa’de tasarlanan Villa Medici, Rönesans bahçe sanatının öncülerinden olmuştur. Rönesans mimarlığını temsil eden anıtsal, simetrik ve geometrik biçimlerin uyumlu birlikteliğinden oluşan bir villa ile üç terastan oluşan bahçede açık alanların dörtgen biçimlerle geometrik olarak düzenlendiği görülmektedir.

Rönesans’ın görkemli saray, villa ve diğer yapılarının bahçelerini oluşturan temel peyzaj elemanları nelerdir?

Geometrik düzen içinde kurulan bahçelerde teraslar, anıtsal merdivenler ve yollar, şimşir çitlerle düzenlenmiş labirentler, pergolalar, sütunlu yapıların çevrelediği avlular, kaskatlı havuzlar, çeşmeler, budanarak biçimlendirilmiş ağaç ve bitkiler Rönesans’ın görkemli saray, villa ve diğer yapılarının bahçelerini oluşturan temel peyzaj elemanlarıdır.

La Villette Parkı nerede ve ne amaçla yapılmıştır?

Kentsel tasarım ve park alanlarının en büyüğü Paris’te Başkan Francois Mitterand döneminde yapılan Büyük Projeler’den biri olan ve 21. Yüzyılın parkı olarak tanıtılan La Villette Parkı’dır.