Osmanlı Türkçesi Metinleri 2 Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Resmi defterler ile resmi evraklar arasında ne gibi anlatım farklılıkları vardır?

Defterler genellikle sadece oluşturuldukları bürolar tarafından kullanıldıklarından, evrakta bulunan elkab, övgü, çeşitli edebî cümleler gibi unsurlar defterlerde fazla yer almaz. Evrakta ise diplomatik usul kalıplarından asla taviz verilmez, önceden belirlenmiş alt ve üst makama yazılacak hitap ve saygı cümleleri eksiksiz yer alırdı.

Birinci örnek metinde geçen “âhar” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci örnek metinde geçen “âhar” sözcüğünün anlamı “gayrı, başkası; diğeri”dir.

Birinci örnek metinde geçen “bârgîr” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci örnek metinde geçen “bârgîr” sözcüğünün anlamı “yük taşıyan; beygir”dir.

Birinci örnek metinde geçen “ibtidâr” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci örnek metinde geçen “ibtidâr” sözcüğünün anlamı “bir işe sür’atle başlama”dır.

Birinci örnek metinde geçen “kârbân” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci örnek metinde geçen “kârbân” sözcüğünün anlamı “kervan”dır.

Birinci örnek metinde geçen “mahâll” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci örnek metinde geçen “mahâll” sözcüğünün anlamı “yerler; mekânlar”dır.

Birinci örnek metinde geçen “rahne” sözcüğünün anlamı nedir

 Birinci örnek metinde geçen “rahne” sözcüğünün anlamı “gedik, yarık”tır.

Birinci örnek metinde geçen “sâmî” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci örnek metinde geçen “sâmî” sözcüğünün anlamı “yüksek, yüce”dir.

Birinci örnek metinde geçen “tesyâr” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci örnek metinde geçen “tesyâr” sözcüğünün anlamı “kâtipler, yazıcılar”dır.

Birinci örnek metinde geçen “vüzerâ” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci örnek metinde geçen “vüzerâ” sözcüğünün anlamı “vezirler”dir.

İkinci örnek metinde geçen “add” sözcüğünün anlamı nedir? 

İkinci örnek metinde geçen “add” sözcüğünün anlamı “hesablamak; saymak; sayılmak; itibar etmek”tir.

 İkinci örnek metinde geçen “birle” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci örnek metinde geçen “birle” sözcüğünün anlamı “ile”dir.

İkinci örnek metinde geçen “fahîm” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci örnek metinde geçen “fahîm” sözcüğünün anlamı “akıllı; anlayışlı”dır

İkinci örnek metinde geçen “hasene” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci örnek metinde geçen “hasene” sözcüğünün anlamı “iyilik; güzellik; hayırlı amel”dir.

İkinci örnek metinde geçen “kâffe” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci örnek metinde geçen “kâffe” sözcüğünün anlamı “akıllı; anlayışlı”dır.

İkinci metinde geçen “meşrût” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci örnek metinde geçen “meşrût” sözcüğünün anlamı “şartlı”dır.

İkinci örnek metinde geçen “cizye-güzâr” teriminin anlamı nedir?

Cizye-güzâr, “cizye veren” anlamına gelen ve cizye vermekle yükümlü gayri müslimleri ifade eden terimdir

İkinci örnek metinde geçen “murahhas” teriminin anlamı nedir?

İkinci örnek metinde geçen “murahhas” teriminin anlamı “tam yetkili delege”dir.

Üçüncü örnek metinde geçen “adîd” sözcüğünün anlamı nedir?

Üçüncü örnek metinde geçen “adîd” sözcüğünün anlamı “çok; birçok sayı; çok şeyler; müteaddid; birinin dengi”dir.

Üçüncü örnek metinde geçen “cesîm” sözcüğünün anlamı nedir?

Üçüncü örnek metinde geçen “cesîm” sözcüğünün anlamı “iri vücutlu; kebir; ehemmiyetli; büyük”tür.

Üçüncü örnek metinde geçen “i‘tâ” sözcüğünün anlamı nedir?

Üçüncü örnek metinde geçen “i‘tâ” sözcüğünün anlamı “vermek; bahşetmek; ihsan etmek”tir.

Üçüncü örnek metinde geçen “kurâ” sözcüğünün anlamı nedir?

Üçüncü örnek metinde geçen “kurâ” sözcüğünün anlamı “karyeler, köyler, kasabalar”dır.

Üçüncü örnek metinde geçen “muzırr” sözcüğünün anlamı nedir?

Üçüncü örnek metinde geçen “muzırr” sözcüğünün anlamı “ziyan veren, zararlı, zarara sokan”dır.

Üçüncü örnek metinde geçen “tahlîs” sözcüğünün anlamı nedir?

Üçüncü örnek metinde geçen “tahlîs” sözcüğünün anlamı “kurtarmak; halâs etmek; bir şeyin özünü, hülâsasını almak”tır.

Üçüncü örnek metinde geçen “zâhir” sözcüğünün anlamı nedir?

Üçüncü örnek metinde geçen “zâhir” sözcüğünün anlamı “görünen, âşikâr olan”dır.

Üçüncü örnek metinde geçen “devlet-i aliyye” teriminin anlamı nedir?

Üçüncü örnek metinde geçen “devlet-i aliyye” teriminin anlamı “Osmanlı Devleti”dir.

Üçüncü örnek metinde geçen “kâşif” sözcüğünün anlamı nedir?

Üçüncü örnek metinde geçen “kâşif” sözcüğünün anlamı “Mısır’da nâhiye veya kaza idarecilerine verilen ad”dır.

Birinci metinde geçen “adem” sözcüğünün anlamı nedir

Birinci metinde geçen “adem” sözcüğünün anlamı “yokluk, olmama, bulunmama; fakirlik”tir.

Birinci metinde geçen “bâhir” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci metinde geçen “bâhir” sözcüğünün anlamı “aşikâr; açık; belirli; apaçık; güzel; meşhur, namdar; galip”tir.

Birinci metinde geçen “gûşt” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci metinde geçen “gûşt” sözcüğünün anlamı “et”tir.

Birinci metinde geçen “mantûk” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci metinde geçen “mantûk” sözcüğünün anlamı “söz, nutuk, mânâ, mefhum”dur.

Birinci metinde geçen “sâl” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci metinde geçen “sâl” sözcüğünün anlamı “yıl”dır.

Birinci metinde geçen “vâye” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci metinde geçen “vâye” sözcüğünün anlamı “nasib, kısmet, behre”dir.

Birinci metinde geçen “ağnâm rûznâmçesi” nedir?

Ağnâm rûznâmçesi, İstanbul’da kesim için mezbahaya getirilen küçükbaş hayvanların kesim ve dağıtım hesablarının tutulduğu dairedir.

Birinci metinde geçen “ilmühaber” nedir? 

 İlmühaber, bir daireden diğer daireye, her hangi bir konu, bir karar veya hükmü bildirmek için yazılan belgelerdir.

Birinci metinde geçen “vukıyye” nedir?

Vukıyye, “okka”, “kıyye”, “vakıyye” gibi adlarla da anılan bir ağırlık ölçüsüdür.

İkinci metinde geçen “ibâd” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci metinde geçen “ibâd” sözcüğünün anlamı “kullar, Allah’ın kulları”dır

İkinci metinde geçen “inhâ” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci metinde geçen “inhâ” sözcüğünün anlamı “bir hususu resmen bildirme, tebliğ”dir.

İkinci metinde geçen “Meclis-i Tehaffuz” nedir?

Meclis-i Tehaffuz, 1838 yılında, karantina ile ilgili nizamların hazırlanması konusunda görevlendirilen bir komisyondur.

İkinci metinde geçen “penâh” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci metinde geçen “penâh” sözcüğünün anlamı “sığınma; sığınacak yer; dayandığı nokta”dır.

İkinci metinde geçen “veliyyü’l-emr” sözcüğünün anlamı nedir?

 İkinci metinde geçen “veliyyü’l-emr” sözcüğünün anlamı “âmir; emir veren; emir sahibi”dir.

Birinci metinde geçen “esbâb” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci metinde geçen “esbâb” sözcüğünün anlamı “sebebler; bir şeye vâsıta olanlar; sebeb olanlar”dır.

Birinci metinde geçen “mübâderet” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci metinde geçen “mübâderet” sözcüğünün anlamı “bir işe hemen girişme, başlama”dır.

Birinci metinde geçen “tathîrât” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci metinde geçen “tathîrât” sözcüğünün anlamı “temizlikler”dir.

Birinci metinde geçen “tevfîkan” sözcüğünün anlamı nedir?

Birinci metinde geçen “tevfîkan” sözcüğünün anlamı “uygun olarak; uyarak”tır.

İkinci metinde geçen “avdet” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci metinde geçen “avdet” sözcüğünün anlamı “dönüş, geri gelme, dönme”dir.

İkinci metinde geçen “giriftâr” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci metinde geçen “giriftâr” sözcüğünün anlamı “tutulmuş; yakalanmış”tır.

İkinci metinde geçen “istihkâmât” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci metinde geçen “istihkâmât” sözcüğünün anlamı “istihkâmlar; siperler”dir.

İkinci metinde geçen “mecrûh” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci metinde geçen “mecrûh” sözcüğünün anlamı “yaralı; yaralanmış”tır.

İkinci metinde geçen “sâye” sözcüğünün anlamı nedir?

İkinci metinde geçen “sâye” sözcüğünün anlamı “gölge; himaye, sahip çıkma, koruma; muavenet, yardım”dır.

“Vekâlet-penâhi” tabiri kime hitap etmektedir?

“Vekâlet-penâhi” tabirinden sadrıazamlığa hitap edildiği anlaşılır.

“Fetvâ-penâhî”, hangi makama sunulan belgede geçer?

“fetvâ-penâhî”, şeyhülislâmlık makamına sunulan belgede yer alır

“Şehinşâhî, hümâyûn, mülûkâne, şâhâne ...”’ gibi övücü kelime ve sıfatlar, kime hitap edilen belgede yer alırlar?

“Şehinşâhî, hümâyûn, mülûkâne, şâhâne ...”’ gibi övücü kelime ve sıfatlardan ise belgenin padişaha hitap ettiği veya sunulduğu anlaşılır.

a‘yân ne demektir?

XVIII. yüzyılda taşradaki nüfuzlu kişilere verilen yarı resmî unvan. Ayân kendi bölgesindeki eşraf arasından sivrilir, birtakım yetkiler elde ederek yönetime ortak olurdu. Tanzimata kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir.

âhar, ne demektir?

Gayrı, başkası. Diğeri

âlî: ne demektir? 

Üstün. Yüce. Çok büyük. Meşhur. Necib

aşâyir ne demektir?

Aşiretler. Kabileler

atûfet ne demektir?

Şefkat. Çok merhametli oluş.

ba‘îd ne demektir?

Uzak. Irak. Umulmadık.

bedîdâr ne demektir?

Görünür olmak, kendini göstermek. Meşhur. Namdar

celb ne demektir?

Kendi tarafına çekmek. Çekmek, götürmek

dilgîr ne demektir? 

Kalbe sıkıntı veren gönül tutan. Gücenmiş olan, kırgın.

garât ne demektir?

Yağmalar. Çapulculuklar

giriftâr ne demektir?

Tutulmuş. Yakalanmış

hasb ne demektir?

Dolayı, cihetiyle, gereğince

ibtidâr ne demektir?

Bir işe sür’atle başlama

iktizâ ne demektir? 

Lâzım gelme, gerekme. Lâzım, ihtiyaç. Gerek. İşe yarama.

isdâr ne demektir?

Çıkarma, çıkarılma, sudur ettirme. Rücu ettirmek, geri döndürmek,
vazgeçirmek

kârbân ne demektir?

Kervan.

karîn ne demektir?

Yakın. Hısım. Akraba. Arkadaş. Yaşı aynı olan arkadaş. Refik. Komşu.
Bir şeyi elde eden, nâil olan. Pâdişahın daimi surette yakınında
bulunan. Mâbeynci.

mânde ne demektir?

Kalmış, gitmemiş olan.

meczûm ne demektir?

Kat’i niyet edilmiş, cezmolunmuş. Kat’i karar verilmiş.

mehâzîr ne demektir?

Korkulacak ve sakınılacak şeyler. Maniler, engeller.

mess ne demektir?

Yapışmak, değmek, dokunmak. Meydana gelmek

muktezâ ne demektir?

Lâzım getirilmiş. Lüzumuna binaen istenmiş. İcab eden. Lâzım gelen

müteneffir ne demektir?

 Nefret eden, tiksinen, sevmeyen. Aslâ hazmetmeyip çekinip kaçınan

rahne ne demektir?

Gedik, yarık. Gemilerin bordalarında veya su kesimlerinin altında
mermi isabetiyle veya herhangi bir te’sirle açılan delikler, yarıklar.
Yara. Bozukluk. Zarar.

rakime ne demektir?

Yazılmış kâğıt. Mektub.

tesyâr ne demektir?

Gönderme, gönderilme

vâreste ne demektir?

 Affedilmiş. Halâs bulmuş, kurtulmuş. Rahat, serbest

zımn ne demektir?

İç taraf. Maksad, gaye. Açıktan söylenmeyip dolayısıyle anlatılan.