Çağdaş Sosyoloji Kuramları Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

"Biz, hayatın TV içinde ve TV’nin hayat içinde kaybolduğu bir çağda yaşıyoruz” dien ünlü düşünür kimdir?

Baudrillard, günümüzde sosyologun da eleştirel gücünü yitirdiğinden söz eder. Sosyolojinin pozitivist metod anlayışını eleştiren Baudrillard rakamlarla sosyal gerçekliklerin açıklanamayacağını anlatmaya çalışır.

Günümüz toplumunu “tüketim toplumu” olarak niteleyen yazar, aslında geç kapitalist dönemin aldığı toplumsal aşamayı bu terim ile ifade etmektedir.

Geleneksel sosyal gruplarda kültür aynı sosyal bağlamda üretilmiş ve kullanılmıştır. Bunu şu anki tartışmada sembolik alışverişin gerçekleştiği bir zemin olarak “yerleşik (grounded) kültür” diye adlandırır.

ABD gibi bir toplumda kültürün büyük bir bölümü kapitalistler, reklam ajansları ve kitle iletişim araçları tarafından üretilmekte ve dönüşüme uğratılmaktadır. Bunu “metalaşmış kültür” olarak kavramsallaştırır.

Geleneksel sosyal grupların üyeleri yerleşik kültür tarafından; postmodern kültürün üyeleri ise metalaşmış kültür tarafından çevrelenmiştir.

Malların statü ve güç sembolleri olarak kitlesel kullanımını Thorstein Veblen nasıl adlandırmıştır?

Malların statü ve güç sembolleri olarak kitlesel kullanımı fenomenini Thorstein Veblen (1899) gösterişçi tüketim olarak adlandırmıştır.

Tüketim işçiliği, bir kişinin kendisini metalaşmış göstergeler matrisinde kurulmuş ve orada geçerli olan bir kimlik içinde konumlandırmak için çalışmasıdır.

Baudrillard’ın en çok dikkatimizi çektiği nokta, tüketim toplumundaki alışverişin tamamının olmasa da büyük bir bölümünün gösterge değerine göre yapıldığıdır. Her meta diğer metalarla göstergesel bir ilişki içerisindedir.

Baudrillard’a göre günümüz toplumu olarak nitelenen postmodernite neye işaret eder?

Baudrillard’a göre günümüz toplumu olarak nitelenen postmodernite her şeyin ölümüne işaret eder; işçiliğin sonu. Üretimin sonu... Bilgi ve anlam üretimine olanak sağlayan gösteren/gösterilen diyalektiğinin sonu... Aynı zamanda da birikimi ve sosyal üretimi mümkün kılan tek şey olan değişim değeri/kullanım değeri diyalektiğinin ölü- mü... Göstergenin klasik çağının sonu.

Baudrillard’ın “Tüketim Toplumu” kitabı neyi anlatır?

Baudrillard’ın “Tüketim Toplumu” kitabı, hızlı teknolojik gelişmelerle birlikte eleştirel bir bakışla çağdaş Batı toplumlarının bir çözümlemesini içermektedir.

Bireyler günümüzde tüketim davranışları ile bir göstergeler nesnesini satın alırlar. Böylece tüketim, bir var olma modu haline gelir.

Marx’ın kuramında önemli olan üretimdir, üretimi çoklaştırmak ve karı maksimize etmek, sistemin temel işleyiş felsefesidir. Oysa günümüzde önemli olan tüketimdir. Tüketim nesneleri üzerinden insanlara neyi, nasıl, nerede ve ne zaman tüketeceklerine ilişkin bir bilgi verilir. Dolayısı ile günümüzde ekonomi politikten uzaklaşılmış, kültürel ve ideolojik boyut ön plana çıkmıştır.

Semiyotik ya da diğer adıyla semiyoloji, simge, sembol ve işaretlerin yorumlanmasına, üretilmesine veya işaretleri anlama süreçlerini içeren bütün faktörlerin sistematik bir şekilde incelenmesine dayanan bir bilim dalıdır. Semiyoloji, bir kültürdeki anlamı üzerinde uzlaşılmış sembollerin bilgisini içeren gösterge bilimi olarak da tanımlanır.

Artık tüketilen günlük haberin evrenselliğidir. Haberler, ister politik, tarihsel olsun isterse kültürel haber olsun hepsi suya sabuna dokunmayan mucizevî bir biçime dönüştürülerek güncelleştirilir, görsel anlamda dramatikleştirilir, medya tarafından amacından uzaklaştırılır ve göstergelere indirgenir. Bizler göstergelere sığınarak ve gerçekliğin yadsınması içinde yaşamaktayız ve bu haberleri aldığımızdan dolayı da mucizevî güvenlik içindeyiz.

Baudrillard’a göre kitle iletişim araçları bize ne sunmaktadır?

Baudrillard’a göre kitle iletişim araçlarının sunduğu gerçeklik değil, gerçekliğin baş döndürücü halidir. Gerçeklik bir simülasyondur, yanılsamadır.

Medyada sürekli iletilen felaket haberleri ya da dış dünyanın vahşiliği ve insan dışılığı sayesinde bireyi güvenlik duygusunun tercihine ya da güvende olmaya götürür. Böylece sıradanlık yüceltilip beslenerek bağışlansın diye her yerde yazgısallık/kadercilik telkin edilir. Örneğin bir otomobil kazası gündelik yazgısallığın göstergesidir. Ölüm ve acı haber nakarat gibi tekrarlanarak toplumda bir çeşit kolektif işlevi yerine getirir. "Böylelikle gündeliklik, toplumsal ve ekonomik konum ile edilgenliğin sağlandığı keyişi meşruluk ve kaderin olası kurbanlarının ‘titiz zevkinin’ bir tuhaf karışımını sunar.

Baudrillard’a göre tüketim toplumu bir bolluk ve çokluk toplumudur, her şey tüketilmek üzere vardır. Üretilen nesnelere sırf üretilmiş olduklarından dolayı bir kutsallık ve olumluluk atfedilir. Bu anlamda büyüme bolluktur, bolluk ise demokrasidir, seçme özgürlüğüdür. Baudrillard’a göre bu durum tamamen bir yanılsamadır, bir simülakrdır.

Baudrillard, simülasyon kavramını bir köken ya da bir gerçeklikten yoksun gerçekliğin modeller aracılığıyla yeniden türetilmesi anlamında kullanır. Simüle etmek  -mış gibi yapmak değildir. Birebir gerçeğin yeniden üretilmesidir.

Baudrillard’ın içe doğru patlama teorisi nasıl bir süreçtir?

Baudrillard’ın içe doğru patlama teorisi, anlamın medyada içe göçmesi, medyanın ve toplumsalın da kitlelerde içe göçmesi dâhil olmak üzere sınırların çökmesine yol açan bir süreçtir.