Mağaza Atmosferi Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Süpermarketlerde bölüm içi ürün düzenlemesi nasıl olmaktadır?

Yiyecek dışı ürünlerin satıldığı mağazalarda genellikle ürünler bölüm içinde katı kurallara tabi bir şekilde yerleştirilmez. Süpermarketlerde ise daha sistemli bir yaklaşım mevcuttur. Elde edilen deneyimlere göre süpermarketlerde herhangi bir ürünün bölüm içindeki yeri satışlarını önemli ölçüde etkilemektedir.

Mağazadaki alanın değeri kavramı neyi ifade etmektedir?

Mağazada mevcut tüm alanlar aynı değere sahip değildirler. Baz› bölgelerin satış potansiyeli daha fazla iken, bazı bölgelerde satış yapmak daha zordur. Diğer bir ifadeyle, mağaza içinde ürünlerin sergilendiği bölgeler satışlar üzerinde etkilidir. Mağazanın ön kısımlarında yer alan ürünlerin tüketiciler tarafından görülme ve incelenme ihtimali, müşteri trafiğinin yoğun olması sebebiyle daha fazladır, dolayısıyla burada bulunan ürünlerin satış potansiyeli de yüksektir. Mağazadaki alanın değeri, satış alanında metrekare başına satış hacmi olarak ifade edilir. Mağaza içi yerleşim düzeninin, metrekare başına satış miktarıyla doğrudan ilişkisi vardır.

Mağaza içi yerleşim düzeninin temel amacı nedir?

Mağaza içi yerleşim düzeninin temel amacı, müşteri trafiği oluşmasını teşvik
ederek müşterilerin perakendeciye ait tüm ürünleri görmesine müsaade etmektir
(Kent ve Omar, 2003, s. 393). Ayrıca müşterinin, normal şartlarda ziyaret etmeyeceği bölgelere onu yönlendirmektir. İşaret ve levhalarla, raf ve reyon düzeni ile,
farklı bir ışıklandırma ile, özel ürün sunum ve teşhir şekilleri ile müşteriler ölü
alanlara çekilebilir.

Tamamlayıcı ürünler mağaza içinde nasıl konumlandırılır ve sınıflandırılır?

Birbiri ile birlikte kullanılan, tamamlayıcı ürünlerin bir arada sergilenmesi hem müşteriye kolaylık sağlar hem de müşterinin aklında olmayan bir alışveriş yapmasına sebep olur. Bu şekilde, çapraz satışı teşvik etmek amacıyla birçok mağazada ilgili ürünler bir arada veya yan yana bölümlerde sergilenir. Ürünler belirli bir düzene göre, müşterinin mağaza içinde ürünü arayıp bulmasını ve alışverişini kolaylaştıracak şekilde gruplanmalıdır. En sık kullanılan gruplama, ürün sınıfına ve müşteri türüne göredir. Birbirine benzeyen ürünlerin birlikte gruplandırılması mantıklıdır. Müşteri türüne göre gruplamada ise müşteri gruplarının özellikleri temel alınır.

Mağaza içi yerleşim düzeni ile ilgili, metrekare başına satışları artırabilecek kurallar nelerdir?

Aşağıda mağaza içi yerleşim düzeni ile ilgili, metrekare başına satışları artırabilecek, bazı genel kurallar verilmiştir (Meyer, Harris, Kohns ve StoneIII, 1988, s. 533):
• Mümkün olan en az alana, kalabalık bir görüntü yaratmayacak şekilde, en
fazla miktarda ürün yerleştirilmelidir.
• Mağazanın ve ürünlerin izin verdiği oranda self servis düzen kullanılmalıdır.
• Bölümde ilgili ürünler birbirine yakın, mağaza içinde de ilgili bölümler birbirine yakın yerlerde konumlandırılarak çapraz satış teşvik edilmelidir.
• Anlık ürünler, mağaza girişine yakın ve trafiği yüksek olan koridorlara yerleştirilmelidir. Müşteri tarafından sık alınan kolayda ürünler yoğun trafiğin
olduğu bölgelere, beğenmeli ürünler ise müşteri tarafından incelenmek isteneceğinden, girişlerden ve yoğun trafiği olan bölgelerden uzak yerlere
yerleştirilmelidir.

Mağaza içi uygun yerleşim düzeninin seçiminde etkili olan faktörler nelerdir?

Söz konusu faktörler: mağazadaki alanın değeri, mağaza içi müşteri trafiği, yer kullanımı ve düzeni, ürünün türü, tamamlayıcı ürünlerin mağaza içindeki konumu ve ürünlerin gruplandırılması, satışlarda koridor etkinliğinin artırılması, mevsimsel ihtiyaçlar, mağaza düzeni ile ilgili kaynaklardan ve danışmanlardan elde edilen fikirlerdir.

Model stok yöntemine göre alan tahsisi kaç aşamada gerçekleştirilir? Açıklayınız.

Model stok yöntemine göre alan tahsisi beş aşamada gerçekleştirilir (Ghosh,
1994, s. 533):
• Her bir üründen ne kadarının teşhirde bulunacağı, ne kadarının stokta tutulacağı belirlenmelidir.
• Ürünün en uygun nasıl teşhir edilebileceğine ve stoklanabileceğine karar
verilmelidir.
• Ürünlerin teşhiri ve stoklanması için kaç adet raf, sepet, vs. gerektiği hesaplanmalıdır.
• Bir önceki aşamadaki hesaplara göre, bölüm için ne kadar alana ihtiyaç duyulduğu tahmin edilmelidir.
• Satış dışı faaliyetler için (kasalar, örneğin), ne kadar alan gerektiği hesaplanmalı ve bir önceki aşamadaki rakamlara ilave edilmelidir.

Model stok yöntemine göre alan tahsisi hangi adımlardan oluşur?

Model stok yöntemine göre alan tesisi beş aşamada gerçekleştirilir. Bunlar: • Her bir üründen ne kadarının teşhirde bulunacağı, ne kadarının stokta tutulacağı belirlenmelidir. • Ürünün en uygun nasıl teşhir edilebileceğine ve stoklanabileceğine karar verilmelidir. • Ürünlerin teşhiri ve stoklanması için kaç adet raf, sepet vs. gerektiği hesaplanmalıdır. • Yapılan hesaplamalara göre, bölüm için ne kadar alana ihtiyaç duyulacağı tahmin edilmelidir. • Satış dışı faaliyetler için ne kadar alan gerektiği hesaplanmalı ve toplam alan belirlenmelidir.

Diğer ürün gruplama şekilleri nelerdir?

Ürünler, ürün sınıfına ve müşteri türüne göre gruplamalara ek olarak ayrıca aşağıda verilen şekilde de gruplandırılabilirler: • Fonksiyonel gruplama, • Satıcılara göre gruplama, • Yaşam tarzına göre gruplama, • Teşhire göre gruplama.

Butik düzen mağaza tasarımını açıklayınız.

Perakendecinin elindeki ürünün çeşit ve miktarı sınırlı olduğu zaman veya yüksek oranda kişisel satış gerektiren durumlarda, müşteri ürünlerle çevrelenir ve bu düzene butik düzen denilir. Butik düzen aslında ana mağazada birçok başka küçük mağaza varmış hissi verir. Her bir köşe belirli bir markaya/üreticiye/stiliste aittir ve genellikle belirli bir hayat tarzını benimseyen tüketici bölümüne yönelik olur. Butik düzende değişik teşhirler ve donatılar kullanılarak belirli bir tema etrafında ürünler yerleştirilebilir ve böylece farklı ve ilginç bir atmosfer yaratılır.

Izgara düzeninin sahip olduğu dezavantajlar nelerdir?

Izgara düzeninin dezavantajları şöyle sıralanabilir: • Izgara düzeni steril bir mağaza atmosferi yaratır. Bu sebeple beğenmeli ve özellikli ürün satan perakendeciler için uygun bir düzen değildir. • Oldukça standart ve katı bir düzendir, dolayısıyla ilginç bir ürün teşhiri oluşturulamaz. • Izgara düzeninin fazla düzenli olması müşteriyi hızlı alışveriş yapmaya zorlayarak anlık satın almadan uzaklaştırabilir.

Özellikli ürünleri tanımlayınız

Özellikli ürünler, lüks ürün olarak da tabir edilirler ve genellikle birim değeri çok yüksek olan ve tüketicinin satın almak için özel çaba sarf ettiği ürünlerdir. Tüketiciler özellikli ürünleri satın almak istediklerinde nerede satıldıklarını öğrenip oralara gittiklerinden çok fazla satış noktasında satılmalarına gerek duyulmaz. Mağaza içinde de özellikli ürünlere değerli bir alanın tahsis edilmesine gerek bulunmaz. Özellikli ürünleri özel kılan bir diğer özellik de mağaza içinde müşteri trafiğine sebep olmalarıdır

Koridor etkinliğinin artırılması niçin gereklidir?

Müşteri, mağaza içinde kendisini ne kadar rahat hissederse, o kadar uzun süre orada kalır ve satın alma ihtimali o oranda artar. Bu sebeple mağaza içi yerleşim düzeni müşterinin mağaza içinde rahat hareket etmesini sağlayacak şekilde oluşturulmalıdır. Örneğin, koridorlar, müşteriler ürün incelerken başka müşterilerin kendisine çarpmayacağı şekilde geniş tutulmalıdır. Benzer bir şekilde, gereksiz bankolar ve raflar mağazadan kaldırılmalıdır. Üst katlara veya alt katlara müşterilerin gitmesi arzulanıyorsa mağaza içinde, geniş ve yorucu olmayan merdivenlerden, asansörlerden veya yürüyen merdivenlerden yararlanılmalıdır.

Beğenmeli ürünleri tanımlayınız

Beğenmeli ürünler, tüketicinin fiyat, şekil, stil, kalite açısından birçok markayı birbiri ile karşılaştırarak uzunca bir süre ve değerlendirmeler sonucunda satın alma kararını verdiği ürünlerdir. Tüketiciler beğenmeli ürünleri karşılaştırarak satın aldıkları için mağaza içinde çok görülür bir yerde teşhir edilmeleri gerekmez; ancak birçok farklı marka bir arada sunularak tüketiciye karşılaştırma imkanı tanınmalıdır.

Model stok yöntemine göre alan tahsisi nasıl yapılır?

Model stok yönteminde, bir bölümde ne kadar ürün stoklanmak istendiği planı ile yola çıkılır. Model stok planında, seçilmiş olan ürün grubu stil, marka isimleri, fiyat aralıkları, miktar, vs. açısından detaylı bir şekilde planlanır. Dolayısıyla belirli bir bölümde ne kadar ürünün teşhir edileceği ve ne kadarının stoklanacağı belirlenir. Daha sonra model stok planına göre bölümde yer alması düşünülen ürünler için ne kadar alan gerektiği tahmin edilir

Mağaza içi yerleşim düzeni ile ilgili, metrekare başına satışları arttırabilecek genel kurallar nelerdir?

Bu kurallar şöyle sıralanabilir: • Mümkün olan en az alana, kalabalık bir görüntü yaratmayacak şekilde en fazla miktarda ürün yerleştirilmelidir. • Mağazanın ve ürünlerin izin verdiği oranda self servis düzen kullanılmalıdır. • Bölümde ilgili ürünler birbirine yakın, mağaza içinde de ilgili bölümler birbirine yakın yerlerde konumlandırılarak çapraz satış teşvik edilmelidir. • Anlık ürünler, mağaza girişine yakın ve trafiği yüksek olan koridorlara yerleştirilmelidir.

Mağaza içi yerleşim düzeninden kastedilen nedir?

Mağaza içi yerleşim düzeni ile demirbaş, donatı, malzemeler, ürünler, koridorlar ve kasalar ile soyunma kabinleri gibi satış dışı alanların mağaza içindeki yeri kastedilmektedir. Mağaza içi yerleşim ya da alan düzeni; ürünlerden ürün sergileme unsurlarına, koridorlardan kasalara çeşitli birimlerin mağaza içindeki yerine ilişkin düzenlemeleri kapsar.

Mağaza içi yerleşim düzeni ve etkinlik arasında nasıl bir ilişki vardır?

Mağaza içi yerleşim düzeninin nasıl olması gerektiğine karar verilirken, etkinlik ön planda tutulmalıdır. Etkin bir mağaza içi yerleşim düzeni müşterileri satın almaya teşvik eder. Hatta, müşterinin mağaza içinde gezinerek, aslında satın almayı düşünmediği ürünleri de satın almasına sebep olur. Ayrıca, mağaza alanının en verimli şekilde kullanılmasını sağlar.

Stratejik amaçlara göre alan tahsisi nasıl yapılır?

Mağazalar bazen belirli ürün gruplarına ağırlık vermek veya odaklanmak isteyebilir. Böyle bir durumda, odaklanılması düşünülen ürün grubuna daha fazla alan tahsis edilir. Bu yöntem ayrıca yeni ürünlerin tutundurulmasında da sıklıkla kullanılır. Mağaza belirli bir ürün grubunu ilk defa taşıyorsa veya mağazaya yeni ürünler geldiğinde, bunlara geniş bir alan tahsis edebilir.

Sektör ortalamalarına göre alan tahsisi nasıl yapılır?

Bazı mağazalarda alan tahsisi rekabet baskısına dayalı olarak yapılır. Benzer rakip mağazalar belirli ürün gruplarına ne kadar alan tahsis ediyorsa, mağazada da aynı oranda alan tahsisi yapılır.

Mağaza içi yerleşim düzeni tasarım türleri nelerdir?

Mağaza içi yerleşim düzeni tasarımında, mağazadaki müşteri trafiğine göre üç temel tür bulunur. Bunlar: • Izgara düzeni, • Serbest düzen, • Butik düzeni, • Yarış pisti düzeni

Mağaza içi yerleşim düzenine niçin dikkat edilmelidir?

Mağaza içi yerleşim düzeni, mağazanın imajından, tüketicilerin alışveriş kolaylığına ve satın almaya teşvikine, alanın verimli kullanılmasından ürünlerin etkin sunumuna kadar geniş bir etki alanına sahiptir. Bu nedenle mağaza içi yerleşim düzenlemeleri dikkatle yapılmalıdır.

Metrekare başına kar nasıl hesaplanır?

Metrekare başına mağaza karı ürün veya ürün hattının brüt karının satış alanına bölünmesi ile hesaplanır.

Yer ve kullanım düzeni yerleşim düzeni seçimini nasıl etkiler?

Mağaza içinde sınırlı bir alan mevcuttur. Bu alan genellikle satış alanı ve satış dışı alan olarak ikiye ayrılır. Satış alanı, ürünlerin teşhiri ve satışı için kullanılan bölgeleri içerirken, satış dışı alanlar tuvaletler, ofisler, depolar, soyunma kabinleri, müşteri ilişkileri bölümü gibi doğrudan satış yapılmayan bölgeleri içerir. Mağazada ürün teşhirine ayrılan alanın büyüklüğünün satışları artırma olasılığı nedeniyle, perakendeciler satış alanlarını büyük tutmaya, satış dışı alanları küçültmeye çalışırlar. Ancak satış dışı alanlar da müşteri ve çalışan tatminini etkilemektedir.

. Geçmiş satış rakamlarına göre alan tahsisi nasıl yapılır?

Bu yöntemde alan tahsisi, belirli bir ürün grubunun satışlarının mağaza içindeki toplam satışlara oranına göre yapılır.

Bir mağazadaki mevcut kullanım alanını en üst düzeye çıkarabilmek için ne gibi yollar izlenebilir?

Bu amaçla aşağıda belirtilen adımlar uygulanabilir: • Satış faaliyetlerine en az stoklama ve satış dışı işlevlere ayrılan yer kadar bir toplam alan tahsis edilmelidir. • En değerli alışveriş bölgelerinde yer alan satış dışı faaliyetler, kiranın düşük olduğu diğer alanlara kaydırılmalıdır. • Satış alanı olarak kullanılmasına karar verilen bölgede satış dışı işlevlerin tümü kaldırılmalıdır. • Dikey ve yatay alanlardan yararlanılmalı, ancak bu düzen mağaza imajına zarar vermemelidir. • Yetersiz donatılar modern, açık ve yüksek miktarda satış olanağı sunan parçalarla değiştirilmelidir. • Satış alanlarında metrekare başına satışlar ve karlılık hesaplanmalı ve bazı bölümlerin yeri, gerek duyulması durumunda değiştirilmelidir.

Mağaza içi yerleşim düzen türü seçilmesinde müşteri trafiği ile ilgili dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Müşteri trafiği ile ilgili şu noktalara dikkat edilmesinde fayda vardır: • Self servis anlayışıyla çalışan mağazalarda hareket eden müşterilerin duvarları izleme eğilimleri bulunur. Bu eğilimi dikkate alacak ürün teşhir teknikleri kullanılarak mağaza içi trafik artırılabilir. • Bağımsız teşhir ürünleri kullanılırken, hepsi yan ana uzun bir hat oluşturacak biçimde dizilmemelidir; aralarında boşluklar bırakılmalıdır. Bu sayede müşteriler belirli yönlerde hareket etmeye zorlanmazlar. • Koridorların genişliği iki alışveriş arabasının rahatlıkla geçebileceği büyüklükte olmalıdır. Bazı süpermarketlerde, koridor araları iki veya üç metreyi bulur. Mağazanın girişindeki serbest alan, tıkanıklık yaratmayacak ölçüde geniş olmalıdır. • Mağaza iç yerleşim düzeninin bilimsel olarak oluşturulması ve müşterilerin mağaza içindeki hareket ve davranışlarının öğrenilebilmesi için araştırmalardan faydalanılabilir.

Izgara düzeninin açıklayınız

Teşhir edilecek ürünlerin birbiri ardına yerleştirilen raflarda sunulduğu ızgara düzeni daha çok süpermarket, hipermarket, kolaylık, çeşit ve indirim mağazalarında tercih edilir. Izgara düzeninde katı bir düzen mevcuttur ve teşhir alanlarının büyüklüğü ve şekli, koridorların uzunluğu ve eni, tüm mağaza içinde oldukça homojendir.

Mağaza içi yerleşim düzeninin amaçlarını sıralayınız

Etkin bir mağaza içi yerleşim düzeni ile amaçlanan hususlar aşağıdaki gibidir: • Müşteri trafiğini istendiği şekilde yönlendirilerek tüm ürünlerin görülmesini sağlamak, • Müşterileri satın almaya teşvik etmek, • Mağazadaki sınırlı kullanım alanını en iyi şekilde değerlendirmek, • Müşteri ile ürün arasındaki duyusal ve dokunsal ilişkiyi oluşturmada kolaylık sağlamak, • Hırsızlığı önlemek.

Ürün türü mağaza içi yerleşim düzenini etkiler mi?

Mağaza içinde satılan ürünlerin türü, nerelerde sergilenmeleri gerektiğini ve dolayısıyla mağaza içi yerleşim düzenini doğrudan etkiler.

Mağazadaki mevcut kullanım alanını en üst düzeye çıkarabilmek için izlenebilecek yollar  nelerdir?

Mağazadaki mevcut kullanım alanını en üst düzeye çıkarabilmek için izlenebilecek yollar aşağıda verilmiştir (Cox ve Brittain, 2000, s.208):
• Satış faaliyetlerine en az, stoklama ve satış dışı işlevlere ayrılan yer kadar bir
toplam alan tahsis edilmelidir.
• En değerli alışveriş bölgelerinde yer alan satış dışı faaliyetler, kiranın düşük
olduğu diğer alanlara kaydırılmalıdır.
• Satış alanı olarak kullanılmasına karar verilen bölgede satış dışı işlevlerin tümü kaldırılmalıdır.
• Dikey ve yatay alanlardan yararlanılmalıdır; ancak bu düzen mağaza imajına zarar verilmemelidir.
• Yetersiz donatılar modern, açık (self servis olanağı sunan) ve yüksek miktarda satış olanağı sunan parçalarla değiştirilmelidir.
• Satış alanlarında metrekare başına satışlar ve kârlılık hesaplanmalı ve bazı bölümlerin yeri, gerek duyulması durumunda değiştirilmelidir. Örneğin, palto, mayo gibi bazı ürünlerin yeri, mevsim dönümlerinde değiştirilmeli veya tamamen kaldırılmalıdır. Bazı bölümlerin kârsız hale gelmesi durumunda onlara ayrılan alan küçültülmeli veya tamamen yok edilmelidir; kâr oranları yükselen bölümlere ayrılan alan artırılmalıdır

Kolayda ürünleri tanımlayınız

Kolayda ürünler, satın almak için tüketicinin çok fazla çaba sarf etmediği, satın alma kararını kolayca verdiği ve genellikle birim değeri düşük ürünlerdir. Anlık satın alınan ürünler ise kolayda ürünler sınıfında yer alan, tüketicinin plansız bir şekilde ürünün, ambalajının veya teşhirinin cazibesine kapılarak satın aldığı ürünlerdir. Örneğin, sakız, şeker, çikolata tüketici tarafından genellikle planlanmadan, ancak cazip sunumlarından dolayı görüldükleri anlarda satın alınırlar. Anlık ürünlerin mağaza içinde teşhiri, tüketicinin kesinlikle uğrayacağı bölgelerde yapılır.

Mağaza içi yerleşim düzenini değerlendirirken mağaza yöneticisinin sorması gereken başlıca sorular nelerdir?

Mağaza yöneticisi şu sorulara cevap aramalıdır: • Ürünler için alan tahsisi yapılırken, söz konusu alanın satış verimliliği göz önüne alındı mı? • Her bir kategorideki ürünler en önemli özelliklerine göre düzenlendi mi, yerleştirildi mi? • Anlık ürünler, yüksek talep gören ürünlerle birlikte yerleştirildi mi? • Reklamı yapılan ürünlere ait işaretler, afişler, levhalar müşterilere bilgi verecek ve bulundukları yere doğru onları yönlendirecek şekilde göz alıcı mı? • Reklamı yapılan ve yapılmayan özel ürünler raf sonlarında da, satış noktalarında olduğu gibi teşhir ediliyor mu? • Ulusal ve özel markalar tanzimlerde vurgulanıyor mu, vitrinde sergileniyor mu? • Her bir ürün kategorisi farklı işaret levhaları altında gruplanıyor mu? • Hizmet alanları açık bir şekilde tanımlanmış mı ve ilgili ürünlere göre mantıklı bir konumda mı?

Mağaza içi müşteri trafiği, mağaza içi uygun yerleşim düzeninin seçimini nasıl etkiler?

Müşterilerin mağaza içinde oluşturdukları trafik, aslında mağaza alanının üretkenliğini belirler. Mağaza içinde müşteri trafiğinin en yoğun olduğu bölgeler tüm müşteriler tarafından sık ziyaret edildiği için, mağaza içindeki en değerli bölgelerdir.

Mağaza içi yerleşim düzen türü seçilmeden önce, müşteri trafiği ile ilgili hangi
önemli noktalara dikkat edilmelidir?

Mağaza içi yerleşim düzen türü seçilmeden önce, müşteri trafiği ile ilgili bazı
önemli noktalara dikkat edilmesinde fayda vardır (Cox ve Brittain, 2000, s.211):
• Self servis anlayışıyla çalışan mağazalarda hareket eden müşterilerin duvarları izleme eğilimleri bulunur. Bu eğilimi dikkate alacak ürün teşhir teknikleri kullanılarak mağaza içi trafiği artırılabilir.
• Bağımsız teşhir üniteleri kullanılırken, hepsi yan yana uzun bir hat oluşturacak biçimde dizilmemelidir; aralarında boşluklar bırakılmalıdır. Bu sayede müşteriler belirli yönlerde hareket etmeye zorlanmazlar.
• Koridorların geniflliği iki alışveriş arabasının rahatlıkla geçebileceği büyüklükte olmalıdır. Bazı süpermarketlerde koridor araları iki veya üç metreyi bulur. Mağazanın girişindeki serbest alan, tıkanıklık yaratmayacak ölçüde geniş olmalıdır.
• Mağaza iç yerleşim düzeninin bilimsel olarak oluşturulması ve müşterilerin
mağaza içindeki hareket ve davranışlarının öğrenilebilmesi için araştırmalardan faydalanılabilir.

Brüt kar marjına göre alan tahsisi nasıl yapılır?

Brüt kâr marjına göre alan tahsisinde, satılan ürünün satış rakamından ürün maliyeti çıkarılarak brüt kâr marjı belirlenir.

Mağaza içi yerleşim düzeni nedir?

Mağaza içi yerleşim düzeninden kastedilen, demirbaş, donatı, malzemeler, ürünler, koridorlar ve kasalar ile, soyunma kabinleri gibi satış dışı alanların, mağaza
içindeki yeridir (Cox ve Brittain, 2000, s.207). Mağaza içi yerleşim düzeninin nasıl
olması gerektiğine karar verilirken, etkinlik ön planda tutulmalıdır. Etkin bir mağaza içi yerleşim düzeni müşterileri satın almaya teşvik eder (Lewison, 1997, s.277).
Hatta, müşterinin mağaza içinde gezinerek, aslında satın almayı düşünmediği ürünleri de satın almasına sebep olur. Ayrıca, mağaza alanının en verimli şekilde kullanılmasını sağlar.

Izgara düzeni nedir? Açıklayınız.

Izgara düzeni daha çok süpermarketler, kolaylık mağazaları, çeşit mağazaları ve
indirim mağazaları tarafından kullanılır. Bu düzende, teşhir edilecek ürünler birbiri ardına yerleştirilen raflarda sunulur. Tüm raflar ve teşhir üniteleri aynı düzendedir ve birbirine paraleldir. Düz plan da denilen bu düzen müşteriye doğrudan mağazanın arka taraflarına erişebilme imkanı sunar (Kent ve Omar, 2003, s. 394). Izgara düzeninde kasalar genellikle mağaza çıkış ve girişine yakın bölgelerde yer alır. Raf ve duvar ünitelerinin yerleri ve aralıkları ile oynanarak, müşteri trafiğinin akış yönü değiştirilebilir.

Bir mağaza içinde bölüm düzenlemeleri nasıl yapılmalıdır?

Hem mağaza hem de bölüm düzenlemelerinde prensip aynıdır fakat ölçek farklıdır. Diğer bir ifadeyle, bölüm içinde hangi marka, renk, büyüklük, vb. daha fazla satıyorsa veya daha fazla kâr bırakıyorsa, o ürünlere en değerli yerler yüksek miktarda tahsis edilmelidir. İlgili ürünler birlikte sergilenmelidir. Bölüm içinde ürünler düzenlenirken ayrıca, müşteri trafiği, alan değeri ve ürünlerin uyumu dikkate alınmalıdır.

Mağaza içi yerleşim düzeni tasarımında, mağazadaki müşteri trafiğine göre, kaç
temel tür bulunur?

Mağaza içi yerleşim düzeni tasarımında, mağazadaki müşteri trafiğine göre, üç
temel tür bulunur: ızgara düzeni, serbest düzen ve butik düzeni. Bazı yazarlar bu
sınıflamaya yarış pisti düzenini de eklemektedir. 

Serbest düzenin avantajları nelerdir?

Serbest düzen yaratıcı görsel sunuma ve müşterilerin diğer bölümleri de görmelerine olanak tanıdığından, çapraz satın alımlarını, plansız alışverişi ve mağaza içinde
daha çok zaman geçirmesini teşvik eder.

Mağaza içi yerleşim düzeni planlanırken nelere dikkat edilmelidir?

Mağaza içi yerleşim düzeni planlanırken dikkat edilmesi gereken noktalar şöyle sıralanabilir: • Ana koridorlar üç kişinin yan yana yürüyebileceği genişlikte olmalıdır. Tali koridorlar ise en az iki kişinin sıkışık vaziyette yürüyebileceği genişlikte olmalıdır. • Ana koridorlar asansörlerin, yürüyen merdivenlerin ya da merdivenlerin girişleriyle bölünmemelidir. • Mağaza girişindeki demirbaş ve koridorlar, mağazaya giren trafiği engellememek için müşterileri giriş alanından uzaklaştıracak şekilde tasarlanmalıdır. • Tüm ürünler müşteriler tarafından rahatlıkla görülebilmeli ve müşterilerin ürünleri incelemelerini kolaylaştırmalıdır. • Kontuarlar, ürünleri inceleyen müşterilerin akan trafik tarafından rahatsız edilmeyecekleri şekilde konumlandırılmalıdır. • Çıkıştaki kasalar, mağazadan çıkmaya çalışan müşteri trafiği ile mağazaya girmeye çalışan müşteri trafiğinin karşılaşmayacağı veya birbirini engellemeyeceği şekilde konumlandırılmalıdır. • İade ve hediyelik çekler gibi hizmetlerin sunulduğu hizmet bankoları işaretlerle gösterilmeli ve merkezi bir bölgede bulunmalıdır. • Soyunma kabinleri geniş, iyi ışıklandırılmış olmalı ve çalışan personelin en fazla ilgilenebilecekleri ve müşteriler kontrol edebilecekleri bölgede konumlandırılmalıdır. • Bölümler ve ürünler işaretlerle, süslemelerle ve ürün tanzimi ile açık bir şekilde tanımlanmalıdır.

Mağaza içindeki alan kaça ayrılır? Açıklayınız.

Mağaza içinde sınırlı bir alan mevcuttur. Bu alan genellikle satış alanı ve satış
dışı alan olarak ikiye ayrılır. Satış alanı, ürünlerin teşhiri ve satışı için kullanılan
bölgeleri içerirken, satış dışı alanlar tuvaletler, ofisler, depolar, soyunma kabinleri, müşteri ilişkileri bölümü gibi doğrudan satış yapılmayan bölgeleri içerir.

Belirli bir bölüme veya ürün grubuna ne kadar alan tahsis edilmesi gerektiğini
belirlemek için hangi yöntemler kullanılır?

Belirli bir bölüme veya ürün grubuna ne kadar alan tahsis edilmesi gerektiğini
belirlemek için bazı yöntemler kullanılır. Söz konusu yöntemler arasında en sık
kullanılanlar: geçmiş satış rakamlarına göre alan tahsisi, brüt kâr marjına göre alan tahsisi, sektör ortalamalarına göre alan tahsisi ve stratejik amaçlara göre alan tahsisidir (Hasty ve Reardon, 1997, S.270-271). Alan tahsisinde kullanılan bir diğer yöntem de model stok yöntemidir (Ghosh, 1994, s. 532-533).

Serbest düzen nedir?

Izgara düzenine nazaran serbest düzen, sistematiği daha düşük olan ve farklı şekilde birçok donatının kullanılabileceği bir düzen türüdür (Varley ve Rafiq, 2004,
s.174). Müşterilerin mağaza içinde rahatça gezinebilmelerine olanak sunar. Bu sebeple serbest düzen, samimi bir atmosfer oluşmasına sebep olur (Berman ve
Evans, 2001, s.613). Oldukça esnek bir düzen olmasına rağmen bazen, özellikle
mağazanın büyük olması durumunda, yüksek miktarda ürün sergilendiğinde müşterinin kendisini içerde “kayıp” hissetmesine yol açabilir. Bu sebeple büyük mağazalarda serbest düzen kullanıldığında, aralara yürüyüş yolları ve/veya separatörler
konularak, bölümler oluşturulmaya çalışılır. Böylece müşteriler
mağaza içinde kendilerini daha rahat hissederler ve mağazada belirli bir düzen
oluşur; benzer ürünler bir arada gruplandırılır. 

Aranmayan ürünleri tanımlayınız

Aranmayan ürünler, tüketici tarafından mevcut olduğu bilinen fakat satın alınmak istenmeyen ürünlerdir. Aranmayan ürünler müşteriler tarafından kolaylıkla satın alınmadıkları için genellikle satış elemanının özel çabası ile satılırlar. Bu yüzden de mağaza içinde görülür bir yerde sergilenmek zorunda değildir. Zaten genellikle mağazalarda da satılmaz, müşteriler ziyaret edilerek satışları gerçekleştirilir.

Serbest düzen mağaza tasarımını açıklayınız.

Serbest düzen, sistematiği daha düşük olan ve farklı şekilde birçok donatının kullanılabileceği bir düzen türüdür. Müşterilerin mağaza içinde rahatça gezinebilmelerine olanak sunduğu için samimi bir atmosfer oluşmasını sağlar. Serbest düzen yaratıcı görsel sunuma ve müşterilerin diğer bölümleri de görmelerine olanak tanıdığından, çapraz satın almaları, plansız alışverişi ve mağaza içinde daha çok zaman geçirilmesini teşvik eder. Diğer yandan, mevcut alan ızgara düzeninde olduğu kadar verimli kullanılamamaktadır ve ayrıca işletim maliyetleri ızgara düzenine nazaran daha yüksektir. Mağaza temel alan düzenlemelerinde serbest düzen daha çok özellikli mağazalar, bölümlü mağazalar ve butikler tarafından tercih edilir.

Mağaza içi düzeni nasıl değerlendirilmelidir?

Mağaza içi yerleşim düzeni sık sık değerlendirilmeli, kârlılık hesapları yapılmalı, mağaza içindeki müşteri trafiği izlenmeli ve buna bağlı olarak gerekli değişiklikler yapılmalıdır. Değerlendirmede dikkate alınan unsurlar: alanın verimliliği,
ürünlerin renk, stil boyut, fiyat özelliklerine göre yerleştirilmesi, anlık ürünlerin talep gören bölgelere yerleştirilmesi, promosyondaki ürünlerin özel bölgelerde teşhir edilmesi, farklı kategorilerin yerini gösteren yeterli işaret levhalarının bulunması, teşhirde hem ulusal hem özel markaların vurgulanması ve hizmet alanlarının açık bir şekilde tanımlanmasıdır.

Planogram nedir?

Planogram, mağaza içinde ve/veya belirli bir bölümde her bir ürüne ne kadar yer
ayrılacağını, nerelerde yer alacağını gösteren şematik bir plandır ve günümüzde bilgisayar programları yardımıyla oluşturulmaktadır.

Izgara düzeninin avantajları nelerdir?

Izgara düzeninin bazı avantajları bulunur (Lewison, 1997, s.278, s.281):
• Diğer mağaza içi yerleşim düzeni türlerine nazaran mağaza alanı kullanı-
mında en verimli olanıdır.
• Açık ve belirgin koridorlar sayesinde alışverişi kolaylaştırır.
• Temiz ve düzenli (verimli) bir mağaza atmosferi yaratır.
• İyi organize edilmiş bir ortam yaratarak rutin, planlı ve self servis alışverişi
kolaylaştırır ve müşterilerin ürünleri kendi kendilerine rahatlıkla seçmelerine olanak sunar.
• Stoklama, etiketleme ve temizlik-bakım işlemlerini kolaylaştırdığı için verimli bir işletim olanağı sunar. Ayrıca envanter ve güvenlik kontrolü ile ilgili problemleri azaltır.
• Mantıklı bir düzendir (Varley ve Rafiq, 2004, s.174).
• Yüksek miktarda ve çeşitte ürünün sergilenmesine olanak tanır (Varley ve
Rafiq, 2004, s.174).

Yarış pisti düzeni nedir? Açıklayınız.

Yarış pisti düzeni serbest düzene çok benzer. Aynı serbest düzende olduğu gibi rahat bir ortam sunar. Yarış pisti düzeni mağaza içinde aynı bir yarış pistinde olduğu gibi belirli bir yönde hareket edilmesine olanak sağlar. Dolayısıyla müşteriler
belirli bir ana koridoru takip ederek tüm mağazanın içini dolaşmış olurlar. Yarış
pisti düzeni ürünler arasında gezinmeyi ve anlık satın almayı teşvik eder (Ghosh,
1994, s. 526). Müşterilerin mağaza içinde belirli bir güzergahı takip etmeleri isteniyorsa, ana koridorun mağazadaki diğer bölgelerden farklı bir yüzeyde veya renkte olmasında fayda vardır (Levy ve Weitz, 2001, s.561).

Mağaza içi uygun yerleşim düzeninin seçiminde etkili olan faktörler nelerdir?

Mağaza içi uygun yerleşim düzeninin seçiminde etkili olan bazı faktörler vardır. Söz konusu faktörler: mağazadaki alanın değeri, mağaza içi müşteri trafiği,
yer kullanımı ve düzeni, ürünün türü, tamamlayıcı ürünlerin mağaza içindeki konumu ve ürünlerin gruplandırılması, satışlarda koridor etkinliğinin artırılması,
mevsimsel ihtiyaçlar, mağaza düzeni ile ilgili kaynaklardan ve danışmanlardan
elde edilen fikirlerdir (Hasty ve Reardon, 1997, s.267-268; Levy ve Weitz, 2001,
s.568; Meyer, Harris, Kohns ve StoneIII, 1988, s. 533). 

Mağazadaki alanın değeri ne olarak ifade edilir ve nasıl hesaplanır?

Mağazadaki alanın değeri, satış alanında metrekare başına satış hacmi olarak
ifade edilir. Mağaza içi yerleşim düzeninin, metrekare başına satış miktarıyla doğrudan ilişkisi vardır (Meyer, Harris, Kohns ve StoneIII, 1988, s. 533). Satış miktarları hem tüm mağaza için hesaplanır, hem de her bir bölüm için hesaplanır. Mağazacılıkta maliyetler artıkça, bu tür hesapların yapılması daha da önem kazanmaya başlamıştır. Her bir perakendecinin amacı, metrekare başına verimliliği artırmaktır. Diğer bir ifadeyle, mağaza içinde bulunan alanın mümkün olduğunca kârlı olmasına çalışılmaktadır. Bunun hesabı da aşağıda verilen formülle yapılmaktadır. Bu sayede her metrekare başına elde edilen kâr hesaplanabilmektedir.

Metrekare başına kâr = ürünün (veya ürün hattının) bürüt kârı, satış alanına (metrekere) bölünür

Ürünler kaç sınıfa ayrılır? Açıklayınız.

Mağaza içinde satılan ürünlerin türü, nerelerde sergilenmeleri gerektiğini ve dolayısıyla mağaza içi yerleşim düzenini doğrudan etkiler. Ürünler bilindiği gibi dört sınıfa ayrılırlar: kolayda ürünler, beğenmeli ürünler, özellikli ürünler ve aranmayan ürünler.

Yarış pisti düzenini açıklayınız

Yarış pisti düzeni serbest düzene çok benzer. Mağaza içinde aynı bir yarış pistinde olduğu gibi belirli bir yönde hareket edilmesine olanak sağlar. Dolayısıyla müşteriler belirli bir ana koridoru takip ederek tüm mağazanın içini dolaşmış olurlar. Yarış pisti düzeni ürünler arasında gezinmeyi ve anlık satın almayı teşvik eder.

Izgara düzeninin avantajları nelerdir?

Izgara düzeninin avantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Mağaza alanı kullanımında en verimli tasarımdır. • Açık ve belirgin koridorlar sayesinde alışverişi kolaylaştırır. • Temiz ve düzenli bir mağaza atmosferi yaratır. • İyi organize edilmiş bir ortam yaratarak rutin, planlı ve self servis alışverişi kolaylaştırır ve müşterilerin kendi kendilerine rahatlıkla seçmelerine olanak sunar. • Stoklama, etiketleme ve temizlik bakım işlemlerini kolaylaştırdığı için verimli bir işletim olanağı sunar. Ayrıca envanter ve güvenlik kontrolü ile ilgili problemleri azaltır. • Mantıklı ve düzenlidir. • Yüksek miktarda ve çeşitte ürünün sergilenmesine olanak tanır.

Mağaza içi yerleşim düzenini etkileyen temel unsurlar nelerdir?

Mağazanın büyüklüğü, şekli ve türü seçilecek olan mağaza içi yerleşim düzenini etkiler. Temel alan düzenlemelerinde ürünlerin rahatlıkla incelenebilmesi gerekiyorsa, sade bir düzen tercih edilmeli, mağaza içinde kalabalığın ve tıkanıklığın önlenebilmesi için de koridorlar geniş tutulmalıdır. Mağazanın çok katlı olup olmaması da seçilecek olan düzen türünü etkiler.

Mağaza düzeni ile ilgili ne gibi kaynaklar ve danışmanlardan faydalanılabilir?

Konu ile ilgili dergiler incelenebilir, ilgili fuarlar gezilebilir, uzmanlara danışılabilir veya rakip mağazalar gezilerek fikir edinilebilir. Mağaza dekorasyon malzemeleri, donatıları ve eşyaları satan kişiler, iç mimarlar, iş ilişkisi içinde bulunulan diğer işletmeler de önemli fikir kaynaklarıdır. Ancak burada unutulmaması gereken bir nokta mağaza başarısının tamamen, elde edilen fikirlerin mevcut alana nasıl uygulanacağı konusunda, perakendecinin yaratıcılığına bağlı olduğudur. Tasarım konusunda perakendeciye yardımcı olan uzmanlar ve ilgilendikleri konular şunlardır: mimarlar genellikle binanın iç ve/veya dış yapısı ile; mağaza tasarımcıları mağazanın içiyle; görsel düzenleme uzmanları satış ortamı ile; proje yöneticileri mağaza içindeki donatılarla; mağaza içi yerleşim planlamacıları ise mağaza alanının en optimum şekilde kullanılması ile ilgilenirler.

Ürün türleri nelerdir?

Ürünler dört sınıfa ayrılırlar: kolayda ürünler, beğenmeli ürünler, özellikli ürünler ve aranmayan ürünler

Bölüm içinde ürünlerin düzenlenmesinde nelere dikkat edilmelidir? 

Bölüm içinde (belirli bir ürün grubunda) hangi marka, renk, büyüklük, vb. daha fazla satıyorsa veya daha fazla kâr bırakıyorsa, o ürünlere en değerli yerler yüksek miktarda tahsis edilmelidir. İlgili ürünler birlikte sergilenmelidir. Bölüm içinde ürünler düzenlenirken ayrıca, müşteri trafiği, alan değeri ve ürünlerin uyumu dikkate alınmalıdır.