Hayvan Davranışları ve Refahı Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hayvan hakları şeklinde gündeme gelen refah konusu ilk kez nerede konu edilmiştir? 

İlk defa Avrupa’da hayvan hakları şeklinde gündeme gelen refah konusuna gösterilen ilgi özellikle son 20 yıl içerisinde önemli şekilde artmıştır.

Hayvan refahının gelişim süreci nasıl açıklanır?

Hayvan refahı başlangıçta hayvan hakları ve hayvanların korunması şeklinde ele alınırken, 1964 yılında Harrison tarafından yayınlanan “Hayvan Makineler” adlı kitap bugünkü anlamıyla hayvan refahının başlamasında önemli rol oynamıştır. Önceleri pet hayvanları, 1980’lerde Laboratuar hayvanları ve 1990’larda ise daha çok çiftlik hayvanlarının refahı üzerinde durulmuştur. 

Dünyada çiftlik hayvanlarından elde edilen et ve süt miktarları ne kadardır? 

Dünyada çiftlik hayvanlarından elde edilen et ve süt miktarları yaklaşık 250 ve 697 milyon tondur. 

Entansif hayvancılık ne demektir? 

Entansif hayvancılık; bilim ve teknoloji imkânlarından faydalanılarak çok sayıda yüksek verimli hayvanın özel barınak ve besleme şartlarında yetiştirilmesidir. 

Hayvanlarda tür kavramı nasıl açıklanır? 

Tür; ortak özelliklere sahip ve çiftleştiklerinde doğurgan yavrular verebilen hayvan topluluğudur. Örneğin Sığır, Koyun, Tavuk, Köpek vb.

Refah kavramı ne demektir? 

Refah;  Arapça dilinden köken alıp insanlarda bedensel ve ruhsal yönden sağlıklı ve mutlu olma; yeme, içme, giyim ve barınma ihtiyaçlarının üst düzeyde karşılandığı bireylerin sürdürdüğü hayat için kullanılan bir ifadedir.

Kaşeksi kavramı nasıl tanımlanır? 

Kaşeksi; hayvanlarda kronik hastalık veya aşırı beslenme yetersizliği sonucu vücudun çok zayıf ve bitkin vaziyette olması durumudur. 

Hayvanlara kastrasyon neden yapılır? 

Kastrasyon; iğdiş, testislerin çıkarılması, erkek hayvanlarda cinsel faaliyetlerin engellenmesi için yapılır. 

Hayvan yetiştiriciliği konusunda başvurulabilecek uzman kişiler kimlerdir? 

Hayvanların yetiştirildiği ve barındığı çiftliklerin projelerini çizen, bölümlerini inşa eden, bu çiftliklerde çalışan ve yöneten ve aynı zamanda nakil ve kesimhane uygulamalarını yürüten insanlar yaptıkları işlerin refaha uygun olması için hayvan yetiştiriciliği konusunda uzman olan Veteriner Hekim ve Zooteknistler gibi kişilerin tavsiyelerinden yararlanmaları gerekmektedir. Zooteknist; hayvan yetiştiriciliği ve ıslahı konusunda uzman olan kişidir.

Hayvansal ürün kullanımındaki uygulamalara etki eden faktörler nelerdir?

Hayvansal ürün kullanımındaki uygulamalara etki eden faktörler:
• Çiftçi veya diğer hayvan kullanıcılarının bilgi ve tutumları
• Müşterilerin hayvan ihtiyaçları
• Yasalar ve bu yasaların etkili olduğu alanlar
• Aile, arkadaşlar ve hayvanları gören diğer kimselerin tutum ve davranışları
• Diğer kullanıcıların tutum ve davranışları, özellikle de çiftçilik sektörü veya ilgili basın tarafından örnek gösterilmiş kimseler.
• Toplum genelinin tutumu, özellikle de seslerini duyurabilenler ve dolayısıyla da basın ve yayın.

• Hayvan refahı ile hayvansal ürün arasında diğer önemli bir ilişki de ürünün ambalajı veya dış görünüşünün tasarlanmasıdır. 

Hayvan yetiştiriciliğinde refah düzeyinin ölçümünde hangi kriterler dikkate alınır? 

Hayvan yetiştiriciliğinde refah düzeyinin ölçülmesi mümkün olduğu halde kolay değildir. Ölçümde hayvanın biyolojik fonksiyonları, davranışları ve duyguları olmak üzere 3 önemli kriter dikkate alınmalıdır. Aynı zamanda refah seviyesi tespitinde refahın bir parçası olan hayvan duygularının ölçülmesinin katkısı da önemlidir.

Hayvanlarda refah ve sağlık kavramları arasındaki ilişki nasıl tanımlanabilir? 

Sağlık refahın önemli unsurlarından biri olduğu halde refahın tümünü kapsamaz. Sağlık, vücutta patojenlere, fizyolojik bozukluklara veya doku tahriplerine karşı mücadele eden beyin kontrolündeki vücut sistemlerinin tümünü kapsayan bir ifade olarak tanımlanabilir. Refah ise daha geniş kapsamlı bir ifade olup canlının çevresiyle uyum sağlamasının tüm unsurlarını kapsamaktadır. Ayrıca sağlığı etkileyen faktörlerin dışında kalan duygular ve diğer uyum mekanizmaları, hayvan refahının ölçülmesinde olumlu yönde etki yapan önemli faktörlerdir. 

Refahın iyileştirilmesi amacıyla yapılan girişimler ile hastalıklar arasındaki ilişkiler nasıl açıklanır? 

Refahın iyileştirilmesi amacıyla yapılan girişimler ile hastalıklar arasındaki ilişkiler 4 madde halinde özetlenebilir:  
• Hastalık zayıf refahın önemli bir unsuru olduğuna göre hastalığa karşı alınan birçok önlem aynı zamanda refahın düzeltilmesi için de faydalı olur.
• Refahın iyileştirilmesi için yapılan bütün girişimler sırasında hayvanın bağışıklık sistemindeki zayıflama ile hastalığın bulaşma riskinin artacağı göz önünde tutulmalıdır.
• Hayvanlarda üreme ve sistemik hastalıklar ile daha tehlikeli olan bulaşıcı hastalıklar arasında farklılıklar vardır. Hayvan yetiştiriciliğinde barınma ve idare sistemleri ile ilgili gelecek için görüş ve projelerin geliştirilmesinde bu gerçeğin de dikkate alınması gerekmektedir.
• Ana hedef hayvan refahının iyileştirilmesi olmalıdır. Bu hedefe giderken ortaya çıkan bir hastalığın hayvanlar üzerindeki olumsuz etkileri ile ilgili de düşünce sahibi olmak gerekmektedir. 

Hayvanlarda görülen neuromas nasıl bir hastalıktır? 

Refahın sadece duygularla kısıtlanmaması gerektiğine zayıf refaha neden olan neuromas, aşırı fizyolojik tepkiler veya farklı davranış bozuklukları, immunosuppression, gelişme ve üreme yeteneğinin kaybolması veya yaşama umudunun azalması gibi durumlar da örnek gösterilebilir.

Fizyolojik ölçümlerle zayıf refahın ortaya çıkması hangi belirtilerle ortaya çıkar? 

Fizyolojik ölçümlerle zayıf refahın bazı belirtilerini ortaya çıkarmak mümkündür. Örneğin kalp atışlarındaki artış, adrenal aktivitesi, ACTH ile mücadeleden sonra adrenal aktivite veya bağışıksal yanıtın azalması gibi durumların görüldüğü hayvanların refahı bu gibi değişikliklerin görülmediği hayvanlara göre daha zayıftır. Refah seviyesi ölçümlerinin birçoğunda olduğu gibi bu ölçümde de elde edilen sonuçların yorumlanmasında özen gösterilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan vücut bağışıklık sistemi fonksiyonlarının bozulması ve bazı fizyolojik değişikliklerin ortaya çıkması pre-patalojik olarak adlandırılan durumu tanımlayabilir.

Hayvan refahında barınak faktörü nasıl bir rol oynar? 

Zayıf refahın sebeplerinden biri de uygun olmayan barınak tipidir. Kemik ve kasların güçlenmesi için hayvanların yaptığı eksersizleri ciddi şekilde kısıtlayan kötü barınma sistemlerinin zayıf refaha yol açması barınak sisteminin refah üzerindeki etkisini açıklayan tipik bir örnektir. Bu konu ile ilgili yapılan araştırmalarda  geleneksel kafeslerde barındırılan ve dolayısıyla kanat ve bacak hareketleri yapamayan tavukların kemikleri açık kümeslerde yaşayan ve bu hareketleri rahatlıkla yapabilen tavuklara göre belirgin şekilde daha zayıf olduğu görülmüştür. Benzer şekilde, ferdi barınak sisteminde yetiştirilen dişi domuzlarda bacak kemiği gücü grup barınma sisteminde yetiştirilen domuzların bacak kemiği gücünün ancak%65’i kadar olduğunu tespit etmişlerdir. 

Hayvan refahının ölçülmesinde kullanılan genel metotlar hangileridir? 

Hayvan refahının ölçülmesinde kullanılan genel metotlar şunlardır:

•Mutluluğun fizyolojik göstergeleri

• Mutluluğun davranışsal göstergeleri

• Tercih edilen güçlü davranışların görülme yoğunluğu

•Görülen ve bastırılan normal davranışların tipleri

•Fizyolojik ve anatomik fonksiyonların iyileştirilmesinin mümkün olabilirlik derecesi

Hayvan refahı ile ilgili ilk yasalar kaç yılında ve nerede ortaya çıkmaya başlamıştır?

Hayvan refahı ile ilgili ilk yasalar 1960 lı yıllardan önce Avrupa kıtası ve ABD’de çıkmaya başlamıştır.

Hayvan refahını değerlendirmeye yönelik çalışmalarda nelere dikkat edilmelidir? 

Hayvan yetiştiriciliğinde uygun barınma veya sevk ve idare ile ilgili yapılan araştırmalar, hayvanların sübjektif tecrübeleri ile ilgili bilgi veren tercih testlerden çok daha yararlıdır. Buna rağmen hayvan refahı araştırmalarında, tercih çalışmaları ile refahı direkt izleme yoluyla yapılan çalışmalarının birlikte yapılması önerilmektedir. Refah değerlendirmelerine yönelik çalışmalar ayrıca hayvanın uyumunu da kapsayan diğer faktörleri de içermelidir.

Refah ölçümlerinde davranışsal gözlemler ile birlikte fizyolojik ve biyokimyasal boyutlar nasıl ele alınmalıdır? 

Refah ölçümlerinde davranışsal gözlemler ile birlikte fizyolojik ve biyokimyasal boyutların da dikkate alınmasında yarar vardır. Kısacası:

• Hayvanların olumsuz etkilere karşı oluşturdukları farklı fizyolojik ve davranışsal tepkilerin boyutu da farklı olduğu,
• Herhangi bir refah değerlendirmesi geniş alanlı bir ölçümü kapsamasının şart olduğu,
• Hayvan refahı üzerindeki herhangi bir olumsuzluğun etkilerini belirlemek amacıyla toplanan veriler hakkındaki bilgilerimizin de geliştirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
• Hangi metot uygulanırsa uygulansın refahın ölçülmesi amacıyla toplanan veriler hayvanların çok iyi ile çok zayıf arasında bulunan refah sınırları içerisinde hangi seviyede olduğu hakkında bilgi vermektedir.

Refah ölçümlerinin hemen hepsinde; hayvanların olumsuzluklara karşı uyum
sağlamak amacıyla yaptıkları girişim sayısı, bu girişimlerin gücü ve olumsuzlukların hayvan üzerindeki etki farklılığının hesaplanması gerekmektedir.