Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Strateji nedir?

Strateji, planlama ufku uzun kararlar dizisidir. Strateji, örgütün nereye ve nasıl gitmesinin istendiğine karar vermektir. Strateji, gelecekteki planlanan gelişmelerin ışığı altında, bugünkü kararların kalitesini artırmaktır. Strateji, örgütün iç kaynakları ve kabiliyetleriyle dış çevrenin fırsat ve tehditleri arasında uyum sağlayacak faaliyetlerdir. Strateji, örgütün hangi işi yaptığını veya yapmak istediğini, ne tür bir örgüt olduğunu veya olmak istediğini tanımlayan amaç, hedef ve görevlerin tümü ve bunları gerçekleştirmek için gerekli yöntemlere verilen addır.

Stratejik planlama nedir?

Stratejik planlama; örgütün çevresini analiz etmesi, misyonunu ve amaçlarını belirlemesi, paydaşlarını gözden geçirmesi, güçlü ve zayıf yanlarını analiz etmesi ve uygulamaya yönelik faaliyet planlarını geliştirmesi için bir çerçeve sunmaktadır. Stratejik planlama; örgüt misyonunun açıkça ifade edilmesi, paydaşlarının belirlenmesi ve görüşlerinin alınması, örgütün 3-5 yılı kapsayan stratejik amaç ve hedeflerinin belirlenmesi ve bunlara ulaşmak için stratejilerin geliştirilmesinden oluşan bir yönetim sürecidir. Stratejik planlama kısaca, sürekli değişen çevre koşullarında örgütün uzun dönemdeki yönünü belirleme süreci olarak tanımlanabilir.

Stratejik yönetim nedir?

Şimdi neredeyiz?, Nereye gitmek istiyoruz?, Oraya nasıl gidebiliriz? ve Başarımızı nasıl değerlendiririz? biçimindeki dört temel sorunun cevabı stratejik yönetimin kapsamını oluşturmaktadır. Bu noktadan hareketle stratejik yönetimin iç ve dış çevre analizi, strateji belirleme, uygulama ile kontrolü kapsayan geniş kapsamlı bir kavram olduğu söylenebilir. Kısaca stratejik yönetim, örgütün dış çevresi ile ilgili inceleme ve analizleri kapsar ve uzun vadede örgütün ne olacağıyla ilgili soruları cevaplandırır. Diğer bir deyişle stratejik yönetim, örgütün bulunduğu nokta ile ulaşmayı arzu ettiği durum arasındaki yolu tarif eder.

Stratejik Planlama ve stratejik yönetim arasındaki fark nasıldır?

Stratejik planlama, stratejik yönetimin belkemiğini oluşturan temel bir süreçtir. Stratejik planlama, planın hazırlanmasıyla, stratejik yönetim de uygulama ve performans değerlendirmeyle ilişkilidir. Diğer bir ifadeyle stratejik planlama, stratejik yönetim sürecinin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Stratejik planların uygulanması ve elde edilen sonuçların değerlendirilmesiyle stratejik yönetim süreci tamamlanmaktadır. Bu bağlamda stratejik planlama en iyi stratejik kararların alınmasına, stratejik yönetim ise planların uygulanması ve hedeflenen sonuçların elde edilmesine odaklanır. Stratejik planlamanın stratejik yönetim sürecinin ilk aşamasını oluşturduğu söylenebilir. Ancak stratejik yönetim stratejik planlamadan ibaret değildir ve stratejik planlamadan daha kapsamlı bir süreçtir. Stratejik yönetim, plan hazırlama, hazırlanan planların uygulanabilmesi için gerekli kaynak yönetimi, örgüt yapısı, yönetim biçimi, örgüt kültürü, yaratıcılık, liderlik, uygulamaları izleme, sonuçları değerlendirme ve kontrol etme faaliyetlerinden oluşur. Bir başka ifadeyle stratejik yönetim, stratejik planlamayı da kapsar ancak onunla sınırlı değildir. Bu bağlamda stratejik planlama, stratejik yönetimin ana unsuru olarak kabul edilebilir ancak sadece planlama faaliyetinden ibarettir ve kaynak dağıtımı ve bütçe, bilgi yönetimi, değerlendirme, kontrol ve performans yönetimi gibi yönetim faaliyetlerini kapsamaz. Stratejik yönetim ise örgütün uzun dönemli ve stratejik bakış açısıyla yönetilmesiyle ilgilidir ve sayılan faaliyetlerin tümünü kapsar (Songür, 2011: 14).

Ülkemizde yerel yönetimlerde stratejik planlamaya İlişkin yasal düzenlemeler nelerdir?

• 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, • 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, • 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu, • 5393 sayılı Belediye Kanunu, • Kamu İdarelerince Hazırlanacak Faaliyet Raporları Hakkında Yönetmelik, • Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, • Kamu İdarelerince Hazırlanacak Performans Programları Hakkında Yönetmelik.

Yerel yönetim ne demektir?

5018 sayılı KMYKK’nın 3/e maddesinde yetkileri belirli bir coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren belediye, il özel idaresi ile bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye oldukları birlik ve idareler biçiminde tanımlanmaktadır.

Büyükşehir Belediye Kanununu stratejik planlama çerçevesinde açıklayınız.

10.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’yla büyükşehir belediyelerine stratejik plan hazırlama yükümlülüğü getirilmiştir. Büyükşehir belediyeleri yerel yönetimler seçimlerinden sonra altı ay içinde stratejik plan hazırlamak zorundadırlar.

İl Özel İdaresi Kanununu stratejik planlama çerçevesinde açıklayınız?

22.2.2005 tarihinde kabul edilen 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’na göre, il özel idareleri de yerel yönetimler seçimlerinden sonra altı ay içinde stratejik plan hazırlamak zorundadırlar. Bu Kanun’un 10/a. maddesine göre, il genel meclisinin görev ve yetkileri arasında; stratejik plan ile yatırım ve çalışma programlarını, il özel idaresi faaliyetlerini ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve karara bağlamak bulunmaktadır. Kanun’un 26/a. maddesi uyarınca Encümen, stratejik plan ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip il genel meclisine görüş bildirmek zorundadır. Kanunun 44. maddesine göre, il özel idaresi bütçesinin ilin stratejik planına uygun olarak hazırlanması ve il özel idaresinin mali yıl ve izleyen iki yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini göstermesi gerekmektedir.

Belediye Kanununu stratejik planlama çerçevesinde açıklayınız?

5393 sayılı Belediye Kanunu 03.07.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu Kanuna göre, nüfusu 50.000’nin üzerinde olan belediyelerin yerel yönetimler seçimlerinden sonra altı ay içinde stratejik plan hazırlamaları gerekmektedir. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18/a. maddesiyle belediye meclisine; stratejik plan ile yatırım ve çalışma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek görevi verilmiştir. Belediye encümeni ise Kanun’un 34/a. maddesi uyarınca; stratejik plan ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip belediye meclisine görüş bildirmek zorundadır. Belediye Kanunu’nun 61. maddesine göre, belediye bütçesinin belediyenin stratejik planına ve performans programına uygun olarak hazırlanması ve bütçenin, belediyenin mali yıl ve izleyen iki yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini göstermesi istenmektedir.

Kamu İdarelerinde stratejik planlamaya İlişkin usul ve esaslar hakkında yönetmeliği açıklayınız.

Yönetmeliğin 11. maddesine göre, üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının hazırlanmasından ve uygulanmasından bakana; yerel yönetimlerde ise meclislerine karşı sorumludur. Yerel yönetimler stratejik planlarını ilgili meclis tarafından kabul edildikten sonra İçişleri Bakanlığına ve Müsteşarlığa göndermek zorundadırlar (Madde 15/3).

Yerel yönetimler İçin öngörülen stratejik planlama modelinin ögeleri nelerdir? Açıklayınız.

1. Stratejik plan, 2. Performans programı ve 3. Faaliyet raporudur. Stratejik plan modelin planlama boyutunu, performans programı uygulama ve bütçe boyutunu, faaliyet raporu ise denetim boyutunu oluşturmaktadır. Belediyeler ve il özel idareleri yukarıda yasal düzenlemeler başlığında anlatıldığı üzere, katılımcı yöntemlerle beş yıllık stratejik planlarını hazırlamak zorundadırlar. : Stratejik planlama modelinin ikinci ögesi olan performans programı, beş yıllık olarak hazırlanan stratejik planların yıllık uygulama dilimlerini oluşturmaktadır. Faaliyet raporu, stratejik planlama modelinin üçüncü ögesidir. Üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından her yıl performans programlarına dayalı olarak faaliyet raporları düzenlenmesi gerekmektedir.

Kalkınma Bakanlığının kamu idareleri için hazırladığı Stratejik Planlama Kılavuzu (2006: 5) hangi sorular kapsamında değerlendirilmektedir?

1. Neredeyiz? (Durum analizi) 2. Nereye gitmek istiyoruz? (Misyon, vizyon, temel değerler, amaçlar ve hedefler) 3. Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? (Stratejiler, faaliyetler ve projeler) 4. Başarımızı nasıl izler ve değerlendiririz? (İzleme, performans ölçme ve değerlendirme).

Stratejik plan süreci hangi aşamalardan oluşur?

1. Hazırlık 2. Stratejik analiz 3. Stratejik plan hazırlama 4. Uygulama 5. Denetim

Stratejik plan süreci hazırlık aşamasında neler yapılmalıdır?

Stratejik planın kalitesini doğrudan etkileyecek kritik öneme sahip olan ekip belirleme aşaması yöneticinin stratejik planlamaya bakış açısını da yansıtır. Yöneticiler örgütleri daha ileriye götürecek doğru stratejilerin belirlenmesinin ancak doğru ekibin kurulmasıyla mümkün olduğunu göz ardı etmemelidirler. Ekip kurulduktan sonra öncelikle hazırlık çalışması yapılmalı; planın aşamaları, bu aşamalarda yapılacak faaliyetler, faaliyetlerin süreleri ve tamamlanacağı tarihleri gösteren zaman çizelgesi, stratejik planlamadan sorumlu birim ve kişiler, eğitim ihtiyacı, gerek duyulması hâlinde danışmanlık hizmeti ihtiyacı, planlama sürecinin gerektirdiği masraflar ile beşerî ve teknik kaynak ihtiyacı belirlenmelidir. Kısaca stratejik planlama sürecinin planının yapılması gerekmektedir.

Stratejik plan süreci stratejik analiz aşamasında neler yapılmalıdır?

Durum analizi olarak da adlandırılan stratejik analiz aşaması, il özel idaresi ve belediyenin içinde bulunduğu durumun iç ve dış çevre açısından değerlendirilmesini gerektirir. Neredeyiz? sorusuna cevap arama süreci olarak da kabul edilebilir. İl özel idaresi ve belediyenin uygun amaç, hedef ve stratejiler belirleyebilmeleri için çevrelerindeki fırsat ve tehditler ile güçlü ve zayıf yanlarını incelemeleri ve analiz etmeleri gerekmektedir.

Stratejik analiz aşamasında en sık kullanılan yöntem hangisidir?

SWOT analizidir.

SWOT analizi nedir?

İngilizce güçlü (streength), zayıf (weakness), fırsat (opportunity) ve tehdit (threat) kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur. Türkçede ZÜFT(zayıf, üstünlük, fırsat, tehdit) veya GZFT(güçlü, zayıf, fırsat, tehdit) analizi olarak da adlandırılmaktadır. Güçlü ve zayıf yanların belirlenmesi iç analiz, fırsat ve tehditlerin belirlenmesi ise dış analiz olarak adlandırılır. İç analiz il özel idaresinin/belediyenin içinde bulunduğu mevcut durumu; personel, araç, bina, teknoloji, örgüt yapısı, örgüt kültürü, mali durumu, sunduğu hizmetler gibi pek çok kritere göre değerlendirmesini gerektirir. Dış analiz, il özel idaresi ve belediyenin dışında örgütün faaliyetlerini olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilecek demografik, politik, sosyal, kültürel, teknolojik, ekonomik her çeşit durumun hem mevcut hem de gelecekte olabilecek değişimler açısından incelemesini gerektirir.

Stratejik plan süreci stratejik plan hazırlama aşamasında neler yapılmaktadır?

Stratejik plan hazırlama aşaması; paydaş analizi, SWOT analizi ve yapılan diğer değerlendirmeler sonucunda ortaya konan durum analizi sonuçlarına dayanarak, misyon ve vizyon geliştirme, temel değerleri ortaya koyma, uzun dönemli amaçlar ile daha kısa dönemli hedefleri belirleme, bu amaçlar ve hedeflere ulaştıracak alternatif stratejiler geliştirme ve izlenecek stratejileri seçme faaliyetlerini kapsar.

Misyon ve vizyon nedir?

Misyon: Stratejik plan hazırlama aşamasında ilk önce il özel idaresi/belediyenin misyonunun belirlenmesi gerekmektedir. Misyon örgütün varoluş nedenidir. İl özel idaresinin/belediyenin amaç ve hedeflerinin özlü ve açık biçimde ifadesidir. Vizyon: Vizyon misyon ile birlikte il özel idaresinin/belediyenin stratejik planının çatısını oluşturur. Örgütün gelecekte nerede olmak istediğini gösteren yol haritasıdır. Örgütün geniş kapsamlı amaçlarını içerir. Kısaca tanımlamak gerekirse vizyon geleceğin fotoğrafıdır denilebilir.

Stratejik plan hazırlama aşamasındaki stratejiler nelerdir?

Strateji, idarelerin/belediyelerin belirlediği amaç ve hedeflere nasıl ulaşılacağını gösteren uygulamaya dönük hareket tarzıdır. Bir başka ifadeylenasıl? sorusuna cevap arama sürecidir. Hedefler ulaşılmak istenen sonuçtur, strateji ise hedeflere ulaşmada araçtır. Strateji oluşturulurken idarenin/belediyenin güçlü ve zayıf yanlarıyla, dış çevredeki fırsat ve tehditlerin belirlenmiş olması oldukça önemlidir. Stratejiler belirlenirken örgütün kaynakları ile farklı alanlardaki yetkinlikleri dikkate alınmalıdır.

Stratejik plan uygulama aşamasında neler yapılmaktadır kısaca açıklayınız?

Stratejik plan uygulama aşaması, belirlenen stratejilerin bütçe ve yıllık uygulama programlarıyla pratiğe dökülmesidir. Bu süreç örgüt kültürü, yapısı ve yönetim sistemindeki değişikliklerle de ilgilidir. Kısaca, stratejik planların uygulama aşamasının iki farklı boyutta ele alınması gerektiği söylenebilir. İlk boyut; kaynak dağılımı yapılmasına ve bütçe ile uygulama programları oluşturulmasına, ikinci boyut ise kültür, yapı, liderlik, yönetim tarzı, motivasyon gibi örgütsel faktörlere yöneliktir.

Stratejik plan uygulama aşamasının dikkate alınması gereken iki farklı boyutu nelerdir? Açıklayınız.

Stratejik plan uygulama aşamasında iki farklı boyut dikkate alınmalıdır: 1. Kaynak dağılımı ve bütçe boyutu 2. Örgütsel faktörlere ilişkin boyut Kaynak Dağılımı ve Bütçe Boyutu: Stratejik planda yer alan amaç ve hedefler doğrultusunda hazırlanan eylem planları ve programlara kaynakların etkili ve verimli biçimde dağılımı stratejik planlama sürecinin önemli aşamalarından biridir. Kaynak dağılımı; hazırlanan eylem planları ve programları doğrultusunda örgütün elindeki maddi, fiziksel, beşerî, finansal ve teknolojik kaynakların nerelere, nasıl, ne miktarda ve ne zaman ayrılacağına ilişkin kararların alınmasıdır (Eren, 2002: 409). Bütçeler, kaynak dağılımında kullanılan araçlardandır ve stratejik planların tamamlayıcı parçasıdırlar. İdarelerin/ belediyelerin stratejik planlarının uygulanması bütçe sürecinin stratejik plan ile bağlantısına dayanır. Örgütsel Faktörlere İlişkin Boyut: Bütçe dâhil kaynak dağılımı programının gerçek değeri, il özel idaresi ve belediyenin amaç ve hedeflerine ulaşılmasıyla ortaya çıkar. Ancak etkili bir kaynak dağılımı ve bütçe stratejik planın başarıyla uygulanmasını garanti etmez. Çünkü stratejik planların uygulanması; örgüt yapısı, sistemler, yönetim biçimi, personel, yetenekler ve kültür olmak üzere pek çok örgütsel faktörün etkisindedir.

Örgüt yapısı nedir? Açıklayınız

Örgüt yapısı idarenin/belediyenin fiziki yapısı ve sosyal yapısı olmak üzere iki yapıdan oluşmaktadır. Fiziki yapı; örgütün bulunduğu yeri, yerleşim düzenini, dekorasyonunu sosyal yapı ise örgütün büyüklüğünü, iş bölümü ve uzmanlık derecesini, bölümlere ayırmayı, emirkomuta ilişkilerini, merkezîleşme derecesini kapsamaktadır. Stratejik planın hazırlanması ve uygulanması örgüt yapısı içinde çalışmakta olan personel tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle, idarenin/belediyenin örgüt yapısı ve o yapı içindeki insanların özellikleri, beklentileri, değerleri, becerileri, birbirleriyle, işleriyle ve örgütle ilişkileri stratejik planı uygulamada etkili ve önemlidir.

Örgütsel faktörlerden yönetim biçimini açıklayınız

Valinin veya başkanın yönetim biçimi, hazırlanan stratejik planın idare/belediye çalışanları tarafından uygulanmasını etkileyen önemli bir faktördür. Yöneticiler stratejik liderlik yapmalıdırlar. Stratejik liderler çalışanların çabalarını planın uygulanmasına yönlendirmelerini sağlar ve onları amaçlar doğrultusunda çalışmaya motive eder. İyi stratejik planların hazırlanması ve bu planların başarıyla uygulanmasının arkasında yatan güç idarenin/belediyenin yönetim biçimidir. Yönetim biçimi, liderin özellikleri ve çalışanlar ile yönetim olayına bakış açısıyla çok yakından ilgilidir.

Stratejik lider kimdir? Açıklayınız

Stratejik lider; geleceği görebilme, vizyon yaratabilme, esnek olabilme ve diğer kişileri güçlendirebilme yetenekleri aracılığıyla gerektiği zamanlarda stratejik değişimleri yapabilen kişidir.

Örgüt kültürü nedir? Açıklayınız

Örgüt kültürü, tüm çalışanlar tarafından kabul edilen inançlar, değerler ve düşünceler sistemidir. Örgüt faaliyetlerini biçimlendiren temel felsefe olarak da kabul edilebilir. Kültür, örgütü bir arada tutan, birleştirip bütünleştiren ve diğerlerinden ayırt eden özellikler dizisidir. Stratejik planların başarıyla uygulanabilmesi için stratejik planlama anlayışına uygun bir örgüt kültürü gereklidir. Stratejik planlama yaklaşımını uygulayan örgütlerde takım çalışması, birlikte karar verme, uzlaşı, birlikte öğrenme, her düzeyde iletişim, açıklık, güven, yeniliğe ve değişime açık, yaratıldığı destekleyen, insana ve sonuçlara yönelik bir örgüt kültürünün bulunması veya yaratılması gerekmektedir. Böyle bir kültürü yaratacak veya örgüt kültürünü yönetecek olan da örgütün yöneticisidir.

Stratejik planın denetim aşamasında neler yapılmaktadır?

Stratejik planın denetimi örgütlerin yaptıkları faaliyetler sonucunda elde ettikleri çıktı ve sonuçların stratejik planda belirlenen amaç ve hedeflerle karşılaştırılarak değerlendirilmesini gerektirmektedir. Denetim faaliyeti sonuçların izlenmesi ve değerlendirilmesiyle başlar. Değerlendirme sonucunda sapmalar varsa düzeltici önlemlerin alınması ve denetim sonuçlarının raporlanmasıyla sona erer.

Stratejik planın denetim sürecindeki izleme ve değerlendirme aşamasıyla ilgili bilgi veriniz.

Stratejik plan hazırlandıktan sonra uygulamaya geçer geçmez sürekli olarak izlenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Bunun için ulaşılmak istenen hedeflere ve performans göstergelerine yönelik veriler düzenli olarak toplanmalı ve değerlendirilmelidir. Bu aşamanın etkili olarak çalışmasında, planda belirlenen hedeflerin ölçülebilir olmasının başka bir deyişle ölçülebilir başarı standartlarının belirlenmiş olmasının önemi büyüktür. Planın uygulanmasıyla ulaşılan sonuçlarla başarı standartları karşılaştırıldığında sapmalar görülebilir. Sapmaya planlama ya da uygulama aşamasındaki bazı sorunlar nedeniyle oluşabilir. Sorun planlamayla ilgili ise stratejik yönetim sürecinin ilk aşamasına geri dönülerek yapılan planlama çalışmaları aşama aşama gözden geçirilir. Sorun uygulamadan da kaynaklanmış olabilir. Bu durumda uygulamadaki sorunlar ayrıntılı olarak analiz edilmeli, tanımlanma ve düzeltici önlemler alınmalıdır (Songür, 2011: 68).

Stratejik planın denetim sürecindeki raporlama aşamasıyla ilgili bilgi veriniz

Amaç ve faaliyetlerin gerçekleştirilmesine ilişkin gelişmelerin belirli bir sıklıkla izlenerek sonuçların raporlanması, kurum içi ve kurum dışı ilgili taraflara sunulması sürecin önemli bir aşamasını oluşturmaktadır. Yasal mevzuata uygun hazırlanacak faaliyet raporları; idare/belediyelerin amaç ve hedefleri, bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik faaliyet ve projeler ile bunlara ilişkin performans sonuçlarını ve performans sonuçlarının değerlendirilmesini içeren bir nitelik taşımaktadır. Faaliyet raporları ayrıca, her kamu örgütünün stratejik planına yönelik geribildirim sağlayarak stratejik planlama sürecinin tamamlanmasını sağlamaktadır (Songür, 2011: 72).

Örgüt faktörlerinden Sistemleri açıklayınız.

Tüm sistemler gibi örgütler de çeşitli alt sistemlerden oluşur ve kendinden büyük bir üst sistemin de alt sistemi konumundadır. Her sistem diğer sistemlerle ve kendi alt ve üst sistemleri ile bağımlılık ilişkisi içindedir. Bu bağımlılık, onların birbirleriyle iletişim ve etkileşimleri sonucunda gerçekleşmektedir. Örgütlerin üst ve alt sistemlerle ilişkisinde ve etkileşiminde çeşitli süreç, akış ve bağlantılar (sistemler) etkili olmaktadır (Ülgen ve Mirze, 2004: 355).

Örgüt faktörlerinden Yetenekleri açıklayınız

Yetenek, örgütlerin sahip oldukları kaynakları etkili biçimde koordine ederek amaçlarına ulaşmalarını sağlayacak beceri ve bilgi demeti olarak tanımlanabilir. Yetenekler, her örgütün kendine özgüdür ve birbirinden farklıdır. İl özel idareleri/belediyeler gibi aynı işi yapan örgütlere bakıldığında hepsinin benzer maddi (bina, makine, malzeme, iş gücü vb.) ve maddi olmayan (imaj, bilgi, deneyim, örgüt kimliği, güvenilirliği vb.) varlıklara sahip olduğu görülür. Ancak sundukları hizmetler farklı olabilmektedir. İşte farkı yaratan örgütlerin yetenekleridir.

Ülkemizde yerel yönetimler için oluşturulmak istenen stratejik planlama süreci modelinin basamakları nelerdir? 

Modelin 3 temel ögesi bulunmaktadır. Bunlar:

1. Stratejik plan,
2. Performans programı ve
3. Faaliyet raporudur.
Stratejik plan modelin planlama boyutunu, performans programı uygulama ve bütçe boyutunu, faaliyet raporu ise denetim boyutunu oluşturmaktadır

Stratejik planlama modellerinden Performans Programını açıklayınız.

Performans Programı: Stratejik planlama modelinin ikinci ögesi olan performans programı, beş yıllık olarak hazırlanan stratejik planların yıllık uygulama dilimlerini oluşturmaktadır. Belediyeler ve il özel idareleri stratejik planlarında belirledikleri amaç ve hedeflere dayanarak o yıl içinde ulaşmayı öngördükleri hedeflerini, bu hedeflere ulaşmak için gerçekleştirecekleri faaliyet ve projeleri, bunlara yönelik performans göstergelerini ve kaynak ihtiyaçlarını hesaplamaları gerekmektedir. Faaliyet ve projelere dayalı olarak kaynak ihtiyacı ayrıntılı olarak maliyetlendirildikten sonra, planın yıllık maliyeti, yani bütçe ortaya çıkmaktadır.

Stratejik planlama modellerinden faaliyet raporunu açıklayınız.

Faaliyet Raporu: Faaliyet raporu, stratejik planlama modelinin üçüncü ögesidir. Üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından her yıl performans programlarına dayalı olarak faaliyet raporları düzenlenmesi gerekmektedir. Kamu kurumlarının stratejik plan ve performans programları uyarınca yürüttükleri faaliyetlerini, belirlenmiş performans göstergelerine göre hedef ve gerçekleşme durumunu, meydana gelen sapmaların nedenlerini faaliyet raporlarında açıklamaları zorunludur. Faaliyet raporları stratejik planların izleme ve değerlendirme sonuçlarına dayalı olarak hazırlanmaktadır. Bu nedenle stratejik planlama modelinin son halkasını oluşturan faaliyet raporları hesap verebilirliği gerçekleştirecek aşama olarak da değerlendirilebilir.

Stratejik planlama süreci kaç aşamadan oluşur? Bunlar nelerdir?

Stratejik planlama süreci beş aşamadan oluşur. Bunlar;ön planlama ya da planlamanın planı da denilebilecek hazırlık aşaması, dış ve iç çevrenin analizinden oluşan stratejik analiz, strateji oluşturma olarak da ifade edilen stratejik planın hazırlanması, planın uygulanması ve kısaca denetim denilebilecek planın izlenerek değerlendirilmesi aşamasıdır.

Kamu idareleri için hazırlanan Stratejik Planlama Kılavuzu (2018:4) ve Belediyeler İçin Stratejik Planlama Rehberi (2018:3) incelendiğinde stratejik planlama sürecinde sorulan sorular nelerdir?

Kamu idareleri için hazırlanan Stratejik Planlama Kılavuzu (2018:4) ve Belediyeler İçin Stratejik Planlama Rehberi (2018:3) incelendiğinde stratejik planlama sürecinde sorulan soruların aşağıdaki dört temel soru kapsamında değerlendirildiği görülmektedir:
1. Neredeyiz? (Durum analizi)
2. Nereye gitmek istiyoruz? (Misyon, vizyon, temel değerler, amaçlar hedefler ve stratejiler)
3. Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? (eylem planları, performans programı)
4. Başarımızı nasıl izler ve değerlendiririz? (İzleme, performans ölçme ve değerlendirme)

Yerel yönetimlerde stratejik planlama sürecinin hazırlık aşamasını açıklayınız.

Hazırlık Aşaması Stratejik planlama süreci hazırlık dönemi ile başlar. Plan yapmak ve kuruluşu bu plan doğrultusunda yönetmek kuruluş yönetiminin ana işlevleri arasında olduğu
için, üst yönetimin desteği ve yönlendirmesi, stratejik planlamanın vazgeçilmez koşuludur. Bu nedenle önce, il özel idaresinde vali ve belediyede belediye başkanı tarafından bir iç genelge ile çalışmaların başlatıldığı duyurulmalıdır. Ancak bu yeterli değildir, üst yönetim (vali veya belediye başkanı) stratejik plan yaklaşımını benimsediğini kurum çalışanları ile her fırsatta paylaşmalı, bunun için stratejik planlama çalışmalarının bazı aşamalarına katılmalıdır. Planlama sürecine kendisi başkanlık yapmalı veya üst düzey yöneticiler arasından bir görevlendirme yapmalıdır.

Yerel yönetimlerde stratejik planlama sürecinin stratejik analiz aşamasını açıklayınız.

Durum analizi olarak da adlandırılan stratejik analiz aşaması, il özel idaresi ve belediyenin içinde bulunduğu durumun iç ve dış çevre açısından değerlendirilmesini gerektirir. “Neredeyiz?” sorusuna cevap arama süreci olarak da kabul edilebilir. İl özel idaresi ve belediyenin uygun amaç, hedef ve stratejiler belirleyebilmeleri için çevrelerindeki fırsat ve tehditler ile güçlü ve zayıf yanlarını incelemeleri ve analiz etmeleri gerekmektedir. Dış ve iç çevre koşullarının analizini gerektiren bu süreçte kolaylığı nedeniyle en sık kullanılan yöntem SWOT analizidir. Güçlü ve zayıf yanların belirlenmesi iç analiz, fırsat ve tehditlerin belirlenmesi ise dış analiz olarak adlandırılır. İç analiz il özel idaresinin/belediyenin içinde bulunduğu mevcut durumu; personel, araç, bina, teknoloji, örgüt yapısı, örgüt kültürü, mali durumu, sunduğu hizmetler gibi pek çok kritere göre değerlendirmesini gerektirir. Dış analiz, il özel idaresi ve belediyenin dışında örgütün faaliyetlerini olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilecek demografik, politik, sosyal, kültürel, teknolojik, ekonomik her çeşit durumun hem mevcut hem de gelecekte olabilecek değişimler açısından incelemesini gerektirir.

Yerel yönetimlerde stratejik planlama sürecinin stratejik plan hazırlama aşamasını açıklayınız.

Stratejik plan hazırlama aşaması; paydaş analizi, SWOT analizi ve yapılan  diğer değerlendirmeler sonucunda ortaya konan durum analizi sonuçlarına dayanarak, misyon ve vizyon geliştirme, temel değerleri ortaya koyma, uzun dönemli amaçlar ile daha kısa dönemli hedefleri belirleme, bu amaçlar ve hedeflere ulaştıracak alternatif stratejiler geliştirme ve izlenecek stratejileri seçme faaliyetlerini kapsar

Yerel yönetimlerde stratejik planlama sürecinde misyon nedir? Misyon belirlemenin gerekliliğini açıklayınız.

Misyon: Stratejik plan hazırlama aşamasında ilk önce il özel idaresi/belediyenin misyonunun belirlenmesi gerekmektedir. Misyon örgütün varoluş nedenidir. İl özel idaresinin/belediyenin amaç ve hedeflerinin özlü ve açık biçimde ifadesidir. Akılda kalıcı, kısa ve vatandaşın anlayacağı dilde belirlenmiş olmalıdır. İyi bir misyon cümlesi topluma ve çalışanlara yeterli bilgi verecek içeriğe sahip olmalı il özel idaresi/belediyenin iş felsefesi, vatandaşa yaklaşımı, kaliteye bakış açısı, iş süreçleri, örgüt kültürü, iş yapma biçimini de yansıtmalıdır. 

Misyon, il özel idaresi/belediyede üst yönetici de dâhil tüm birimlerin ve her düzeyde çalışanın katılımıyla belirlenmelidir. Misyonun hem iç hem de dış paydaşlardan görüşler alınarak belirlenmesi sahiplenilmesini de artıracaktır. Bu süreçte toplantılar ve grup tartışmaları oldukça önemlidir. Katılımcılık sağlanmadan belirlenen misyonun kabul edilebilirliği ve uygulanabilirliği de güç olacaktır.

Yerel yönetimlerde stratejik planlama sürecinde vizyon nedir? Vizyon belirlemenin rolünü açıklayınız.

Vizyon: Vizyon misyon ile birlikte il özel idaresinin/belediyenin stratejik planının çatısını oluşturur. Örgütün gelecekte nerede olmak istediğini gösteren yol haritasıdır. Örgütün geniş kapsamlı amaçlarını içerir. Kısaca tanımlamak gerekirse vizyon geleceğin fotoğrafıdır denilebilir. Vizyon “nereye gitmek ya da nerede olmak istiyoruz?” sorusuna cevap verir.Bir vizyon cümlesi, örgüt çalışanlarını başarıya odaklayabilen, istek uyandıran ve değişime cevap verebilecek nitelikte olmalıdır. Diğer özellikleri ise örgütün misyonu ve değerleriyle uyumlu, ulaşılabilir, kolay anlaşılır ve akılda kalıcı olmasıdır.

Yerel yönetimlerde stratejik planlama sürecinde temel değerlerin belirlenmesi ne işe yarar? Açıklayınız.

Temel değerler: Örgüt kültürünün parçaları olarak tanımlanabilecek değerler örgütün tüm çalışanlarına nüfus eden inançlar ve davranışlardır. Temel değerler; örgütün kimliğini, iş yapma biçimini, çalışma felsefesini ve personel arasındaki davranış biçimini gösterir. Temel değerler, örgütün vizyonuna ulaşmak için misyonu doğrultusunda faaliyetlerini sürdürürken, ödün vermeyeceklerini ifade ettikleri kısaca örgüt çalışmalarına temel oluşturan ilkelerdir. Bu ilkeler örgütte şu anda geçerli olan ve uygulanan değerler olabileceği gibi stratejik yönetim sürecinde uygulamak istedikleri değerler de olabilir. Bu nedenle değerler uygulamada bazen amaçlar olarak da kabul edilmektedir. Örneğin; kaliteyi sağlamak, etkili olmak, vatandaşlara
istedikleri nitelikte hizmet sunmak, şeffaf olmak, ekip çalışmasına önem vermek gibi.

Yerel yönetimlerde stratejik planlama sürecindeki stratejik planı uygulama aşamasını açıklayınız.

Stratejik plan uygulama aşaması, belirlenen stratejilerin bütçe ve yıllık uygulama programlarıyla pratiğe dökülmesidir. Bu süreç örgüt kültürü, yapısı ve yönetim sistemindeki değişikliklerle de ilgilidir. Kısaca, stratejik planların uygulama aşamasının iki farklı boyutta ele alınması gerektiği söylenebilir. İlk boyut; kaynak dağılımı yapılmasına ve bütçe ile uygulama programları oluşturulmasına, ikinci boyut ise kültür, yapı, liderlik, yönetim tarzı, motivasyon gibi örgütsel faktörlere yöneliktir.

Stratejik planda yer alan amaç ve hedefler doğrultusunda hazırlanan eylem planları ve programlara kaynakların etkili ve verimli biçimde dağılımı stratejik planlama sürecinin önemli aşamalarından biridir. Kaynak dağılımı; hazırlanan eylem planları ve programları doğrultusunda örgütün elindeki maddi, fiziksel, beşerî, finansal ve teknolojik kaynakların nerelere, nasıl, ne miktarda ve ne zaman ayrılacağına ilişkin kararların alınmasıdır.