Örgüt Kuramı Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Örgütlerin işlem maliyetleri ve pazar mekanizmaları
arasındaki ilişkiler nelerdir?

Pazar mekanizması, piyasa ya da fiyat mekanizması olarak da adlandırılmaktadır. Örgütün işlem
maliyetleri bir işlemin verimsizliğiyle ilgilidir ve
örgütlerin içinde işler pazar mekanizmalarıyla değil,
hiyerarşik mekanizmalarla yürütülmektedir. Hiyerarşik
yapıda yöneticiler çalışanlara hangi görevi yapacaklarını
bildirirler ve böylece işlem maliyetleri düşürülür. İktisadi
örgüt kurama göre örgüt sahipleri ve yöneticiler en az
işlem maliyeti oluşturmaya çalışmaktadırlar.

İşgücüyle ilgili yatırımlar nelerdir?

İşgücü yatırımları, bir sözleşme özelinde
geliştirilen insan sermayesini ve/veya bu sözleşme için
çalışanlara verilen eğitimleri kapsamaktadır.

Sözleşmeye has yatırımların olumsuz tarafları ve
bunlardan korunma yöntemi nelerdir?

Bir örgüt sözleşmeye has yatırımlar yaptığında
kendini karşı tarafın fırsatçı davranışlarına açık bırakmış
olmaktadır. Bu durum yatırım yapmış örgütü riske
sokmaktadır. Buna göre karşı tarafın olası olumsuz
davranışlarına karşı örgütün kendini sözleşme yoluyla
teminat altına alması zorunda hale gelmektedir.

Vekâlet kuramında ahlaki risk sorunu nasıl
açıklanmaktadır?

Kötü seçim sorunu, vekilin tecrübe, bilgi ve
yeteneklerini asile yanlış sunmasından kaynaklanmaktadır.
Buna göre, vekil işi alırken bazı becerileri ve yetenekleri
olduğunu iddia eder. Asilin bunların doğruluğunu işi
verirken veya iş yapılırken tam olarak ölçememesi kötü
seçim sorununu doğurmaktadır.

İşlemlerin iki uçlu yapısı nasıl işlemektedir?

İşlemler bir ucunda pazar ilişkileri, diğer ucunda
da hiyerarşik yapılar, yani örgütler olan iki uçlu
oluşumlarla yürütülmektedir. Buna göre bir uçtaki meta
pazarında fiyatlar alışverişin basit işlemlerini yürütmeye
yetmektedir. Diğer uçta ise alışverişe muhatap tarafların
dikey entegrasyon yoluyla tek elden kontrol edilmesi ve
ortak sahipleri olması durumu, başka bir deyişle hiyerarşik
yapılar görülmektedir.

Vekalet kuramında neye vekalet maliyetleri denmektedir?

Örgütsel iktisat hangi iki ana dala ayrılmıştır?

Örgütsel iktisat, işlem maliyetleri kuramı ve
vekalet kuramı olarak iki ana dala ayrılmıştır. Bu iki
yaklaşımın birbirinden farklı özellikleri vardır ancak
yönetişime bakışları arasında örtüşmeler de
bulunmaktadır.

Örgütler işlemlerini nerede yapacaklarına nasıl karar
verirler?

Örgütler işlemlerini gerçekleştirirken alışverişlerini yöneteceklerini seçeneklerin hangisinin
işlem maliyetlerini düşürdüğüne bakarak karar
vermektedirler. İşlemler örgütün dışında gerçekleştiği
zaman örgütün piyasayı takip edip ihtiyacı olan mal ve
hizmetleri edinmek için güvenilir kaynaklar araması
gerekmektedir. Bu durum pazar ya da piyasa kontrolü
olarak tanımlanmaktadır. Pazarların iyi işlemediği ve
pazarlarda işlem maliyetlerinin arttığı durumlarda ise
örgütler işlemleri kendi içlerinde yapmayı tercih
etmektedirler.

Vekalet kuramında ahlaki risk sorunu neye denir?

Örgütler ve iktisat arasındaki bağ ilk kez hangi iktisatçı
tarafından açıklanmıştır ve bu iktisatçının ortaya attığı
varsayımlar nelerdir?

Örgütler ve iktisat arasındaki bağ ilk açıklayan
iktisatçı Ronald Coase’dır. Örgütlerin neden var olduğu
sorusuna yanıt arayan Coase, örgütlerin bazı durumlarda
üyeleri arasındaki ilişkileri pazar mekanizmalarından daha
ucuza ve kolayca yürütebilecekleri varsayımını ortaya
atmıştır. Örgütler tedarikçilerle, iş gücü ve müşterilerle
alışverişe girip işlemler yapmaktadırlar. Bu işlemlerin
bazıları örgütün içinde olurken bazıları ise örgüt
sınırlarının dışında gerçekleşmektedir. Değişen oranlarda
belirsizlik barındıran bu işlemler, örgütlere değişen
oranlarda maliyetler yaratmaktadırlar.

Vekalet kuramında kötü seçim sorunu neye denir?

İşlem maliyetleri kuramında dikkate alınan temel
kavram hangisidir ve bu kavramın kuram ile ilişkisi nedir?

İşlem maliyetleri kuramında dikkate alınan temel
kavram işlemdir. İşlem, bir mal ya da hizmetin bir örgütsel
sınırdan çıkıp bir diğerinin sınırına geçmesi olarak
tanımlanmaktadır. Buna göre işlem gerçekleşirken yapılan
sözleşmeler ve bu sözleşmelerin maliyetleri kuramın
odağını oluşturmaktadır. İktisat araştırmalarında
sözleşmelere odaklanan bu yaklaşımdan önce, bir firmanın
maliyetleri hesaplanırken üretim maliyetleri dikkate
alınmış, sözleşme ve işlemlerin maliyetleri ise sıfır kabul
edilmiştir. İşlem maliyetleri kuramı ile birlikte, bir ürün
alınırken ürünün sadece fiyatına değil, bir yöneticinin bu
ürünü sunan örgütleri saptamak, ürünleri ve kalitelerini
karşılaştırmak ve satın alma kararını vermek için harcadığı
zaman da işlemin bir maliyeti olarak düşünülmeye
başlanmıştır.

Bilgi asimetrisi nedir ve nasıl örneklendirilebilir?

Bilgi asimetrisi, örgüt içinde ya da dışında
gerçekleşen ilişkilerde taraflardan birinin işlemler
hakkında diğer taraftan daha çok bilgi sahibi olmasını
ifade etmektedir. Bu durum daha çok bilgisi olanın karşı
tarafı yanıltma şansını arttırmaktadır. Örneğin, büyük bir
örgütte bir birim kendini iyi durumda göstermek için
performansı hakkında üst düzey yönetime eksik bilgi
verebilmektedir.

İktisadi örgüt kuramlarının esas aldığı yaklaşımlar ve
kuramın varsayımları nelerdir?

İktisadi örgüt kuramları bireysel aktörlerin
davranışlarını esas alarak kuramsal sonuçlara ulaşırlar.
İktisadi yaklaşımların varsayımı örgüt sahiplerinin örgütü
servet artırımı için oluşturduklarını ve kararlarını bu
amaçla verdikleridir. Örgütsel iktisatçılara göre örgütün
nasıl yapılandırılacağı konusunda dayanılan esas soru
servetin nasıl artırılacağıdır. Ayrıca iktisadi örgüt
kuramlarında bireylerin motivasyonları önemli açıklayıcı
etmenler olarak görülmektedir. Buna göre en temel birey
güdüsünün kendi çıkarını ön plana almak olduğu
varsayılmaktadır.

İşlem maliyetleri kuramına göre bir örgütün
yanıtlaması gereken temel sorular nelerdir?

İşlem maliyetleri kuramının sorduğu temel
sorulardan bir tanesi, örgütlerin mal ve hizmetleri
kendilerinin üretmesinin mi yoksa piyasadan satın
almalarının mı daha doğru olacağı sorusudur. Buna göre
işlem maliyetleri kuramı, örgütün en verimli sınırlarını
saptamaya çalışmaktadır. Ayrıca işlemler örgütün içinde
mi, yoksa dışında mı yapılmalı, ya da ikisinin bir birleşimi
mi olmalı sorusu da bu kuram için önem taşımaktadır.

İşlem maliyetleri kuramı kimin tarafından ortaya
atılmıştır?

Ronald Coase’nın fikirlerini geliştiren ve örgütsel
iktisat kuramlarına katkıda bulunan Oliver Williamson,
işlem maliyetleri kuramı ortaya atmıştır. İşlem maliyetleri
kuramına göre örgüt, bir işlemler serisidir.

Sözleşmeye has yatırımlar nasıl belirlenir ve bunların
özellikleri nelerdir?

Sözleşmeye has yatırımların belirlenmesi için iki
durumun ölçülmesi gerekmektedir. Bunlardan ilki belli bir
sözleşmenin gereklerinin yerine getirilmesi için kullanılan
varlıkların ne derece o sözleşmedeki işlemlere has
olduğudur. Diğeri ise eğer taraflar arasındaki sözleşme
beklenenden önce bitirilirse aynı varlıkların başka bir
sözleşmede kullanılmaya çalışılmasının fırsat maliyetidir.
Buna göre sözleşmeye has yatırımlar, adı geçen
sözleşmede katma değer yaratsalar da başka bir sözleşme
için herhangi bir değerleri yoktur.

İktisadi örgüt kuramlarında örgütlerin işlemleri kendi
içlerinde ya da dışarıda yapması hangi kontrol
mekanizması ile ilgilidir ve bu kontrol süreci örgütün
performansını nasıl etkilemektedir?

İktisadi örgüt kuramlarında örgütlerin işlemlerini
nerede yaptıklarını belirleme mekanizması bürokratik ya
da hiyerarşik kontrol olarak adlandırılmaktadır. Buna göre
işlem maliyetleri düşük olan örgütler, işlem maliyetleri
yüksek olan örgütlerden daha yüksek performans
göstermektedirler.

Mekânsal yatırımlar nelerdir?

Mekânsal yatırımlar, taşıma ve envanter
maliyetlerini aşağıya çekme amacı ile yerleştirilmiş
gayrimenkullerdir.

Bilgi asimetrisi, örgütün sınırları dışında kurduğu
ilişkilerde nasıl ekili olmaktadır?

Eğer örgüt yönetimi belli bir işlemle ilgili konular
hakkında piyasadaki tedarikçi ve taşeronların çok daha
geniş bilgisi olduğuna inanıyorsa bu tedarikçi ve
taşeronların yanıltma yoluyla örgütü aldatabilecekleri
kaygısını taşıyabilmektedir. Böyle durumlarda örgüt
yönetimi bu kaygıyı gidermek için tedarikçi ve taşeronlar
hakkında bilgi toplama ve takip yoluna gidebilir ya da bu
süreçlerinin maliyetlerini hesaplayarak bunları çok fazla
bulabilir. Bunun sonucu olarak da örgüt yönetimi söz
konusu işlemi kendi bünyesinde yapmayı tercih
edebilmektedir.

Tahsis edilmiş yatırımlar nelerdir?

Tahsis edilmiş yatırımlar bir sözleşme için
yapılmış ve başka bir sözleşme için kullanılamayan büyük
çaplı yatırımlardır.

Vekâlet kuramına göre asil ve vekil arasındaki
ilişkilerde hangi sorunlar ortaya çıkabilmektedir?

Kurama göre bu ilişkilerde iki tür sorunlarla
karşılaşılabilmektedir. Bunlardan ilkinde asil ve vekilin
arzu ve amaçlarının uyuşmaması söz konusu olabildiği
gibi ayrıca asilin, vekilin gerçekten ne yaptığını
saptamasının güç ya da masraflı olması nedeniyle yaşanan
vekalet sorunu ortaya çıkabilmektedir. İkinci sorun
türünde ise asille vekilin risk yaklaşımlarının uyuşmaması
söz konusu olmaktadır.

Sınırlı rasyonellik ne anlama gelmektedir ve nasıl
örneklendirilebilir?

Sınırlı rasyonellik düşüncesine göre insanlar,
örgütler bağlamında sahipler ve yöneticiler, bilgi işleme
becerileri konusunda kısıtlıdırlar. Buna göre sahiplerin ve
yöneticilerin işlemler ve sözleşme ilişkilerinde karşılaştığı
belirsizliğin nedeni, mevcut bütün bilgiyi vakitsizlik dikkat ve yetenek eksikliği gibi nedenlerle işleyememeleri,
verimli bir şekilde gereken bilgiyi derleyip
kullanamamalarıdır. Sınırlı rasyonellik yaklaşımında,
çevresel belirsizliğin yüksek olduğu durumlarda örgütler
arası ilişkileri yürütmenin daha zor olacağı
varsayılmaktadır. Bu yaklaşıma örnek olarak, biri
diğerinden teknoloji transferi yapmak amacıyla sözleşme
imzalama aşamasında olan iki yüksek teknoloji firması
verilebilir. Teknolojisini aktaracak olan firma
teknolojisinin kendi bilgisi dışında kullanımını engellemek
için sözleşmeye çeşitli koşullar koymaya çalışır. Ancak
sınırlı rasyonellik nedeniyle muhtemel tüm teknolojik ve
çevresel gelişmeleri tahmin etmek imkansızdır. Bu
durumun sonucu olarak iki firma riske girmek yerine
birlikte çalışmaktan vazgeçip ayrı çalışmayı tercih
edebilmektedirler.

Örgütlerdeki vekâlet ilişkileri nasıl yürütülmektedir?

Örgütlerde asiller, kendileri adına bazı işleri
yapmaları için vekillere yetki vermektedirler. Modern
örgütlerde asiller, örgütün sahipleri ve hissedarlarıdır. Bu
grup karar verme yetkilerini, vekilleri olan yöneticilere bir
sözleşme oluşturarak aktarmaktadırlar. Bu sözleşmeye
göre vekiller, asillerin istedikleri çıktılara ulaşmanın
karşılığı olarak belirli bir ücret almaktadırlar.

Sözleşmeye has yatırımların türleri nelerdir?

Sözleşmeye has yatırımlar dört başlık altında
incelenmektedir. Bunlar başlıklar şunlardır:
1. Mekânsal yatırımlar
2. Fiziksel yatırımlar
3. İş gücü yatırımları
4. Tahsis edilmiş yatırımlar

İşlem maliyetleri kuramının temel davranışsal
varsayımları nelerdir?

İşlem maliyetleri kuramının iki temel davranışsal
varsayımı bulunmaktadır. Bunlar sınırlı rasyonellik ve
fırsatçılıktır.

Karşılıklı tekel durumunun sonuçları nelerdir?

Karşılıklı tekel durumu her iki tarafı da
savunmasız durumda bırakmaktadır. Tarafların aynı işi
yapabilecek alternatif partner bulamaması ya da
bulunanların az sayıda olması örgütleri kısıtlamaktadır. Bu
da taraflarının birbirini sömürme şansını artırmaktadır.
Tedarik tarafındaki partner fiyat artırma, daha büyük
miktarlarda alıma zorlama gibi baskılarla durumu kendi
lehine kullanmaya çalışabilmektedir. Benzer şekilde alıcı
olan taraf da ödeme geciktirme, fiyat indirimi talep etme
gibi fırsatçı davranışlar sergileyebilmektedir.

Vekâlet kuramı temel olarak neyi amaçlamaktadır?

Vekâlet kuramı temel olarak bireyler hakkındaki
varsayımlar göz önüne alınarak asille vekil arasındaki
ilişkiyi yürütecek en verimli sözleşme yöntemini
saptamayı amaçlamaktadır.

Asille vekilin risk yaklaşımlarının uyuşmaması durumu
nasıl gerçekleşmektedir?

Asille vekilin risk yaklaşımlarının uyuşmaması
durumunda asille vekil farklı risk tercihlerinden dolayı
aynı davranışları sergilemek istememektedirler. Vekâlet
kuramına göre asilin vekili değerlendirmek için bilgisi
eksiktir, bu durum da asimetrik bilgiye yol açmaktadır.

Fırsatçılık nasıl örneklendirilebilir ve örgütler
fırsatçılık karşısında nasıl önlemler almaktadırlar?

Fırsatçılığı örnek olarak bir hamburger dükkanın
maliyeti düşürmek için köftelerin içine düşük kaliteli et
katması, daha sonra da bu etleri kaliteli et parasına satması
verilebilir. Örgütler fırsatçıları kolayca saptayıp
eleyemedikleri için bu konuda önlem almak zorunda
kalırlar. Örgütlerin sözleşme öncesi fırsatçılık tarama
yöntemleri uygulamaları ve sözleşme sonrası korunma
yöntemleri geliştirmeleri bu durumun sonuçlarıdır.

Vekâlet kuramına göre asiller ve vekiller arasında
hangi tür sözleşmenin yapılacağı nasıl belirlenmektedir?

Davranış odaklı ya da çıktı odaklı sözleşmelerden
hangisinin tercih edileceğini belirleyen önemli
faktörlerden bir yapılan işin özellikleridir.

Fiziksel yatırımlar nelerdir?

Fiziksel yatırımlar, söz konusu işleme özel
teçhizatları ve makinaları ifade etmektedir.

Asil ve vekil arasındaki ilişkinin süresi, aralarında
yapılacak sözleşmenin türünü hangi şekilde
etkilemektedir?

Asilin uzun vadeli ilişkilerde vekilin
davranışlarını daha rahat değerlendirmesi beklendiği için
bu tip ilişkilerde davranış temelli sözleşmelerin daha
uygun olduğu düşünülmektedir. Kısa süreli ilişkilerdeyse
asille vekil arasındaki bilgi asimetrisi daha fazla
olacağından çıktı odaklı sözleşmeler tercih edilmektedir.

Örgütlerin işlem maliyetleri nelerdir?

Pazar mekanizmasıyla işlerin yürüdüğü bir örgütte
çalışanların yapacağı işin fiyat mekanizmasıyla
saptanması için benzer işler üzerinden fiyat
karşılaştırmaları, en uygun çalışanı belirleme, sözleşme
yapma ve sözleşme yenileme, performans takibi ve
anlaşmazlıkların giderilmesi için karmaşık pazarlık
turlarının yapılması gerekmektedir. Bu faaliyetlerin
tümünün oluşturduğu maliyetlere işlem maliyetleri
denmektedir.

Vekâlet kuramına göre vekillerin yetkilerini kendi
çıkarlarına hizmet edecek şekilde kullanmaları nasıl
örneklendirilebilir?

Vekillerin yetkilerini kendi çıkarlarına hizmet
edecek şekilde kullanmalarına örnek olarak yöneticilerin
ofislerini gereğinden fazla dekore etmeleri gösterilebilir.
Ayrıca yöneticiler ihtiyaçtan yüksek performanslı
bilgisayarlar satın alabilirler ya da bazı girdileri en uygun
firmadan değil de yakın dostlarından satın alabilirler.
Daha da önemlisi kendi konumlarını riske atacak ama
örgüt için faydalı olabilecek bazı yeni iş fırsatlarından ya
da teknolojilerden uzak durabilirler.

Çıktı odaklı sözleşmelerin avantajları nelerdir?

Çıktı temelli sözleşmelerde asille vekilin
hedeflerini birleştirilmesi söz konusudur. Böylece
davranış birlikteliği sağlanarak vekilin fırsatçılığı ve asille
vekilin çıkar çatışmaları azaltılmaktadır.

Asil ve vekilin arzu ve amaçlarının uyuşmaması nasıl
gerçekleşmektedir?

Asil ve vekilin arzu ve amaçlarının uyuşmaması
durumunda öncelikle asiller örgütün verimli işleyişi
sonucunda servetlerini artırma amacındadırlar. Diğer
tarafta vekiller ise ortaya koydukları gayrete kıyasla
servetten aldıkları payı çoğaltmak, harcayacakları en az
gayret ile en fazla ücret ve faydayı edinmek
istemektedirler. Buna göre asiller asgari maliyetle
çalışanlardan azami gayret ve verimlilik beklerken,
vekiller asgari gayrete azami ücretlendirme
beklemektedirler.

İşlem maliyetleri kuramının temel davranışsal varsayımları nelerdir?

Vekâlet kuramına göre asiller ve vekiller arasında
hangi tür sözleşmeler yapılmaktadır?

Kurama göre asiller ve vekiller arasında davranış
odaklı ve çıktı odaklı sözleşmeler yapılmaktadır.

Çıktı odaklı sözleşmelerin özellikleri nelerdir?

Çıktı odaklı sözleşmelerde belirleyici olan
komisyon, hisse senedi opsiyonları, mülkiyet haklarının
devri veya pazar mekanizması gibi değişkenlerdir. Bu
sözleşmeler vekilin ücretlendirme ve ödüllendirmesini
performansa, yani çıktıya bağlamaktadır. Bu duruma
örnek olarak, parça sayısı üzerinden ücretlendirme,
komisyon sistemi, üst düzey yöneticilere örgütün kârı,
satış artışı ya da hisse fiyatı üzerinden verilen ikramiyeler
gösterilebilir.

Ahlaki risk sorununu etkileyen durumlar nelerdir?

Vekil çalışma alanında ne kadar özerkse ve işini
yapmak için ne kadar özel bilgiye ihtiyaç varsa ahlaki risk
de o kadar yükselmektedir. Örneğin bilgisayar başında
olan bir vekil iş saatlerinde bilgisayar oyunu oynayarak
vakit geçirebilmekte, ancak üst düzey yönetim bilgisayar
başında çalışıyor görünen vekilin tam olarak ne yaptığını
izleyememektedir.

Hangi durumlarda davranış odaklı sözleşmeler tercih
edilmektedir?

Bazı iş kollarında yapılması gerekenler sürecin
her basamağında belirlidir ve oldukça rutindir. Örneğin,
bir çağrı merkezinde ya da bir müşteri hizmetleri
biriminde sipariş kaydeden bir elemanın yaptığı işin
gözlenmesi ve kalitesinin belirlenmesi görece kolay
olmaktadır. Bu tür işlerde saat başına ücret gibi davranış
temelli sözleşmelerin yürütülmesi daha rahat olmaktadır.

İşlem maliyetleri kuramı nedir?

İşlem maliyeti neye denir?

Vekillerin yetkilerini kendi çıkarlarına hizmet edecek
şekilde kullanmaları sonucunda ortaya çıkan durumlar vekâlet kuramına göre nasıl adlandırılmaktadır ve bu
durumlara ne gibi çözümler bulunmaktadır?

Bu durum vekâlet kuramında artık kayıp olarak
tanımlanmaktadır. Artık kayıplar, yönetim kurulu
oluşturulması ve yöneticilerin izlenmesi gibi çeşitli
yollarla ve yaptırımlar uygulanması gibi yöntemlerle
azaltılmaya çalışılmaktadır.

Vekalet kuramı ne tür ilişkiler inceler?

Hangi olgu vekillerin hissedarların yerine kendi faydalarını artırıcı davranışlar sergileme güdüsü tetikler?

Hangi durumlarda çıktı odaklı sözleşmeler tercih
edilmektedir?

Bazı iş kollarında yapılması gereken işler gözlem
ve değerlendirmeye yeterince açık değildir. Buna örnek
olarak, asilin adına yüksek teknoloji firmalarının
hisselerini takip eden bir yatırımcı gösterilebilir. Bu
durumdaki bir yatırımcının davranışlarını izlemek yoluyla
performansını değerlendirmek yerine çıktılarına bakılarak
yapılacak bir değerlendirme çok daha doğru sonuçlar
verecektir. Bu nedenle bu tip işlerin yapıldığı iş
kollarında çıktı temelli sözleşmeler daha anlamlı
olmaktadır.

Vekâlet kuramı hangi konularda eleştirilmektedir?

Vekâlet kuramı eleştirilerinde, bu kuramının,
insan doğası hakkında oldukça karamsar bir tablo çizdiği
ifade edilmektedir. Birçok kuramcıya göre, kuramın
varsayımları insan doğasını çok basitleştirmekte, tamamen
yanlış tanımlamaktadır. Ayrıca kuram, vekilin kendini
yanıltıcı şekilde tanıtması gibi saptamalar yaptığında
sorunları tek taraflı ele almakla eleştirilmektedir.

Sözleşmeye has yatırımlar nelerdir.

İktisadi örgüt kuramlarında en temel birey güdüsü nedir?

İşlem maliyetleri kuramındaki temel kavram olan işlemin tanımı nedir?

İşlem maliyetleri kuramında hangi durum pazar kontrolü olarak adlandırılır?

Vekalet kuramının temel varsayımı nedir?

İşlem maliyetleri kuramında küçük sayılar sorunu neye denir?

İşlem maliyetleri kuramına göre işlemlerin bir ucunda pazar ilişkileri varken diğer ucunda olan nedir?

Vekalet kuramına göre çıktı odaklı sözleşmeler neye denir?

Vekalet kuramında yönetim kurullarının sorumlulukları nelerdir?

Açık ve gizli işlem maliyetleri nelerdir?

Aracılık ücretleri, hizmet bedelleri, kredi faizleri
gibi işlem maliyetleri, açık maliyetler olarak
adlandırılmaktadır. Alışverişlerde karşı tarafın
performansını takip etme gibi maliyetler ise gizli
maliyetleri ifade etmektedir.

Fırsatçılık nasıl tanımlanmaktadır ve dayadığı
varsayımlar nelerdir?

Sözleşmeye has yatırımlar nasıl örneklendirilebilir?

Örneğin belli bir bilgisayar firmasının ürettiği
bilgisayarlara parça üreten bir tedarikçi, başka bir
bilgisayar firmasının siparişlerinde kullanamayacağı
hâlde, sırf ilk anlaştığı firma için yapacağı üretime dönük
teçhizat satın alabilir. Bu tip bir yatırım yapmak risklidir
ve yatırım bir kere yapıldıktan sonra örgüt o yatırıma bağımlı kalmaktadır.

İşlem maliyetleri kuramına göre karşılıklı tekel
durumu nasıl oluşmaktadır?

İşlem maliyetleri kuramına göre eğer taraflar
birbirlerine sözleşmeye has yatırımlar nedeniyle bağımlı
iseler ve herhangi bir taraf kolaylıkla alternatif bağlantılar
kuramıyorsa bu karşılıklı tekel durumu oluşturmaktadır.

Vekâlet kuramının temel varsayımı nedir?

Vekâlet kuramının temel varsayımı, örgütlerin asil
ve vekil arasındaki çıkar çatışması üzerinden
incelenebilecek olmasıdır.

Davranış odaklı sözleşmelerin özellikleri nelerdir?

Davranış odaklı sözleşmeler maaş ve hiyerarşik
yönetim temellidir. Buna göre davranış odaklı
sözleşmelerde, çalışma saatleri ve yapılacak işler gibi
çalışanlardan istenen davranışlar belirlenmektedir. Bu
durumda asiller, vekillerin davranışlarını satın
almaktadırlar.

Vekalet kuramına göre ikili ilişkiler hangi iki önemli sorunu barındırmaktadır?