Ücret ve Ödül Yönetimi Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ödüllendirme sisteminde iç çevre analizinden değerlendirilen konular nedir?

İç çevre analizinde değerlendirilmesi gereken konular öncelikle mevcut ödüllendirme sisteminin yapısı ve amaçlarıdır. Mevcut prim uygulamaları, performans- ödül bağlantıları, ekonomik olan ve olmayan ödüllerin dengesi gibi konular iç çevre analizinin konuları arasındadır. Bu konuların değerlendirilebilmesi için genellikle işletmenin çeşitli düzeydeki çalışanlarının katıldığı odak grup görüşmesi tekniği kullanılabilir. Bu teknikte bir yönetici mevcut ödüllendirme sisteminin durumunu analiz etmek üzere katılımcılara sorular sorar ve genellikle katılımcıların ortak olarak dile getirdikleri bulguları belirlemeye çalışır. Yine benzer özelliklere sahip işletmelerin ödüllendirme stratejileri ile yapılacak kıyaslamalar da mevcut ödüllendirme stratejilerini değerlendirmenin yöntemlerinden birisidir.

Ödüllendirme sisteminde dış çevre analizinden değerlendirilen konular nedir?

Dış çevre analizi ise öncelikle iş gücü piyasasının özelliklerinin değerlendirilmesini içermektedir. Dış piyasada hangi mesleklerde ne tür ücret ve ödül sistemlerinin uygulandığı, çalışanların beklentilerindeki değişimler, işgücü piyasasına yönelik yasal düzenlemeler hep bu çerçevede analiz edilmelidir. Bir diğer dış çevre analizi konusu ise yazın taramasıdır. Görevlendirilen bir uzman aracılığıyla ödüllendirme stratejileri hakkında yayınlanmış kitap, makale, konferans veya sempozyum metinleri taranarak konuyla ilgili son gelişmelerden haberdar olunmalıdır. Ödüllendirme stratejileri konusunda uzmanlaşmış araştırma şirketlerinin yayınladığı araştırma raporları da önemli veriler sağlayabilmektedir.

Ödüllendirme stratejilerinin oluşturulmasında, karmaşıklık hangi açıdan önemlidir?

Ödüllendirme stratejilerinin oluşturulmasında dikkat edilmesi gereken bir nokta, karmaşık stratejilerden kaçınılmasıdır. Ödüllendirme stratejisi basit ve anlaşılabilir olmalıdır. Çalışanların anlayamayacağı, yöneticilerin uygulayamayacağı ve işletmenin değerlendiremeyeceği bir ödüllendirme stratejisi hiçbir işe yaramayacaktır. Sistem düşüncesinin en önemli kurallarından birisi sistem karmaşıklaştıkça ortaya çıkacak problemlerin daha da büyüyeceğidir. Bu nedenle ödüllendirme stratejisi geliştirilirken bu stratejinin nasıl uygulanabileceği üzerinde de dikkatle durulmalıdır.

Toplam ödül yönetiminin en önemli katkısı nedir?

Toplam ödül yönetiminin en önemli katkısı geniş bakış açısı sayesinde işe alma, eğitim ve geliştirme, iş- yaşam dengesi, takdir uygulamaları, iş tasarımı ve katılımcılık gibi insan kaynakları yönetimi stratejileriyle ödüllendirme stratejilerini bir araya getirebilmesidir.

Ödüllendirme stratejileriyle işletmenin genel stratejileri arasında nasıl bir ilişki vardır?

Ödüllendirme stratejileriyle işletmenin genel stratejileri arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. İşletme stratejisi neyi hedefliyorsa, ödüllendirme stratejileri de onu hedefler. İşletme stratejisi işletmenin sahip olduğu kaynakları kullanarak ulaşmak istediği hedeflere nasıl ulaşabileceğine dair bir yol haritasıdır. İşletmelerin sahip oldukları kaynaklar genellikle verimlilik, kârlılık, yüksek performans, yenilikçilik, müşteri memnuniyeti, kalite, fiyat veya maliyet liderliği gibi rekabetçi avantajlardır. İşletme bunların bir kısmına sahipse rakipleri karşısında avantajlı duruma geçecektir. İşletmenin hedefleri ise genellikle işletmenin varoluş nedenlerini açıklayan misyon ifadelerinde ve işletmenin uzun vadede olmak istediği şeyi belirten vizyon ifadelerinde ortaya konmaktadır. İşletme stratejisi açısından en kritik nokta işletmenin kaynaklarını işletme hedefleriyle uyumlu hale getirmektir. Ödüllendirme stratejileri ise işletme hedefleriyle işletme stratejisi arasındaki uyumu sağlayan, bir anlamda ikisini birbirine bağlayan, yapıştıran bir unsur olarak işlev görmektedir. İşletmenin neleri ödüllendirdiği işletmenin neye değer verdiğinin de göstergesidir.

Ödüllendirme işletme stratejileri arasında nasıl bir ilişki vardır?

Ödüllendirme işletme stratejilerinin hayata geçirilmesi için önemli bir araçtır. Çünkü işletmeler için en önemli üretim faktörü olan insan kaynaklarını yani çalışanları belli amaçlar doğrultusunda yönlendirmek ve motive etmek ödüllendirme uygulamalarıyla başarılabilecek bir şeydir. Ödüllendirme, diğer yandan bir insan kaynakları yönetimi stratejisidir. Çünkü işletme stratejilerinin hayata geçirilmesinde insan kaynakları biriminin önemli rolü bulunmaktadır. Bu rol çerçevesinde insan kaynakları birimi tarafından yürütülmekte olan iş analizleri, işe alma, eğitim, performans yönetimi, ücretlendirme vb. insan kaynakları yönetimi işlevlerinin karşılığını bulduğu alan ödüllendirmedir. İşe alacak nitelikli adayları bulmak, eğitimleri için motive etmek, performanslarının tam karşılığını verebilmek, ücret sistemlerini daha etkin hale getirmek ancak ödüllendirme stratejilerinin kullanımı ile mümkün olmaktadır.

Ödüllendirme sisteminde çevre analizinin temel amacı nedir?

Çevre analizinin temel amacı, gelecekte uygulanması planlanan ödüllendirme stratejilerinin geliştirilebilmesi için mevcut ödüllendirme stratejilerinin gözden geçirilmesidir.

Toplam ödül yönetiminin en önemli katkısı nedir?

Toplam ödül yönetiminin en önemli katkısı geniş bakış açısı sayesinde işe alma, eğitim ve geliştirme, iş-yaşam dengesi, takdir uygulamaları, iş tasarımı ve katılımcılık gibi insan kaynakları yönetimi stratejileriyle ödüllendirme stratejilerini bir araya getirebilmesidir.

Ödül süreçlerine ve ödül politikalarına örnek veriniz?

Ödül süreçleri, ödül politikalarının ne şekilde hayata geçirildiğiyle ilgilidir. Örneğin ödüllerle ilgili yapılacak anketlerin ne şekilde uygulanacağı, yöneticilerin ücret ayarlamalarını nasıl yapacaklarına yönelik düzenlemelerdir. Ödül prosedürleri, ödüllendirme sisteminin amaca uygun şekilde etkin ve verimli işleyip işlemediğinin, ödüllendirme stratejilerinin işe yarayıp yaramadıklarının anlaşılabilmesi için belirlenmiş işlem adımlarından oluşmaktadır. Örneğin yıllık olarak gerçekleştirilen ücret düzeyi değerlendirmeleri buna örnek verilebilir.

Ödüllendirme stratejisinden insan kaynaklarının rolü nedir?

Ödüllendirme stratejilerinin oluşturulmasında sürecin en üst düzeyde sahiplenilmesi gerekmektedir. Bu amaçla çeşitli düzeylerde yöneticilerin ve çalışanların katılacağı bir komite oluşturulmalıdır. Bu komitenin başkanlığını ise insan kaynakları yönetimi müdürlerinin yapması daha uygun olacaktır. Ancak bu durum ödüllendirme stratejilerinin oluşturulmasını insan kaynakları biriminin bir faaliyeti haline getirmemelidir. Bu süreç bir insan kaynakları süreci değildir, insan kaynakları tarafından desteklenen ve kolaylaştırılan bir süreçtir. İnsan kaynakları birimi bu sürece katılacakların belirlenmesinden, katılımcıların rol ve sorumluluklarının belirlenmesinden sorumludur.

İşletmelerin ödüllendirme stratejilerini etkileyen dış çevresel unsurlar nelerdir?

Ödüllendirme stratejileri üzerinde etkili olan dış çevresel unsurlar ise şunlar olabilir:

• Diğer firmalarla yaşanmakta olan rekabetten kaynaklanan baskılar,
• Gelişen teknolojiyle birlikte etkisi daha da çok hissedilmeye başlanan küreselleşme,
• Beklentileri sürekli değişmekte ve artmakta olan emek piyasalarının beklentileri,
• Küreselleşmeyle de bağlantılı olarak gelişen nüfus hareketleri,
• Gelişmiş ülkelerde genç nüfusun hızla azalması gibi demografik trendler,
• Artık küresel anlamda uygulanmaya başlanan çalışma yasalarına yönelik düzenlemeler ve
• Eşitlik, adalet, sosyal sorumluluk gibi işletmelere yönelik artan toplumsal beklentiler.

Ödüllendirme stratejisinin hazırlanmasında gerekli olan ve toplanan bilgiler nelerdir?

Bu bilgiler işletmenin iç ve dış çevresinden toplanacak bilgiler olacaktır. Mevcut veya geçmiş ödüllendirme stratejileriyle ilgili olarak kamu veya özel kuruluşlardan toplanacak istatistiki bilgiler, yazılı veya görsel medyadan toplanacak bilgiler, ödüllendirme stratejisi konusunda yapılmış kitap, makale, tez gibi araştırma metinlerinin toplanması, mevcut çalışanlarla ve yöneticilerle yapılacak mülakatlar, çevreden uzmanlarla, akademisyenlerle, danışmanlık firmalarıyla yapılacak görüşmeler bilgi toplamanın başlıca kaynakları ve yöntemlerini oluşturmaktadır.

Ödüllendirme stratejilerinin hazırlanmasında dikkat edilecek ilk nokta nedir?

Ödüllendirme stratejilerinin hazırlanmasında dikkat edilecek ilk nokta hazırlanan stratejinin modaya uygun olmasından ziyade anlaşılabilir, uygulanabilir ve sürdürülebilir olmasıdır.

İşletmelerde ilişkisel ödüller ile ilgili verilen ödüller nelerdir?

İlişkisel ödüller ise daha çok işin kendisinden ve işletmenin sağladığı kendini geliştirme ve öğrenme imkânları gibi ekonomik olmayan içsel ödüllerden oluşmaktadır.

Ödül sistemi ile ilgili olarak çalışanların beklentilerine örnek veriniz?

Ödüllendirilecek çalışanlar da birbirinden farklı özelliklere sahiptirler. Her biri farklı beklentilere, farklı değerlere ve farklı yeteneklere sahip farklı insanlardır. Kimisi yaptığı işin karşılığını alıp gitme derdindeyken kimisi işletmesi için fazladan neler yapılabileceğini düşünüyor olabilir. Kimi parasal ödüllerin peşindeyken kiminin aradığı sadece kıymetinin bilinmesi olabilir. Kimi herkesin içinde alacağı bir ödülün hayalini kurarken kimisi de gizlice ödüllendirilmekten hoşlanıyor olabilir. Kimisi aldığı ödülü hak edip etmediğini düşünürken kiminin gözü başkalarının aldığı ödüllerle kendisininkini karşılaştırmakta olabilir.

Ödül uygulamalarına örnek veriniz?

Ödül uygulamaları, ödül stratejilerinin doğru uygulanabilmesi için yerine getirilmesi gerekli birtakım işlemleri ifade etmektedir. Örneğin ücret kademelerinin belirlenebilmesi için gerekli piyasa verilerinin toplanması ve analiz edilmesi gibi işlemler ödül uygulamaları kapsamına girmektedir.

Ödüllendirme stratejileri oluşturulurken hangi boyutlarda stratejik alternatifler oluşturulmaktadır?

Ödüllendirme süreci, ödül sisteminin yapısı, ödül stratejisinin dış çevredeki rekabetçi konumu, ödül türlerinin karışımı ve ödül performans ilişkisinin oluşturulması olarak sıralanabilir.

Ödül politikaları kavramını açıklayınız.

Ödül politikası ise ödüllendirme uygulamaları ile ilişkili olarak karar almada rehberlik edecek birtakım prensiplerden oluşmaktadır. Bu prensipler örneğin içsel ve dışsal dengeyi sağlayacak ödül düzeyinin ne olacağı, bu iki unsur arasında dengenin nasıl kurulacağı, ödül politikaları hakkında çalışanlara ne kadar şeffaf davranılacağı, kar paylaşım oranları, çalışanların ödüllere göre kademelendirilmelerine yönelik esasların belirlenmesi gibi konuları içermektedir.

İşletmelerde çalışanlara iş ile ilgili verilen ödüller nelerdir?

İşle ilgili ödüller temel ücretler, değişken ücretler ve ücret dışı katkılar gibi dışsal ödüllerdir. Bunlara toplam ödemeler adı verilmektedir.

Porter’in farklılaştırma stratejisini açıklayarak, örnek veriniz?

Farklılaştırma stratejisi ise işletmelerin müşteri beklentilerine odaklanmalarıyla ilişkili bir stratejidir. Müşterilerin olabildiğince farklı beklentilerini karşılamak üzere ürün veya hizmet çeşitliliğini ön plana çıkarmaya çalışan bir stratejidir. Örneğin birçok cep telefonu şirketi ürün farklılaştırması yoluyla farklı müşteri beklentilerini karşılamaya çalışmaktadır.

Porter’in odaklanma stratejisini açıklayarak, örnek veriniz?

Odaklanma stratejisi ise işletmenin belli bir alana odaklanmasıdır. Odaklanma stratejisi ise kendi başına bir strateji olmasa da maliyet liderliği veya ürün farklılaştırma stratejilerinden birini tercih ederek belli bir pazara odaklanmayı ifade etmektedir. Örneğin çok ucuz ürünler satmakla ünlü bir süpermarket zinciri bütün ülkeye yayılmak gibi geniş bir alana odaklanmayı seçebilirken, ürün farklılaştırmaya odaklanan bir film şirketi sadece çocukları hedeflerken ama animasyon, çizgi film, film gibi farklı ürünler geliştirmeye çalışabilir.

Strateji kavramını açıklayın?

Strateji kavramı ise genel olarak uzun vadede belli bir hedefe ulaşmak için gerekli kaynakların ve hedefe ulaştıracak faaliyetlerin planlanmasını ifade etmektedir.

Ödül-performans ilişkisi kapsamında ne tür sorulara cevap aranmaktadır?

• Ödül performans ile ilişkili olacak mıdır olmayacak mıdır? • Olacaksa bu bireysel performansa mı yoksa takım, birim ya da bütün işletmenin performansına mı bağlı olacaktır? • Ödül kriteri olarak çalışanların eğitim, beceri vb. birtakım özellikleri gibi performans girdileri mi yoksa üretim miktarı, satış miktarı vb. performans çıktıları mı kullanılacaktır? • Finansal olarak ölçülebilir performans hedefleri mi yoksa finansal olmayan hedefler mi kullanılacaktır?

Porter’ın odaklanma stratejisini açıklayınız

Odaklanma stratejisi ise işletmenin belli bir alana odaklanmasıdır. Odaklanma stratejisi ise kendi başına bir strateji olmasa da maliyet liderliği veya ürün farklılaştırma stratejilerinden birini tercih ederek belli bir pazara odaklanmayı ifade etmektedir. Örneğin çok ucuz ürünler satmakla ünlü bir süpermarket zinciri bütün ülkeye yayılmak gibi geniş bir alana odaklanmayı seçebilirken, ürün farklılaştırmaya odaklanan bir film şirketi sadece çocukları hedeflerken ama animasyon, çizgi film, film gibi farklı ürünler geliştirmeye çalışabilir.

Ödüllendirme stratejisi açısından dışsal eşitlik niçin önemlidir?

Ödüllendirme stratejisi açısından dışsal eşitlik önemlidir. İşletme dışından yeni gelebilecek adayları cezbedecek bir ödüllendirme stratejisi gözetilmelidir. Bu nedenle bu tip işletmelerde primler, değişken ücretler, terfiler gibi daha kişiye özel ödüllendirme stratejileri daha uygun olabilir.

Ödüllendirme ve ücretlendirme arasındaki fark nedir?

Ödüllendirme ve ücretlendirme arasında çok ince bir çizgi bulunmaktadır. İkisini birbirinden ayıran çoğu zaman ödülün veya ücretin içeriğinden veya isminden çok, çalışana stratejik bir bakış açısıyla sunuluyor olmasıdır.

Ödüllendirme stratejilerini tanımlayınız.

Ödüllendirme stratejileri işletme stratejilerinin ve insan kaynakları yönetimi stratejilerinin önemli bir parçası, aracı olmakla birlikte, aslında kendi başına da bir stratejidir. Ödüllendiriyor olmanın kendisi bir stratejidir çünkü. Ödüllendirmeye biraz yakından bakıldığında ücretlendirmeyle çok yakın bir kavram olduğu, ücretlendirme ile ödüllendirmenin çoğu zaman aynı anlama geldiği bile düşünülebilir. Ancak ödüllendirmeyi stratejik kılan şey, ödüllendirmeyle çalışanlara yaptıkları işin karşılığı olarak sunulan şeyin anlamının ve kapsamının değişiyor oluşudur.

Ödül politikasının içeriğini açıklayınız?

Ödül politikası, ödüllendirme uygulamaları ile ilişkili olarak karar almada rehberlik edecek birtakım prensiplerden oluşmaktadır. Bu prensipler örneğin içsel ve dışsal dengeyi sağlayacak ödül düzeyinin ne olacağı, bu iki unsur arasında dengenin nasıl kurulacağı, ödül politikaları hakkında çalışanlara ne kadar şeffaf davranılacağı, kar paylaşım oranları, çalışanların ödüllere göre kademelendirilmelerine yönelik esasların belirlenmesi gibi konuları içermektedir.

Ödüllendirme stratejisinde dengeleri gözetilmesini örnekle açıklayınız.

Ödüllerin çekiciliğini artırmaya çalışırken maliyetleri gözden kaçırmak, toplu ödüllendirme yaparken yüksek performans gösteren çalışanlara yönelik bireysel ödülleri ihmal etmek, dışarıdan nitelikli adayları cezbetmeye çalışırken mevcut çalışanların motivasyonunu bozmak gibi durumlar sık sık karşılaşılan denge problemlerindendir. Yine ödüllendirme stratejilerini uygularken aynı anda birçok stratejiyi uygulamaya çalışmak da problem oluşturabilir. Denge konusundaki bir başka nokta da ödüllendirme stratejisinin işletmedeki diğer uygulamalarla ilişkisi konusundadır. Örneğin performansa dayalı bir ödüllendirme sisteminin kurulabilmesi için işletmede etkin bir performans değerleme sisteminin yürürlükte bulunması gerekmektedir.

Bir faaliyetin stratejik olması için hangi özelliklere sahip olması gerekir?

Strateji kavramı ise genel olarak uzun vadede belli bir hedefe ulaşmak için gerekli kaynakların ve hedefe ulaştıracak faaliyetlerin planlanmasını ifade etmektedir. Herhangi bir faaliyetin stratejik olması demek aşağıdaki üç farklı özelliğe sahip olması demektir:

• Rekabet odaklılık
• Gelecek odaklılık
• Bütüncül bir bakış açısı

İşletmelerin ödüllendirme stratejilerini etkileyen iç çevresel unsurlar nelerdir?

İşletmelerin ödüllendirme stratejilerini etkileyen iç çevresel unsurları arasında çalışanların davranış tarzlarını belirleyen şirket kültürü, hangi sektörde faaliyet gösterdiğine göre değişen işletmenin yapısı ve işleyişi, içinde yaşadığımız bilgi toplumunda en önemli iki rekabet faktörü olan insan ve teknoloji sayılabilir.

Ödüllendirme uygulamalarının temel amacı nedir?

Ödüllendirme uygulamalarının temel amacı çalışanların motivasyonunun artırılmasıdır. Bu amaçla kullanılabilecek birçok ödül türü bulunmaktadır.

Ödül yönetimi alanına giren başlıca faaliyetler nelerdir?

Ödül yönetimi alanına giren başlıca faaliyetler ise iş değerlemesi, ücret kademelerinin ve artışlarının belirlenmesi, performans yönetimi, sabit ve değişken ödemelerin belirlenmesi, çalışanlara yönelik ücret dışı katkılar ve takdir mekanizmalarının belirlenmesi gibi uygulamalardır.

Ödül stratejisini, işletme hedefleri açısından açıklayınız?

Ödül stratejisi işletmelerin sahip oldukları kaynaklarla yakından ilişkilidir. İşletme kaynaklarının her birinin işletmenin hedeflerine ulaşmasına katkı vermek üzere nasıl desteklenebileceği ile ilgili yaklaşımlar geliştirmekle ilgilenir. Ödüllendirme stratejisi işletmenin uzun vadeli hedeflerine ulaşmak üzere ücret, değişken ücret, katkılar ve diğer ödüllerin çalışanların motivasyonunu ve bağlılığını artırmanın bir aracı olarak kullanılabilmesine yönelik bir toplam ödüllendirme yaklaşımı içermelidir.

Piyasa kültürünü açıklayınız.

Piyasa kültürü ise bağımsızlık ve bireyciliğin güçlü bir şekilde vurgulandığı, çalışan ve işletme arasında pek de uzun vadeyi gözetmeyen bireysel sözleşmelerin geçerli olduğu, işletmelerin oturmuş geleneksel uygulamalara sahip olmadığı, çalışanlar arasında sınırlı bir etkileşimin bulunduğu şirket kültürü türüdür. Bu tür kültürlerde de performansa dayalı ödüllendirme stratejileri daha uygun olacaktır. Bu da ücret içinde değişken kısmın oranının yüksek, yıldız oyuncularını takım oyuncularından daha fazla ödüllendiren, yönetici primlerinin birimlerinin başarılarına bağlı olduğu bir ödüllendirme stratejisi benimsenmesi gerektiği anlamına gelmektedir.

Ödüllendirmenin üst düzeydeki stratejik unsurlarında işletme stratejisini açıklayınız.

Ödüllendirmenin üst düzeydeki stratejik unsurlarından biri de işletme stratejisidir. İşletme stratejisi aynı zamanda işletmenin iç çevresel unsurlarından da birisidir. Ödüllendirme stratejileriyle işletmenin genel stratejileri arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Denebilir ki işletme stratejisi neyi hedefliyorsa ödüllendirme stratejileri de onu hedefler. İşletme stratejisi işletmenin sahip olduğu kaynakları kullanarak ulaşmak istediği hedeflere nasıl ulaşabileceğine dair bir yol haritasıdır. İşletmelerin sahip oldukları kaynaklar genellikle verimlilik, kârlılık, yüksek performans, yenilikçilik, müşteri memnuniyeti, kalite, fiyat veya maliyet liderliği gibi rekabetçi avantajlardır. İşletme bunların bir kısmına sahipse rakipleri karşısında avantajlı duruma geçecektir. İşletmenin hedefleri ise genellikle işletmenin varoluş nedenlerini açıklayan misyon ifadelerinde ve işletmenin uzun vadede olmak istediği şeyi belirten vizyon ifadelerinde ortaya konmaktadır. İşletme stratejisi açısından en kritik nokta işletmenin kaynaklarını işletme hedefleriyle uyumlu hale getirmektir. Ödüllendirme stratejileri ise işletme hedefleriyle işletme stratejisi arasındaki uyumu sağlayan, bir anlamda ikisini birbirine bağlayan, yapıştıran bir unsur olarak işlev görmektedir. İşletmenin neleri ödüllendirdiği işletmenin neye değer verdiğinin de göstergesidir.

Ödüllendirme uygulamalarının temel amacı nedir ve nasıl gerçekleştirilir?

Ödüllendirme uygulamalarının temel amacı çalışanların motivasyonunun artırılmasıdır. Bu amaçla kullanılabilecek birçok ödül türü bulunmaktadır. Her ödül farklı uygulama biçimlerine sahiptir. Kimi ödüller çalışanları takdir etmek gibi belli davranışlardan oluşurken kimi ödüller de çalışanlara bir şeyler verilmesini gerektirir. Verilen şeyler bazen nakit para şeklindeyken bazen de erzak, kıyafet veya kırtasiye şeklinde parasal olmayan katkılardan oluşabilir. Kimi zaman da verilen şey yalnızca bir izinden ibaret bile olabilir. Bazen tüm çalışanlar toplu halde ödüllendirilirlerken bazen kişiye özel ödüllendirmeler de olabilir.

İnsan kaynakları stratejisini açıklayınız.

İnsan kaynakları stratejisi de hem işletmenin iç çevresel unsurlarından biri hem de ödüllendirmenin üst düzey unsurlarından biridir. İşletmenin genel stratejisi için söylenenler işletmelerin insan kaynakları yönetimi stratejileriyle ilgili olarak da tekrar edilebilir. Önceki bölümlerde de belirtildiği gibi ödüllendirme stratejileri, ücretlendirme stratejileri ve performans yönetimi stratejileri gibi insan kaynakları stratejileriyle çok yakından ilişkilidir. Ödüllendirme stratejileri bir anlamda bu stratejilerin bir alt stratejisi durumundadır. İşletme stratejileri insan kaynakları stratejilerini, insan kaynakları stratejileri de ödüllendirme stratejilerini belirler.

Strateji unsurlarından bütüncüllük’ü açıklayınız.

Bütüncüllük işletme ile ilgili kararların alınmasında ve uygulanmasında işletmenin bir bütün halinde değerlendirmeye alınmasıdır. Bütüncül bakış açısı işletmelerde iki farklı boyutta ele alınmaktadır: Dikey entegrasyon ve yatay entegrasyon. Dikey entegrasyon, stratejilerin belirlenmesinde en üstten en alta kadar her düzeyden çalışanın planlama sürecine dahil edilmesidir. Yatay entegrasyon ise belirlenen stratejilerin hangi bölüme ait olurlarsa olsunlar uygulamada tüm diğer birimler tarafından da desteklenmesidir. Örneğin insan kaynakları birimi çalışan memnuniyetini artırıcı birtakım uygulamalar geliştirdiğinde bunun tüm diğer birimler tarafından da aynı vizyonla hayata geçirilmesi gerekmektedir.

Porter’ın maliyet liderliği stratejisini açıklayınız.

Porter’in maliyet liderliği stratejisi işletmenin rekabette öne geçmek için dikkatini tamamen üretim maliyetlerinin azaltılmasına yönelttiği ve olabildiğince ucuza mal satarak sürümden kazanmaya çalıştığı bir stratejidir. Çin’deki işletmelerin uzun yıllardır takip ettikleri her şeyi en ucuza üretme stratejisi buna örnektir.

Klan kültürünü açıklayınız.

Klan kültürü kardeşliğe benzer ilişkilerden oluşan, uzun vadeli sözleşmelere dayalı, belli gelenekleri ve tarzları olan, meslektaşlar arası bir iletişim ağına sahip, birbirine bağımlı, sadık ve toplulukçu bir şirket kültürünü ifade eder. Böyle bir şirket kültüründe hiyerarşik temelli bir ödüllendirme stratejisi uygun olacaktır. Bu stratejiye göre ücret içinde değişken kısmın oranı olabildiğince az ve firmanın performansına bağlı olmalı, uzun vadeli sözleşmelere vurgu yapacak şekilde kıdem dikkate alınmalı, ödül kararının verilmesinde amir kanaati esas alınmalı, terfilerde ise öncelikle iç kaynaklardan bulunan adaylara öncelik verilmelidir.

Bir faaliyetin stratejik olması için sahip olması gereken özellikler nelerdir?

Bir faaliyetin stratejik olması demek aşağıdaki üç farklı özelliğe sahip olması demektir: • Rekabet odaklılık • Gelecek odaklılık • Bütüncül bir bakış açısı.

İç çevre analizinde değerlendirilmesi gereken konular nelerdir?

İç çevre analizinde değerlendirilmesi gereken konular öncelikle mevcut ödüllendirme sisteminin yapısı ve amaçlarıdır.

Mevcut prim uygulamaları, performans-ödül bağlantıları, ekonomik olan ve olmayan ödüllerin dengesi gibi konular iç çevre analizinin konuları arasındadır. Bu konuların değerlendirilebilmesi için genellikle işletmenin çeşitli düzeydeki çalışanlarının katıldığı odak grup görüşmesi tekniği kullanılabilir. Bu teknikte bir yönetici mevcut ödüllendirme sisteminin durumunu analiz etmek üzere katılımcılara sorular sorar ve genellikle katılımcıların ortak olarak dile getirdikleri bulguları belirlemeye çalışır. Yine benzer özelliklere sahip işletmelerin ödüllendirme stratejileri ile yapılacak kıyaslamalar da mevcut ödüllendirme stratejilerini değerlendirmenin yöntemlerinden birisidir.

Ödül yönetimini açıklayarak, ödül yönetim alanına giren başlıca faaliyetleri açıklayınız?

Ödül yönetimi çalışanları işletmeye yaptıkları katkılarla orantılı olarak eşit, adil ve doğru biçimde ödüllendirilmeleri için gerekli strateji ve politikaların planlanması, geliştirilmesi, koordine edilmesi, uygulanması ve denetlenmesi ile ilgilenir. Ödül yönetimi alanına giren başlıca faaliyetler ise iş değerlemesi, ücret kademelerinin ve artışlarının belirlenmesi, performans yönetimi, sabit ve değişken ödemelerin belirlenmesi, çalışanlara yönelik ücret dışı katkılar ve takdir mekanizmalarının belirlenmesi gibi uygulamalardır.

Bireysel ve toplu yapılan ödüllere soyut ve somut örnekler veriniz?

Ödüllendirmenin işle ilgili somut ve ilişkisel yani soyut boyutları yanında bir de ödüllendirmenin bireysel veya toplu yapılması ile ilgili bir boyut daha analize katılmaktadır. Nakit nitelikteki maaş vb. ödemeler bireysel ve somut ödüllere örnek verilirken, izinler, esnek çalışma imkânları, özel sigorta gibi uygulamalar da toplu somut ödüllendirmelere örnek verilmektedir. Buna karşılık öğrenme ve kişisel gelişim imkânları gibi ödüller bireysel soyut ödüller kapsamındayken işletmenin sahip olduğu değerler, liderlik anlayışı, çalışanların katılımı ve iş-yaşam dengesi gibi unsurlar da toplu ve ilişkisel ödüllendirmelere örnek verilmektedir.

İşletmelerde geleneksel olarak çalışanlara verilen ödüller hangi kategorilere ayrılır?

İşletmelerde çalışanlara verilen ödüller genellikle iki farklı kategoriye ayrılmaktadır: İşle ilgili ödüller ve ilişkisel ödüller. İşle ilgili ödüller temel ücretler, değişken ücretler ve ücret dışı katkılar gibi dışsal ödüllerdir. Bunlara toplam ödemeler adı verilmektedir. İlişkisel ödüller ise daha çok işin kendisinden ve işletmenin sağladığı kendini geliştirme ve öğrenme imkanları gibi ekonomik olmayan içsel ödüllerden oluşmaktadır. İşle ilgili ve ilişkisel ödüllerin bileşimi de toplam ödülleri oluşturmaktadır.

Toplam ödüllendirmeyi önemli kılan nokta bütün ödül türlerini içermesi değildir. Asıl önemli olan ödüllendirme stratejileri belirlenirken tüm ödül türlerini aynı anda dikkate almak ve işletmenin yapısına uygun en iyi bileşimi belirlemeye çalışmakla ilgili getirdiği yaklaşımdır.

Porter’ın farklılaştırma stratejisini açıklayınız.

Farklılaştırma stratejisi ise işletmelerin müşteri beklentilerine odaklanmalarıyla ilişkili bir stratejidir. Müşterilerin olabildiğince farklı beklentilerini karşılamak üzere ürün veya hizmet çeşitliliğini ön plana  çıkarmaya çalışan bir stratejidir. Örneğin birçok cep telefonu şirketi ürün farklılaştırması yoluyla farklı müşteri beklentilerini karşılamaya çalışmaktadır.

İşletmelerin stratejik ödül yönetimi ödüllendirme ile varmak istedikleri hedeflere ulaşmak üzere geliştirmeleri gereken stratejiler ve uygulamalar nelerdir?

Rekabet odaklı, geleceğe dönük ve işletme ile hem dikey hem de yatay anlamda bütünleşmiş ödüllendirme stratejileridir.

İşletmeciliğin ilk yıllarında işletmelerin rekabet yeteneklerini artırmak için hangi faaliyetlere odaklanılmıştır?

Üretim süreçlerinin, montaj süreçlerinin, iş akış süreçlerinin hatasız ve verimli çalışması en önemli hedefler arasındaydı.

Ödüllendirme stratejilerinin gelişimi, kültür araştırmalarında temel alınan klan kültürü açısından açıklayın.

Klan kültürü kardeşliğe benzer ilişkilerden oluşan, uzun vadeli sözleşmelere dayalı, belli gelenekleri ve tarzları olan, meslektaşlar arası bir iletişim ağına sahip, birbirine bağımlı, sadık ve toplulukçu bir şirket kültürünü ifade eder. Böyle bir şirket kültüründe hiyerarşik temelli bir ödüllendirme stratejisi uygun olacaktır. Bu stratejiye göre ücret içinde değişken kısmın oranı olabildiğince az ve firmanın performansına bağlı olmalı, uzun vadeli sözleşmelere vurgu yapacak şekilde kıdem dikkate alınmalı, ödül kararının verilmesinde amir kanaati esas alınmalı, terfilerde ise öncelikle iç kaynaklardan bulunan adaylara öncelik verilmelidir.

Ödüllendirme stratejilerinin oluşturulmasında cevaplanması gereken sorular nelerdir?

Ödüllendirme süreciyle ilgili olarak ilk karar verilmesi gereken konu ödüllendirme sürecinin çalışanlar ve yönetimin katıldığı karşılıklı bir toplu bir pazarlık süreci olarak mı yürütüleceği, yoksa yönetimin sağduyusuyla vereceği kararlarla mı yetinileceğidir. İkinci boyut ödül sisteminin yapısı hakkında verilmesi gereken stratejik kararlardan oluşmaktadır.

Öncelikle herkesi aynı şekilde ele alan merkezi bir ödüllendirme sistemin mi yoksa birimlere veya pozisyonlara göre farklılaşan bir sistemin mi daha uygun olacağına karar verilmelidir. Üçüncü boyut ödül stratejisinin rekabetçi konumudur. Bu konum ödüllendirme stratejilerinin içsel ve dışsal eşitlik konusundaki dengeyi ne şekilde kuracağını ifade etmektedir. Dördüncü boyut ödül karmasıdır. Altıncı ünitede ayrıntılı olarak açıklanan ödül türlerinin hangilerinin verileceği konusu ödül karması kararı kapsamındadır. Son boyut ise ödül-performans ilişkisidir. Ödül performans ile ilişkili olacak mıdır olmayacak mıdır?

Toplam ödül kavramı ile istihdam arasında nasıl bir ilişki vardır?

Toplam ödül kavramı çalışanların istihdam ilişkileri içerisinde değerli buldukları her şeyi ve yöneticilerin nitelikli adayları bulma, elde tutma, motive etme ve memnun etme amacıyla kullanabilecekleri her türlü yöntemi kapsamaktadır.

İşletmelerin ödüllendirme stratejilerini etkileyen iç çevresel unsurlar nelerdir?

İşletmelerin ödüllendirme stratejilerini etkileyen iç çevresel unsurları arasında çalışanların davranış tarzlarını belirleyen şirket kültürü, hangi sektörde faaliyet gösterdiğine göre değişen işletmenin yapısı ve işleyişi, içinde yaşadığımız bilgi toplumunda en önemli iki rekabet faktörü olan insan ve teknoloji sayılabilir.

İşletmelerin ödüllendirme stratejilerini etkileyen dış çevresel unsurlar nelerdir?

• Diğer firmalarla yaşanmakta olan rekabetten kaynaklanan baskılar, • Gelişen teknolojiyle birlikte etkisi daha da çok hissedilmeye başlanan küreselleşme, • Beklentileri sürekli değişmekte ve artmakta olan emek piyasalarının beklentileri, • Küreselleşmeyle de bağlantılı olarak gelişen nüfus hareketleri, • Gelişmiş ülkelerde genç nüfusun hızla azalması gibi demografik trendler, • Artık küresel anlamda uygulanmaya başlanan çalışma yasalarına yönelik düzenlemeler ve • Eşitlik, adalet, sosyal sorumluluk gibi işletmelere yönelik artan toplumsal beklentiler.

Porter’in maliyet liderliği stratejisini açıklayarak, örnek veriniz?

Porter’in maliyet liderliği stratejisi işletmenin rekabette öne geçmek için dikkatini tamamen üretim maliyetlerinin azaltılmasına yönelttiği ve olabildiğince ucuza mal satarak sürümden kazanmaya çalıştığı bir stratejidir. Çin’deki işletmelerin uzun yıllardır takip ettikleri her şeyi en ucuza üretme stratejisi buna örnektir.

Farklılaştırma stratejisi uygulayan işletmelerde nasıl bir ödüllendirme stratejisi uygundur?

Farklılaştırma stratejisi uygulayan işletmelerde merkezîlikten uzak ödüllendirme stratejileri daha uygundur. Farklı müşteri beklentilerini karşılamak için ürün geliştirmeye odaklanan bu tür işletmelerde çalışanlar daha rekabetçi bir istihdam ortamında faaliyet göstermektedirler.

Ödüllendirme stratejisinde içsel eşitlik hangi sektörde niçin önemlidir?

Ödüllendirme stratejisi açısından içsel eşitlik önemlidir. İşgücü devir oranı yüksek olmayan sektörlerde çalışanlar arasında rekabet olmadığından değişken ücretlendirme yerine herkese eşit sağlanan yardımlar veya izinler gibi katkılar daha uygun bir ödüllendirme stratejisi olacaktır.

Ödül yönetimi kavramını açıklayınız.

Ödül yönetimi veya ödüllendirme ise çalışanların uzun vadede işletme hedeflerine en etkin biçimde katkı sağlamak üzere kendilerinden beklenenleri ve karşılığında alacakları ödülleri belli bir strateji, politika ve süreç çerçevesinde ortaya koyan ödüllendirme sistemlerinin adil, eşit ve sürekli bir yapıda kurulması ve devam ettirilmesidir. Bir başka deyişle ödül yönetimi çalışanları işletmeye yaptıkları katkılarla orantılı olarak eşit, adil ve doğru biçimde ödüllendirilmeleri için gerekli strateji ve politikaların planlanması, geliştirilmesi, koordine edilmesi, uygulanması ve denetlenmesi ile ilgilenir.