Sosyal Güvenlik Hukuku Dersi 4. Ünite Özet

Malullük Sigortası

Uzun vadeli sigorta kolları dendiğinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları akla gelmektedir. Uzun vadeli sigorta kollarında amaç; malullük veya yaşlanma nedeniyle verimleri düşen, güçleri azalan ve çalışamayacak duruma gelenlere yaşamlarının geri kalan kısmında Devlet garantisi altında sürekli bir sosyal gelir sağlamaktır.

Malullük Sigortasından Sağlanan Haklar ve Yararlanma Şartları

Malullük sigortasından sigortalılara sağlanan hak, malullük aylığı bağlanmasıdır. Sigortalıya malullük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının yukarıdaki üç koşulu birden sağlaması gerekmektedir. Bunlar; 5510 sayılı Kanun’un 25. maddesine göre malul sayılmak, belirli bir süre prim ödemiş olmak ve yazılı istekte bulunmaktır.

5510 Sayılı Kanun’un 25. Maddesine Göre Malul Sayılmak

Malullük aylığından yararlanabilmek için ilk koşul, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilmesidir.

Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün % 60’ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse sigortalı, bu hastalık veya engellilik hali sebebiyle malullük aylığından yararlanamaz.

Çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün ne oranda kaybedildiğinin tespiti, 11.10.2008 tarihli ve 27021 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği” hükümlerine göre yapılmaktadır. Ayrıca Kurumun 2011/49 sayılı Genelgesi de bazı esaslar getirmiştir.

Sigortalının çalışma gücünü en az %60 oranında yitirdiği, Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilir. Sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarının raporları Kurum Sağlık Kurulu kararlarını bağlayıcı değildir. Maluliyet tespitine ilişkin son karar Kurum Sağlık Kuruluna aittir. Ancak ilgililer; bu raporlara karşı önce Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna, sonra da bu Kurulun kararına karşı iş mahkemesine başvurabilirler.

Belirli Bir Süre Prim Ödemiş Olmak

5510 sayılı Kanun’un 26. maddesinin (b) bendine göre en az 10 yıldan beri sigortalı bulunup toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmalıdır. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olanlar açısından sadece 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması yeterlidir.

Malullük sigortası için ödenecek prim, malullük-yaşlılık- ölüm sigortası primi adı altında tek bir primdir. Bu primin oranı, sigortalının prime esas kazancının %20’sidir. Bunun %9’u sigortalı, %11’i ise işveren tarafından ödenir.

18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak geçirilen sigortalılık süresi 18 yaşın dolduğu tarihten başlayacaktır. 18 yaşından önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primleri sadece prim ödeme gün sayılarına eklenecektir. Ancak sigortalılık süresinden sayılmayacaktır.

Yazılı İstekte Bulunmak

Malullük aylığından yararlanmanın son koşulu, çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunmaktır.

Malullük Aylığının Hesaplanması

Malullük aylığı; prim gün sayısı 9000 günden az olan sigortalılar için 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden 29. madde hükümlerine göre hesaplanır. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılır. Ancak 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanır.

Malullük Aylığının Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması

Malullük aylığı almakta iken bu Kanun’a göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların malullük aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilir.

Çalışmaya yeniden başlanırsa malullük aylığı kesilecektir. Yeniden çalışmaya başladıkları için malullük aylığı kesilenler, işten ayrılırlarsa kesilmiş olan malullük aylıkları yeniden bağlanabilir.

Değişen Sağlık Durumuna Göre Malullük Aylığının Artırılması ve Azaltılması veya Kesilmesi

Değişen duruma göre malullük aylığının artırılması, azaltılması veya kesilmesi gerekebilir. Bunun için duruma göre sigortalının kendisi Kurumdan kontrol muayenesinden geçirilmesini isteyebilir. Bazen de Kurum, sigortalıyı kontrol muayenesine çağırabilir. Muayene sonucu belirlenen malullük durumuna göre malullük aylığı artırılır veya azaltılır.

Malullük Aylığı Dışındaki Yardımlar

Malullük aylığı alanlara durumlarına göre rehabilitasyon (işe alıştırma) hizmetleri verilebilir (m. 63/b). Ayrıca malullük aylıklarına ek olarak geçici 1. maddenin 3. fıkrası uyarınca sosyal yardım zammı da verilecektir.

Yaşlılık Sigortası

Yaşlılık sigortasından yapılan temel yardım, yaşlılık aylığı bağlanmasıdır. Yaşlılık aylığı bağlanabilmesi mümkün olamıyorsa, koşullar tam olarak gerçekleşmemişse bazı hâllerde toptan ödeme yapılabilir.

Belli bir yaşa ulaşmak, belli bir sigortalılık süresine sahip olmak, belirli sayıda gün sigorta primi ödemiş olmak, işten ayrılmak ve Kurumdan yazılı talepte bulunmak; gereken şartlardır. Yaşlılık aylığına hak kazanabilmek için öncelikle belirli bir süre prim ödemiş olmak ve belirli yaşı doldurmuş olmak gerekir.

Yaşlılık Sigortasından Sağlanan Haklar ve Yararlanma Şartları

Yaşlılık sigortasından sigortalıya sağlanan haklar yaşlılık aylığı bağlanması ve toptan ödeme yapılmasıdır. 5510 sayılı Kanun’a göre ilk defa sigortalı sayılanlara;

• Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı şartı 7200 gün olarak uygulanır (m.28/2/a).
• 5510 sayılı Kanun’un 28. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendinde belirtilen yaş şartı - 1.1.2036 ila 31.12.2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61, - 1.1.2038 ila 31.12.2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62, - 1.1.2040 ila 31.12.2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63, - 1.1.2042 ila 31.12.2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64, - 1.1.2044 ila 31.12.2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65, - 1.1.2046 ila 31.12.2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65, - 1.1.2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65 olarak uygulanır.

Sigortalılar, 28. maddenin 2. fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yer alan yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç yıl eklenmek ve adlarına en az 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla da yaşlılık aylığından yararlanabilirler (m.28/3).

Özel Durumları Olanlara Yaşlılık Aylığı Bağlanması

İşe Başlamadan Önce Malul Durumda Bulunanlar

Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25. maddenin 2. fıkrasına göre malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya engellilik hali bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.

Çalışma Gücü Kaybı %60’tan Az Olanlar

Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının

• % 50 ila % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
• % 40 ila % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla 28. maddenin 2. fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar.

Maden İşyerlerinin Yer Altı İşlerinde Çalışanlar

Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar için ikinci fıkrada belirtilen yaş şartı 50 olarak uygulanır (m.28/6).

Erken Yaşlananlar

55 yaşını dolduran ve erken yaşlanmış olduğu tespit edilen sigortalılar, yaş dışındaki diğer şartları taşımaları hâlinde yaşlılık aylığından yararlanırlar. Bu durumdaki erken yaşlandığı tespit edilen, 55 yaşını dolduran ve 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olan sigortalılara yaşlılık sigortasından yaşlılık aylığı bağlanır. Sigortalının erken yaşlanmış sayılıp sayılmayacağına Kurum Sağlık Kurulunca karar verilir.

Farazi Hizmet Süreleri

Bazı ağır, tehlikeli ve yıpratıcı nitelikteki işlerde çalışanlara veya görevleri nedeniyle kendi istekleri dışında, çalışmalarında kesintiler yaşayanlara belli yaş sınırlarına ulaşmaları beklenmeden daha kısa sürede yaşlılık aylığı bağlayabilmek için, sigortalılık sürelerine esasen fiilen çalışılmadığı hâlde farazi (varsayıma dayalı) hizmet süreleri eklenir. 5510 sayılı Kanun’da bunlar, fiilî hizmet süresi zammı ve itibari hizmet süresi zammı olarak düzenlenmiştir.

Fiilî Hizmet Süresi Zammı

5510 sayılı Kanun’un 40. maddesi uyarınca bazı işyerleri ve işlerde çalışan sigortalıların hizmet sürelerine, buralarda geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için 60 il 90 gün arasında ek hizmet süresi eklenmesi öngörülmüştür. İşlerin ağırlık ve zorluk derecesine göre bu süre 180 güne kadar da çıkabilir.

İtibari Hizmet Süresi Zammı

5510 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca, bağlanacak yaşlılık aylıklarının hesabında, bazı olağanüstü durumlarda (harp, seferberlik ve uluslararası sözleşmeler uyarınca, yabancı ülkelere asker gönderme ve bu lallerdeki tutsaklık) fiilen çalışılmak suretiyle geçen hizmet sürelerine eklenen süreler vardır. Bu sürelere itibari hizmet süresi zammı denmektedir. Bundan esas itibarıyla Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ve sivil görevliler yararlanırlar. Burada belirtilen durumlara ilişkin görevlerde geçen zamlar hariç, ilgililere fiilî hizmet sürelerinin her yılı için altı ay itibarî hizmet süresi eklenir.

Bu nedenlerle eklenecek itibarî hizmet sürelerinin toplamı, üç yıldan fazla olamaz.

5510 Sayılı Kanun’a Göre Yaşlılık Aylığının Hesaplanması

Yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıların aylığı, aşağıdaki hükümlere göre belirlenecek ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutardır. 4. maddenin 1. fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile aynı fıkranın (c) bendine göre bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanların yaşlılık aylığı, aşağıdaki hükümlere göre belirlenecek ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutardır.

Aylık bağlama oranı ise sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için %2 olarak uygulanarak bulunmaktadır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Ancak aylık bağlama oranı %90’ı geçemez.

Hesaplanacak aylık bağlama oranı, prim ödeme gün sayısı 9000 günden az olanlar için çalışma gücü kayıp oranının 9000 gün prim ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın %60’a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre %50’yi geçmemek üzere üçüncü fıkra uyarınca tespit edilen orandır. Prim ödeme gün sayısı 9000 günden fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısına göre aylık bağlama oranı belirlenir. Ancak 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için bu fıkrada geçen 9000 prim gün sayısı, 7200 gün; %50 oranı da %40 olarak uygulanır.

Yaşlılık Aylığı = Ortalama Aylık Kazanç ´ Aylık Bağlama Oranı şeklinde formüle edilebilir.

Yaşlılık Toptan Ödemesi ve Toptan Ödeme Yapılan Sigortalılık Sürelerinin İhyası (Canlandırılması)

4. maddenin 1. fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bu Kanun’a göre ilk defa (c) bendi kapsamında sigortalı olanlardan herhangi bir nedenle çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan ve yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu hâlde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalıya, 4. maddenin 1. fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında ise kendi adına bildirilen, (b) bendi kapsamında ise ödediği malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin her yıla ait tutarı, primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme kat sayısı ile güncellenerek toptan ödeme şeklinde verilir.

Ölüm Sigortası

Uzun vadeli sigorta kollarından bir diğeri olan ölüm sigortası; sürekli gelir kayıplarına ve gider artışlarına neden olan, aileyi geçindirenin ölümüne karşı güvence sağlamak üzere oluşturulmuş bir sosyal sigorta koludur.

Ölüm sigortasından sağlanan temel yardım, geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı şeklinde sürekli bir gelir bağlanmasıdır. Bunun dışında toptan ödeme yapılması, evlenen kız çocuklara evlenme ödeneği verilmesi ve cenaze ödeneği verilmesi de yapılan diğer yardımlardır (m.32).

Ölüm Aylığı Bağlanması

Ölüm sigortalarından ölüm aylığı bağlanması olanağı veren hâller şunlardır:

• En az 1800 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortası primi bildirilmiş olmalıdır. Bu şart gerçekleşmişse ayrıca belirli bir sigortalılık süresi aranmaz ve geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilir.
• 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendine tabi sigortalılar için (iş sözleşmeleriyle çalışanlar), her türlü borçlanma süreleri hariç olmak üzere, en az beş yıldan beri sigortalı bulunup toplam 900 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortası bildirilmiş olmalıdır. Burada prim ödeme gün sayısı azaltılmış; ancak buna karşı ayrıca beş yıllık sigortalılık süresi de istenmiştir. Bu alternatif, sadece 4/1/a sigortalıları için geçerlidir.
• 47. maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramış; malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemler tamamlanmadan sigortalı ölürse geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilir.
• Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı; sigortalı olarak yeniden çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilen sigortalıların ölümü hâlinde geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilir.
• Kendilerine ölüm aylığı bağlanabilecek hak sahiplerinin Kurumdan yazılı istekte bulunmaları gerekir.

Diğer sigorta kollarında, yani malullük ve yaşlılık sigortalarında olduğu gibi, 4/1/b sigortalılarının (bağımsız çalışanlar) ölümü hâlinde hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen 4/1/b sigortalısının genel sağlık sigortası dâhil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şarttır (m. 32/son).

Ölüm Sigortasından Bağlanacak Aylığın Hesaplanması

5510 sayılı Kanun’un 33. maddesine uyarıncas ölüm aylığının hesaplanmasında;

• Sigortalının almakta olduğu veya bağlanmasına hak kazandığı malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı,
• Malullük veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra sigortalı olarak çalışmaya başlaması sebebiyle aylığı kesilen sigortalının ölüm tarihi esas alınarak 27 veya 30. maddelere göre tespit edilecek aylığı,
• 32. maddenin 2. fıkrasının (a) bendi kapsamında malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olan sigortalının prim ödeme gün sayısı; 9000 günden az ise 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden 29. madde hükümlerine göre hesaplanan aylığı, esas alınır.

Ancak 4. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanır.

Ölüm Aylığının Hak Sahiplerine Paylaştırılması

5510 sayılı Kanunun 5. maddesinin 1. fıkrasının (a), (b) ve (e) bentlerine tabi olanlar: Hizmet akdi ile çalışmamakla birlikte ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular (5/1/a); Mesleki Eğitim Kanunu’nda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler, meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile Yükseköğretim Kanunu’nun 46. maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82. maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar (5/1/b); Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler (5/1/e).

Hak Sahiplerinin Aylıklarının Başlangıcı, Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması

Ölüm sigortasından sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıklar; sigortalının ölüm tarihini, hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması hâlinde, bu niteliğin kazanıldığı tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılır (m.35/1).

Dul eşin aylığının kesilmesi ve yeniden bağlanması: Sigortalının dul eşi evlenirse aylığı, evlendiği tarihi izleyen dönem başından itibaren kesilir. Aylığın kesilmesine neden olan evlilik, boşanma veya ölüm nedeniyle sona ererse kesilen aylık, eşin talebi üzerine yeniden bağlanır.

Erkek çocukların aylıklarının kesilmesi ve yeniden bağlanması: Sigortalının erkek çocuklarının

• 5510 sayılı Kanunun 5. maddesinin 1. fıkrasının (a), (b), (e) bentleri hariç olmak üzere 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başladıkları,
• Kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlandığı,
• 18 yaşını, orta öğrenim yapması hâlinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması hâlinde 25 yaşını doldurdukları, tarihi izleyen ödeme dönemi başından itibaren aylığı kesilir.

Kız çocuklarının aylıklarının kesilmesi ve yeniden bağlanması: Sigortalının kız çocuklarının

• 5510 sayılı Kanun’un 5. maddesinin 1. fıkrasının (a), (b), (e) bentleri hariç olmak üzere 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başladıkları,
• Kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlandığı,
• Evlendikleri tarihi izleyen ödeme dönemi başından itibaren aylığı kesilir.

Malul Çocukların Aylıklarının Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması: Sigortalının malul çocuklarının

• 5510 sayılı Kanun’un 5. maddesinin 1. fıkrasının (a), (b), (e) bentleri hariç olmak üzere 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başladıkları,
• Kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlandığı tarihi,
• 5510 sayılı Kanun’un 94. maddesi uyarınca yapılan kontrol muayenesi sonucunda Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az %60 oranında yitirmediği tespit edilen çocukların yeni malullük durumuna esas tutulan rapor tarihini izleyen ödeme dönemi başından itibaren aylığı kesilir.

Ana ve Babanın Aylıklarının Kesilmesi: Sigortalının ana ve babasının

• Eş ve çocuklardan artan hissenin bulunmadığı (65 yaşın üstündeki ana ve babalar hariç),
• Her türlü kazanç ve irattan elde edilen gelirlerin asgari ücretin net tutarından daha fazla olduğunun tespit edildiği,
• Diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve aylık bağlandığı tarihi izleyen ödeme döneminden itibaren aylığı kesilir.

Evlenme ve Cenaze Ödeneği Verilmesi

Evlenmeleri nedeniyle, gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarına, evlenmeleri ve talepte bulunmaları hâlinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenir.

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği; sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir (m.37/3).

Uzun Vadeli Sigorta Kolları Bakımından Sigortalılık Süresi, Sigortalıların Borçlanabileceği Süreler, Bildirim, Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu

Uzun Vadeli Sigorta Kolları Bakımından Sigortalılık Süresi

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı; sigortalının, mülga 2.6.1949 tarihli ve 5417 sayılı İhtiyarlık Sigortası Kanunu’na, mülga 4.2.1957 tarihli ve 6900 sayılı Maluliyet, İhtiyarlık ve Ölüm Sigortaları Hakkında Kanun’a, 17.7.1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na, 2.9.1971 tarihli ve 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu’na, 17.10.1983 tarihli ve 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu’na, bu Kanun’la mülga 17.10.1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu’na ve 8.6.1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’na, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20. maddesi kapsamındaki sandıklara veya bu Kanun’a tabi olarak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girdiği tarih olarak kabul edilir.

Aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınan sigortalılık süreleri; sigortalılığın başlangıç tarihi ile sigortalının aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu, aylık bağlanması için istekte bulunmayan sigortalılar için ise ölüm tarihi arasında geçen süredir.

Sigortalıların Borçlanabileceği Süreler

Kural olarak sigortalılık süresinden sayılmayan, ancak Kanun’da belirtilen bazı sürelerin primlerinin sonradan ödenmesi suretiyle sigortalılık süresinden saydırılmasına hizmet borçlanması denir.

Kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32’si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılır.

Uzun Vadeli Sigorta Kolları Bakımından Üçüncü Kişinin Sorumluluğu

Üçüncü bir kişinin kastı nedeniyle malul veya vazife malulü olan sigortalıya veya ölümü hâlinde hak sahiplerine, bu Kanun uyarınca bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı için Kurumca zarara sebep olan üçüncü kişilere rücu edilir.