aofsoru.com

Temel İdare Hukuku Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

İdarenin Görevleri (Kamu Hizmeti-Kolluk Faaliyeti)

1. Soru

Türk hukukundaki düzenleyici işlemler nelerdir?

Cevap

Türk hukukunda kanun hükmünde kararname, tüzük ve yönetmelik olmak üzere üç tane düzenleyici işlem vardır. Türk hukukunda kanun hükmünde kararname, tüzük ve yönetmelik olmak üzere üç tane düzenleyici işlem vardır.


2. Soru

Düzenleyici işlemler nelerdir?

Cevap

Düzenleyici işlemler, genel ve kişilik-dışı nitelikte olan tek yanlı idari işlemlerdir. Düzenleyici işlemler, maddi kriter bakımından, yani içerikleri itibarıyla, kanunlara benzerler. İdare, düzenleyici işlemlerle kurallar (normlar) koyar.


3. Soru

Düzenleyici işlemlerin özellikleri nelerdir?

Cevap

1. Düzenleyici işlemler genel niteliktedir. 2. Düzenleyici işlemler kişilik-dışı niteliktedir


4. Soru

Kanun hükmünde kararname nedir?

Cevap

Kanun hükmünde kararname, bakanlar kurulunun yasama organından veya Anayasa’dan doğrudan doğruya aldığı sınırlı bir yetkiye dayanarak yaptığı, daha sonra yasama organının denetimine tabi olan ve normlar hiyerarşisinde kanun düzeyinde yer alan bir düzenleyici işlemdir.


5. Soru

Olağan dönem kanun hükmünde kararnamelerinin yetki unsuru nedir?

Cevap

Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi münhasıran Bakanlar Kuruluna aittir. Ancak Bakanlar Kurulunun da kanun hükmünde kararname çıkarabilmesi için TBMM tarafından çıkarılan bir yetki kanunuyla yetkilendirilmesi gerekir.


6. Soru

Olağan dönem kanun hükmünde kararnamelerinin konu unsuru nedir?

Cevap

Bakanlar Kurulunun kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi konu bakımından Anayasa’mız tarafından sınırlandırılmıştır. Anayasa’mızın 91’inci maddesinin ilk fıkrasına göre, sıkıyönetim ve olağanüstü hâller saklı kalmak üzere, Anayasa’nın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer alan siyasi haklar ve ödevler kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenemez.


7. Soru

Olağan dönem kanun hükmünde kararnamelerinin şekil unsuru nedir?

Cevap

Kanun hükmünde kararnamelerin altında başbakan ve bütün bakanların imzası bulunmalıdır. Kanun hükmünde kararnamelerin cumhurbaşkanı tarafından da imzalanmaları gerekir. Cumhurbaşkanının imzasını taşımayan bir metin, kanun hükmünde kararname olarak Resmî Gazete’de yayımlanamaz ve dolayısıyla yürürlüğe giremez.


8. Soru

Olağan dönem kanun hükmünde kararnamelerinin usul unsuru nedir?

Cevap

Başbakan, bütün bakanlar ve cumhurbaşkanı tarafından imzalandıktan sonra kanun hükmünde kararname, Resmî Gazete’de yayımlanır. Kanun hükmünde kararnamede yürürlük tarihi olarak başka bir tarih belirtilmemişse kanun hükmünde kararname Resmî Gazete’de yayımlandığı gün yürürlüğe girer (Anayasa, m.91/6).


9. Soru

Olağan dönem kanun hükmünde kararnamelerinin denetimi ne şekildedir?

Cevap

Kanun hükmünde kararnamelerin Anayasa’ya şekil ve esas bakımından uygunluğunun yargısal denetimi, Anayasa Mahkemesi tarafından yapılır (m.148/1).


10. Soru

Sıkıyönetim ve olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri yetki unsuru nedir?

Cevap

Olağan dönem kanun hükmünde kararnameleriyle olağanüstü hâl ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnameleri arasında yetki unsuru bakımından önemli farklılıklar vardır: Bir kere, olağan dönem kanun hükmünde kararnamelerinde, kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi Bakanlar Kuruluna aitken olağanüstü hâl ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnamelerini çıkarma yetkisi, cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kuruluna aittir (Anayasa, m.121/3). İkinci olarak, olağan dönem kanun hükmünde kararnameleri için Bakanlar Kurulunun yetki kanuna ihtiyacı varken olağanüstü hâl ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnameleri için cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulunun böyle bir yetki kanununa ihtiyacı yoktur.


11. Soru

Sıkıyönetim ve olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri sebep unsuru nedir?

Cevap

Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulunun olağanüstü hâl veya sıkıyönetim kanun hükmünde kararnamesi çıkarabilmesi için ülkede daha önceden olağanüstü hâl veya sıkıyönetim ilan edilmiş olması gerekir.


12. Soru

Sıkıyönetim ve olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri şekil unsuru nedir?

Cevap

Olağanüstü hâl ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnamesinin altında cumhurbaşkanı, başbakan ve bütün bakanların imzası bulunmalıdır. Olağanüstü hâl ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnameleri de olağan dönem kanun hükmünde kararnameleri gibi, Resmî Gazete’de yayımlanır.


13. Soru

Sıkıyönetim ve olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri usul unsuru nedir?

Cevap

Olağan dönem kanun hükmünde kararnamelerinde cumhurbaşkanı, kanun hükmünde kararnamenin Bakanlar Kurulunda yapılan müzakerelerine katılmaz. Oysa olağanüstü hâl ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnamesi çıkarılmasında cumhurbaşkanı bu müzakerelere katılır; zira bu tür kararnameleri çıkaran organ olan Bakanlar Kurulu, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanır. Cumhurbaşkanı bu toplantıya başkanlık edeceği gibi, bu toplantıda kendi görüşünü de açıklayabilir.


14. Soru

Sıkıyönetim ve olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri konu unsuru nedir?

Cevap

Olağan dönem kanun hükmünde kararnameleri konu unsuru bakımından sınırlıyken (temel hak ve hürriyetler olağan dönem kanun hükmünde kararnameleriyle düzenlenemez); olağanüstü hâl ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnameleri konu unsuru bakımından sınırlı değildir. Olağanüstü hâl ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnameleriyle, Anayasa’nın 15’nci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen çekirdek alan hariç olmak üzere temel hak ve hürriyetler dâhil, gerekli görülen bütün konular düzenlenebilir.


15. Soru

Sıkıyönetim ve olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri denetim unsuru nedir?

Cevap

1982 Anayasası’nın 148’inci maddesinin ilk fıkrası, olağanüstü hâl ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnamelerinin yargısal denetimi yolunu kapatmıştır. Fıkraya göre, olağanüstü hâllerde, sıkıyönetim ve savaş hâllerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.


16. Soru

Tüzük nedir?

Cevap

Tüzükler, bir kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danıştay’ın incelemesinden geçirilmek şartıyla Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan yazılı hukuk kurallarıdır.


17. Soru

Tüzüklerin yetki unsuru nedir?

Cevap

Tüzük çıkarma yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir. Bakanlar Kurulu dışında bir organ, örneğin bir bakanlık yahut bir kamu kurumu tüzük çıkaramaz.


18. Soru

Tüzüklerin sebep unsuru nedir?

Cevap

Tüzüğün sebep unsurunu bir kanun teşkil etmektedir. Dolayısıyla bir kanuna dayanmadan tüzük çıkarılamaz. Kanunla düzenlenmemiş bir alanda tüzük çıkarılamaz.


19. Soru

Tüzüklerin konu unsuru nedir?

Cevap

Anayasa’mıza göre, tüzüklerin konusu kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmektir.


20. Soru

Tüzüklerin şekil unsuru nedir?

Cevap

Tüzüğün, Başbakan ve bütün bakanlar tarafından imzalanması gerekir. Bakanlar Kurulu tarafından bu şekilde kabul edilen tüzükler, Anayasa’mıza göre, Cumhurbaşkanınca imzalanır ve kanunlar gibi Resmî Gazete’de yayımlanır (m.115/2).


21. Soru

Tüzüklerin yargısal denetimi ne şekildedir?

Cevap

Tüzükler birer idari işlemdirler ve bu nedenle de Danıştayın yargısal denetimine tabidirler (Danıştay Kanunu, m.24/1-a).


22. Soru

Yönetmelik nedir?

Cevap

Yönetmelikler; Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkardıkları yazılı hukuk kurallarıdır.


23. Soru

Yönetmeliklerin yetki unsuru nedir?

Cevap

Yönetmelik çıkarmaya, Bakanlar Kurulu, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri yetkilidir.


24. Soru

Yönetmeliklerin sebep unsuru nedir?

Cevap

Anayasa’nın 124’üncü maddesi, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere... yönetmelikler çıkarabilirler dediğine göre yönetmeliklerin sebep unsurunu bir kanun veya tüzük teşkil eder.


25. Soru

Yönetmeliklerin usul unsuru nedir?

Cevap

Anayasa’mız, tüzüklerin tersine, yönetmelikler için belli bir usul şartı getirmemiştir. Yönetmelik çıkarmaya yetkili her makamın (Bakanlar Kurulu, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri) yönetmelik çıkarırken izleyeceği usul farklıdır. Yetkili makamlardan her biri kendi karar alma ve müzakere usullerini uygulayarak yönetmelik çıkarırlar.


26. Soru

Yönetmeliklerin şekil unsuru nedir?

Cevap

Yönetmelik metni, yönetmelik çıkarmaya yetkili makam tarafından imzalanır. Bakanlar Kurulu yönetmeliklerinin Cumhurbaşkanı tarafından da imzalanması gerekir. Ancak Başbakanlık, bakanlık ve kamu tüzel kişileri yönetmelikleri, Cumhurbaşkanı tarafından imzalanmaz.


27. Soru

İdari sözleşmeler nelerdir?

Cevap

Sözleşme, belirli bir hukuki sonuç doğurmak amacıyla idare ile ilgili özel hukuk kişisinin karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamalarıdır. Bu şekilde tanımlanan sözleşme, idare ile sözleşmeci özel hukuk kişisinin karşılıklı iradelerinin ürünüdür. Bir sözleşmenin teşekkül edebilmesi için sadece idarenin bir irade açıklaması yeterli değildir; bu iradenin idarenin karşısındaki özel hukuk kişisi tarafından da kabul edilmesi gerekir (idare Özel Kişi). Oysa yukarıda ve önceki ünitede gördüğümüz tek-yanlı idari işlemler, ilgilinin rıza ve muvafakatine bağlı olmadan, idarenin tek yanlı olarak açıkladığı iradesiyle (idare Özel Kişi) tekemmül etmektedir.


28. Soru

İdari sözleşmeler ile idarenin özel hukuk sözleşmelerini ayırmada kullanılan kanunla nitelendirme kriteri nedir?

Cevap

Bir sözleşmenin nitelendirilmesi yasama organı tarafından bir kanunla yapılmış olabilir. Bu nitelendirmenin üç değişik şekilde yapılması mümkündür. • Doğrudan nitelendirme, • Sözleşmenin Tabi Olacağı Hukuki Rejimin Belirlenmesi Suretiyle Nitelendirme, • Sözleşmeden Kaynaklanacak Uyuşmazlıkların Tabi Olduğu Yargı Kolunun Belirlenmesi.


29. Soru

İdari sözleşmeler ile idarenin özel hukuk sözleşmelerini ayırmada kullanılan içtihadi kriter nedir?

Cevap

İdari yargı organları içtihat yoluyla biri organik, diğeri maddi olmak üzere iki kriter geliştirmişlerdir. İçtihadî kriterler ancak bir sözleşmenin kanunla nitelendirilmesi yapılmamış ise kullanılır. Organik kriter, sözleşmenin taraflarına ilişkin bir kriterdir. Bu kritere göre, bir sözleşmenin idari sözleşme olabilmesi için, sözleşmenin taraflarından en az birisinin bir kamu tüzel kişisi olması gerekir. Maddi kriter sözleşmenin taraflarına değil, içeriğine, yani konusuna ve hükümlerine ilişkin bir kriterdir. Bu kritere göre, taraflarından en az birisinin bir kamu tüzel kişisi olduğu bir sözleşmenin, idari sözleşme sayılabilmesi için, ya bu sözleşmenin konusunun kamu hizmetinin doğrudan doğruya yürütülmesine ilişkin olması ya da bu sözleşmenin özel hukuku aşan hükümler içermesi gerekir.


30. Soru

Türk hukukunda idari sözleşme olarak kabul edilen sözleşmeler nelerdir?

Cevap

Türk hukukunda şu sözleşmeler idari sözleşme olarak kabul edilmekte, bunlara idare hukuku uygulanmakta ve bunlardan kaynaklanan uyuşmazlıklar, idari yargıda çözümlenmektedir: imtiyaz sözleşmeleri, idari hizmet sözleşmeleri, mali iltizam sözleşmeleri, yeraltı ve yerüstü servetlerinin işletilmesine ilişkin sözleşmeler, görevlendirme sözleşmeleri.


31. Soru

Türk hukukunda özel hukuk sözleşmesi olarak kabul edilen sözleşmeler nelerdir?

Cevap

: Türkiye’de, Devlet ihale Kanunu ve Kamu ihale Kanunu’na göre akdedilen yol, köprü, baraj, bina yapımı gibi bayındırlık (nafia) sözleşmeleri kategorik olarak özel hukuk sözleşmesi sayılmaktadır. Keza Türk hukukunda idarenin özel hukuk kişileriyle yaptığı, yiyecek, araç-gereç satın alınmasına ilişkin sözleşmeler de kategorik olarak özel hukuk sözleşmesi sayılmaktadır. Sınai ve ticari kamu hizmetlerini kullanan kişilerin bu hizmetleri veren kamu kurumları ile bu hizmetlerden yararlanmak amacıyla yaptıkları sözleşmeler (su, elektrik, doğal gaz, telefon abonman sözleşmeleri) de özel hukuk sözleşmesi olarak kabul edilmekte ve bunlardan kaynaklanan uyuşmazlıklara adlî yargıda bakılmaktadır. 3996 sayılı Kanuna göre akdedilen yap-işlet-devret sözleşmeleri ve 4283 sayılı Kanun’a göre akdedilen yap-işlet sözleşmeleri de birer özel hukuk sözleşmesidir. Ayrıca Türk hukukunda idarenin taraf olduğu satım, kira, bayilik sözleşmeleri, öğrencilerle yapılan burs ve kredi sözleşmeleri ve idarenin iş Kanunu’na göre yaptığı hizmet akitleri özel hukuk sözleşmesi olarak kabul edilmektedir.


32. Soru

İmtiyaz sözleşmesi nedir?

Cevap

İmtiyaz sözleşmesi, bir kamu hizmetinin, bu hizmetten yararlananlardan alacağı ücret karşılığında, kendi kâr ve zararına bir özel hukuk kişisi tarafından kurulması ve belli bir süre işletilmesi amacıyla bu kişiyle bir kamu idaresi arasında yapılan bir sözleşmedir. Şartname, gerektiğinde idarenin tek taraşı iradesiyle değiştirebileceği düzenleyici hükümler içeren bir işlemdir. Şartname ve diğer sözleşme belgeleri esas itibarıyla idarenin tek yanlı iradesiyle belirlenir. İmtiyaz sözleşmesindeki karşı taraf, idarenin şartlarını toptan kabul etmek veya reddetmek durumundadır. Bu nedenle imtiyaz sözleşmeleri, iltihakî (katılmalı) sözleşme niteliğinde olan sözleşmelerdir.


33. Soru

İltizam sözleşmesi nedir?

Cevap

İltizam sözleşmesi, özel hukuk kişisinin kamu idaresine ödeyeceği belirli bir ücret karşılığında, bir kamu hizmetini kendi kâr ve zararına işletmesi konusunda bir özel hukuk kişisi ile bir kamu idaresi arasında ya pılan sözleşmedir. Kamu idaresine iltizam veren, iltizamı alan kişiye ise mültezim denir. Mültezim, iltizam veren idareden kamu hizmeti işletme hakkını, idareye ödeyeceği belirli bir ücret karşılığında alır. Mültezim kamu hizmetini kişilere onlardan alacağı bir ücret karşılığında sunar. Mültezimin kullanıcılardan aldığı ücretler toplamı ile kendisinin idareye ödediği ücret arasındaki fark mültezimin gelirini oluşturur.


34. Soru

Kamu istikraz sözleşmesi nedir?

Cevap

Kamu istikraz sözleşmeleri, devlet veya diğer bir kamu tüzel kişisinin bir özel hukuk kişisinden belli bir miktar para ödünç alması konusunda akdettiği sözleşmelerdir. Türkiye’de özellikle devlet, tahvil, bono gibi isimlerle çıkardığı senetlerle özel kişilerden borç para almaktadır. Devletin, bu tür özel kişilerden borç para alması da bir idari sözleşme sayılmaktadır. Çünkü bu tür sözleşmelerde sözleşme konusu olan senedin (tahvil ve bononun) haciz edilmemek veya bazı durumlarda para yerine geçmek gibi kamu gücü ayrıcalıkları, diğer bir ifadeyle özel hukuku aşan hükümler bulunmaktadır.


35. Soru

Yeraltı ve yerüstü servetlerinin işletilmesine ilişkin sözleşme nedir?

Cevap

3 Mart 1954 tarih ve 6309 sayılı Maden Kanunu’nun 62 ve 63’üncü maddelerine göre bu Kanuna tabi madenlerin işletilmesi hakkı kendileriyle akdedilen bir sözleş- me ile özel hukuk kişilerine bırakılıyordu ve bu sözleşme, konusu bir kamu hizmetinin yürütülmesine ilişkin olmasa da kanun gereği idari sözleşme sayılıyordu. 6309 sayılı Maden Kanunu’nu yürürlükten kaldıran 4 Haziran 1985 tarih ve 3213 sayılı Maden Kanunu, madenlerin işletilmesi için sözleşme usulünü terk etmiş, onun yerine tek taraşı bir işlem olan ruhsat usulünü kabul etmiştir.


36. Soru

3096 sayılı kanuna göre yapılan görevlendirme sözleşmeleri nedir?

Cevap

4 Aralık 1984 tarih ve 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, iletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun’un öngördüğü görevlendirme sözleşmeleri birer idari sözleşmedir.


37. Soru

3465 sayılı kanuna göre akdedilen otoyol yapımı ve işletilmesi konusunda görevlendirme sözleşmeleri nedir?

Cevap

28 Mayıs 1988 tarih ve 3465 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Dışındaki Kuruluşların Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol) Yapımı, Bakımı ve işletilmesi ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun’a göre Karayolları Genel Müdürlüğü ile özel bir şirket arasında otoyol yapımı, bakımı ve işletilmesi konusunda görevlendirilmesine ilişkin olarak yapılan sözleşmeler de birer idari sözleşmedir ve büyük ölçüde imtiyaz sözleşmesine benzemektedir.


38. Soru

Kamu ihalesinde sözleşmecinin seçimi usulü nedir?

Cevap

Yetkili makam idari sözleşme yapmaya karar verir. Bundan sonra sözleşmenin kendisiyle yapılacağı karşı tarafın seçilmesi işine sıra gelir. İdarenin karşısındaki tarafa sözleşmeci (âkit) denir. Özel hukukta herkes sözleşme yapacağı karşı tarafı seçmekte serbesttir. İdare hukukunda ise idarenin sözleşmeciyi seçme serbestisi önemli ölçüde sınırlandırılmıştır. İdarenin sözleşmeci kişiyi seçmek için izleyeceği usullere kamu ihalesi denmektedir.


39. Soru

Kamu ihalesi nedir?

Cevap

4 Ocak 2002 tarih ve 4734 sayılı yeni Kamu ihale Kanunu’nun 4’üncü maddesinde ihale, bu Kanun’da yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemler olarak tanımlanmıştır.


40. Soru

Hangi durumda 2886 sayılı devlet ihale kanunu ve hangi durumda 4734 sayılı kamu ihale kanunu uygulanır?

Cevap

• Genel bütçeye dâhil dairelerle özel bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin yapacakları mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerine ve bu idarelerin başka kişilerden taşınmaz mal kiralamaları ihalelerine 4734 sayılı Kamu ihale Kanunu uygulanacaktır. • Mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ve taşınmaz mal kiralamaları dışında kalan işlem ve işlerin ihalelerine ise 2886 sayılı Devlet ihale Kanunu uygulanacaktır. Buna göre 2886 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinde sayılan kiralama (idarenin kendi malını başkasına kiraya vermesi), mülkiyetten gayri aynî hak tesisi ve trampa işlemlerine eskiden olduğu gibi 2886 sayılı Kanun uygulanmaya devam edecektir. • 4734 sayılı Kamu ihale Kanunu, mal ve hizmet satımlarını değil, mal ve hizmet alımlarını kapsamaktadır (m.2). Dolayısıyla idareye gelir getirici nitelikte olan mal ve hizmet satımlarına 4734 sayılı Kamu ihale Kanunu değil, 2886 sayılı Devlet ihale Kanunu uygulanır.


41. Soru

kamu hizmeti kavramı nedir?

Cevap

“Kamu hizmeti” kavramı idare hukukunda birden fazla anlamda kullanılmaktadır. Birincisi “teşkilat” anlamında kullanılmaktadır ki buna “organik anlamda kamu hizmeti” denilmektedir.  İkincisi ise toplumun ortak bir ihtiyacının karşılanması şeklindeki kamu yararına yönelik faaliyet (iş, uğraş) anlamında kullanılmaktadır ki buna “maddi anlamda kamu hizmeti” denilmektedir.


42. Soru

Sosyolojik anlamda kamu hizmeti nedir?

Cevap

Sosyolojik anlamda kamu hizmeti, toplumda ortak ve süreklilik arz eden bir ihtiyacın ortaya çıkması ve karşılanmadığı takdirde toplumda huzursuzluğun baş göstermesi olarak ifade edilebilir


43. Soru

Hukuki anlamda kamu hizmeti nedir?

Cevap

Hukuki anlamda kamu hizmetini, toplumun ortak, genel ve sürekli bir ihtiyacının karşılanmasının kamu tüzel kişilerine yasayla görev olarak verilmesi şeklinde tanımlayabiliriz


44. Soru

Kamu hizmetinin unsurları nelerdir?

Cevap

Kamu hizmetinin unsurları:

a) Toplumun ortak ve sürekli bir ihtiyacının karşılanmasına (kamu yararının gerçekleştirilmesine) yönelik bir faaliyet olmalıdır.

b) Bu faaliyet, kamu tüzel kişilerince veya onun sıkı denetimi altında özel hukuk kişilerince yürütülmelidir.


45. Soru

Kamu hizmetinin kanunla kurulması nasıl gerçekleşir?

Cevap

Kamu hizmetinin kanunla kurulması da iki şekilde olabilir:

a) Belli bir kamu hizmetinin görülmesi için kanunla doğrudan bir kamu tüzel kişisi kurulabilir.

b) Mevcut bir kamu tüzel kişisine, bir kamu hizmetini yürütmesi konusunda yetki verebilir


46. Soru

Kamu hizmeti nasıl kaldırılır?

Cevap

Kamu hizmetlerinin nasıl kaldırılacağı (kamu hizmeti olmaktan çıkarılması) konusunda yetki ve usulde paralellik ilkesi geçerlidir. Buna göre bir kamu hizmeti hangi usulle ve hangi yetkili makam tarafından kurulmuşsa yine aynı usulle ve aynı yetkili makam tarafından kaldırılır. Buna göre bir kamu hizmeti anayasayla kurulmuş ise, anayasa değişikliğiyle; kanunla kurulmuş ise kanunla; Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmuşsa, kararnameyle kaldırılabilir.


47. Soru

Kamu hizmetinin devamlılığı ilkesi nedir?

Cevap

Kamu hizmetinin devamlılığı, söz konusu faaliyetin sürekli ve düzenli bir şekilde, aksatılmadan yürütülmesini ifade etmektedir.


48. Soru

Kamu hizmetinin devamlılığı ilkesinin kamu görevlilerine yansıması nedir?

Cevap

Kamu görevlileri için grev yasağının kabul edilmesi; kamu görevlilerinin topluca istifa edememesi kuralı; istifa eden memurun, yerine yenisi gelinceye kadar devam etmesi, kamu hizmetinin devamlılığının bir sonucudur.


49. Soru

Kamu hizmetinin devamlılığı ilkesinin idari sözleşmelere yansıması nasıl görülür?

Cevap

İdari sözleşmelerde uygulanan öngörülemezlik teorisi, kamu hizmetlerinin devamlılığı ilkesi (kamu hizmetlerinin aksamaması) anlayışından ortaya çıkmıştır.


50. Soru

Değişebilirlik ve uyarlanma ilkesinin idari sözleşmeler bakımından etkisi nasıl görülür?

Cevap

Bu ilke idari sözleşmelerde idareye tek taraflı değişiklik yapma yetkisi vermekte, sözleşmeciye de bunlara uyma yükümlülüğü yüklemektedir. İkinci olarak, uyarlanma ilkesi sözleşmeciyi de kamu hizmetini yeni gelişmelere uyarlama yükümlülüğü altına sokmaktadır.


51. Soru

Emanet usulü ne demektir?

Cevap

Bir kamu hizmeti kanunla hangi kamu tüzel kişisine yüklenmişse, yine o kamu tüzel kişisi (devlet,mahalli idareler-kamu idareleri) tarafından, kendi elemanları, araç gereçleri ve imkânları ile yürütülmesine emanet usulü denilmektedir.


52. Soru

Kamu düzeninin unsurları nelerdir?

Cevap

Güvenlik, esenlik, genel sağlık, genel ahlaktır.


53. Soru

Kolluk teşkilatı hangi birimlerden oluşur?

Cevap

Kolluk, görev bakımından “adli kolluk” ve “idari kolluk”; idari kolluk da teşkilat bakımından “genel idari kolluk” ve “özel idari kolluk” şeklinde ayrımlara tabi tutulmaktadır.


54. Soru

Adli kolluk ve idari kolluk ayrımının pratik sonucu nedir?

Cevap

Adli kolluk faaliyetleri ceza hukuku hükümlerine tabi olup, çıkan uyuşmazlıklar adli yargıda görülür. İdari kolluk faaliyetleri ise, idare hukuku kurallarına tabi olup çıkan uyuşmazlıklara da idari yargıda bakılır.


55. Soru

Genel ve özel idari kolluk yetkilerinin çatışması halinde bu durum nasıl sonuçlanır?

Cevap

Normlar hiyerarşisine uygun davranma ilkesi: Buna göre devlet idaresinin merkez teşkilatının (bakanlık gibi) yaptığı düzenleyici işlemler ve kararlar, taşra yöneticilerini ve diğer kamu tüzel kişilerini bağlar.
Münhasır yetkisi ilkesi: Kanun koyucunun iradesine bakılarak kolluk alanındaki bir yetki münhasıran genel veya özel idari kolluğa verildiği anlaşılabiliyorsa o kolluğun yetkili olduğu kabul edilmelidir.


56. Soru

Güvenliğin bir görünümü olan devletin güvenliğinin sağlanması nasıl olur?

Cevap

Devletin bağımsızlığı, devletin dış tehditlerden ve saldırılardan uzak, yabancı güçlerin egemenliği, emri ve denetimi altında olmaması demektir. Tehditler saldırıya dönüştüğünde, devlet/ idare savaşmak için de teşkilat kurmak zorundadır. Bunun için de “Millî Savunma Bakanlığı” ve silahlı kuvvetler teşkilatı oluşturulmuştur.


57. Soru

İmtiyaz sözleşmesi nasıl sona erer?

Cevap

Sözleşmede öngörülen sözleşme süresi dolduğunda, imtiyaz sözleşmesi de sona erer.
İmtiyazcının ağır kusuru durumunda idare, yaptırım olarak sözleşmenin düşürülmesine
karar verebilir.
Kamu yararı gerektirdiğinde idare imtiyazı geri satın alabilir.
İdare tek taraflı işlem yapma yetkisine dayanarak, kamu yararı gerektirdiğinde sözleşmeyi feshedebilir.
Taraflar anlaşarak sözleşmeyi feshedebilirler.
Taraflardan birisinin başvurması hâlinde mahkeme kararı ile sözleşme feshedilebilir


58. Soru

Kamu hizmetlerinin bedavalığı ile anlaşılması gereken nedir?

Cevap

Kamu hizmetlerinin bedava olması (meccani olması) demek, kamu hizmetleri sunulurken yeni bir ücret alınmamasını ifade etmektedir. Zira hizmetin bedeli zaten vergilerle ödenmiştir.


59. Soru

Kamu hizmetinden yararlanmada tarafsızlık ve eşitlikten anlaşılması gereken nedir?

Cevap

İdare kamu hizmetlerini dilediği kişilere sunma, dilediğine de sunmama hakkına sahip değildir. Kamu hizmetinden yararlananlar bakımından, aynı konumda olanlar aynı kamu hizmetinden eşit şartlarda yararlanma hakkına sahiptirler.

Kamu hizmetlerini sunan kamu görevlilerinin, hizmeti sunarken hizmetten yararlananlar açısından herhangi bir ayrım yapmadan hizmeti sunmaları gereği de kamu hizmetlerinin sunumunda tarafsızlık ilkesini oluşturur.


60. Soru

Kamu hizmeti özel hukuk kişileri tarafından da yürütülebilir mi?

Cevap

Kamu hizmetleri sadece kamu tüzel kişileri tarafından değil, bazen kamu tüzel kişisi ile özel hukuk kişisi birlikte, bazen de kamu tüzel kişisinin gözetim ve denetimi altında özel hukuk kişisi tarafından yürütülmektedir. Müşterek emanet usulü, iltizam usulü, ruhsat usulü ve imtiyaz usulü buna örnektir.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email