Havacılık Emniyeti Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Emniyetin yönetilmesindeki en önemli bileşen nedir?

Emniyetin yönetilmesindeki en önemli bileşen,  emniyet performansının ölçülmesidir. 

Faaliyetlerinde emniyeti sağlamak isteyen havacılık örgütlerinin cevap vermesi gereken sorular nelerdir?

Örgüt üretim faaliyetlerinde, süreçlerinde ve süreçlerin çıktılarında emniyeti ne ölçüde sağlamıştır ya da sağlamaktadır? Örgütün emniyeti sağlamak konusundaki başarısı nedir? Emniyeti artırmak için
kullanılan örgütsel araçlar ne ölçüde işe yaramaktadır? Eğer havacılık örgütlerinin amaçlarından birisi de emniyeti sağlamaksa bu sorulara cevap vermeleri gerekmektedir.

Emniyet performansının ölçülmesi ile ne anlatılmak istenmektedir?

Emniyet performansının ölçülmesi ile emniyet performansının belirli bir zaman dilimi içinde aldığı değerin tespit edilmesi ve hedefler gibi birtakım başka değerlerle karşılaştırılması işlemi anlatılmak istenmektedir.

ICAO, devletlerin kendi içlerinde emniyet performanslarını topyekün bir şekilde ölçmeleri ve zaman içinde kendilerini geliştirmelerini hangi program kapsamında zorunlu tutmaktadır?

Ulusal Sivil Havacılık Otoritesi (ICAO), bu zorunluluğu Devlet Emniyet Programı (State Safety Program-SSP) kapsamında zorunlu tutmaktadır.

Örgütsel bazda emniyete yönelik belirlenen politikalar, süreçler ve yapılan uygulamaların çalışanlar üzerinde ne gibi olası olumlu etkileri söz konusu olmaktadır?

Örgütsel bazda emniyete yönelik belirlenen politikalar, süreçler ve yapılan uygulamaların çalışanların örgütün emniyet performansı hakkında bilgi sahibi olmalarına, emniyet farkındalığının ve adanmışlıklarının artmasına, olumlu emniyet kültürünün güçlendirilmesine olumlu etkileri olabilmektedir.

OECD'ye göre emniyet performans göstergesi nedir?

OECD emniyet performans göstergesini, kazaların önlenmesi, kazalara ve bunlara karşı verilecek tepkiler konusunda hazırlıklı olunması şeklinde tanımlandığı emniyet seviyesinin zaman içinde nasıl değiştiğini gösteren bir araç olarak tanımlamaktadır.

Havayolu işletmelerinin gerçekleştirdikleri uçuş operasyonlarına özgü olan zamanında kalkış performansı kavramını açıklayınız.

Zamanında kalkış performansı (başarımı), her 100 uçuştan kaçının programlanan kalkış saatinden itibaren ilk 15 dakika içinde gerçekleştiği ile ölçülür ve % olarak ifade edilmektedir.

Göstergeler emniyetin doğru bir şekilde ölçülmesinde tüm çabalara rağmen neden yetersiz kalabilmektedir? 

Hava aracı kazaları genellikle birbirini etkileyen pek çok faktörün birleşmesi sonucunda meydana gelir. Bu nedenle, emniyetin azaldığını gösteren bir olayla karşılaştığımızda buna sebep olan faktörleri ve bunların göreceli rollerini tam anlamıyla doğru bir şekilde ortaya koymak oldukça zordur. İşte bu durum göstergelerin emniyetin doğru bir şekilde ölçülmesinde, tüm çabalara rağmen, neden yetersiz kalabileceğini açıklamaktadır.

Piste izinsiz giriş (runway incursion) sayısı, emniyet performans ölçümünde en çok kullanılan sınıflandırma olan gecikmeli-öncü göstergeler içerisinde hangi sınıfta yer almaktadır? 

Yüksek riskli örgütlerde bugüne değin en fazla kullanılan gösterge türü gecikmeli (lagging) göstergeler olagelmiştir. Gecikmeli göstergelerde daha çok ölümcül kazalarda olduğu gibi şiddetli sonuçlar doğuran emniyet olaylarının sayılması söz konusudur. Piste izinsiz giriş (runway incursion) sayısı da bu gösterge için örnek olarak verilmektedir. 

İnsan hatalarından kaynaklanan uçuşta motor durma sayısı çıktı-faaliyet göstergelerinden hangisi ile açıklanmaktadır?

Çıktı göstergeleri, üretim ve emniyet artırıcı faaliyetler sonucunda ortaya çıkmış olan istenmeyen olayların sayılmasına aracılık ederler. Bu sayede, örgütün emniyet hedeflerine ne derecede ulaştığı anlaşılacak fakat bunun arkasındaki faktörler hakkında bilgi sahibi olunamayacaktır (OECD, 2008). Örneğin, insan hatalarından kaynaklanan uçuşta motor durması sayısı gibi. Zaman içinde bu sayı artıyorsa emniyet performansı azalmış anlamına gelmektedir.

Emniyet performans gösterge sınıflandırmalarında yer alan göstergelerden hangisi öncü ve faaliyet göstergelerine benzemekle birlikte gelecekteki emniyet performansına ilişkin nitelikli bilgiler üretme fırsatı sağlamaktadır?

Öneylemci göstergeler, öncü göstergeler ve faaliyet göstergelerine benzerler ve gelecekteki emniyet performansına ilişkin nitelikli bilgiler üretme fırsatı sağlarlar.

AK kod isimli hava trafik kontrolörünün aylık 120 uçuş, PA kod isimli kontrolörün ise aylık 140 uçuş yönettiği ve bu uçuşlarda AK'nin 3, PA'nın ise 5 hata yaptığı bilinmektedir. Bu verilere göre iki kontrolörün emniyet performansları karşılaştırıldığında hangisinin performansı daha yüksektir? 

İki kontrolöre ait performans verilerini karşılaştırabilmek için yönetmiş oldukları uçuş sayılarının belirli bir sayıya eşitlemek ve hata oranlarını bu sayı üzerinden karşılaştırmak gerekmektedir. İki kontrolöre ait performans verileri 840'ta eşitlenmekte ve hata oranları sırasıyla 21 ve 30 olmaktadır. Bu durumda AK'nin 840 uçuş başına 21 hata, PA'nın ise 30 hata yaptığı ve AK'nin daha yüksek emniyet performansına sahip olduğu görülmektedir. 

Havayolu işletmelerinin ürettikleri taşımacılık hizmeti ve bu hizmet dahilinde kaç yolcunun ne kadar uzaklığa taşındığı hangi parametre ile ölçülmektedir?

Havayolu işletmelerinin ürettikleri taşımacılık hizmeti ve bu hizmet dahilinde kaç yolcunun ne kadar uzaklığa taşındığı yolcu-km ile ölçülmektedir. 

Örnek 1: Kalkış sayısı başına pilotaj hatalarından kaynaklanan ölümcül kaza sayısı

Örnek 2: Kalkış sayısı başına kalkış müsaadesi verilmeden pist koşusuna başlama sayısı

Yukarıdaki uçuş eğitimi faaliyetleri kapsamında yer alan örnekler düşük önem dereceli-yüksek önem dereceli sonuç göstergeleri bakımından eşleştirildiğinde hangi örnek hangi önem derecesi ile eşleşmektedir.

Örnekler önem dereceleri ile eşleştirildiğinde Örnek 1 yüksek önem dereceli sonuç göstergesi, Örnek 2 ise düşük önem dereceli sonuç göstergesi ile eşleşmektedir.

Örnek 1: Hizmet verilen uçak sayısı başına personelin yükleme kamyonunda düşmesi sayısı

Örnek 2: Hizmet verilen uçak sayısı başına yükleme kamyonunun uçağa çarpması sayısı 

Yukarıdaki ikram faaliyetleri kapsamında verilen örnekler düşük önem dereceli-yüksek önem dereceli sonuç göstergeleri bakımından ele alındığında hangi önem derecesi ile eşleşmektedir?

İkram faaliyetleri ile ilgili verilen her iki örnek de yüksek önem dereceli sonuç göstergeleri ile eşleşmektedir. 

Örnek 1: Belirli bir süre içinde kapatılamayan bulguların kapatılan bulgulara oranı

Örnek 2: Üst yönetimin yaptığı emniyet odaklı toplantı sayısının operasyonel ve finansal hedeflere odaklanmış toplantı sayısına oranı

Yukarıda yer alan emniyeti artırma amaçlı faaliyetlerin etkinliğine dönük göstergeler mevzuata uyumluluk ve EYS başarısı faaliyet türleri ile eşleştirildiğinde hangi örnek ile hangi faaliyet türü eşleşmektedir?

Örnekler, mevzuata uyumluluk ve EYS başarısı faaliyet türleri ile eşleştirildiğinde Örnek 1 mevzuata uyumluluk, Örnek 2 ise EYS başarısı faaliyet türü ile eşleşmektedir.

Bir işletmenin "Emniyeti sağlama konusundaki başarımımız (performansımız) yeterli mi?, Hangi faaliyet alanlarında ve süreçlerde daha iyi ya da daha kötüyüz?, Bunun sebepleri nelerdir?, Tüm bunları geçmişle kıyasladığımızda durum nedir?" gibi sorulara cevap verebilmek için hangi işlemi yapması gerekmektedir?

Bir işletmenin bu tür sorulara cevap verebilmesi için öncelikle performansın zaman içinde nasıl bir değişim gösterdiğini görmesi ve incelemesi gerekmektedir. Sözü edilen işlem, performansın (zaman içinde) izlenmesi (monitoring) olarak adlandırılmaktadır.

Alarm seviyesinin delinmesi ile ne anlatılmak istenmektedir?

Alarm seviyesinin delinmesi ifadesi ile emniyet performansının istenen seviyenin altına düştüğü anlatılmak istenmektedir.

Emniyet performans ölçüm süreci hangi aşama ile başlamaktadır? 

Süreç, ölçüm sistemini kuracak ekibi oluşturarak onlara gerekli yetki ve sorumlulukları vermekle başlamaktadır.

Geçerli ve güvenilir performans göstergelerinin tasarlanması ile istenmeyen olayların ve bunlara sebep olacak muhtemel faktörlerin neler olduğunun ortaya koyulması emniyet performans ölçüm sürecinin hangi aşamasında gerçekleştirilmektedir?

Emniyet performans ölçüm sürecinde yer alan bu iki durum ölçüm yapılacak faaliyet ve süreçlerin belirlenmesi aşamasında gerçekleştirilmektedir.