Elektrik Tesisat Planları Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Proje ve meslek resmi kavramlarını tanımlayınız.

Tesis sahibinin istediğine göre yapılacak bir yapıyı, belirli bir programa göre inşa edilecek bir yapı bütününü, bir makine veya kuruluşu plan durumunda gösteren çizime proje (plan) denir.
Belirli kıstaslar doğrultusunda gerçekleştirilebilen ve ifade edilirken söz yerine kendine özgü standartlara göre sembol, harf, ölçü, rakam ve çizgilerle ifade edilerek çizilen  projelere genel anlamda meslek resmi denir.

Proje planlama ne anlama gelmektedir?

Riskleri ve belirsizlikleri en alt seviyeye indirmek, yüksek kalite ve performans standartları belirlemek, sonuçları mümkün olan en az zaman ve maliyetle elde etmek, projenin işleyişini düzenli ve yapılandırılmış bir biçimde gerçekleştirmesini sağlamak için harcanan mantıklı sürece projeyi planlama adı verilir. Proje ilerledikçe sürekli olarak yeniden düzenleme ve geliştirme gereken dinamik süreç yapısı ise planlama tanımını oluşturur.

Projeyi planlama sürecinin basamaklarını sırasıyla yazınız.

Konusu ve amacı ne olursa olsun bir projeyi planlama süreci aşağıdaki aşamaları içerir:
1. Proje tanımını gözden geçirme
2. Proje mantığını oluşturma
3. Başlama çizelgelerini hazırlama
4. Kaynaklar ve maliyet analizlerini oluşturma
5. Müşteri gereksinimlerini mükemmele ulaştırma ve karşılama (Müşteri memnuniyeti, kalite, vs.)
6. Geçerlilik ve plan onayı (Uluslararası standartlara uygunluk)
7. Projeyi başlatma
Sonuç olarak, artık kabul edilen ve proje için gerekli bilgileri içeren sürekli olarak gözden geçirilecek gerçekçi ve ayrıntılı bir plana sahip olunduğu bilinerek projeye başlanabilir.

Dış tesisat ve iç tesisat kavramlarını tanımlayınız.

Elektrik enerjisinin üretiminden tüketim bölgesine kadar taşınması için yapılan tesislere dış tesisat denir. Kapalı alanlarda (apartman, işyeri, cami, okul, v.s.) yapılan tesislere ise iç tesisat denir.

Tesisat teknik şartnamelerinin dayandırıldığı standart, kanun ve yönetmeliklere örnekler veriniz.

• Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği
• Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği 
• Telefon Tesisatı Teknik Şartnamesi

Tesisat projelerinde kullanılan teknik şartname ve özel şartname kavramlarını tanımlayınız.

Teknik şartnameler işin yapımı ile ilgili teknik ayrıntıları ve nitelikleri kapsar. Mesleğin yöneticisi durumundaki teknik şartnameler şahıslara göre değil dayandığı standartlar, kanun ve yönetmelikler doğrultusunda hazırlanır.

Özel Şartnameler ise iş yapımından önce işin yüklenicisi ile işveren arasında yapılan anlaşmadır. İşin yapım süresini, ödeme planını, malzeme rakamlarını, anlaşmazlıklarda yetkili mahkemelerin belirlenmesi v.s. gibi özel istekleri kapsar.

Proje çizimi ön hazırlıklarında kullanılan vaziyet planı ve mimari planların içeriğini belirtiniz.

Vaziyet planları binanın üstten görünüşünü, hangi veya sokakta olduğu ile coğrafi yönlerini gösterir. Vaziyet planları binalara elektrik enerjisi, su, doğalgaz, atık su, içme suyu, telefon hattı v.s. gibi hatların nerelerden giriş çıkış yapacağı hakkında bilgi verir.

Mimari planlar, mimar ve inşaat mühendislerince yürürlükteki mevzuata göre konut işyeri, cami, okul v.s. gibi yerlerin yapım planlarına denir. Mimari planlar bodrum kattan başlayıp son kata kadar ayrı ayrı gösterilir.

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğinin yürürlüğe giriş tarihi nedir?

16 Haziran 2004 tarihli 25494 Sayılı Resmi Gazete yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğine göre Elektrik kuvvetli akım tesislerini ve Elektrik zayıf akım tesislerini tanımlayınız.

Elektrik kuvvetli akım tesisleri: İnsanlar, diğer canlılar, bitkiler ve eşyalar için bazı durumlarda (yaklaşma, dokunma vb.) tehlikeli olabilecek ve elektrik enerjisinin üretilmesini özelliğinin değiştirilmesini, biriktirilmesini, iletilmesini, dağıtılmasını ve mekanik enerjiye, ışığa, kimyasal enerjiye vb. enerjilere dönüştürülerek kullanılmasını sağlayan tesislerdir. 

Elektrik zayıf akım tesisleri: Normal durumlarda, insanlar ve eşyalar için tehlikeli olan akımların meydana gelemediği tesislerdir.

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğinde III- 3 - c "İletkenlere ve İletken Bölümlerine Dair Tarifler" Başlığında tarif edilen iletkenleri sayınız.

1. Faz İletkeni
2. Orta İletken
3. Koruma İletkeni
4. Sıfır İletkeni

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğine göre kaçak akımı tanımlayınız.

Gerilim altında bulunmayan iletken bölümler, akım sisteminin orta noktasına, doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına ya da toprağa iletken olarak bağlı ise, gerilim altında olan tesis bölümlerinde bu bölümlere yalıtkan madde üzerinden işletme gereği geçen akımdır.

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğine göre; tesisin başka bir elektrik tesisatçısı tarafından tamamlanması durumu için işverenle tesisatçı arasında yapılacak olan sözleşmede bulunması gerekenler nelerdir?

Bu sözleşmede özellikle şu bilgiler yer almalıdır:
1. Tesisin bitirileceği tarih ve tesise dair şartname vb.
2. Yapılacak tesisin onaylanmış projesi.
3. Ödeme şartları.
4. Sözleşme ile yapımı yüklenilen tesisin olağanüstü ve zorunlu görülen durumlarda dışında başka bir elektrik tesisatçısına devredilemeyeceğinin belirtilmesi.
5. Kullanılacak gereçlerin cinsinin ve özelliğinin belirtilmesi

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğine göre; iç tesisin denetimi için denetim kuruluşunun alacağı ücret ve ödeme şekilleri hangi kanunla belirlenmiştir?

4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkındaki Kanun kapsamındaki denetim kuruluşlarının alacakları minimum ücretler ve ödeme şekilleri, bu Kanun ve ilgili mevzuatta belirlenmiştir.

TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliğine göre; mesleki denetim uygulamasının amaçları nelerdir?

• Teknik hizmet kalitesini yükseltmek, yapı ve tesis üretiminin sağlam, kullanışlı, güvenilir ve ekonomik bir biçimde yürütülmesine katkıda bulunacak önlemleri almak.
• Yapı ve tesis üretimini denetim ve ilgili projeleri onay ile görevli kamu kuruluşlarına ve yerel yönetimlere yardımcı ve destek olmak.
• Yapı ve tesis üretimi içinde görev alan mühendislerin, yaptıkları teknik hizmetin karşılığı olan ücretleri eksiksiz ve düzenli almalarını sağlamak. 
• Mühendislerin, birbiri ile ve kendi aralarında haksız rekabete yol açan, dolayısıyla yapı ve tesis üretiminin sağlığını tehlikeye sokan zararlı tutumları engellemek.
• Yapı ve tesis üretiminde mühendis ile işveren arasındaki ilişkileri düzenlemek, Oda üyelerinin ve işverenin yasal haklarının korunmasını sağlamak.

TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliğine göre "Teknik Uygulama Sorumlusu" kimdir?

Teknik Uygulama Sorumlusu (TUS): TUS, yapının İmar Yasası’na göre hazırlanmış ruhsat ve eklerine (onaylı proje ile yürürlükteki yasa ve yönetmeliklere, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası’nın ilgili şartname ve yönetmeliklerine, fen ve sanat kurallarına) uygun olarak yapılmasını kamu adına sağlayan meslek mensubudur. TUS, yapının ruhsat ve eklerine aykırı yapılması halinde, durumu üç işgünü içinde Oda’ya ve ruhsatı veren kuruma bildirmekle yükümlüdür. Yapının TUS’unu üstlenen mühendisin istifası halinde, mühendis üç iş günü içinde gerekçesiyle birlikte Oda’ya ve kuruma, durumu bildirmekle yükümlüdür. Oda yeni TUS görevlisini, ilgili yapı sahibinden isteyerek ruhsat veren kuruma bildirir. TUS’un istifası veya ölümü halinde başka bir mühendis TUS’u üstlenmedikçe yapının devamına izin verilmez. Resmi işlerde, kurumun mühendisi aynı zamanda TUS’u da üstlenebilir. TUS, ancak bulunduğu il sınırları içinde hizmet üretebilir.

TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Mesleki Denetim Uygulama Esasları Yönetmeliğine göre; mesleki denetim aşamasında EMO tarafından yapılan işlemler nelerdir?

Mesleki denetim aşamasında, Oda tarafından aşağıdaki işlemler yapılır;
1- Tüm projeler, projenin uygulanacağı yerdeki Oda birimi tarafından onaylanır.
2- Hizmetler, EMO biriminde Mesleki Denetim Kayıt Defterine kaydedilir, SMM dosyası açılarak aşağıdaki işlemler yapılır; 

• SMM’in projedeki imza kontrolu yapılır (eğer SMM kayıtlı olduğu EMO birimi dışında mesleki denetim yaptırıyorsa, noter onaylı imza sirküleri ile SMM-BT belgelerinin ilgili EMO biriminden onaylı sureti istenir), 
• - Hizmetin EMO En az Ücret Tanımlarına göre bedeli saptanır ve uygunsa, serbest meslek makbuzu veya faturaya “En az Ücret Tanımlarına Uygundur” kaşesi basılarak, bir sureti SMM dosyasına konur,
• - Mesleki denetim bedeline ait EMO Gelir Makbuzu düzenlenerek mühendise verilir. Makbuz tarihi, numarası ve mesleki denetim bedeli ile projeye ait bilgiler “Mesleki Denetim Kayıt Defteri” ne kaydedilir, 
• - Sözleşmeler de aynı şekilde incelenerek, kaşe basılacak ve birer suretleri SMM dosyasına konacaktır, 
• - Üretilen hizmetin EMO tarafından denetlenmesi sonucunda bulunan eksikler “Kontrol Formu” na yazılarak bir sureti proje üzerinde mühendisine verilecek, ikinci sureti ise SMM dosyasına konulacaktır. Tespit edilen eksikliklerin giderilmesinden sonra proje, “Kontrol Formu” ile birlikte tekrar Oda’ya denetim için sunulacak ve mesleki denetimi sonuçlandırılacaktır, 
• - Mesleki denetim işlemi tamamlandıktan sonra, üretilen mühendislik hizmetine ait onaylı dokümanlar, mesleki denetim bedeli karşılığı kesilecek EMO Gelir Makbuzu tahsil edildikten sonra mühendise teslim edilecektir,
• - Mesleki denetimi yapılarak onaylanmış doküman ve buna ait suretleri dışında EMO tarafından istenmiş olan diğer evraklar, mühendisine iade edilir, 
• - Onaylama işlemi SMM’in kayıtlı olduğu yer dışındaki Oda birimi tarafından yapılmış ise, açılan SMM dosyasının bir sureti Oda birimi tarafından SMM’in kayıtlı olduğu EMO birimine gönderilir. 

3- SMM-BT belge suretlerinin EMO biriminde proje eki olarak onaylanması aşamasında, belgelerin üzerine;
- “Bu belge.........../.........../20.... tarih ve........................... sayı ile onaylanan
........................................................................... projesi eki olarak onaylanmıştır. Başka bir iş için
kullanılamaz” ifadesi kırmızı kaşe ile işlenir ve “Aslı Gibidir” onayı yapılır. 

4- SMM tarafından TEDAŞ veya Yetkili Elektrik Dağıtım Şirketlerinin ilgili birimlerine kayıt olmak için EMO’dan alınan SMM-BT belge suretlerine;
“.................................................................................................................’ne verilmesi içindir. Proje eki olarak kullanılamaz”. ifadesi kırmızı kaşe ile işlenir ve “Aslı Gibidir” onayı yapılır. 

5- Proje ve TUS Belgesi aranır.

Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliğine göre, bir projenin onaylanmasının ardından kaç yıl süre sonunda tesise başlanmamışsa onaylanan proje hükümsüz sayılır?

Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliğine göre, bir projenin onaylanmasının ardından 3 yıl süre sonunda tesise başlanmamışsa onaylanan proje hükümsüz sayılır

Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliğine göre, onaylanan proje üzerinde projeyi onaylayanlara ilişkin hangi bilgilerin bulunması zorunludur?

Proje üzerinde, projeyi onaylayanların adları soyadları, imzaları, meslek ünvanları, diploma numaraları, tarih ve sayı, proje onay geçerlilik süresi ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Kanunu gereğince kamu kurum ve kuruluşları ve iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşlarında asli ve sürekli olarak çalışan mühendisler dışındaki mühendisler için ilgili oda kayıt sicil numaraları bulunur.

Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliğinde "eşzamanlılık katsayısı" nasıl tanımlanmıştır?

Eşzamanlılık katsayısı (g): Belirli bir zaman aralığında tüketicilerin veya elektrikli cihazların bir grubunun eş zamanlı (aynı andaki) maksimum talep gücünün, onların aynı zaman aralığı içerisindeki maksimum bireysel talep güçlerinin toplamına oranını (Değeri 1 veya 1'den küçüktür.)

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğine göre elektrik tesislerinde iletkenler için hangi renk tonları kullanılacaktır?

Elektrik İç tesislerinde iletkenler için aşağıdaki renk kodları kullanılacaktır:
• Koruma iletkenleri için Yeşil- sarı
• Orta iletkenler ve nötr iletkenler için Açık mavi
• Faz itetkenler için yürürlükteki kablo standartlarına uygun olmak üzere her faz için farklı renkler
Aydınlatma tesisatında anahtardan geçen iletkenin kırmızı, vaviyen anahtarın bacakları arasındaki iletkenlerin pembe renkli olması tavsiye edilir.