Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları 2 Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Tematik haritalama kullanılmadığında çıkabilecek bir zorluğa nasıl örnek verilebilir?

Örneğin; Türkiye haritası üzerinde birçok noktanın olduğu bir harita olduğu düşünülürse bu noktaların firmaları temsil ettiği biliniyor olsa bile satış değerlerini haritadan anlamak tematik harita oluşturmadan mümkün olmayacaktır. Veri sayfasında bulunan öznitelik bilgilerin türüne göre tematik harita fonksiyonları ile istenilen sembolde ve stilde satış değerleri gösterildiğinde daha anlaşılır hâle gelecektir.

Etiket bölümü sekmesinde karşılaşılan bölümler hangileridir?

Etiket bölümü sekmesinde karşılaşılan bölümler şu şekildedir: 

• Etiket Kolonu: Özellikleri açılan katmanın kolonları açılır listede görüntülenir.
• Kısaltılmış Etiketlere İzin Ver: Bu onay kutusu işaretlendiğinde aktif hâle gelen kolon listesinden ikinci bir kolon seçilir ve belirli bir zoom aralığında gözükmeyen etiketler için belirlenen kolon ekranda etiket olarak gösterilmektedir. Örneğin; İllerin etiketleri açıldığında alana sığmayanlar için kısaltılmış etiket kolonu plaka numaraları seçilebilir.
• Stiller: Bu bölümden etiketlerin fontu, boyutu ve rengi ayarlanabilir. 
• İleri Çizim: Saydamlık artırılarak etiketler saydamlaştırılabilir. 
• Etiket Çizgisi: Etiketler taşındığı zaman etkinleşerek etiketin orijinal yeri ile yeni yeri arasına bir çizgi eklenmesini sağlar. Bu özellik küçük bir alana birçok etiket sığdırmak istediğiniz zaman faydalı olacaktır. 
• Örnek: Seçilen stilin bir örneği burada görüntülenir. 
• Önizleme: Belirlenen kolon ve stil önizleme ile harita penceresinde görüntülenir. Böylece değiştirilmesi istenen bir özellik varsa diyaloğun tekrar açılmasına gerek kalmaz.

Labeler ne için kullanılır? 

Labeler yani, etiketleyici etiketleri yazı objelerine dönüştürmek için kullanılır. Otomatik etiletleme butonu veya etiket butonu ile oluşturulmuş etiketler yazı objesine çevrilmek istendiğinde labeler kullanılır

Otomatik etiketleme işlemi için etiketler ne şekilde açılabilir?

Otomatik etiketleme işlemi için harita penceresinde bulunan, objeleri etiketlenmek istenen katmanın katman kontrolünden Otomatik Etiket butonu kullanılarak etiketleri açılabilir. Görüntülenen etiketler bir değişiklik yapılmadığı sürece veri sayfasında bulunan ilk kolona aittir. Görüntülenen etiketler bir değişiklik yapılmadığı sürece veri sayfasında bulunan ilk kolona aittir.

Nokta Yoğunluğunda 1 nokta kaç birime denk gelir?

Çoğu zaman Nokta Yoğunluğunda 1 birim = 1 nokta olmaz. Burada yapılması gereken 1 nokta = X birimi göstersin demektir. Böylece haritada nokta sayısı azalacak ve ifade edilmesi gereken şey daha iyi gösterilecektir. X birim, alanın büyüklüğüne ve ölçeğe göre değişiklik göstereceğinden her çalışma için kullanıcı tarafından belirlenen bir değer olmalıdır.

Tematik haritalama nedir?

Tematik haritalama, haritalandırma işleminde etkili bir sunum ve analiz aracıdır. Tablodaki verileri farklı şekillerde harita üzerinde göstererek anlamlı bir hale getirmek ve hızlı sonuçlar elde etmek için önemlidir.

 Nokta yoğunluğunun ayarlanarak uygulanması için yapılacak adımlar nelerdir?

Harita penceresini aktif hale getirdikten sonra Harita > Desenli Analiz Haritası – Tematik Yap… seçeneğine tıklayınız. Tematik tipini Nokta yoğunluğunu, Tematik şablonu olarak ise Dot Density Default seçeneğini seçiniz. Ayarlar butonundan Her nokta seçeneğinden birimini, kare veya daire olarak nokta şeklini ve son olarak boyut ve renk ayarlarını belirleyiniz.

Bireysel tematik nedir? 

Bireysel tematik farklı kategorileri farklı tip ve renklerde göstermeye yarayan tematik türüdür. Bu tip hem sayısal hem de karakter kolonları tematik hâline getiren tek tiptir. Karakter kolonlardan sadece bireysel tematik tipi kullanılarak tematikler elde edilebilir

Tematik şablonları olarak kaydedilebilen şeyler nelerdir? 

Seçilen stiller, lejant yazıları ve başlıkları, aralık tanımlı tematik haritalarda aralık metodu, aralık sayısı şablon olarak kaydedilebilir.

Çift değişkenli tematik oluşturma adımları nelerdir? 

Belirlediğiniz kolondan tematik harita oluşturmak için Harita > Desenli Analiz Haritası – Tematik Yap… seçeneğine tıklayınız. Açılan 1. adımda Aralık tematik tipini ve uygun tipteki şablonu seçiniz. 2. Adımda tablo açılır listesinden kullanılacak tabloyu, kolon açılır listesinden kullanılacak kolonu seçiniz. Son adımda aralık ayarlarınızı düzenleyiniz. Stil ayarlarını açarak Otomatik Dağılım bölümünden Boyut seçeneğini seçiniz (Sayfa 127, Şekil 5.30). Seçenekler butonuna tıklayarak Uygula bölümünden yine Boyut seçeneğini seçerek tematik haritayı tamamlayınız.

Etiketleme işlemleri hangi amaçla kullanılır?

Etiketleme işlemleri, verilerin özelliklerine bağlı olarak daha açık, anlaşılır ve etkili gösterilmesine olanak sağlar, aynı zamanda veri sayfasındaki öznitelik bilgilerin objeler üzerinde yer alması için kullanılır.

Katman Özellikleri penceresi niçin kullanılır?

Farklı bir kolon ile ve farklı fontta veya renkte etiketleme yapılmak istendiği durumda etiket seçeneklerinin değiştirilmesi amacıyla Katman Özellikleri penceresi kullanılır.

Etiketleme işlemleri kullanılmadığında çıkabilecek bir zorluğa nasıl örnek verilebilir?

Örneğin; dilsiz bir harita üzerinde görülen objelerin sembollerin herhangi bir bilgisi üzerinde yazmadığı sürece anlaşılması zordur.

MapInfoda kaç çeşit Tematik haritalama tipi mevcuttur?

• MapInfo’da 7 adet tematik haritalama tipi mevcuttur:
   Aralık: Her renk belirli bir sayısal aralığı gösterir. (0-5, 5-15 gibi) 
• Çubuk Grafik: Her objenin üzerine renklendirilmiş bir bar grafiği yerleştirilir. 
• Pasta Grafik: Her objenin üzerine renklendirilmiş bir pasta grafiği yerleştirilir. 
• Büyüyen: Verinin büyüklüğüne göre sembolün büyüklüğü değişir yani büyük semboller büyük değerleri gösterirken, küçük semboller de küçük değerleri gösterir. 
• Nokta Yoğunluk: Alan verileri üzerinde, noktaların toplam sayısı o alanın değerini temsil edecek şekilde, noktalar sınır haritası üzerinde dağılır. 
• Bireysel: Her değer ayrı bir renk veya sembol ile gösterilir (Armutlar sarı yıldız, Elmalar kırmızı üçgen). 
• Grid: Bir alan üzerinde noktasal verilerin tematik enterpolasyonu ile oluşturulan yüzey.

Tematik harita kaç adımda oluşur?

Tematik harita 3 adımda oluşturulur. 1. adımda tip ve şablon seçilir. Tematik tiplerinden Aralık’ı seçiniz. Şablon bölümünde veriler Region, Line, Point şekilde sınıflandırılır. Bu bölümde veri tipine bakılması gerekir. Veri alan tipinde çizilmiş ise Region, çizgi/çoklu çizgi tipinde ise Line, Nokta tipinde ise Point şablonlarından biri seçilmelidir. Şablonun gösterimleri Önizleme bölümünden takip edilebilir. 2. adımda hangi tablo ve kolon ile işlem yapılmak istendiği seçilir. Boşları alma seçeneği işaretlenir ise değer girilmemiş verilerin olduğu objeler renklendirilen harita üzerinde gösterilmez (Sayfa 121, Şekil 5.20). Bir sonraki adım olan 3. adımda karşımıza çıkan pencerede şunlar görünür: 

• Önizleme: Verinin seçilen şablona göre kaç gruba ayrıldığı ve farklı renk tonlarında gösterildiği görülür. Sınıfların yanında yazan parantez içindeki sayılar o gruba giren veri sayısını göstermektedir. 
• Özelleştir: Tematiğin Aralık, Stil ve Lejant ayarlarını düzenler. 
• Kolon Sayısı: Aralıkların lejant penceresinde kaç kolon olarak gösterileceği seçilir. 
• Lejant Etiket Sıralaması: Aralık değerlerinin Artan, Azalan ya da Özel olarak düzenlenmesini sağlar. 
• Tematiği Tablo ile Eşleştir: Tematik harita tablo ile eşleştirilir ve tablo daha sonra tekrar açıldığında tematik harita ile birlikte açılır. Diğer seçenek seçilirse tablo normal açılır. 
• Şablon: Tematik şablonu daha sonra kullanılmak üzere saklar.

Veri gösteriminin en güçlü yöntemleri nelerdir?

Veri gösteriminin en güçlü yöntemleri etiketleme işlemleri ve tematik haritalamadır.

Etiketleme kuralları sekmeleri kullanılarak hangi işlemler yapılabilir? 

Etiket kuralları sekmeleri kullanılarak şu işlemler yapılabilir: 

• Etiket Yeri: Etiketlerin objelerine göre pozisyonu belirlenir. Kutucuklarda bulunan mavi küçük noktalar nokta objelerini, alanların ve çizgilerin ağırlık merkezlerini temsil eder. 
• Etiket Öteleme: Belirlenen pozisyona göre etiketlerin objenin kaç nokta ötesinde olması isteniyorsa nokta sayısı değiştirilebilir.
• Alanlar: Bu bölüm alan objeleri içeren katmanlar için geçerlidir. Çizgi objesi içeren bir katmanın özellik penceresi açılmış olsaydı bu bölüm Çizgileri Yöneltme olarak görüntülenecekti. 
• Etiket Sığma ve Yoğunluk: Yoğun verilerde veya birbirine yakın objelerde etiketler üst üste gelebilir. Bu durumda Üst üste etiket olmasın, Üst üste ise başka yer dene veya üst üste etiket olsun seçeneklerinden biri kullanılır. 
• Etiket Görünümü: Etiketlerin görüntülenme durumu değiştirilebilir aynı zamanda yalnızca belirlenen zoom seviyesinde etiketlerin görüntülenmesi ayarlanabilir. 
• Örnek: Seçilen konum ve öteleme ayarlarının bir örneği burada görüntülenir. 
• Önizleme: Belirlenen kurallar önizleme ile harita penceresinde görüntülenir. Böylece değiştirilmesi istenen bir özellik varsa diyaloğun tekrar açılmasına gerek kalmaz

Tematik harita oluştururken farklı bir tablodaki verinin kullanılması gerektiğinde iki tablo arasında ilişki hangi yöntemlerle kurulur?

Bu ilişki coğrafi olarak kurulduğunda objelerin birbirlerine göre olan konumlarına bakılmalıdır. Yani X tablosundaki nesneler Y tablosundaki nesneler Kapsar/Kesişir/İçindedir şeklinde bir ilişki kurulmalıdır. Diğer ilişki kurma yöntemi ise veri sayfalarından eşleştirmedir. Burada tabloların ortak kolona ihtiyaçları vardır. X tablosundaki A kolonu ile Y tablosundaki A kolonun içeriği birbirine eşit olmalıdır ancak kolonların adlarının aynı olma zorunluluğu yoktur. Böylece program bunları eşleştirerek istenilen kolonu diğer tabloda geçici bir kolon olarak oluşturacaktır.

Tematik haritalama hangi amaçla kullanılır?

Tematik haritalama istenilen konularda sunum, analiz ve sınıflandırmalar yapabilmek için kullanılır. Ayrıca vektör katmanlarda bulunan objeleri seçilen konuya göre istenilen sembolde, stilde, otomatik olarak renklendirmek, sınıflandırmak, yoğunluk analizi yapmak, yüzey oluşturmak mümkündür.

Çift değişkenli tematik harita nedir?

Tematik haritalarda bazen birden fazla değer tek bir tematik katman üzerinde görmek istendiği durumlarda çift değişkenli tematik kullanılmaktadır. Çift Değişkenli harita bireysel ve aralık tipindeki tematik haritaların üst üste yapılmasıyla oluşur.

Etiketleri silme işlemi nasıl gerçekleştirilir?

Etiketler seçilerek Delete tuşuna basılarak silinebilir. Özel etiketler de tek tek aynı yöntemle silinir fakat özel etiketlerin tamamı için Özel Etiketleri Kaldır seçeneği kullanılır

TIN (Triangulation Irregular Network) yönteminin özellikleri nelerdir?

Bir üçgensel yüzler ağı kurmak için bir çizgiler ağıyla orijinal veri noktalarının birleştirildiği bu yönteme Düzensiz Üçgen Ağı adı verilir. Bu yüzler orijinal veri yüzeyini gösterir. Yeni grid değerleri sonra en yakın noktalardaki TIN yüzeyinin eğimine göre hesaplanır.

Etiket görünümü sekmesinde yer alan 3 özelliği açıklayınız?

Etiket düzenleme işlemi ile etiketler üzerinde ne gibi değişiklikler yapılabilir?

Etiketler, üzerine tıklanarak seçilebilir, istenilen yere taşınabilir ve sağ alt köşede bulunan yuvarlak noktadan istenilen yere döndürülebilir.

Oluşturduğunuz bir grid tablosunu 3 boyutlu hâle getirmek için yapılacak adımlar nelerdir? 

Oluşturmuş olduğunuz grid tablosunu 3 boyutlu hâle getirmek için Harita > 3 Boyutlu harita oluştur seçeneğine tıklayınız. Eğer grid haritasının üzerinde farklı katmanlar da bulunursa MapInfo onları da 3 boyutlu haritaya dahil edecektir.

Özel aralık penceresinde bulunan liste ve değerler nelerdir?

Özel aralık penceresinde bulunan liste ve değerler şu şekildedir: 

• Metod açılır listesinden hangi metoda göre sınıflanacağı seçilir. Aralık Sayısı açılır listesinden ise tematiğin kaç aralıkta yapılacağı seçilir. 
• Aralık Sayısı açılır listesinden ise tematiğin kaç aralıkta yapılacağı seçilir. 
• Yuvarlama sayısı 
• Seçilen metoda ve aralığa göre verilerin değerleri görüntülenir. Sadece Özel metod seçilirse bu aralıklar değiştirilebilir.
• Aralıklara ayrılan verilerin, hangi aralıkta yüzde kaç oranla yer aldığını gösterir. 
• Aralıklara ayrılan verilerin, hangi aralıkta kaç adet olduğunu gösterir.

Nokta Yoğunluğu nedir?

Nokta Yoğunluğu, alan üzerinde sayısal değerlerin nokta yoğunluğu olarak gösterildiği tematik tipidir.

MapInfo Professional’da etiketleme işlemleri kaç farklı şekilde yapılabilir? 

MapInfo Professional’da etiketleme işlemleri otomatik etiketleme ve özel etiketleme olmak üzere ikiye ayrılır.

 Katman Özellikleri penceresinde hangi sekmeler bulunur?

Katman Özellikleri penceresinde bulunan sekmeler; Katman Görünümü, Etiket Görünümü

Grid tematikler oluşturulurken hangi yöntemler kullanılmaktadır? 

Grid tematikler oluşturulurken enterpolasyon yöntemleri kullanılır. Enterpolasyon sonucu hücresel yapıya sahip yüzeyler oluşur. Her hücre bir değere sahip olur. Enterpolasyon yönteminde, IDW ve TIN olmak üzere 2 adet yöntem vardır.

Etiketleri yan yana ve alt alta yazdırmak için ne işlem yaparsınız?

Proje dosyası kullanıcıya nasıl bir fayda sağlar?

Proje dosyası ekranı paketleyip saklayan bir dosya türüdür. Kaydedilemeyen işlemleri, katmana verilen geçici renkleri, sorgu tablolarını, etiketleri, tematikleri vs. saklar. Proje dosyası çalışma hiç kapatılmamış gibi devam etmenizi sağlar.

Büyüyen tematik tipinde veri ve sembol büyüklüğü ilişkisi nedir? 

Büyüyen tematik tipinde, verinin büyüklüğüne göre sembolün büyüklüğü değişir yani büyük semboller büyük değerleri gösterirken, küçük semboller de küçük değerleri gösterir.

Tematik lejantı harita üzerine eklemek için yapılması gereken adımlar nelerdir?

MapInfo yapmış olduğu tematik haritaların lejantını ayrı pencerelerde tutar. Tematik lejant harita üzerine eklenmek isteniyorsa Legend Manager aracı kullanılır. Araç Yöneticisinde bulunan Göster seçeneği aracı sadece bir kere aktif hale getirir. MapInfo kapatılıp tekrar açıldığında araç yine pasif hale gelecektir. Otomatik Yükle seçeneği ise aracı daimi olarak yükler. 

MapInfo yardımıyla etiketleme işlemleri başlıkları nedir?

Etikeler üzerine çift tıklandığında ne türeden değişiklikler yapılabilir?

Etiketlere çift tıklandığında Etiket Stili penceresi açılır ve bu pencereden yalnızca o etiket için geçerli olmak üzere font, konum, etiket çizgisi, döndürme açısı, ofset gibi ayarlar değiştirilebilir. Ayrıca yazı bölümünden de etiket üzerinde değişiklik yapılabilir.

Kaç adet aralık metodu bulunmaktadır?

6 adet aralık metodu bulunmaktadır. Bunlar: 

• Eşit Sayılı: Aralıkları eşit veriler koymayı dener. 
• Eşit Aralıklı: Aralıkları eşit değerler ile böler.
• Doğal Kırılma: Her aralıkta değerleri birbirine yakın kayıtlar yer alır
• Standart Sapma: Aralıklar verilerin ortalama değerlerini ve standart sapma aralıklarını içerir. 
• Bölümleme: Aralıklar, verilerin başka bir kısmı üzerinde yüzdelik olarak dağılır. 
• Özel: Aralıklar istenilen şekilde tanımlanır.

Etiketleme kuralları sekmesinde yer alan örnek ve özizlem sekmelerini açıklayınız?

Enterpolasyon ne demektir? 

Enterpolasyon; Değeri bilinen noktalardan yola çıkarak değeri bilinmeyen noktaların değerlerinin tahmin edilmesidir.

Etiketleri proje dosyası olarak kaydetmek için hangi işlemler yapılmalıdır?

Etiketleri proje dosyası olarak kaydedebilirsiniz. Bunun için Dosya > Proje Olarak Kaydet yolunu kullanınız.

Oluşturulan lejantı tekrar düzenlemek için hangi pencere açılmalıdır?

Lejantı tekrar düzenlemek isterseniz lejantta yazan aralık değerlerinin üzerine çift tıkladığınızda açılan Lejant Çerçeve Özellikleri penceresinden istenilen düzenlemeler yapılabilir. 

Otomatik etiketleme ile ilgili sekmeler hangileridir?

Etiket görünümü penceresinde yer alan önizleme ne için kullanılır?

Tematik haritalarda aralık konusunu irdeleyiniz?

Lejant butonu ne işe yarar?

Lejant tematik haritanın renk ve stillerinin neyi ifade ettiğini gösteren lejantın düzenlenmelerinin yapıldığı yerdir.

Bireysel tematik harita oluşturmak için hangi aşamalar yerine getirilmelidir? 

Açıklama kolonundan bireysel tematik harita oluşturmak için Harita > Desenli Analiz Haritası – Tematik Yap… seçeneğine tıklayınız. 1.adımda uygun bir şablon seçiniz. 2. Adımda tablo açılır listesinden kullanılacak tabloyu, kolon açılır listesinden kullanılacak kolonu seçiniz. Kolon açılır listesinde bütün kolonların listelendiği görülecektir. Bu Bireysel tipin bütün kolon tipleriyle yapılabildiğini gösterir. Aralık tematik ya da diğer tematik tipleri seçildiğinde kolon açılır listesinde sadece sayısal kolonlar listelenir. 3. adımda önizleme bölümünde seçilen tematik şablonuna göre kategorilerin renklendiğini görülecektir. Daha sonra Stiller butonundan renk ve desen seçimi yapılabilmekte, Lejant butonundan tematik haritanın lejantı düzenlenebilmektedir.

Etiket silme ve kaydetme işlemi için ne yapılabilir?

Tematik haritalarda pasta grafik ne şekilde kullanılmaktadır?

Pasta grafik ile yapılan tematik haritalarda, objeler üzerinde seçilen sayısal kolon değerleri pasta grafik şeklinde gösterilir. Büyüyen pasta verinin büyüklüğüne göre pastaları büyüklü küçüklü yapar böylece hangi obje de daha büyük veri var, hangi objelerde daha az veri var anlaşılabilir. Yarım pasta ise pastaları yarım pasta şeklinde gösterir.

Aynı aralık veya kategori sayısına sahip iki farklı tablo ile çalışılıyor ve sınıf adları ile stillerin aynı olması isteniyorsa bu amaç için tematik şablonlar nasıl kullanılabilir?

Eğer aynı aralık veya kategori sayısına sahip iki farklı tablo ile çalışılıyor ve sınıf adları ile stillerin aynı olması isteniyorsa bir kez istenen ayarlamalar yapıldıktan sonra tematik şablon olarak kaydedilerek diğer tablodan oluşturulacak tematik harita için de kolayca kullanılıp uygulanabilir.

Tematik haritalarda çubuk grafik ne işe yaramaktadır?

Çubuk grafik tematik haritalarda, her objenin üzerine renklendirilmiş bir bar grafiği yerleştirilir.

Etiket görünümü sekmesi içerisinde yer alan etiket kolonu ne işe yaramaktadır?

IDW (Inverse Distance Weighting) yönteminde yeni grid hücre değeri nasıl hesaplanır?

Bu yöntemde yeni bir grid nodunun belirlenmiş bir yarıçapı içinde kalan orijinal veri noktaları, noddan olan uzaklıklarına bağlı olarak ağırlıklandırılır ve sonra yeni grid hücre değerini hesaplamak için ortalamaları alınır.

Etiketleme kuralları sekmesinde yer alan 2 özelliği açıklayınız?