aofsoru.com

Ortaçağdan Günümüze Anadolu Uygarlıkları Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Selçuklu Dönemi

1. Soru

Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan hangi olayla Oğuz boylarına Anadolu’nun yolunu açtı?

Cevap

Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan, Bizans ordusunu 1071 yılında Malazgirt’te yendikten sonra Artuk Bey’in komutasındaki bir orduyu Anadolu’nun fethiyle görevlendirdi ve emirleri ile komutanlarına fethettikleri toprakların kendilerine ve oğullarına bırakılacağını bildirerek Oğuz boylarına Anadolu’nun yolunu açtı.


2. Soru

Selçuklu Devleti'nin ''Büyük'' olarak adlandırılmasının sebebi nedir?

Cevap

Oğuzların Üçok kolunun Kınık boyuna mensup Selçuklular tarafından 1040 yılında İran bölgesinde kurulan Selçuklu Devleti’ne, Selçuklu hanedanına bağlı kişilerin kurdukları diğer Selçuklu Devletleri ile karıştırılması için Büyük Selçuklu Devleti denilmektedir.


3. Soru

Büyük Selçuklular hangi olaydan sonra tarih sahnesinden çekilmişlerdir? 

Cevap

Büyük Selçuklular, Kuzey Irak, Kuzey İran ve Horasan bölgelerine hakim olmuş, Suriye ve Anadolu Selçuklularını doğurmuş, Sultan Sencer’in (öl. 1157) vefatından sonra tarih sahnesinden çekilmişlerdir.


4. Soru

Hangi olaydan sonra Selçuklular, Konya’yı başkent yaparak Orta Anadolu’ya çekilmek zorunda kaldılar?

Cevap

Bizanslıların, ilk Haçlı ordusunu Anadolu’ya geçirerek 1097 yılında İznik’i almaları üzerine Selçuklular, Konya’yı başkent yaparak Orta Anadolu’ya çekilmek zorunda kaldılar.


5. Soru

Ahlatşahlar ya da Sökmenliler (1100-1204) adıyla anılan Türk Beyliği nasıl kurulmuştur?

Cevap

Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah’ın, 1092 yılında ölümünün ardından şehirlerini ele geçiren Mervanoğullarının zulmunden bıkarak 1099-1100 yılında, adalet ve dirayetini duydukları Sökmen el-Kutbî’ye Ahlat’ı teslim etmeleriyle Ahlatşahlar ya da Sökmenliler (1100-1204) adıyla anılan bir diğer Türk Beyliği kuruldu.


6. Soru

Ahlat kentinin hakkında bilgi veriniz. 

Cevap

Ahlatşahlardan II. Sökmen (1128-1185) devrinde tarihinin altın devrini yaşmış ve İslam dünyasının en büyük kentlerinden biri haline gelmiştir. Siyasi istikrar Ahlat’ta ticaret, ilim, sanat ve kültürün gelişmesini sağlamış, kentin zenginliği komşu hükümdarların dikkatini çekmiş ve Ahlat, bu dönemde Bağdat ile yarışacak derecede gelişerek eğlence merkezi olmuştur.


7. Soru

Evvelce Büyük Selçuklulara tabi olan Anadolu Selçukluları hangi sultan döneminde tam bağımsızlıklarını ilan ettiler?

Cevap

Evvelce Büyük Selçuklulara tabi olan Anadolu Selçukluları Sultan I. Mesud Dönemi’nde (öl.1155) tam bağımsızlıklarını elde ettiler.


8. Soru

Avrupalılar hangi dönemden itibaren Anadolu’yu Türkiye adıyla adlandırdılar?

Cevap

Avrupalılar, I. Mesud döneminden itibaren Anadolu’yu Türkiye adıyla adlandırdılar.


9. Soru

Anadolu Selçuklu Devleti kaç yılında yıkılarak tarihe karıştı?

Cevap

Anadolu Selçuklu Devleti II. Gıyaseddin Mesud (öl.1308) ve kendisinden sonra başa geçen V. Kılıç Arslan’ın (öl.1318) çok sönük geçen devirlerinin ardından 1318 yılında yıkılarak tarihe karıştı.


10. Soru

Dört makaleden oluşan Keşfu’l-Akabe’nin ilk makalesi ne hakkındadır? 

Cevap

Dört makaleden oluşan Keşfu’lAkabe’nin ilk makalesinde dünya ve kainatın küre biçiminde olduğu ve dünyanın kâinatın merkezinde yer aldığı, dünyanın dörtte üçünün sularla kaplı olduğu belirtilmekte ve dünyanın çapı ile iki meridyen arasındaki mesafe hesaplanmaktadır.


11. Soru

Anadolu Selçuklu Dönem'inde sultan ve beylerin cenaze alaylarında uyguladıkları matem usulleri neler idi? 

Cevap

Anadolu’ya Müslüman olarak gelen Türklerin, eski adet ve geleneklerini korudukları, özellikle ölüm gibi insanın çaresiz kaldığı durumlarda halkın yanı sıra Sultanların da eski matem usullerine uydukları görülmektedir. Sultan ve beyler eski geleneklere uyarak cenaze alaylarında başlarını açıyor, elbiselerini ters çevirerek giyiyor, saçlarını kesiyor ve atlarının eğerlerini ters yerleştiriyorlardı. (Turan, 2006, 467-471).


12. Soru

Bugünkü bilgilerimiz ışığında, Anadolu’da yazıldığı bilinen günümüze gelebilmiş ilk eser nedir?

Cevap

Bugünkü bilgilerimiz ışığında, Anadolu’da yazıldığı bilinen günümüze gelebilmiş ilk eser, Kayserili İbnü’l Kemal’in Danişmendli Beyliği’nin kurucusu Gümüştekin Ahmet Gazi (öl.1105) adına kaleme aldığı Farsça Keşfu’l-Akabe adlı eseridir.


13. Soru

Diyarbakır Artuklu hükümdarı Melik Nâsiruddîn Mahmud’un isteği üzerine, 1206 yılında geometri ve teknik aletleri konu alan, kısaca otomata adıyla bilinen Arapça Kitab fi Ma’rifet el-hiyel el-Hendesesiyye adlı minyatürlü kitabın yazarı kimdir?

Cevap

Devrin mühendis ve mucidi El-Cezerî, otomata adıyla bilinen Arapça Kitab fi Ma’rifet el-hiyel el-Hendesesiyye adlı minyatürlü kitabı yazmıştır. 


14. Soru

I. Alâeddin Keykubad’ın desteğiyle büyük bir uygarlık ve kültür projesine dönüşerek tüm Anadolu’ya yayılan hangi teşkilatı Anadolu’nun sosyal, siyasi, ekonomik, bilim, sanat ve savunmasında büyük rol oynamıştır?

Cevap

I. Alâeddin Keykubad’ın desteğiyle büyük bir uygarlık ve kültür projesine dönüşerek tüm Anadolu’ya yayılan Ahilik teşkilatı Anadolu’nun sosyal, siyasi,
ekonomik, bilim, sanat ve savunmasında büyük rol oynamıştır.


15. Soru

Horasan tasavvuf okuluna ve Necmeddin Kübrâ tarikatına mensup babası Sultanu’l-ulema Bahâeddin Veled ile birlikte çocuk yaşta Anadolu’ya gelen, Anadolu Selçuklu tasavvuf ve kültür hayatında büyük yankılar yapmış, büyük İslâm mutasavvıfı kimdir?

Cevap

Horasan tasavvuf okuluna ve Necmeddin Kübrâ tarikatına mensup babası Sultanu’l-ulema Bahâeddin Veled ile birlikte çocuk yaşta Anadolu’ya gelen Mevlânâ Celâleddin Rumî, Anadolu Selçuklu tasavvuf ve kültür hayatında büyük yankılar yapmış, büyük İslâm mutasavvıfıdır. 


16. Soru

Anadolu Selçukluları yazı dili olarak Farsça ve Arapça’yı kullanmışlardır. Türkçe sözlü gelenek içinde yerini bulduğundan, Türkçe yazılmış çok az eser bulunmaktadır. Türkçe yazıldığı bilinen ilk şiirin adı nedir?

Cevap

Anadolu Selçukluları yazı dili olarak Farsça ve Arapça’yı kullanmışlardır. Türkçe sözlü gelenek içinde yerini bulduğundan, Türkçe yazılmış çok az eser bulunmaktadır. Türkçe yazıldığı bilinen ilk şiir “olısar”, Evhadüddin Kirmânî tarafından redif­li gazel olarak kaleme alınmıştır. (Macit, 2006, 481-483)


17. Soru

Büyük Selçukluların inşa ettirdikleri hangi camiler, Anadolu Türk döneminin en erken tarihli cami yapılarını oluştururlar?

Cevap

Büyük Selçukluların inşa ettirdikleri Diyarbakır Ulu (1091-1092) ve Siirt Ulu (1129 onarım) Camii, Anadolu Türk döneminin en erken tarihli cami yapılarını oluştururlar. 


18. Soru

İslâm dünyasında, eğitimi düzenleyerek Nizamiye medreseleri olarak adlandırılan ilk düzenli medrese yapılarını inşa ettiren Büyük Selçukluların ünlü veziri kimdir?

Cevap

İslâm dünyasında, eğitimi düzenleyerek Nizamiye medreseleri olarak adlandırılan ilk düzenli medrese yapılarını inşa ettiren Büyük Selçukluların ünlü veziri Nizam-ül mülk’dür. 


19. Soru

Erken tarihli medrese yapılarına Anadolu'nun hangi bölgelerinde rastlanmaktadır?

Cevap

Erken tarihli medrese yapılarına Orta, Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinde rastlanmaktadır.


20. Soru

Anadolu, Türk döneminin bilinen en erken tarihli şifahanesi hangisidir?

Cevap

Mardin Artuklu hükümdarı Necmeddin İl-gazi’nin, 1108-1109 yılında Mardin’de yaptırdığı cami, medrese, şifahane, hamam ve çeşme yapısının bulunduğu Emineddin Külliyesi’nin yıkılan maristanı Anadolu, Türk döneminin bilinen en erken tarihli şifahane yapısıdır. 


21. Soru

Kümbet nedir? 

Cevap

Kümbet: Altta cenazelik, üstte mescit katı bulunan, mescit katlarının örtüsü
ayrıca dışarıdan konik ya da piramidal külâh içine alınan mezar yapılarına kümbet denilmektedir.


22. Soru

Anadolu Selçuklu Dönem'inde bilinen en erken tarihli hanı kim inşa ettirmiştir?

Cevap

Bilinen en erken tarihli hanı II. Kılıç Arslan inşa ettirmiş, ilk ticari amaçlı anlaşmayı oğlu I. Gıyaseddin Keyhüsrev imzalamıştır. 


23. Soru

Tebriz üzerinden Anadolu’ya giren doğu-batı kervanyolu üzerinde bulunan hangi şehirler Selçuklu Dönemi’nde önemli ticaret merkezleri olmuştur?

Cevap

Tebriz üzerinden Anadolu’ya giren doğu-batı kervanyolu üzerinde bulunan Erzurum, Erzincan, Sivas, Kayseri, Konya Selçuklu Dönemi’nde önemli ticaret merkezleri olmuştur. 


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email