Kentsel ve Çevresel Koruma Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Tarih öncesi devirlerden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin oluşturduğu, ait oldukları dönemlerin toplumsal, ekonomik, mimari ve diğer özelliklerini taşıyan kentler, kentsel parçalar, yapı grupları ve kent kalıntıları, önemli tarihî olayların geçtiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat varlıkları ve özellikleri ile korunması gerekli alanlara ne ad verilir? 

Sit alanları, tarih öncesi devirlerden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin oluşturduğu, ait oldukları dönemlerin toplumsal, ekonomik, mimari ve diğer özelliklerini taşıyan kentler, kentsel parçalar, yapı grupları ve kent kalıntıları, önemli tarihî olayların geçtiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat varlıkları ve özellikleri ile korunması gerekli alanlardır.

Askerî ve millî açıdan önemli olayların geçtiği ve doğal yapısıyla da birlikte korunması gerekli olan alanlara ne ad verilir? 

Tarihî Sit Alanları, askerî ve millî açıdan önemli olayların geçtiği ve doğal yapısıyla da birlikte korunması gerekli olan alanlardır. 

Osmanlı İmparatorluğu’nda müzecilik hareketleriyle sınırlı kalan koruma hareketinden sonra 1869 yılında “I. Asar-ı Atika Nizamnamesi” nin uygulamaya rehber oluşturması bu alandaki ilk yasal düzenleme girişimine karşılık gelmektedir. Bu ilk yasanın getirdiği en önemli sınırlama nedir? 

Bu ilk yasanın getirdiği en önemli sınırlama, yabancı araştırmacıların yapacakları
arkeolojik kazıların izne tabii tutulması ve buluntuların yurt dışına çıkarılmasının
yasaklanması olmuştur.

Özellikle planlama tekniği ve yapım süreci bakımından doğrudan korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarını daha da doğrusu sit alanlarında gerçekleştirilecek olan koruma amaçlı uygulama imar planı süreçlerini yapılandıran ana kanunun ismi nedir? 

3194 Sayılı İmar Kanunu

Hangi kanunla birlikte taşınır ve taşınmaz eski eserlerin ayrıca, anıt, külliye, tarihî sit, arkolojik sit, tabii sit kavramlarının ilk defa tanımları yapılmıştır? 

1710 sayılı ‘Eski Eserler’ yasası ile ilk önemli adım atılmıştır.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası'na göre koruma ve korunma nasıl tanımlanmaktadır? 

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası (T.C. Resmî Gazete, 18113) ise 3. maddesinde koruma ve korunma için “taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarında muhafaza, bakım, onarım, restorasyon, fonksiyon değiştirme işlemleri; taşınır kültür varlıklarında ise muhafaza, bakım, onarım ve restorasyon işleridir” demektedir.

Osmanlı'da ilk arkeolojik kazıları başlatan faktörler nelerdir? 

Batı’da Rönesans’la birlikte başlayan müzecilik faaliyetlerinin ve giderek  koruma”
konusuna olan ilginin artması Osmanlıya da yansımış ve imparatorluk bünyesinde
de koruma faaliyetleri başlamıştır. Özellikle Kitab-ı Mukaddes araştırmaları İmparatorlukta yapılan ilk arkeolojik kazıları başlatan faktörler olmuştur.

Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu'nun kuruluş amacı nedir? 

Yüksek Kurulun kuruluş amacı, ülkemizdeki kültür varlıklarının korunması, kullanılması ve bakımında uyulacak ilkeleri saptamak, uygulamaları izlemek, denetlemek, anıtlarla ilgili her türlü konu ve anlaşmazlıklar üzerinde bilimsel görüş bildirmektedir.

Asar-ı Atika Nizamnamesi'nin koruma konusundaki yetersizlikler karşısında yapılan yasal düzenlemeler nedir?  

1906 yılında yürürlüğe konan “Asar-ı Atika Nizamnamesi” Cumhuriyet Dönemi’nde de 50 yıl kullanılmıştır. Koruma konusundaki yetersizlikler karşısında bu kez de 28.7.1912 tarihinde Muhafaza-i Abidat Nizamnamesi yürürlüğe sokulmuştur. 

Somut olmayan kültürel mirası kapsamına neler girmektedir? 

• Sözlü anlatımlar ve sözlü gelenekler
• Gösteri sanatları
• Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve festivaller, şölenler
• Halk bilgisi
• El sanatları geleneği

Tarih, sanat veya bilim açısından istisnai evrensel değerdeki mimari eserler, heykel ve resim alanındaki şaheserler, arkeolojik nitelikte eleman veya yapılar,
kitabeler, mağaralar vb. yapılara ne ad verilir? 

Anıtlar, tarih, sanat veya bilim açısından istisnai evrensel değerdeki mimari
eserler, heykel ve resim alanındaki şaheserler, arkeolojik nitelikte eleman veya yapılar, kitabeler, mağaralar vb. yapılara verilen genel isimdir. 

Koruma-kullanma kararları doğrultusunda yeni düzenlemelere izin verilebilecek alanlara ne ad verilir? 

3. Derece Arkeolojik Sitler: Koruma-kullanma kararları doğrultusunda yeni
düzenlemelere izin verilebilecek alanlardır. 

Kültür ve tabiat varlıklarını koruma faaliyetleri kapsamında korunması gerekli görülen, taşınır taşınmaz kültür varlıklarına ne ad verilir? 

Kültür ve tabiat varlıklarını koruma faaliyetleri kapsamında korunması gerekli görülen, taşınır taşınmaz kültür varlıklarına somut kültürel miras denir. 

Uzungöl, Tuz Gölü, Düden Şelalesi, Kurşunlu Şelalesi gibi alanlar neye örnektir? 

Tabiat varlıklarına 

Korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve doğa varlıklarıyla ilgili tanımlamaları yapmak ve etkinliklerini düzenlemek, bunlara ilişkin ilke ve uygulama kararlarını almak ve teşkilat kurmak ve görevlerini tespit etmek amacını taşıyan kanun hangisidir? 

2863 sayılı (KTVK) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanun, korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve doğa varlıklarıyla ilgili tanımlamaları yapmak ve etkinliklerini düzenlemek, bunlara ilişkin ilke ve uygulama kararlarını almak ve teşkilat kurmak ve görevlerini tespit etmek amacındadır.

Hangi yasa, korunması gerekli taşınmaz kültür ve doğa varlıklarına her türlü inşai ve fizikî müdahalede bulunmayı yasaklamıştır? 

2863 sayılı (KTVK) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, korunması gerekli taşınmaz kültür ve doğa varlıklarına her türlü inşai ve fizikî müdahalede bulunmayı yasaklamıştır. 

Kültür ve tabiat varlıklarının korunmasına yönelik olarak ülkemizin taraf olduğu bölgesel anlaşmalar hangileridir? 

Ülkemizin taraf olduğu bölgesel anlaşmalar genellikle Avrupa Birliği çerçevesinde dahil olunan anlaşmalardır.

• Avrupa Kentsel Şartı,
• Avrupa Mimari Mirasın Korunması Sözleşmesi,
• Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi,
• Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunmasına Dair Sözleşme, vb.

Kültür ve tabiat varlıklarını koruma konusunda ulusal ölçekli en kuvvetli belirleyici hangisidir? 

Ulusal ölçekli en kuvvetli belirleyici de T.C. Anayasası’dır. 1982 Anayasası’nın 63. maddesi “Devlet, tarih, kültür ve tabiat varlıkların ve değerlerinin korunmasını sağlar ve bu amaçla destekleyici ve teşvik edici tedbirleri alır.” açıkça kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını anayasal düzleme ve yetkilendirmelerle devlete bırakmaktadır. 

Hangi kanunla birlikte“Yenileme Alanı”, “Yenileme Avan Projesi”, “Yenileme Uygulama Projesi”, “Yenileme Etapları” gibi kavramlar literatüre girmiştir. ? 

5366 Sayılı Yıpranan Tarihî ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun ile birlikte “Yenileme Alanı”, “Yenileme Avan Projesi”, “Yenileme Uygulama Projesi”, “Yenileme Etapları” gibi kavramlar literatüre girmiştir.

Ülkemizde çıkarılmış olan ilk kapsamlı koruma yasası hangisidir? 

Ülkemizde çıkarılmış olan ilk kapsamlı koruma yasası; 1983 yılında çıkarılan 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıkları Kanunu’dur.