Osmanlı Tarihi (1299-1566) Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Magosa şehrinden kısaca bahsediniz

Kıbrıs adasında yer alan, ticari ve stratejik olarak oldukça önemli bir liman kentidir. 1570 yılında Kıbrıs’ın fethi ile on üç ay süren bir kuşatmanın ardından Osmanlı topraklarına katılmıştır; adada Osmanlılara karşı Venedik direnişinin de sembollerinden biri olmuştur.

Hadim Ali Paşa kimdir?

II. Bayezid döneminde Karaman Beylerbeyi olarak atanmış daha sonra ise iki kez vezirlik makamına geçmiştir. Şahkulu Baba Tekeli isyanı’nı bastırmaya çalışırken yapılan bir muharebede yaralanarak vefat etmiştir.

Dulkadiroğulları Beyliğinden bahsediniz?

DulkadiroğullarıAnadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılışının ardından kurulan beyliklerdendir. XIV. yüzyılın ilk yarısında Elbistan merkezli olarak kurulan beyliğin nüfuz alan› Kırşehir-Musul hattına ulaşmıştır. Anadolu’da Osmanlı Devleti’nin yayılması ile birlikte Memlüklerle Osmanlılar arasında tampon bir bölgeye dönüşmüştür.

II. Bayezid devrini Osmanlı Devleti’nin Yeniden Yapılanma Sürecini anlatınız

II. Mehmed döneminin hızlı değişiliklerine nazaran II. Bayezid döneminde iç ve dış konjonktür nedeniyle Osmanlı fetihlerinde nispeten bir azalma olmuştur. Bu da Osmanlı Devleti genelinde yeniden bir yapılanma sürecinin bağlanmasına vesile olmuştur. II. Bayezid babası zamanında yapılan reformları dengeleyici adımlar atmış ve bürokrasiyi güçlendirmiştir. Ayrıca yine bir önceki dönemde şer’i hukukun aleyhine genişleyen örfi hukukun alanını daraltmış, yapmış olduğu yeni kanunlarla şer’i hukuku güçlendirmiştir. Diplomasi etkin bir biçimde kullanılmaya başlamıştır, öte yandan denizcilik ve askeri alanda da bir takım reformlar yapılmıştır. Özellikle yeniçeri sayısının artırılması, ağa bölüklerinin oluşturulması ve ateşli silahların askeriye içerisindeki etkin kullanımına yönelik hamleler de bu cümledendir.

Napoli Krallığından kısaca bahsediniz.

Napoli krallığı 1282’de Güney italya’da Napoli merkezli olarak kurulan krallık, Anjou ve Trastamara hanedanları tarafından idare edildi. 1501’de Fransız, 1504’te İspanyol kontrolü altına giren krallık üzerindeki nüfuz mücadeleleri hiç eksik olmadı. 1816 yılındaki Sicilya Krallığı kurulunca bu devlet ortadan kalktı.

Güngörmez kilisesi hakkında genel bilgi veriniz.

876-880 yılları arasında Bizans imparatorluğu’ndaki Makedon hanedanının kurucusu I. Basileios tarafından inşa ettirilmiştir. Ayasofya’nın ardından inşa ettirilen ikinci anıtsal yapı olması hasebiyle Nea Ekklesia (yeni kilise) olarak anılır.

Floransa Cumhuriyeti nerde kurulmuştur?

Orta italya’da, Toscana bölgesinde, Floransa şehri merkezli olarak 1115’te kurulan bir şehir devleti. XV. yüzyılla birlikte Medici ailesinin kontrolü altına girdi. 1533’te Alessandro dei Medici’nin Floransa Dukalığını kurması ile nihayete ermiştir.

Osmanlı venedik savaşının başlamasının nedenlerini yazınız?

? Mora’da tam olarak bir hakimiyet tesis edilememesinin ? Osmanlı deniz gücünün artmasının ? Karada üzerindeki nüfuz mücadelesinin ? Bir Osmanlı gemisinin Venediklilerce batırılmasının.

Çukurva nüfus meselesi nedir?

II. Bayezid Cem olayı dolayısıyla Batı’ya karşı itidalli bir politika takip ederken birçok nedenden ötürü Osmanlı Memlük ilişkileri iyice bozulmuştu. Her ne kadar II. Mehmed döneminin başında arada dostane ilişkiler olsa da özellikle Cem Sultan olayında Memlüklerin tutumu ve Dulkadiroğulları üzerindeki nüfuz mücadeleleri iki taraf arasındaki ilişkileri yeniden geliştir. Eylül 1484’te Dulkadiroğlu Alaüd-devle’nin yanındaki Osmanlı kuvvetleri ile birlikte Memlüklere karşı Elbistan’da kazanmış olduğu zafer yeni problemlerin başlangıç oldu. Bu esnada gelen bir Memlük elçilik heyeti Bayezid’in tahta çıktıkların da tebrik ve Osmanlı Devleti’nin elinde olan topraklardaki hükümra tasdik etmekteydi. Ayrıca halife tarafından gönderilen bir sultanlık meşuruyla iki taraf arasındaki husumetin sona ermesini arzuladığını belirtiyordu. Bu husus, Osmanlı Devleti üzerinde Memlük vesayetini kabul etmek anlamına geleceğinden II. Bayezid tarafından hoş karşılanmadı ve özellikle de Hindistan’dan cülus tebriki için gönderilen heyetin yanındaki hediyelerin Memlükler tarafından gaspı özürlerinin samimi olmadığını ortaya koydu. Memlük elçisi ülkesine dönmeden önce, Karaman beylerbeyi Karagöz Pafla idaresindeki bir ordu Adana ve Tarsus’u Memlüklerin elinden aldı ve Çukurova’da yeni bir mücadele başladı. 1486’da Osmanlı birlikleri Memlükler karşısında mağlup oldu ve daha önce ele geçirdikleri yerler kaybedildi. II. Bayezid, Memlüklerin üzerine bu defa Hersekzade Ahmed Paşayı gönderdiyse de o da başarısız olup esir düştü. Bu başarısızlıklar II Bayezid’i orduda bir takım reformlar yapmaya, hafif ateşli silahlarla mücehhez kuvvetler oluşturmaya ve donanmayı takviye etmeye gitti.

At meydanı tanımını açıklayınız.

Bugünkü Sultan Ahmet meydanı. Bizans Döneminde at binenlerin meydanı olarak bilinen Hipodrom, Osmanlı döneminde buna nispetle At meydanı olarak anılmıştır. Osmanlı tarihinin oldukça önemli tören, şenlik ve ihtilallerine ev sahipliği yapmıştır.

Matthias kimdir?

1458-1490 yılları arasında Macaristan tahtında oturmuştur. Bohemya ve Avusturya’ya yönelik başarılı seferler yapan kral, Macaristan’ı Rönesansın en görkemli merkezlerinden biri haline getirmiştir.

II.Beyazıt Döneminde batıya karşı izlenen tutum nedir?

II. Bayezid’in otuz bir yıllık saltanatı bir önceki döneme kıyasla, gazanın durduğu bir dönem olarak göze çarpar. Kardeşi Cem Sultan’la girişmiş olduğu saltanat mücadelesini galip bitirmekle birlikte, onun 1495 yılındaki vefatına kadar olan dönemde Batı’ya karşı daha barışçıl bir siyaset takip etmiş ve diplomasiye ağırlık vermiştir. Öte yandan, gerekli olduğu durumlarda II. Bayezid sefere çıkmaktan çekinmemiş ve Boğdan’a yönelik düzenlenen sefer bu dönemde cereyan etmiştir. Arnavutluk, Macaristan ve Lehistan’la olan mücadele de bu dönemin askeri gelişlmelerindendir.

Cülus Bahşişi nedir?

Tahta çıkan yeni hükümdar tarafından askerlerle memurlara verilen paralar için kullanılan bir tabirdir. Osmanlıların diğer islam devletlerinden tevarüs ettiği bu gelenek ilerleyen dönemlerde bir zorunluluk haline dönüşmüş ve bu yüzden birçok problemler ortaya çıkmıştır.

Osmanlı Venedik mücadelelerini nasıl gelişmiştir?

Cem sultanın vefatı üzerine Osmanlı Devleti Batı Politikalarına ağırlık vermeye başlamıştır. Bunun en somut örneği Venedik İdaresinde bulunan Mora kıyı kentlerine yönelik düzenlenen seferlerdir. Karadağ üzerindeki nüfuz mücadelesi iki taraf arasındaki ilişkileri gererken, Osmanlılar bir Venedik hacı gemisi yağmalamaları ve Venediklilerin de mukabil bir Osmanlı levazım gemisi batırması sonucu Mora’ ya sefer düzenledi. Hem havadan hem karadan ele geçirdiler. Osmanlılar inebahtı ve Dranç’ ı ve Mora’dan Modon, Koron ve Navarin’i ele geçirdiler.

Sufi nedir?

Tarikat ehli anlamında olup o dönemde genellikle katı bir dini görüş sergileyen hetorodoks tarikat mensuplar› için kullanılırdı.

Osmanlı Devleti’nin Kuzey Siyasetini anlatınız

II. Bayezid döneminin en önemli askeri harekatlarından biri Boğdan’a yönelik olarak yapılmıştır. Boğdan voyvodası fitefan cel Mare’nin mütecaviz tutumlar, II. Bayezid’in asker üzerinde otorite kurma arzusu ve Osmanlı Devleti’nin Tuna havasında kontrolü ele geçirme siyaseti neticesinde Bogdan’a askeri bir sefer düzenlenmiş ve Kili ve Akkirman gibi stratejik ve ticari önemi olan yerler fethedilmiştir. Balkanların kuzeyinde yer alan Macaristan ile her ne kadar zaman zaman çatışmalar yaşansa da genelde bir barış siyaseti güdülmüştür. Osmanlı Devleti ile barış içerisinde olan Lehistan’ın, Albert’in kral olmas üzerine Bogdan’a yönelik yaptığı girişlimler ise Osmanlı Devleti ile Lehistan’ı karşı karşıya getirmiş, Malkoçoğlu Bali Bey kumandasındaki akıncıların düzenlemiş olduğu iki büyük akın neticesinde bir takım yayma hareketleri yapılmış, zor durumda kalan Lehistan devleti ile bir barış antlaşması imzalanmıştır.

Cem sultan olayını nedir?

Fatihin ölümü üzerine Amasya sancağında bulunan Bayezit devşirmelerin desteğiyle tahta geçti. Konya sancağında bulunan ve Türkmenlerin desteklediği Şehzade Cem bunun üzerine taht mücadelesine başladı.Memluklerinde desteklediği Cem Sultan, Bursayı aldı ve adına para bastırıp hutbe okuttu. 1481de Yenişehir Ovasında yenilen Cem, Konyaya kaçtı. II. Bayezitin gönderdiği kuvvetlere yenilen Cem Sultan, önce Mısırda Memlüklülere, ardından da Rodos şövalyelerine sığındı. Yıllarca Avrupada dolaştırılan Cem Sultan, 1495 yılında Napolide öldü.

İstria nedir?

Bugün Hırvatistan sınırları içerisinde bulunan, uzunca yıllar Venedik idaresinde kalmış bir bölge.

Osmanlı venedik ilişkisini nasıldır?

Venedik ticaret ve savaş gemileri ihraç ederek büyük bir donanma gücüne sahipti.Osmanlı donanması bu güce karşı başarı veya bazende başarısızlıklar ile sonuçlanmıştır.Osmanlı devleti ile Venedik arasında girit Adasını alarak ticareti ve askeri strateji bakımından önemli bir konumda olması bu adaya sahip olmak için birçok savaşlar yapılmıştır.

Rodos Şövalyelerinden bahsediniz?

Rodos şövalyeleri: St. Jean, Hospitalier ya da Malta şövalyeleri olarak da bilinirler. Çeşlitli milletlere mensupturlar. 1310-1522 yılları arasında Rodos’da hüküm sürmüşlerdir. Rodos’un Osmanlılarca fethi üzerine (1522) varlıklarını Malta’da devam ettirmişlerdir. Döneminin en önemli deniz güçlerinden birine sahip olan bu şövalyeler tarikati, günümüzde hala varlığını sürdüren şövalyeler tarikatından en eskisidir. Kuruluşu 1050 civarına tarihlenir.

Anadolu’ daki yeni dini siyasi gelişmeleri anlatınız.

On beşinci yüzyılınsonunda Erdebil ocağına mensup olan Şah İsmal’ in ön ayak olduğu bir dini/ siyasi anlayış ortaya çıktı. Anadolu’ daki Osmanlı fetihlerinde nispeten bir azalma olmuştur. Bu da Osmanlı Devleti genelinde yeniden bir yapılanma sürecinin başlamasına vesile olmuştur. II. Beyazıtın babası zamanında yapılan reformlar dengeleyici adımlar atmış ve bürokrasiyi güçlendirmiştir. Ayrıca yine bir önceki dönemin şer’i hukukun alanını daraltmış, yapmış olduğu yeni kanunlarla şer’i hukuku güçlendirmiştir. Ayrıca yine bir önceki dönemde Şer’i hukukun aleyhine genişleyen örfi hukukun alanını daraltmış, yapmış olduğu yeni kanunlarla Şer’i hukuku güçlendirmiştir. Diplomasi etkin bir biçimde kullanılmaya başlamıştır, öte yandan denizcilik ve askeri alanda da bir ta-k›m reformlar yapılmıştır. Özellikle yeniçeri sayının artırılması, ağa bölüklerinin oluşturulması ve ateşli silahların askeriye içerisindeki etkin kullanımına yönelik hamleler de bu cümledendir.

Osmanlıda mehdi kelimesinin anlamını anlatınız

Mehdi Dünyanın son zamanlarında ortaya çıkıp doğru inancı ve adaleti yeryüzüne hâkim kalacağına inanılan kurtarıcı. İslam geleneğinde kıyametle ilişkilendirilen güçlü bir figür olarak yer alır.

Ştefan cel Mare imdir kısaca bahsediniz?

Ştefan cel Mare: (1433 - 1504) III. Ştefan olarak da bilinir. Bogdan tarihinin en önemli siyasi figürlerinden olan Stefan cel Mare, Muflat hanedanının bir üyesi olarak Bogdan’ı 1457’den 1504’e kadar yönetmiştir. Yapmış olduğu kırk sekiz savaştan kırk altısında galip geldiği rivayet edildiği için, Romen tarihinde önemli bir kahraman olarak kabul edilir.

II. Beyazıt Devrinin genel özellikleri nelerdir?

İmparatorluk genelinde imar hareketleri, toplumsal sınıflar arasındaki gerginliklerin azaltılması, İmparatorluk kurumlarının oturması, İlim ve Kültür hayatına yönelik yapılan yatırımlar.

II.Mehmed döneminde olan tepkileri nelerdir?

II. Mehmed döneminde takip edilen merkezi sistemi yerleştirme siyaseti, girişilecek fetihlerde duyulan mali ihtiyaları karşılamak için alınan iktisadi tedbirler, ticarette devlet tekelinin sert bir biçimde yerleştirilipyeni vergiler ihdası, sipahi sayısını artırmak için vakıf ve mülk arazileri devleştirme teşebbüsleri birçok gayri memnun zümrenin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Şehzade Beyazıtın bulunduğu sancak olan amasya, henüz babasının sağlığında mühalif zümrelerin sığındığı bir yer olmuştur. II. Mehmedin vefatıyla birlikte bu gayri memnu zümreler istanbulda büyük bir isyanın çıkışına neden olmuşlar, bu isyan neticesinde Karamani Mehmed paşa öldürülmüş ve istanbulda büyük yağma harekatı olmuştur. II. Beyazıt padişah olduğunda öncelikle isyancılarla anlaşma yoluna gitmiştir, daha sonar bozulan vakıfları sahiplerine iade etmek, yeniçeri ve kapıkulunun maaşlarını artırıma gitmek ve vezirlere istedikleri yerleri temlik etmek suretiyle bu tepkilerin önünü almıştır.

II.Beyazıt boğdan meselesini düzenlemesini maddeler halinde yazınız?

? Boğdan voyvodosının Osmanlı sınır ihlali ? Killi ve Akkirman’ın stratejik önemi. ? Yeniçeriler üzerinde tam anlamıyla nüfus sağlama arzusu. ? Merkezdeki çatışmaları yatıştırmak.

İtalya harplerinden kısaca bahsediniz.

İtalya Harpleri: Habsburg ve Valois hanedanları arasında 1494-1559 yılları arasında devam eden savaşlar dizisidir. italya’daki şehir devletleri arasında başlayan savaşlar, büyük devletlerin de müdahalesiyle bütün kıtayı etkiledi. Kuzey italya, Güney italya ve denizlerde devam eden mücadelelerin neticesinde Habsburg hanedanı ve İspanya Avrupa’nın en baskın gücü haline dönüştü.

Safevi Tehlikesinin Ortaya Çikişi Ve Şahkulu Baba Tekeli İsyanı nedir?

Şah kulu baba tekeli isyanı veya şeytan kulu baba tekeli isyanı; 1511 yılı nisan ayında gerçekleşmiş, şah ismaili kurtarıcı olarak kabul eden antalya, manisa, izmir, karaman, mersin, konya, kırşehir, tokat, amasya, yozgat ve çorum çevresindeki aleviler tarafından osmanlı imparatorluğu karşısında ıı. bayezid döneminde gerçekleşmiş bir isyandır. şeyh bedrettin isyanı sırasında anadolu ilk defa dini içerikli bir ayrışmaya tanıklık etmişti. ancak bu ayrışma ilk ve tek olmayacak daha sonraki yıllarda da devam edecekti. nitekim vergi düzeninde yapılan adaletsizlikler ve devlet yönetiminde türkmenlerin dışlanmaya başlaması yeni sorunlara zemin hazırladı. ayrıca iranda hanedan değişikliği olmuştu. yeni hanedan safevîler şii idi ve etki alanını arttırmak istiyorlardı. nitekim anadoluya gönderdiği dailer aracılığıyla şii propogandası yapmaktaydı. osmanlı o sıralar taht kavgalarıyla meşguldü. bu da şah ismailin işini kolaylaştırıyordu. safevi ailesinden olan ve anadoluya göç eden hasan halife uzun yıllar alevî türkmenlerle bağlantı kurmuş bu tasavvufun yayılmasına öncülük etti. ileriki yıllarda yerine oğlu şahkulu baba tekeli geçti.

II. Mehmed’in saltanatının son dönemlerinde devlet işleri tamamen veziriazam Karamani Mehmed Paşa’nın elindeydi. Bu durumun yol açtığı gelişmeler nelerdir?

II. Mehmed’in saltanatının son dönemlerinde devlet işleri tamamen veziriazam Karamani Mehmed Paşa’nın elindeydi; Karamani Mehmed Paşa toprak siyasetinden ve yeni vergilerden sorumluydu. Bu anlamda gerçekleştirilen mali uygulamalardan rahatsızlık duyanlar, yeni vergilerin ve alınan bazı sert tedbirlerin onun tarafından padişaha kabul ettirildiğini düşünmekteydiler. Öte yandan onun devlet idaresinde de kul asıllı kimseleri iktidardan uzaklaştırdığı; Osmanlı Devleti’nin en büyük idari organı olan divan-ı hümayuna ulema ve katip sınıfından kimseleri vezir olarak soktuğu kanaati hakimdi. Bu durum ise devlet katında ciddi bir gerginliğe sebep olmuştu. İshak Paşa ve Gedik Ahmed Paşa gibi kul asıllı vezirler, Karamani Mehmed Paşa’ya karşı bir nefret beslemekteydiler. II. Mehmed 3 Mayıs 1481 tarihinde vefat ettiğinde bu iki grup arasındaki mücadele İstanbul’da II. BAYEZ‹D’‹Nmeydana gelen bir isyanla birlikte büyük bir hesaplaşmaya dönüşmekte gecikmedi.

II. Mehmed'in ölümünden sonra ortaya çıkan padişah olma sorunundaki gelişmeler nasıl olmuştur?

Babalarının ölümünde II. Mehmed’in iki oğlundan büyük olanı şehzade Bayezid Amasya’da, küçük olanı şehzade Cem ise Konya’da sancak beyi olarak bulunuyordu. Karamani Mehmed Paşa’nın da dahil olduğu ileri gelen vezirler, Babüssaade kapıcılarından Mustafa Çavuş’u derhal Amasya’ya Bayezid’in yanına gönderip İstanbul’a davet etti. Bununla birlikte kaynaklarda Karamani Mehmed Paşa’nın el altından Cem Sultan’a da haber gönderip İstanbul’a davet ettiği yazılmaktadır.
Bunda Karamani Mehmed Paşa’nın kendisinin de taraftar olduğu reformları sürdürecek isim olarak şehzade Cem’i görmesi ve II. Mehmed’in de vefatından önce, kendisinden sonra tahta geçecek isim olarak Cem’i tercih ettiğine dair çıkarılan haberler önemli rol oynamıştı. Fakat Bayezid’in büyük oğul oluşu onu avantajlı kılmaktaydı; ayrıca Osmanlı saltanat sisteminde tahta geçecek bir varisin önceden tespiti diye bir uygulama yoktu. Verasetin güçlü olan şehzadeye ait olduğu bir rejimde babaların yerlerine aday göstermeleri herhangi bir anlam taşımıyordu. II. Mehmed’in sağlığında Amasya, onun yaptığı reformlara muhalif olan isimlerin bir sığınağı haline gelmişti. Yani II. Bayezid daha şehzade iken yanına babasının reformlarından dolayı mağdur olmuş muhalifleri toplamış bulunuyordu. Bu da zaten daha sonra taht etrafında çıkacak bir çatışmanın da habercisi niteliğindeydi.

II. Mehmed'in ölümünün duyulması İstanbul'da hangi gelişmelere neden olmuştur?

Şehzadelere gönderilen haberciler yola çıktığında İstanbul muhafızı İshak Paşa el altından İstanbul’da padişahın öldüğünü duyurdu ve bu durum ciddi karışıklıklara neden oldu. Bayezid’in damatları Hersekzade Ahmed Paşa ve Anadolu beylerbeyi Sinan Paşa, yeniçeri ağaları Kasım ve Rüstem ağalar ile İshak Paşa yukarıda değinilen nefretin bir yansıması olarak Karamani Mehmed Paşa aleyhine yeniçerileri tahrik ettiler. Bu gelişme üzerine yeniçeriler ayaklanarak İstanbul’da ortamı Bayezid’in lehine çevirdiler. Bayezid’in sultan olması için nümayiş yapan yeniçeriler Karamani Mehmed Paşa’nın evini basıp onu katlettiler. Bununla da yetinmeyip ticaret yerlerine yönelik bazı yağma hareketlerinde bulundular. Osmanlı tarihçisi Neşri’ye göre bu yağma hareketleri on altı gün sürmüştür. Sonunda yeniçeriler İshak Paşa tarafından sakinleştirilirken, o esnada İstanbul’da bulunan Bayezid’in oğlu Korkut babasına vekaleten tahta geçirildi. 

Cülus Bahşişi nedir?

Cülus Bahşişi: Tahta çıkan yeni hükümdar tarafından askerlerle memurlara verilen paralar için kullanılan bir tabirdir. Osmanlıların diğer İslam devletlerinden tevarüs ettiği bu gelenek ilerleyen
dönemlerde bir zorunluluk haline dönüşmüş ve bu yüzden birçok problemler ortaya çıkmıştır.

Şehzade Bayezid'in İstanbula gelişi nasıl olmuştur?

7 Mayıs 1481’de Mustafa Çavuş’tan babasının ölüm haberini ve İstanbul’a davet mektubunu alan şehzade Bayezid, üç gün süren bir hazırlığın ardından lalası Ayas Bey, Hamzabeyoğlu Mustafa Paşa ve oldukça kalabalık bir maiyet ve 4000 atlı askerle dokuz gün süren bir seyahatin ardından Üsküdar’a ulaştı. Henüz saraya girmeden önce yeniçeriler tarafından önü kesilen Bayezid, onlara İstanbul’da ortaya çıkan karışıklıklar dolayısıyla mesul tutulmayacakları garantisini verdi. Öte yandan yine İshak Paşa’nın yeniçerileri bir kez daha tahriki ve onların talepleri üzerine İshak Paşa ile siyasi bir rekabeti olan Hamzabeyoğlu Mustafa Paşa’yı da geri göndertti. Bu karışık ortamda yeni padişah 21 Mayıs 1481 tarihinde saraya girebildi.

II. Bayezid padişah olunca ilk yaptığı icraatlar neler olmuştur?

22 Mayıs 1481’de toplanan divanda oğlu Korkut’tan saltanatı resmen teslim alan yeni sultanın yapmış olduğu ilk iş, babasının artık bozulmaya yüz tutmuş olan naaşını törenle defnettirmek olmuştur. Ayrıca dönemin tarihçilerinden İbn Kemal’e göre, yeniçeriler ve kapıkulu askerine, tahta çıkışı münasebetiyle cülus bahşişi dağıttırmış ve onların maaşlarında artırıma gitmiştir. Hatta yine bu vesileyle yeniçerilerin çoğu atlı bölüklere dağıtılmış, II. Mehmed tarafından bozulan bazı vakıflar sahiplerine iade edilmiş ve vezirlere istedikleri yerler temlik edilmiştir.

II. Bayezid’in saltanatının başlangıcında karşı karşıya kaldığı en önemli olay nedir?

II. Bayezid’in saltanatının başlangıcında karşı karşıya kaldığı en önemli olay Cem Sultan’ın tahtı ele geçirme teşebbüsleridir.

II. Bayezid'e karşı Cem Sultanın tavrı ne olmuştur?

II. Bayezid’in saltanatının başlangıcında karşı karşıya kaldığı en önemli olay Cem Sultan’ın tahtı ele geçirme teşebbüsleridir. Babasının kendisine olan meylini bilen Cem Sultan, İstanbul’daki yandaşları tarafından babasının vefatı üzerine acele ile İstanbul’a çağrılmıştı. Fakat en büyük destekçisi olan Karamani Mehmed Paşa’nın yeniçeriler tarafından öldürülmesi kendisi için önemli bir güç kaybı oldu. Babasının ölüm haberini alan Cem Sultan, 8 Mayıs 1481 tarihinde Konya’dan Bursa’ya doğru harekete geçti. Esasen İstanbul’a, ağabeyi Bayezid’den daha yakın bir konumda bulunmasına rağmen, özellikle İshak Paşa’nın etkili siyaseti dolayısıyla ağır hareket etmek zorunda kalmış ve önemli bir istihbarat eksikliği yaşamıştı. Bayezid ise, kardeşinin Bursa’ya geçme ihtimaline karşı, Saruhan sancakbeyi olan oğlu Abdullah’a haber yollamış ve Bursa’ya gidip orada beklemesini istemişti. Ayrıca o tarihte Avlonya’da bulunan ve Otranto’daki kuvvetlerine yardım yollamaya çalışan Gedik Ahmed Paşa’yı geri çağırdı. Bursa’daki kuvvetleri takviye etmek için de 2000 yeniçeri yollamıştı. Bursa yakınlarında çıkan ilk çatışmada Bayezid’in kuvvetleri, Cem Sultan karşısında mağlup oldu.

Cem’in savaştan önce II. Bayezid’e bir heyet yollayarak hangi istekte bulundu?

Cem’in savaştan önce II. Bayezid’e bir heyet yolladığı, bu heyet aracılığıyla devletin ikiye bölünmesini ve Anadolu tarafının sultanlığının kendisine verilmesini istediği yolunda rivayetler çıkmışsa da böyle bir teklifin yapılmış olma ihtimali oldukça zayıf görünmektedir.
Kaynaklarda atıf yapılan bu teklifi, aslında Cem Sultan’ın ağabeyinin saltanatını kabul etmek karşılığında Anadolu taraşarında serbest hareket edebileceği bir idari bölge talep etmesi şeklinde değerlendirmek daha doğrudur.

Cem Sultan bu baskılar karşısında dayanamayarak Temmuz ayında Rodos fiövalyeleri’ne sığındı. Bu gelişmenin sonuçları neler olmuştur?

Osmanlı Devleti Cem Sultan’ı muhafaza etmeleri karşılığında Rodos’la diplomatik ilişkiler tesis edip onlara bir takım tavizler vererek bir antlaşma imzaladı. Cem Sultan daha sonra Fransa’ya, oradan Roma’ya geçti. Uzunca yıllar süren diplomatik faaliyetler, ne II. Bayezid’in istediği gibi neticelendi, ne de Cem Sultan’ın bir gün Osmanlı tahtına oturma hayalini gerçekleştirecek şekilde sonuç verdi. Bayezid bu nazik dönemde ustaca bir dış politika yürüttü. Ayrıca gizli bir istihbarat ağı da kurdu.
Papa’ya her yıl Cem Sultan için yüklü paralar gönderdi. Cem Sultan dolayısıyla Avrupa’daki güçlü devletlerin gündemi de değişmişti. Fransızlar ve Macarlar onun şahsında Osmanlı Devleti aleyhine yeni planlar yapacakları bir fırsatı yakalamışlardı. Fakat II. Bayezid’in ustaca uyguladığı dış siyaset, Cem’in de bu emellere alet olmama yönündeki ciddi temayülü söz konusu niyetleri boşa çıkardı. On üç yıl süren bir sürgün hayatının ardından Cem Sultan, 25 Şubat 1495’te Napoli’de öldü.

Cem'in ölümü Osmanlı polikalarını nasıl etkilemiştir?

Cem’in ölümü Osmanlı tarihinde önemli bir safhanın da sonu oldu. Bu tarihe kadar olan dönemde II. Bayezid dış politikada itidalli davranmak durumundaydı; ona karşı Cem Sultan kozunun kullanılabileceğini çok iyi bildiği için diplomasinin bütün imkanlarından faydalanarak kendisine ve Osmanlı Devleti’ne yönelik bir taarruzun önüne geçmeyi başardı. Bununla birlikte, bu süre zarfında babasından kendisine tevarüs eden birçok iç sorunla yüzleşmek zorunda kaldı. Bu tarihten sonra da dış politikada daha atak bir siyaset izlemeye başladı.

Boğdan Seferinin önemi nedir?

II. Bayezid’in merkezdeki çalkantıları yatıştırmak ve bu çalkantıların en büyük müsebbiplerinden
olan yeniçerileri meşgul etmek için sınır ötesi bir harekata ihtiyacı vardı. O dönemde yeniden patlak veren Boğdan (bugünkü Moldova) hadisesi, sultanı ordusunun başında bizzat sefere çıkmaya yöneltti. Babası II. Mehmed döneminde pek de başarılı olunamayan bir coğrafyaya yönelik olarak düzenlenecek olan bir sefer yeniçeriler tarafından oldukça sevilen ve bir kahraman mertebesine
yükseltilen Gedik Ahmed Paşa’nın ortadan kaldırılmasının yarattığı memnuniyetsizliği de giderebilecek nitelikteydi.

Boğdan seferinin sonuçları neler olmuştur?

Bayezid’in bu seferi zaferle neticelenirken, bu zaferle iktidarı daha da pekişmiştir. Kili ve Akkirman
gibi kuzey ülkelerinin Akdeniz’le olan ticaretlerinde önemli olan iki antreponun doğrudan Osmanlılar eline geçmesi iktisadi olarak da kazanılan önemli bir başarıdır. II. Bayezid’in sefere çıkarken Edirne’de temellerini attırdığı imaret de bu zaferin bir nişanesi olmuştur.

II. Bayezd Döneminde Osmanlı - Lehistan ilişkileri nasıl gelişmiştir?

Osmanlıların 1490 tarihinde bir anlaşma imzaladıkları Lehistan kralı IV. Kazimir’in (Kazimierz Jagielloczyk) ölümü ve yerine I. Albert’in (Jan Olbracht) geçişi üzerine her iki taraf arasındaki barış üç yıllığına yenilenmişti (1493). Fakat sonra kuzeyde yeniden hareketlilik başladı ve Lehliler Boğdan’ı işgal etmeye teşebbüs etti (1497). Bunun üzerine Osmanlı kuvvetleri Boğdan’a girmiş olan Leh kuvvetlerini geri püskürttü. Osmanlılara vasal statüsünde olan voyvoda Ştefan’ı kuvvetleri de destek veriyordu. Bu birlikler Lehistan içlerine Leibach’a kadar ilerledi (Mayıs 1498). Ardından da Silistre sancak beyi Malkoçoğlu Bali Bey komutasındaki akıncılar Lehistan’a iki büyük akın daha düzenledi ve Lehlilere büyük zararlar verdirdi. Bu durum Lehistan’ı Osmanlı Devleti ile barışa zorlamakta gecikmedi.

Hangi olaylar Osmanlı - Memlük ilşkilerininin gerilmesine neden olmuştur?

II. Bayezid Cem olayı dolayısıyla Batı’ya karşı itidalli bir politika takip ederken birçok nedenden ötürü Osmanlı Memlük ilişkileri iyice bozulmuştu. Her ne kadar II. Mehmed döneminin başında arada dostane ilişkiler olsa da özellikle Cem Sultan olayında Memlüklerin tutumu ve Dulkadıroğulları üzerindeki nüfuz mücadeleleri iki taraf arasındaki ilişkileri yeniden germiştir.

Çukurova mücadelesinin sonuçları ne olmuştu

Çukurova üzerindeki bu mücadele dolayısıyla Osmanlı Devleti bir prestij kaybına uğradığı gibi, bu durum padişahın otoritesi üzerinde de sarsıcı etkiler doğurdu. Bu başarısızlık dolayısıyla özellikle Karaman bölgesinde bir takım karışıklıklar ortaya çıktı; II. Bayezid’in padişahlığının başından itibaren bölgede huzursuzluk çıkaran ve Osmanlı otoritesine başkaldıran Turgutlu ve Varsak aşiretleri ile Karamanoğulları’na bağlı gruplar ve aşiretlerle yapılan mücadele, Karamanoğulları’nın
son varisi kabul edilen Mustafa Bey’in kaçarak Memlüklere sığınması ile neticelendi. Bundan sonra Karamanoğulları problemi tamamen çözülürken, Turgutlu ve Varsak aşiretlerinin yol açtığı karışıklıklar geçici de olsa yatıştırıldı.

II. Bayezid'e yapılan suikast ve sonrasında yaşanan gelişmeler nelerdir?

Padişah, Manastır’dan Pirlepe’ye doğru giderken konaklama esnasında bir Kalenderi dervişin suikastına maruz kaldı. Bu suikasttan İskender Paşa sayesinde kurtulan II. Bayezid, bunun üzerine Balkanlardaki sufi temayüllü grupların (ışık taifesi) Anadolu’ya sürülmelerini emretti. Her ne kadar bu suikastte o sıralarda henüz kendini göstermeye başlayan Şah İsmail fedailerinin rolü olduğu iddia edilse de bu doğru olmamalıdır. Batı kaynaklarında bu şahsın Çernoviç’in (Cmojevic) bir fedaisi olduğu ve derviş kılığına girerek padişahı öldürmeye çalıştığına dair bilgiler vardır. Bu olayın II. Bayezid üzerindeki etkileri büyüktür; bundan dolayı padişahın daha da dindarlaştığı ve sufi hayata olan temayülünün arttığı ifade edilmektedir. Hicri takvime göre 900 (1494) yılındaki kıyamet beklentileri de önde gelen kesimlerin psikolojisi üzerinde derin bir etki yapmıştır. Halkta ve aydın kesimde bu korku hakimken ‹stanbul’da bir de veba salgınının baş göstermesi, durumu daha da güçleştirmiş, padişah bunun üzerine yeniden Edirne’ye dönmüştür.

Osmanlıların Venediklileri yalnızlaştırma konusundaki girişimleri neler olmuştur?

Osmanlılar bir yandan deniz kuvvetlerini arttırmaya çalıştılar. Aynı şekilde Milano dukalığı, Floransa cumhuriyeti, Napoli krallığı ve Papalık ile de iyi ilişkiler kurarak Venedik’i yalnızlaştırmaya çaba gösterdiler; Venedik’e vurulacak bir darbe bu devletlerin hoşuna gidecekti.

II. Bayezid Döneminde Anadolu halkının Şah İsmail'e eğilim göstermesinin nedenleri nelerdir?

II. Bayezid Venedik’le olan savaşlara yoğunlaşmışken, Anadolu’da dini ve sosyal vasıflı yeni bir hareket ortaya çıkıyordu. Özellikle Şah İsmail’in ön ayak olduğu bu yeni dini/siyasi anlayış Anadolu’daki Türkmen boyları arasında oldukça rağbet görmekteydi. Şah İsmail onlara İslamiyeti algılayış biçimleriyle hitap ediyordu. Bu grupların geleneklerinden gelen öğelerle karıştırdıkları İslami anlayış ve uygulamaları Şah İsmail ile birlikte yeni bir siyasi özelliğe büründü. Osmanlı iskan
uygulamalarından, tahrir sisteminden, vergilerden rahatsızlık duyan ve yerel yöneticilerin baskılarından bunalan özellikle de Karamanoğulları’nın etkisi altındaki dağlık alanlarda yaşayan bu kabileler Şah İsmail’in etkisi altına girmeye başladı.

II. Bayezid dönemi kültürel bakımdan nasıl bir devirdir?

II. Bayezid dönemi kültürel bakımdan da hareketli bir devredir. Müeyyedzade Abrurrahman, Molla Lutfi, İdris-i Bitlisi, Kemalpaşazade, Tacizade Cafer ve Sadi Çelebiler, Zembilli Ali Efendi, Necati, Zati, Firdevsi gibi âlim, şair ve sanatkârlar II. Bayezid döneminin önde gelen isimlerindendir. Kemalpaşazade ve İdris-i Bitlisi’ye özel olarak tarih kaleme aldırmıştır. Dönemin konjonktürünün bir yansıması olarak İslam’ın Sünni yorumu dışındaki yorumlara karşı sert bir tutum takındığı, Molla
Lutfi’nin idamı meselesinden hareketle iddia edilebilir. Ayrıca bu dönemde yapılan kanunlaşma hareketleri ile şer’i hukukun alanını da genişletmiştir. Öte yandan ilginç şekilde Batı’daki sanat hareketlerinin gözden kaçırılmadığı da söylenebilir. İtalyan Rönesans’ının en önemli temsilcilerinden Leonardo da Vinci, II. Bayezid’e yazdığı bir mektupta Haliç ve Boğaziçi’nde bir köprü yapma talebinde bulunmuştur. Michelangelo’nun da yine benzeri şekilde bazı projelerle İstanbul’a gelmeye
niyet ettiği, keza Amerika kâşifi olarak tanınacak olan Kolomb’un daha önce ona başvurduğu rivayet edilir. Bu dönemde II. Mehmed devrine nispetle Doğu ve Batı kültürünün dengelendiği ve özellikle Doğu’nun kendisine has kültürel birikiminin
daha çok ön plana çıkarıldığı söylenebilir.