aofsoru.com

Karar Destek Sistemleri Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

İşlemtabloları İle Modelleme Ve Eniyileme

1. Soru

Parametre ne anlama gelmektedir?

Cevap

Parametreler, kontrol edilemeyen sabit değerli katsayılardır. Örneğin, bir adet sedan araba satışından elde edilecek kâr. Parametreler, teknolojik katsayılar ve sağ taraf sabitleri olarak iki alt başlıkta incelenebilir. Teknolojik katsayılar, modeldeki her bir faaliyet için gerekli kaynak miktarıdır.


2. Soru

Karar değişkeni ne anlama gelir?

Cevap

Karar değişkeni, bir karar probleminde kontrol edilebilir durumları temsil eden ve modelin çözülmesi ile değerleri belirlenecek olan değişkendir. Örneğin X1, üretilen sedan araba miktarı.


3. Soru

Kısıt nedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Kısıt, bir modeldeki karar değişkenleri ve karar değişkenleri ile parametreler arasındaki ilişkiyi gösteren ifadedir. Örneğin, kullanılabilir işgücü saati kısıtı.


4. Soru

Amaç fonksiyonu ne anlama gelir?

Cevap

Amaç fonksiyonu, ulaşılmak istenilen amacı tanımlayan, karar değişkenleri ve bu değişkenlerin parametrelerinden oluşan doğrusal bir matematiksel fonksiyondur.


5. Soru

Oluru ve olursuz çözüm ne anlama gelmektedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Bütün kısıt koşullarını sağlayan çözüm, olurlu çözüm (feasible solution); kısıtlardan en az biri için istenilen koşulu sağlamayan çözüm, olursuz çözüm (infeasible solution); amaç fonksiyonu için eniyi değeri veren olurlu çözüm, eniyi çözüm (optimum) olarak adlandırılmaktadır.


6. Soru

Değişken hürce nedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

İşlemtablolarında, eniyileme için kullanılan bir terminoloji vardır. Değişken hücreler,
karar değişkenlerinin değerlerini ifade eden hücrelere denir. Bu hücreler, serbest bir şekilde değer alabilmeli ve sayısal değerler içermelidir.


7. Soru

Eniyileme problemlerinin işlemtablosunda eniyi değeri araştırılırken izlenen adımlar nelerdir?

Cevap

Eniyileme problemlerinin işlemtablosunda eniyi değeri araştırılırken temel olarak izlenen iki adım vardır. Birinci adım, model geliştirme aşaması olarak adlandırılmaktadır. Herhangi bir eniyileme modelinin ikinci aşaması, eniyi değeri bulma aşamasıdır. Bu aşamada, kısıt koşulları sağlanırken enbüyüklenen veya enküçüklenen amaç fonksiyonu için sistematik bir şekilde karar değişkenleri için eniyi değerler belirlenmektedir. Yukarıda açıklanan iki adıma ilave olarak eniyileme sürecinde bir de duyarlılık analizi aşaması vardır. Bir problemi çözerken kullanılan birim maliyetler, tahmini talepler ve kullanılan kaynak miktarı gibi en olası değerler için tek bir eniyi değer bulunur. Bununla birlikte, kullanılan girdi değerleri her zaman gerçeği yansıtmayabilir. 


8. Soru

Problemlerinin matematiksel modeli için hangi parametreler belirlenmelidir?

Cevap

Problemin matematiksel modeli için sırasıyla karar değişkenleri, amaç fonksiyonu ve kısıtlar belirlenir.


9. Soru

İşlemtablosunda çözülen doğrusal programlama modellerinin bileşenleri nelerdir?

Cevap

İşlemtablosunda çözülen doğrusal programlama modellerinin genel olarak bileşenleri
şunlardır: Girdiler, değişken hücreler, amaç fonksiyonu hücresi ve kısıtlardır.


10. Soru

Bütünleşik (aggregate) planlama modeli ne anlama gelmektedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap

İşlemtablolarının hücre yapısı, çok değişkenli karar modellerinin kurulmasında kendine özgü avantajlara sahiptir. Bu üstünlükleri farkeden pek çok firma üretim planlama ve üretim programlarında işlemtablolarından yararlanmaktadır. Toplu planlama problemleri de bunlardan biridir. Çok-dönemli zaman aralığı için örneğin işgücü seviyesinin ve üretim programınındeğiştirildiği modeller, toplu veya bütünleşik  (aggregate) planlama modeli olarak adlandırılmaktadır.


11. Soru

Çok değişkenli bir model ile problemin matematiksel modelini belirlemek için hangi hususlar dikkate alınmalıdır?

Cevap

Problemin matematiksel modeli için sırasıyla değişkenlere ait indisler, karar değişkenleri, amaç fonksiyonu ve kısıtlar.


12. Soru

Stok kısıtı hangi amaçla kullanılmaktadır?

Cevap

Stok Kısıtı, üretim miktarı ile stok miktarı arasında denge kurmak için kullanılmaktadır.


13. Soru

Bütünleşik planlama modeli hangi planlama yaklaşımı ile uygulanmaktadır?

Cevap

Bütünleşik planlama modeli, genellikle işgücü- tabanlı planlama yaklaşımı ile uygulanmaktadır.


14. Soru

Değişken hücreler ile amaç hücresini ilgilendiren EĞER, MİN, MAK ve MUTLAK gibi belirli fonksiyonlar kullanıldığında nasıl bir model ortaya çıkmaktadır?

Cevap

Değişken hücreler ile amaç hücresini ilgilendiren EĞER, MİN, MAK ve MUTLAK gibi belirli fonksiyonlar kullanıldığında, ortaya çıkan model yalnızca doğrusal olmayan model değil, aynı zamanda düzgün olmayan bir model olmaktadır.


15. Soru

EĞER fonksiyonlu doğrusal olmayan bir modelde, eniyi çözüm değerini bulmak için nasıl bir yol izlenebilir?

Cevap

EĞER fonksiyonlu doğrusal olmayan bir modelde, eniyi çözüm değerinin bulunmasının
garanti olmadığı bir gerçektir. Bununla birlikte, doğrusal modelde bu eksikliğin üstesinden gelmek mümkündür. Bu doğrusallaştırma yöntemi Sayfa:105, Şekil 4.11’de görselleştirilmiştir.


16. Soru

Kısıtlar, işlem tablosunda nasıl tanımlanır?

Cevap

Kısıtlar, işlem tablosunda iki aşamada tanımlanır. Kısıtların sol ve sağ tarafları için işlem sayfası üzerinde uygun hücreler belirlenir. Sağ tarafa kısıtın sağ taraf parametresi ve sol tarafa değişkenlerle kısıtın parametrelerini çarpıp toplayan bir formül yerleştirilir. Kısıtın sol tarafı ile sağ tarafı arasındaki ilişkinin türü (?, =, ?) Çözücü (Solver) diyalog kutusunda tanımlanır.


17. Soru

İşlemtablosunda TOPLA.ÇARPIM fonksiyonunu kullanılırken nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

İşlemtablosunda TOPLA.ÇARPIM fonksiyonunu kullanılırken, işlem yapılacak aralık sayılarının aynı boyut ve ölçüde olmasına dikkat edilmelidir.


18. Soru

Diyalog kutusunda doldurulması gereken önemli bölümler nelerdir?

Cevap

Diyalog kutusunda doldurulması gereken üç önemli bölüm vardır: Hedef ayarla hücre kutusu, Değişken hücreleri değiştirerek hücre kutusu, Kısıtlamalara bağlıdır bölümü.


19. Soru

İşlemtablosu Çözücü Parametreleri diyalog kutusunda  hangi bilgi tanımlanmadığında karar değişkenleri istediği değeri alabilir?

Cevap

Kısıtlanmamış değişkenleri pozitif yap seçeneği tanımlanmassa karar değişkenleri istediği değeri alabilir. 


20. Soru

İşlemtablosu Çözücü Parametreleri diyalog kutusunda kısıt nasıl oluşturulur?

Cevap

Ekle butonu aracılığı ile oluşturulur.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email