aofsoru.com

Diplomasi Tarihi Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Diplomasinin Tarihsel Gelişimi - Iı

1. Soru

"Klasik" diplomasiden "Yeni" diplomasiye geçişteki dönüm noktasını oluşturan en önemli olay nedir?

Cevap

Birinci Dünya Savaşının patlak vermesiyle Avrupa büyük güçleri arasında kırk yıldan fazla sürdürülebilmiş olan barışın sonu geldi. Böylece “klasik” diplomasinin ayakta durmasına katkıda bulunduğu güçler dengesi sistemi de çökmüş oldu


2. Soru

Sanayi Devriminin Avrupa'daki düzeni nasıl etkilemiştir?

Cevap

19. yüzyıldaki teknolojik değişimin Sanayi Devrimini, savaş alanına sokmasıydı. Silahların evrimi, 20. yüzyıla girildiğinde eski düzenin savaşın bedelini karşılayamayacağı kadar yükseltmişti. Bu da Birinci Dünya Savaşı savaş öncesi düzenin sonunu getirdi.


3. Soru

Birinci Dünya savaşında diplomasinin seyri nasıl olmuştur?

Cevap

Aslında, savaş sırasında da diplomasi ölmemişti. Temsilciliklerin çoğu faaliyetlerini sürdürmekteydi. Bununla beraber, savaşın başından itibaren elçilikler, başkentleri ile iletişim ve ulaşımları konusu başta olmak üzere çeşitli güçlüklerle karşılaşmaya başladılar. savaşa giren ülke grupları arasındaki ittifakların yinelenmesi ve güçlenmesi, müttefik politikalarının koordinasyonu, savaşa girmemiş ülkelerin kendi taraflarında savaşa girmelerinin sağlanması veya en azından tarafsızlıklarının garanti edilmesi gibi faaliyetler, elçiliklerin iş hacmini büyük ölçüde arttırdı.


4. Soru

Yeni Diplomasi kavramı ne zamana ortaya atılmıştır?

Cevap

Daha da önceleri 1905 yılında Fransız Dışişleri Müsteşarı Jules Cambon, hızlı iletişim olanakları, basın ve demokrasinin saydamlığının “eski diplomasi”yi geçersiz hâle getirdiğini iddia etmekteydi. Esasen “Yeni Diplomasi” yerine ve zamana göre değişken nitelikte ve her tarihi önemli değişimden sonra uluslararası ilişkilerde gündeme gelen bir kavramdır. 


5. Soru

1917’de Bolşevik devriminin diplomasiye yansımaları nasıl olmuştur?

Cevap

Her şeyden önce Bolşeviklerin ve özellikle ilk dış işleri halk komiserliğine atanan Troçki’nin dış ilişkilere yaklaşımı son derece radikaldi. Troçki ve arkadaşları önce bir mütareke (BrestLitovsk) imzalamaya, sonra da Müttefiklerle bir barış anlaşması müzakeresine girişmeye sürüklendiler. Bu şekilde başlangıçta diplomasi Bolşevikler’e kendini dayattı fakat Bolşevikler de diplomasiyi ileride Sovyet Rusya’nın kapitalist dünya ile uyumunu sağlayacak bir araç olarak etkili bir şekilde kullanmayı öğrendiler.


6. Soru

Rusya’yı Avrupa devletler sistemine sokmak ve Sovyet dış politikasını ve mekanizmasını Avrupa normlarına uydurmak görevi, Mart 1918’de Troçki’nin yerine Dışişleri Komiserliği’ne gelen Çiçerin ne gibi radikal değişiklikler gerçekleştirdi?

Cevap

Sovyetler önceleri bütün diplomatik unvanları lağvederek, dış temsilcilerine de sadece tam yetkili temsilci veya polpred adını verdiler. Ayrıca, büyük güçler ile küçük devletler ayırımını da reddettiler.


7. Soru

Birinci Dünya Savaşı sonrası ABD Başkanı Wilson'ın diplomasi açısından ortaya attığı en önemli öneri ne olmuştur?

Cevap

Wilson “açık barış sözleşmelerinin açık biçimde müzakere ve akdi ve ondan sonra da uluslararası ilişkilerde özel mutabakatların yapılmaması ve diplomasinin daima halkın gözü önünde samimi şekilde yürütülmesi” şeklindeki bir öneriyi gündeme getirmiştir.


8. Soru

Milletler Cemiyeti'nin temel amacı nedir?

Cevap

Temel amacı uluslararası ihtilaf ve çatışmaların barışçı yollarla çözülmesi olarak ilan edilen ve kolektif güvenlik ilkesine dayanır.


9. Soru

Milletler Cemiyeti'nin ana organları nelerdir?

Cevap

Milletler Cemiyeti üç ana organdan oluşmaktaydı: Fransa, İngiltere, İtalya ve Japonya daimi üyeleri olmak üzere on beş üye ülkeden oluşan ve yılda üç defa toplanan konsey; yılda bir toplanan ve bütün üyelerin katıldığı genel kurul ve uluslararası bürokrasi olarak çalışan sekretarya. Kurullarda bütün kararların oy birliğiyle alınması gerekiyordu


10. Soru

Milletler Cemiyeti’nin diplomasi alanında getirdiği en önemli yeniliklerden birisi nedir?

Cevap

Milletler Cemiyeti’nin diplomasi alanında getirdiği en önemli yeniliklerden birisi de memurları üye ülkeler uyruklu olanlar arasından atanan uluslararası bir sekretaryaya sahip olmasıydı.


11. Soru

Milletler Cemiyeti uluslararası bir ihtilafın giderilmesinde nasıl bir yol izlemekteydi?

Cevap

Milletler Cemiyeti Sözleşmesi’ne göre, uluslararası bir ihtilafın taraflarının cemiyete başvurmaları gerekiyor, Cemiyet veya atayacağı hakemler ihtilafa oy birliğiyle bir çözüm bulamazsa, üç aylık bir süreden sonra taraflar savaşa gidebiliyordu.


12. Soru

Milletler Cemiyeti'nin yetersiz kaldığı ve eleştirildiği noktalar neler olmuştur?

Cevap

Milletler Cemiyeti birçok yönden savaş sırasında dile getirilmiş olan umut ve taleplere cevap verememiş, uluslararası dayanışma ve işbirliği taraftarlarının tam da istemedikleri şekilde bir avuç büyük gücün hâkimiyetinde kalmıştır. Bütün ülkelerin uyacağı bir uluslararası hukuk çerçevesi yaratamadığı gibi, mevcut kurallara ortak yorumlar da getirmemiştir. Buna göre, daha başından itibaren Milletler Cemiyeti eskisi gibi siyasi güç ve çıkar düşüncelerine dayanmıştır.


13. Soru

Konferans diplomasisi temel amacı nedir?

Cevap

Uluslararası çatışmaların esas itibarıyla yanlış anlamalardan ve iletişim kopukluklarından doğduğu, dolayısıyla asıl karar verici siyasilerin, aracılar olmaksızın bir araya gelmeleri hâlinde ihtilafların kolaylıkla çözümlenebileceği bir ortam hazırlaması.


14. Soru

İki savaş arası yıllarında, büyük devletlerin çoğunun dış işleri kurumları nasıl 
bir uyum ve reform sürecine girmiştir?

Cevap

Bir ölçüde kamu oylarının eleştirileri nedeniyle dış işleri bakanlıklarını yeniden organize etmeye, diplomatik personelin kariyere alınışını demokratlaştırmaya, diplomatik kariyeri, özel yetenek sahiplerini çekebilecek esnek terfi sistemlerini içerecek şekilde yeniden düzenlemeye çalıştılar.


15. Soru

Uluslararası politikaya uygulandığı biçimiyle Bolşevik dogmalarıyla, faşist retorik arasında nasıl farklar bulunmaktadır?

Cevap

Bolşevikler burjuva kapitalizmin eseri olan devletin kaçınılmaz şekilde söneceğini ve yok olacağını ileri sürerken, faşistler ulusal kimliğin bir ifadesi olan devletin devam etmek bir yana bütün dünyada nihai zafere ulaşacağını savunuyordu.


16. Soru

Nasyonal Sosyalist dönemde Alman dış politikası nasıl bir görüntü çizmiştir?

Cevap

Nasyonal Sosyalist dönemde Alman dışişleri politikası Hitler’in hakemliğinde çok başlı hâle gelmişti. Wilhelmstrasse yanında, Schaht’ın ekonomi bakanlığı, Josef Goebbels’in propaganda bakanlığı da dış ilişkilerde söz sahibiydi. Ayrıca, Hermann Göring dünya sahnesinde kendisini göstermek istiyor, Hess, Heydrich ve Himmler yabancı ülkelerdeki, özellikle Çekoslovakya’nın Südet bölgesindeki yaşayan Almanlara dönük politikaları yürütüyordu.


17. Soru

İkinci Dünya Savaşı liderler daha çok nasıl bir diplomasi yolunu tercih etmişlerdir?

Cevap

Büyük güçlerin siyasi liderleri, yirmi yıl öncesine nazaran, kişisel diplomasi yürütmeye daha fazla eğilim gösteriyorlardı.


18. Soru

İkinci Dünya Savaşı sırasında klasik diplomasinin tercih edilmemesinin sebebi nedir?

Cevap

Klasik diplomasi zaman alan bir süreçti ve dediklerini en kısa yoldan yaptırmaya alışmış olan politikacılar, dış temaslarında diplomatların uymalarını istediği usûlleri fazla sınırlayıcı buluyorlardı. Bu yaklaşım nedeniyle bazen dış işleri bakanları dahi basit birer katip durumuna düşmüştü


19. Soru

İkinci Dünya Savaşı ile birincisi arasında diplomasi açısından nasıl bir benzerlik söz konusudur?

Cevap

İkinci Dünya Savaşı ile birincisinde olduğu gibi savaş sırasında profesyonel diplomatlar kadar meslekleri veya siyasetteki yerlerinden dolayı bazı dış görevlere uygun sayılan kişilerin de elçi olarak görevlendirilmesidir.


20. Soru

İkinci Dünya Savaşı sonrasında diplomasi alanındaki en önemli iki gelişme ne olmuştur?

Cevap

İkinci Dünya Savaşı sonrasında diplomasiye biri kalıcı olmak üzere, diğeri 1990’da Sovyetler Birliği’nin dağılmasına kadar süren iki gelişme damgasını vurdu: Çok taraflı kuruluş ve ilişkilerin hızla çoğalması ile Soğuk Savaş’ın dünyayı iki kampa bölmesi.


21. Soru

“Soğuk Savaş diplomasisi” ne gibi temel özelliklere sahiptir?

Cevap

“Soğuk Savaş diplomasisi” genel olarak blok mensubu diplomatların karşı blok diplomatlarını bir düşman ve hasım olarak görmeleri esasına dayanıyordu. Temel yaklaşım karşılıklı güvensizlikti. Batı diplomatı Doğu temsilcilerini “dünyayı kızıla boyama peşinde komünist ajanları” olarak görürken, Sovyet Bloku diplomatları da Batılıları “dünyayı kapitalist ve emperyalist emellerine alet etmeye çalışan ülkelerin uşakları” saymaktaydı. 


22. Soru

İkinci Dünya Savaşı sonrası diplomasi alanındaki  diğer iki önemli değişikler neler olmuştur?

Cevap

Birincisi, siyasi liderlerin daha önce de mevcut olan kişisel diplomasi uygulama eğilimlerinin artarak sürmesi, bu arada özel jetlerin açtığı olanakların ürünü olan “mekik diplomasisi” dahil uluslararası müzakerelerde doğrudan temas yönteminin yaygınlaşmasıdır. İkincisi de devlet ve hükûmet başkanları arasındaki zirve toplantılarının düzenli hâle gelmesidir.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email