Türk Dili 2 Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Temel dil becerileri ve alt bileşenleri nedir?

Temel dil becerileri anlama ve anlatma olmak üzere iki temel bileşen üzerine kurulmuştur. Bu temel becerilerin de kendi dört alt bileşeni vardır. Okuma ve dinleme anlamanın, konuşma ve yazma ise anlatmanın alt bileşenidir.

Okuma nasıl tanımlanabilir?

Okuma, okurların yazılı metinden anlam çıkardıkları ya da yorumlarda bulundukları, ön bilgilerini kullandıkları, yazar ve okur arasındaki etkili iletişime dayalı, uygun bir yöntem ve amaç doğrultusunda düzenli bir ortamda gerçekleştirilen anlam kurma süreci, insanların kendi aralarında önceden kararlaştırdıkları özel sembollerin duyu organları yoluyla algılanıp beyin tarafından yorumlanarak değerlendirilmesi, yazıya geçirilmiş bir metne bakarak bunu sessizce çözümleyip anlama, seslere çevirme bir yazıdaki sembolleri tanıma ve anlamlandırma etkinliği, yazılı bir metnin iletmek istediğini alabilme, anlama gibi çeşitli biçimlerde tanımlanabilir.

Okuma ve okuduğunu anlama ifadelerine ilişkin ne tür bir farklılıktan bahsedilebilir?

Okuma eylemi yazılı simgeleri anlamlandırma ile ilgili iken okuduğunu anlama daha karmaşık bir bilişsel süreci gerektiren anlamlandırma sürecidir.

Okumanın beş temel ilkesi nedir?

? Okuma anlam kurma sürecidir. ? Okuma akıcı olmalıdır. ? Okuma stratejik olmalıdır. ? Kişi okumaya güdülenmelidir. ? Okuma yaşam boyu devam etmelidir.

Okuduğunu anlama ile ilgili temel ilkeler nelerdir?

Okuma bir anlam kuma sürecidir. Anlamanın gerçekleşmediği okuma, sadece mekanik bir eylemdir, kelimeleri seslendirmeden öteye gitmez. Okuduğunu anlama süreci beynin aktif olmasını gerektiren çok boyutlu bir süreçtir. Dolayısıyla yoğun bir çaba gerektirir. Okuduğunu anlamanın gerçekleşmesi ciddi bir dikkat gerektirir. Okuduğunu anlama, ön bilgilerle ilişkiler kurmayı, dikkatli bir düşünmeyi, yorumlama becerisini, analiz ve sentezi gerektirir. Okuduğunu anlama zengin bir kelime dağarcığı gerektirir. Kelime dağarcığının kısıtlı olması okuduğunu anlamayı güçleştirecek, buna bağlı olarak ya anlama gerçekleşmeyecek ya da anlama hızı yavaşlayacaktır. Okuduğunu anlama geniş bir bilgi birikimi gerektirir. Okuduğunu anlama, metnin ana düşüncesini, konusunu, metinde sunulan düşünceler ağını bulma, kavrama, metinde iletilmek istenen mesaj ya da mesajları doğu algılamadır.

Anlamayı geliştirmek için okuma sırasında yapılacak etkinlikler nelerdir?

Anlamayı geliştirmek için okuma sırasında yapılacak etkinlikler: Yazıda ele alınan konuyu belirlemek, anlamı bilinmeyen sözcükleri, anlaşılmayan cümle ve paragrafları belirlemek, ana düşünceyi bulmak, yardımcı düşünceleri incelemek, yazının genel düşüncesini ve anlatım yapısını çıkarmak, okuma hızını ayarlamak.

Okuma alışkanlığı ya da okuma kültürü nasıl tanımlanabilir?

Yazılı kültür ürünlerinin dünyasıyla tanışmış; tanıştığı bu dünyanın kendine sunduğu iletileri paylaşma, sınama, sorgulama yeterliliğine ulaşmış; bunların sunduğu olanaklarla yaşamayı alışkanlık haline getirmiş bireylerin edinmiş olduğu kültürdür.

Okuma alışkanlığı edinmede rol oynayan etkenler nelerdir?

Yaşam boyu devam etmesi gereken bir süreç olarak adlandırılan okuma alışkanlığını dinmede değişik etkenlerin rol oynadığı bir gerçektir. Bu etkenleri şu şekilde sıralamak mümkündür: Bireysel etkenler, çevre, aile ve okul.

Okuma türleri nelerdir?

Sesli okuma, sessiz okuma, göz atarak okuma, özetleyerek okuma, işaretleyerek okuma, tahmin ederek okuma, soru sorarak okuma, tartışarak okuma.

Sesli okuma türü nasıl açıklanır?

Sesli okuma, gözle algılanarak zihinde anlamlandırılan sözcüklerin konuşma organlarıyla seslendirilmesidir. Sesli okumada amaç, okunan metinde geçen kelimelerin nasıl seslendirildiği ve hangi bağlamda kullanıldığının anlaşılmasını sağlamaktır. Sesli okuma sadece anlamayı değil, anlatmayı da kapsamaktadır. Sesli okumada metnin anlaşılmasının yanında, anlatılmak istenenlerin dinleyicilere aktarılması da önem taşır.

Sessiz okuma türünü açıklayınız.

Sessiz okuma, gözle algılanan sözcüklerin zihinde anlamlandırılmasıdır. Sesli okumadan daha sonra kazanılan bir beceri olmasına rağmen en çok kullanılan okuma türüdür. Sessiz okumada amaç, bireyin akıcı ve hızlı okumasını sağlamaktır. Göz hareketlerine ve beyinde meydana gelen okuma sürecine dayanır.

Göz atarak okumayı açıklayınız.

Göz atarak okuma, metnin tamamını okumadan, sözcükler üzerinde durmadan yapılan okumadır. Genellikle bir kitap okunup anlaşılmak istenildiği zaman değil de bir konu hakkında genel bilgiler edinmek amacıyla yapılır. Göz atarak okumada amaç, konunun ayrıntılarına girilmeden ana hatlarıyla kavranmasıdır. Bu tür okumalarda dikkat; tarihlere, yerlere, isimlere, grafik, tablo ve bölümlere çekilir. Normal okumadan üç, dört kat daha hızlı gerçekleştiği için bireylere zaman kazandırır.

Özetleyerek okuma türünü açıklayınız.

Metinde anlatılanların genel olarak anlaşılması, konunun ana hatlarıyla kavranması amacıyla yapılan okumadır.

İşaretleyerek okuma nasıl olur?

Metinde önemli görülen yerlerin çeşitli işaretler konularak okunması şeklinde gerçekleşen okunma biçimidir. Daha sonra önemli görülen yerler birleştirilir ve anlama gerçekleştirilir. İşaretleyerek okumada amaç, konuyu anlamaya yardımcı olacak anahtar kelime ve kavramların, önemli görülen yerlerin belirlenmesidir.

Tahmin ederek okuma yöntemi nasıldır?

Okuma sırasında okumanın kesilerek ya da metne başlanmadan önce metnin görsellerinden, başlığından yola çıkılarak metin hakkında yorumların yapılması şeklinde gerçekleşen okuma türüdür. Zihnin etkin kılınması açısından yararlıdır.

Soru sorarak okuma türünü açıklayınız.

Metnin sesli ya da sessiz okunması sırasında/sonrasında metne yönelik sorular oluşturulması yoluyla yapılan okumadır. Zihni etkin kılması bakımından faydalıdır. Bir metnin okunması sırasında yetkin bir okur okuduğunu anlayıp anlamadığını kontrol etmeye, okuduklarında önemli öğelerle ayrıntıları ayırt etmeye, bilmediği sözcükleri ya da anlamadığı yerleri anlamak için tekrar okuyarak bağlamdaki ipuçlarından yararlanmaya ve ne kadar anladığını belirlemek için soru sormaya gereksinim duyar.

Tartışarak okuma yöntemini açıklayınız.

Metnin sesli ya da sessiz okunmasından sonra, metinde ele alınan olay ya da düşüncelerin tartışılması esasına dayanan okumadır. Tartışarak okumada amaç, metinde işlenen konuyla ilgili bilgi, duygu ve düşüncelerin başkalarıyla paylaşılması ve başkalarının bilgi ve görüşlerinden yararlanarak farklı bakış açıları kazanmadır.

Okuduğunu anlama stratejileri nedir kaç gruba ayrılır?

Strateji genel olarak bir şeyi elde etmek için izlenen yol ya da amaca ulaşmak için bir plan oluşturma, onu uygulama olarak ifade edilebilir. Okuduğunu anlama stratejileri ise okuduğunu anlamayı ve kavramayı kolaylaştırmak, bu süreçte yaşanan sorunları çözmek amacıyla kullanılan stratejilerdir. Genel olarak okuduğunu anlama stratejileri; okuma öncesinde, okuma sırasında ve okuma sonrasında kullanılan stratejiler olarak gruplandırılmaktadır.

Okuma öncesinde kullanılan stratejiler nelerdir?

Okuma öncesinde kullanılan stratejiler okuma sürecinin en önemli basamağını oluştururlar. Okuma amacının ve metinden ne alınmak istendiğinin belirlendiği aşamadır. Amaçsız yapılan okumadan istenilen verimin alınması beklenemez. Okuma amacını belirleme, metnin yapısı hakkında bilgi edinme, metinle ilgili ön bilgileri hatırlama, başlık ve görsellerden hareket ederek konuyu tahmin etme, okuma sırasında nelere dikkat edileceğine karar verme gibi stratejiler bu bölümde kullanılabilir.

Okuma öncesinde kullanılan stratejilerin amaçları nelerdir?

Okuma öncesinde kullanılan okuma stratejilerinin amaçları; konuyla ilgili ön bilgileri harekete geçirmek, metni anlamak için ön hazırlık yapmak, metnin okunması konusunda istek ve motivasyon oluşturmak, anlamı bilinen ve bilinmeyen kelimeler arasında anlamsal ilişkiler kurmak, başlığa dikkat çekmek ve konuyu tahmin etmek şeklinde özetlenebilir.

Okuma sırasında kullanılan stratejiler nelerdir?

Okuma öncesinde belirlenen amaçlar doğrultusunda metnin okunması, değerlendirilmesi ve anlama düzeyinin kontrol edilmesidir. Bu amaçla not alma, okuma hızını ayarlama, önemli bilgiyi işaretleme, sözlük vb. başvuru kaynaklarını kullanma, okuma sırasında geri dönüşlerde bulunma, metne yoğunlaşma, sesli okuma, bağlama yönelik ipuçları kullanma, bilginin kalıcılığını sağlamak amacıyla şemalaştırma, resimleştirme, noktalama işaretlerine, yazım kurallarına dikkat etme, önce okunanları kontrol etme, anlamı bilinmeyen kelimeleri metinden yola çıkarak tahmin etme gibi stratejiler okuma eylemi devam ederken kullanılabilir.

Okuma sırasında kullanılan stratejilerin amaçları nelerdir?

Okuma sırasında kullanılan stratejilerin amaçları; yönlendirme ve sorular yoluyla metinle etkileşimi sağlamak, metnin yapı ve mantıksal sırasını kavramak, metnin bağlarını açıklamak, anlamak, çıkarım ve yargıda bulunmayı kolaylaştırmak, anlamı bilinmeyen kelimelerin anlamlarının bağlamdan çıkarılabilmesi için ipuçları bulmak, paragraf ve metnin ana düşüncesini çıkarmada kolaylık sağlamak, metin içinde özel bir bilgiyi aramak, metni okumaya başlamadan önce verilen soruların cevaplarını bulmak, metinle ilgili olarak verilen şekilleri ya da haritaları tamamlamak, metinde verilen mesajla ilgili not almak şeklinde özetlenebilir.

Okuma sonrasında kullanılan stratejiler nelerdir?

Sürecin değerlendirildiği aşama olarak da ifade edilen bu aşamada okumanın amaçlarına uygun olarak gerçekleşip gerçekleşmediği, metinde anlaşılmayan bir yer olup olmadığı, metinle ilgili tahminlerin ne derece doğru olduğu denetlenir. Okuma sonrası kullanılan stratejiler arasında, metinle ilgili önceden yapılan tahminlerin doğru olup olmadığını kontrol etme, özetleme, metindeki düşünceler arasındaki ilişkiyi görmek için metni yeniden gözden geçirme gibi stratejiler sayılabilir.

Okuma sonrasında kullanılan okuduğunu anlama stratejilerinin amaçları nelerdir?

Okuma sonrasında kullanılan okuduğunu anlama stratejilerin amaçları; okuma deneyimini genişletmek, metinde yer alan bilgilerle önceden sahip olunan bilgileri birleştirmek, metnin daha derin analizini yapmak, metinden yapılan çıkarımların birleştirilmesini saplamak, öğrenilenleri değerlendirmek, metinle ilgili sorulara cevap vermek, metindeki önemli yerlerin altını çizmek şeklinde sıralanabilir.

Dinlemenin temel özellikleri nelerdir?

Dinlemede konuşan ve dinleyen tarafların varlığı söz konusudur. Konuşanın iletmek istediği bir mesaj vardır. Dinleyici, doğru, pürüzsüz şekilde iletilen mesajı alır, zihinsel süreçten geçirdikten sonra anlamlandırır ve buna uygun bir tepki verir. Alınan mesajın zihinsel süreçte anlamlandırılması yoğun bir çabayı gerektirir. Dinleyicinin kelime dağarcığının zenginliği ve bilgi birikimi dinlemenin gerçekleşmesinde anlam kurmayı kolaylaştırmada önemli bir etkendir.

Eleştiri kavramı nasıl tanımlanabilir?

Eleştiri; bir insanı, bir eseri, bir konuyu doğru ve yanlış yanlarını bulup göstermek amacıyla inceleme işi, tenkit, bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle değerlendirerek anlaşılmasını sağlamak amacıyla yazılan yazı türü, tenkit, kritik, bilginin temellerini ve doğruluk durumunu inceleme, sınama, yargılama biçimlerinde tanımlanabilir. Kısaca, bir şeyi nesnel açıdan yargılama, yorumlama, analiz etme şeklinde tanımlamak mümkündür.

Eleştirel düşünme nedir?

Eleştirel düşünme; kendi düşünce süreçlerimizin bilincinde olarak, başkalarının düşünce süreçlerini göz önünde tutarak, öğrendiklerimizi uygulayarak kendimizi ve çevremizde yer alan olayları anlayabilmeyi amaç edinen aktif ve organize bir zihinsel sürece denir.

Eleştirel düşünmenin temel özellikleri nelerdir?

Eleştirel düşünme ön yargılardan uzak olmayı gerektirir. Eleştirel düşünme bir süreçtir ve eleştirel düşünmede zihinsel düşünme süreçlerinin aktif kullanımı söz konusudur. Çok yönlü bakış açısını ve düşünmeyi zorunlu kılar. Bilimsel bir yaklaşımı, nesnel bakış açısını gerektirir. Eleştirel düşünmede neden-sonuç ilişkisinin önemli bir yeri vardır. Eleştirel düşünmenin temlinde yoğun bir dikkat vardır. Olgu, olay ve durumları dikkat ele alıp değerlendirmeyi, yorumlamayı, analiz ve sentez yapma becerisini gerektirir.

Eleştirel düşünme sürecinin içerdiği beceriler nelerdir?

? Tanımlama ? Hipotez kurma ? Bilgi toplama ? Yorumlama ve genelleme ? Akıl yürütme ? Değerlendirme ? Uygulama

Eleştirel okuma nedir?

Eleştirel okuma, eleştirel düşünme yaklaşımının okuma eyleminde, metin üzerinde uygulanmasıdır. Metin konusunu, ana düşüncesini, yazarın bakış açısını kavramak, metinde sunulanları önceden bilinenlerle ve konuyla ilgili sağlam kaynaklardan alınan bilgilerle ilişkilendirmek, ön yargılardan uzak bir şekilde zihinsel süreçlerden geçirerek yeniden yapılandırmak, sorgulamak, yorumlamak ve değerlendirmektir.

Eleştirel okuma ile okuduğunu anlama arasında hangi farklılıklar vardır?

Eleştirel okuma, okuduğunu anlamanın ötesinde çok daha yoğun zihinsel ve duyuşsal süreçleri içerir. Beynin sürekli aktif olmasını gerektirir. Bu süreçte hem var olan bilgiler doğru kullanılacak hem de konuyla ilgili güvenilir ve doğru bilgilere ulaşılıp süzgeçten geçirilecek, önceki bilinenlerle ilişkilendirilecek, dikkatli bir analiz-sentezden sonra yoruma gidilecektir.

Eleştirel okumada metin türünün önemi nedir?

Eleştirel okumada metin türü belirleyicidir. Okurun metne yaklaşımı metin türüne göre değişiklik gösterir. Örneğin, bir konu hakkında bilgi vermeyi, o konuyu açıklamayı, konuya ilişkin gözlemlerini ya da izlenimlerini aktarmayı amaçlayan bilgilendirici metinde okur; bilginin niteliğini, günlük yaşamda geçerliliğinin olup olmadığını bilginin dayandığı kaynakları ve güvenirliliğini sorgular. Gerçek yaşamın olgu ve nesnelerinin belli bir iletiyi aktarmak üzere, yazarın süzgecinden geçirilerek seçilmiş, birleştirilmiş, kurgulanmış, yeni bir gerçekliğe dönüştürülmüş kurgulayıcı metinlere okurun yaklaşımı bilgilendirici metinden farklıdır. Kurgulayıcı metinlerde öğe çeşitliliği daha fazladır. Olay/ olay örgüsü, şahıs/şahıs kadrosu, zaman, mekân, yazarın benimsediği anlatım tarzı, kullanılan dil mercek altına alınan öğeler arasında yer alır.

Dinleme nedir?

Anlama becerisinin ikinci bileşeni dinlemedir. Dinleme de okuma gibi yoğun bir zihinsel çabayı, dikkati gerektiren aktif bir süreçtir. Duyulan seslerin algılanması olayı dinleme değildir. Bu durum basit bir işitmeden öteye geçmez. İşitme, yani seslerin algılanması olayı dinleme eyleminin sadece ilk basamağıdır. Dinleme de okuma gibi bir anlam kurma sürecidir. Dinleme en genel anlamıyla kulağa gelen seslerin doğru algılanması, anlamlandırılması ve uygun tepkinin verilmesini içeren yoğun bir zihinsel süreç olarak ifade edilebilir.

Dinleme süreci hangi aşamalardan oluşur?

Dinleme süreci, işitme, dikkate alma ve anlamlandırma, tepki verme gibi aşamalardan oluşmaktadır.

Dinleme etkinliğinin bileşenleri nelerdir?

Dinleme etkinliğinin dört temel bileşeni vardır. Bunlar: Konuşan, ileti-mesaj, dinleyen, geri bildirimdir.

Dinleme sürecini etkileyen faktörler nasıl gruplandırılabilir?

Dinleme sürecini etkileyen faktörler; kaynak, alıcı ve çevre-ortam olarak sıralanabilir.

Dinleme sürecini etkileyen faktörlerden kaynak temelli faktörler nelerdir?

Sözcükler, terimler, konuşma bozuklukları, konuşma hızı, ses tonu, jest ve mimikler, bilgi birikimi, konuyla ilgili yapılan hazırlık, konunun sunuluş şekli.

Dinleme sürecini etkileyen faktörlerden alıcı temelli faktörler nelerdir?

Alıcının zihinsel ve fizyolojik yetileri, dikkat, ilgi, istek, kelime dağarcığı, bilgi birikimi, ön yargı, dinleme sürecinde uygun dinleme davranışları gösterme (dik oturma, not tutma, soru sorma vb.).

Dinleme sürecini etkileyen faktörlerden çevre-ortam temelli faktörler nelerdir?

Isı, ses, ışık, fiziksel konfor.

Dinleme türleri nelerdir?

Aktif dinleme, pasif dinleme, not alarak dinleme, grup halinde dinleme, empatik dinleme, yaratıcı dinleme, amaçlı dinleme, sorgulayıcı dinleme, seçici dinleme, eleştirel dinleme.

Aktif dinleme nedir?

Dinleyenin aktif olduğu dinleme yöntemidir. Konuşmacıya dinlendiğini, söylediklerine değer verildiğini gösteren bir dinleme şeklidir.

Pasif dinleme nedir?

Dinleyicinin sözlü tepkide bulunmadan, sessizce dinleme etkinliğinde bulunmasıdır. Bu dinleme, konuşmacıya söylediklerinin kabul edildiği duygusu verir.

Not alarak dinleme nedir?

Dinlenenlerin daha kolay anlaşılması, hatırlanması amacıyla önemli görülen bölümlerin kısa notlar alınması yoluyla yapılan dinlemedir.

Grup halinde dinleme nedir?

Anlatılanları daha iyi kavramak amacıyla dinleyenlerin dinleme esnasında birbirleriyle etkileşim içinde oldukları, birbirlerine soru sordukları, paylaşımda bulundukları dinlemedir.

Empatik dinleme nedir?

Bir kişinin duygu ve düşüncelerini anlayabilmek için kendimizi onun yerine koyarak yaptığımız dinlemedir.

Yaratıcı dinleme nedir?

Dinleyicinin dinlediklerine anlam yükledikten sonra zihninde yapılandırılması, yorumlanması, analiz ve senteze gittikten sonra bunlardan yeni fikirler üretmesi şeklinde gelişen bir dinleme türüdür.

Amaçlı dinleme nedir?

Belli bir amaca odaklı olarak yapılan dinlemedir. Bir dinleyici bilgi edinmek, dinlediklerini yorumlamak, dinlediği üzerinde eleştirel düşünmek amacıyla dinleyebilir.

Sorgulayıcı dinleme nedir?

Anlatılanların tutarlılığının sorgulandığı, zihinsel süreçlerin yoğun olarak kullanıldığı bir dinleme türüdür. Bu süreçte konuşmacı tarafından ileri sürülen düşüncelerin zihinde mantıksal sorgusu yapılır.

Seçici dinleme nedir?

Dinlenenlerin içinden ilgi ve ihtiyaca yönelik olanların seçilerek dinlenmesidir. Konuşulanların içinden sadece ilgilenilen bölümleri dinlemek, o bölümlere dikkati yoğunlaştırmak, diğer bölümleri dinlememektir.

Eleştirel dinleme nedir?

Dinlenenlerin çok yönlü bakış açısıyla tarafsız bir şekilde ele alındığı, sorgulandığı, değerlendirildiği, karşılaştırmaların yapıldığı dinlemedir.

Dinleme sırasında dinleyici hangi sorulara yanıt arar?

Konuşmacının amacı nedir? Konuşmacı konuyla ilgili yeterli bilgi ve birikime sahip midir? Verilen bilgiler güncel ve geçerli mi? Konu tarafsız bir bakış açısıyla ele alınıyor mu? Eleştiriler doğru mu? Alternatif çözüm önerileri sunuluyor mu? Çözüm önerileri bilimsel ve tutarlı mı?

Okuma ve dinleme ilişkine dair neler söylenebilir?

Okuduğunu ve dinlediğini anlama birbirine çok benzeyen süreçlerdir. Okuma ve dinleme arasında yakın bir ilişki vardır. Her ikisi de anlama becerisinin temel bileşenidir. Başka bir deyişle, bir tür alıcı dil etkinliğidir. Nasıl duygu, düşünce, tasarım ve yaşantılarımızı karşımızdakilerle paylaşmak için söze ya da yazıya başvuruyorsak, sözlü ve yazılı anlatım yollarını kullanıyorsak; başkalarının duygu ve düşüncelerini, taşarım ve yaşantılarını paylaşmak için de okumaya ve dinleyemeye başvururuz. Her iki etkinlikte de zihnin ve beynin aktif olması gerekir. Anlamanın gerçekleşmesi için ortak bir dile, dilsel birikime gereksinim vardır. Okuma ve dinleme öncesi, sırası ve sonrasındaki davranışlar her ikisi için de anlama sürecini etkilemektedir. Her ikisinde de anlamanın gerçekleşip gerçekleşmediği, anlama sürecinin aksadığı yönler alınan geri bildirimler sayesinde anlaşılabilir. İlgi ve istekler de yine her iki bileşen açısından anlama sürecini etkileyen ortak birer faktör olarak ifade edilebilir.

Temel dil becerileri, kaç temel bileşen üzerine kurulmuştur?

Temel dil becerileri, anlama ve anlatma olmak üzere iki temel bileşen üzerine kurulmuştur.

Okuma sürecinde zihinde hangi işlemler gerçekleşir?

Ön bilgilerin kullanılması, zihinde yapılandırma, anlam kurma, analiz, sentez, ilişkilendirme, değerlendirme, örgütleme
gibi işlemler gerçekleşir.

Okuma nedir?

Okurların yazılı metinden “anlam” çıkardıkları ya da yorumlarda bulundukları (Tompkins, 1997: 250), ön bilgilerini kullandıkları, yazar ve okur arasındaki etkili iletişime dayalı, uygun bir yöntem ve amaç doğrultusunda düzenli
bir ortamda gerçekleştirilen anlam kurma süreci (Akyol, 2003), insanların kendi
aralarında önceden kararlaştırdıkları özel sembollerin duyu organları yoluyla algılanıp beyin tarafından yorumlanarak değerlendirilmesi (Yalçın, 2002: 47), yazıya geçirilmiş bir metne bakarak bunu sessizce çözümleyip anlama, seslere çevirme (TDK, 2009) bir yazıdaki sembolleri tanıma ve anlamlandırma etkinliği
(Yangın, 1999: 68), yazılı bir metnin iletmek istediğini alabilme, anlama (Özen,
2001: 91) demektir.

Okuma eyleminin ana amacı nedir?

Okuma eyleminin ana amacı yazılı metinden anlam çıkarmaktır.

Okuma sürecinde dikkat edilmesi gereken okumanın beş temel ilke nedir?

1. Okuma anlam kurma sürecidir. Hiçbir yazılı kaynak kendini ifade edici
değildir. Okuyucu ön bilgilerini kullanarak onu çözmeye çalışır. Anlam
kurma sürecinde karşılaştırma, analiz ve sentez yaparak farklı düşüncelere
ulaşma söz konusu olduğundan okuyucu metindeki anlamı değiştirirken
kendisi de değişmektedir.
2. Okuma akıcı olmalıdır. Akıcı okuma; noktalama işaretleri, vurgu ve tonlamalara dikkat edilen, geriye dönüş ve kelime tekrarına yer verilmeyen,
heceleme ve gereksiz duruşlar yapılmayan, anlam ünitelerine dikkat edilerek, konuşurcasına yapılan okumaya denir. Okuyucuların kelime tanıma ve
ayırt etme işini doğru ve çabuk yapmaları zamandan tasarruf sağlamakta ve
metni daha kolay çözmelerine katkıda bulunmaktadır.
3. Okuma stratejik olmalıdır. Stratejik okuma; okuyucunun konuyla ilgili ön
bilgilerini harekete geçirmesi, okuma türüne en uygun amaç ve yöntemi
kullanarak okuma eylemini gerçekleştirmesi, zaman ve enerjiden tasarruf
sağlamasıdır.
4. Kişi okumaya güdülenmelidir. Okuma eyleminde güdülenmenin önemli
bir yeri vardır. Güdülenme bireysel farklılıklar gözetilerek çok çeşitli yollardan yapılabilir. Yüksek içsel güdülenmeye sahip, işe istekli ve kendi yetkinliğine inanan bireyler etkin ve başarılı okuyuculardır. Birey, okuma açısından içsel güdülenmeye sahipse, yetenekli olduğuna inanıyorsa o zaman
zor metinleri okuma ve anlamada ısrarcı olacaktır.
5. Okuma yaşam boyu devam etmelidir. Okuma yaşam boyu devam eden bir
etkinliktir. Günlük yaşamın bir bölümü düzenli olarak okuma etkinliğine
ayrılmalıdır. Bunun bir alışkanlık haline getirilmesiyle ancak etkin ve iyi
okur olmanın temelleri atılabilir.

Okuduğunu anlamayla ilgili temel ilkeler nelerdir?

• Okuma bir anlam kurma sürecidir. Anlamanın gerçekleşmediği okuma, sadece mekanik bir eylemdir, kelimeleri seslendirmeden öteye gitmez.
• Okuduğunu anlama süreci beynin aktif olmasını gerektiren çok boyutlu bir
süreçtir. Dolayısıyla yoğun bir zihinsel çabayı zorunlu kılar.
• Okuduğunu anlamanın gerçekleşmesi ciddi bir dikkat gerektirir. Dikkat,
okuduğunu anlamanın temel ölçütlerinden biridir.
• Okuduğunu anlama, ön bilgilerle ilişkiler kurmayı, dikkatli bir düşünmeyi,
yorumlama becerisini, analiz ve sentezi gerektirir.
• Okuduğunu anlama, okunanların ön bilgilerle ve bağlantılı diğer konularla
ilişkilendirilip zihinde yeniden yapılandırılmasıdır.
• Okuduğunu anlama, zengin bir kelime dağarcığını gerektirir. Kelime dağarcığının kısıtlı olması okuduğunu anlamayı güçleştirecek, buna bağlı olarak ya anlama gerçekleşmeyecek ya da anlama hızı yavaşlayacaktır.
• Okuduğunu anlama geniş bir bilgi birikimini ve var olan bilgiler arasında
sağlam ilişkiler kurma becerisini gerektirir.
• Okuduğunu anlama, metnin ana düşüncesini, konusunu, metinde sunulan
düşünceler ağını bulma, kavrama, metinde iletilmek istenen mesaj ya da
mesajları doğru algılamadır.

Okuma sürecinde metnin daha iyi anlaşılmasını sağlayacak, okuduğunu anlamayı destekleyecek, anlama hızını arttıracak bazı çalışmalar yapılabilir. Bu çalışmalar nelerdir?

• Metnin ana ve ara başlıkları arasında ilişki kurmak
• Metnin paragrafları arasında ilişki kurmak, ilişkiyi kavramak
• Okuma sırasında önemli görülen yerleri not almak
• Metnin konusunu belirlemek
• Metindeki ana ve yardımcı düşünceyi belirlemek
• Metin yazarının bakış açısını, anlatım tarzını belirlemek
• Metinde yer alan örnekleri dikkatle okumak ve konuyla ilişkilendirmek
• Metnin konusunu önceden bilinenlerle ilişkilendirmek
• Metinde ele alınan konuyu zihinde yeniden yapılandırmak, analiz ve senteze gitmek, yorumlamak
• Metinde geçen anlamı bilinmeyen kelime ve terimlere bağlama uygun anlamlar yüklemek
• Metinden hareketle ‘’ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden ve kim” sorularına
cevap bulmak

Okuduğunu anlayabilmenin başlıca şartları nelerdir?

1.Yoğun dikkat

2.Yeniden yapılandırma

3.Zihinde canlandırma
4.Çıkarımlarda bulunma
5.Anlamı kavrama:

Sever okuma kültürünü nasıl tanımlamıştır?

“yazılı kültür ürünlerinin dünyasıyla tanışmış; tanıştığı bu
dünyanın kendine sunduğu iletileri paylaşma, sınama, sorgulama yeterliğine ulaşmış; bunların sunduğu olanaklarla yaşamayı alışkanlık haline getirmiş bireylerin
edinmiş olduğu kültürdür.” 

Okuma toplumlar için nasıl bir öneme sahiptir?

Okuma, toplumların az gelişmişlik
sorununu aşmalarında eğitim, ekonomi ve kültür alanlarında göstermeleri gereken çabaların bileşeni ve hızlandırıcısı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Okuma eylemi birçok çeşitli amaçla gerçekleştirilir. Buna göre okuma eyleminin hangi amaçlarla gerçekleşir?

Bireyler bilgi, iletişim,teknoloji yüzyılı denilen yüzyıla uyum sağlayabilmek, bilgi edinmek, öğrenmek,düşünce ufkunu, genel kültürünü genişletmek, boş zamanlarını değerlendirmek,araştırma yapmak için okurlar.

Yaşam boyu devam etmesi gereken bir süreç olarak adlandırılan okuma alışkanlığını edinmede değişik etkenlerin rol oynadığı bir gerçektir. Bu etkenler nelerdir?

Bireysel etkenler: Okuma alışkanlığını edinmede dış etkenlerden çok kişinin
içinden gelen istek ve yönelim etkilidir. Bireysel farklılıklar beraberinde okumaya
karşı farklı tutumları, yaklaşımları da getirmektedir.
Çevre: Fiziksel ve sosyal çevrenin birey üzerinde şekillendirici etkisi vardır.
Birey, doğumundan itibaren çevrenin olumlu ya da olumsuz etkileriyle karşı karşıya kalmaktadır. Özellikle sosyal çevrenin bireyin okuma alışkanlığı üzerindeki etkisi çok açıktır. Okumaya karşı olumlu yaklaşım içinde olan ya da okumaya karşı isteksiz bir çevrede yetişen bireylerin okumaya karşı tutumlarının aynı olması beklenemez.
Aile: Kişiliğin oluşumunda ilk adımların atıldığı, kişiliğin şekillendiği aile
ortamının okuma alışkanlığının yerleşmesinde önemli bir payı vardır. Anne babanın bu anlamda bilinçli olması ve okuma konusunda olumlu model davranış
geliştirmesi gerekmektedir.
Okul: Okuma alışkanlığının kazandırılmasında okulun özel bir önemi vardır.
Bu nedenle okul sisteminin öğretmen, öğrenci, öğretim programları, ders kitapları, ders materyalleri gibi bileşenlerinin okuma ilgisini pekiştirici, okumaya yönelik güdüyü destekleyici yönde olması gerekmektedir.

Sesli okuma nedir?

Sesli okuma, gözle algılanarak zihinde anlamlandırılan sözcüklerin konuşma organlarıyla seslendirilmesidir. Sesli okumada amaç, okunan metinde geçen kelimelerin nasıl seslendirildiği ve hangi bağlamda kullanıldığının anlaşılmasını sağlamaktır. Sesli okuma sadece anlamayı değil, anlatmayı da kapsamaktadır.

Sessiz okuma nedir?

Sessiz okuma, gözle algılanan sözcüklerin zihinde anlamlandırılmasıdır. Sesli
okumadan daha sonra kazanılan bir beceri olmasına rağmen en çok kullanılan
okuma türüdür.

Soru sorarak okumanın bireye katkıları nelerdir?

Metnin sesli ya da sessiz okunması sırasında/sonrasında metne yönelik sorular
oluşturulması yoluyla yapılan okumadır. Zihni etkin kılması bakımından yararlıdır. Bir metnin okunması sırasında yetkin bir okur okuduğunu anlayıp anlamadığını kontrol etmeye, okuduklarında önemli ögelerle ayrıntıları ayırt etmeye,
bilmediği sözcükleri ya da anlamadığı yerleri anlamak için tekrar okuyarak bağlamdaki ipuçlarından yararlanmaya ve ne kadar anladığını belirlemek için soru sormaya gereksinim duyar.

Okuma sırasında kullanılan stratejilerin amaçları nelerdir?

Okuma sırasında kullanılan stratejilerin amaçları; yönlendirme ve sorular yoluyla metinle etkileşimi sağlamak, metnin yapı ve mantıksal sırasını kavramak, metnin
bağlamını açıklamak, anlamak, çıkarım ve yargıda bulunmayı kolaylaştırmak, anlamı bilinmeyen kelimelerin anlamlarının bağlamdan çıkarılabilmesi için ipuçları bulmak,paragraf ve metnin ana düşüncesini çıkarmada kolaylık sağlamak, metin içinde özel bir bilgiyi aramak, metni okumaya başlamadan önce verilen soruların cevaplarını bulmak, metinle ilgili olarak verilen şekilleri ya da haritaları tamamlamak, metinde verilen mesajla ilgili not almak şeklinde özetlenebilir.

Eleştirel düşünmenin temel özellikleri nelerdir?

Eleştirel düşünme ön yargılardan uzak olmayı gerektirir. Eleştirel düşünme bir süreçtir.Zihinsel düşünme süreçlerinin aktif kullanımı söz konusudur. Çok yönlü bakış açısını ve düşünmeyi zorunlu kılar. Bilimsel bir yaklaşımı, nesnel bakış açısını gerektirir. Eleştirel düşünmede neden-sonuç ilişkisinin önemli bir yeri vardır. Eleştirel düşünmenin temelinde yoğun bir dikkat vardır. Olgu, olay ve durumları dikkatle ele alıp değerlendirmeyi, yorumlamayı, analiz ve sentez
yapma becerisini gerektirir.

Eleştirel düşünme sürecinin içerdiği beceriler nelerdir?

Tanımlama,Hipotez (Denence) kurma,Bilgi toplama,Yorumlama ve genelleme,Akıl yürütme,Değerlendirme,Uygulama.

Dinlemenin temel özellikleri nasıl sıralanabilir?

• Dinlemede konuşan ve dinleyen tarafların varlığı söz konusudur.
• Konuşanın iletmek istediği bir mesaj vardır. Bu mesajı düzgün, pürüzsüz,
yanlış anlaşılmalara meydan vermeyecek şekilde, bir iletişim engeline takılmadan iletmek durumundadır.

• Dinleyici, doğru, pürüzsüz şekilde iletilen mesajı alır, zihinsel süreçten geçirdikten sonra anlamlandırır ve buna uygun bir tepki verir.
• Alınan mesajın zihinsel süreçte anlamlandırılması yoğun bir çabayı gerektirir. Mesajın ön bilgilerle ve bağlantılı diğer konularla ilişkilendirilmeden
doğru anlamlandırılması ve uygun tepkide bulunulması çok zordur.
• Mesajın doğru algılanması yoğun bir dikkati gerektirir. Dikkat, dinleme eyleminin temelidir.
• Dinleyicinin kelime dağarcığının zenginliği ve bilgi birikimi dinlemenin
gerçekleşmesinde, anlam kurmayı kolaylaştırmada önemli bir etkenlerdir.
• Dinleyicinin konuşmacıdan gelen mesajı aldıktan ve zihinsel süreçten geçirip
yapılandırdıktan sonra sözlü ya da jest-mimiklerle geri bildirimde bulunması
sürecin sağlıklı işleyip işlemediği hakkında önemli bilgiler içermektedir. 

Pasif dinleme nasıl gerçekleşir?

Pasif dinleme, dinleyicinin sözlü tepkide bulunmadan, sessizce dinleme etkinliğinde bulunmasıdır.