Hayvan Besleme Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim
Besin Maddeleri Sindirimi Ve Metabolizması
- Sorularla Öğrenelim
- Özet
Canlılarda meydana gelen fiziksel ve kimyasal olayları inceleyen bilim dalına ne ad verilir?
Fizyoloji
Besin maddelerinin metabolizması nedir?
Besin maddelerinin metabolizması genel anlamda besinlerin dolaşım sistemine emildikten sonra, vücutta dokuların yapımı ve/veya onarımı, vücut sıcaklığının korunması, kasların çalışması, yaşamsal fonksiyonların yapılması ve devam etmesi, büyüme, üreme vb. kimyasal ve fiziksel değişimleri içine alan yaşamsal işlemlerin tümüne denir.
Sindirim nedir?
Besin maddelerinin organizmaya yararlı hale gelebilmeleri için sindirim kanalında geçirdikleri değişikliklere sindirim adı verilir. Sindirim yemlerdeki yüksek moleküllü bileşiklerin sindirim kanalında fiziksel, kimyasal ve mikrobik etmenlerle kana karışabilecek hale getirilmesi olayıdır.
Sindirim sistemi nedir?
Besin maddelerinin organizmaya yararlı hale gelebilmeleri için fiziksel, kimyasal ve mikrobik etmenlerle kana karışabilecek hale getirilmesi esnasında bu değişimlerin olduğu vücut bölgesine sindirim sistemi adı verilir.
Sindirim sistemindeki organlar nelerdir?
Sindirim sistemi ağız, yemek borusu, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsaklardan oluşur. Ayrıca karaciğer ve pankreas da sindirime yardımcı organlar olarak görev alırlar.
Sindirim sistemleri yapılarına göre kaç gruba ayrılır?
Sindirim sistemleri yapılarına göre 4 gruba ayrılır:
-
Basit mide sistemi; insan (omnivor), domuz (omnivor), köpek (karnivor)
-
Fonksiyonel kalın bağırsaklı mide sistemi; at (herbivor), tavşan (herbivor), devekuşu (herbivor), sıçan (omnivor)
-
Çok gözlü mide sistemi; sığır, koyun, keçi (herbivorlar)
-
Kanatlı mide sistemi; tavuk, hindi, ördek, kaz vb.
Mide fizyolojik fonksiyonu yönünden kaç kısma ayrılır?
Mide, fizyolojik fonksiyonu yönünden fundus, korpus ve antrum bölgeleri olarak üç kısma ayrılır.
Sindirim etkinlikleri sonucunda açığa çıkan gazların biriktiği mide bölmesine ne ad verilir?
Fundus
Besinlerin karıştırıldığı, sıkıştırıldığı ve ince bağırsağa boşaltıldığı mide bölmesine ne ad verilir?
Antrum
Ruminantların midesi kaç bölmeden oluşur?
Ruminantların midesi 4 ayrı bölmeden oluşan bir bileşik midedir. Bu bölmeler rumen (işkembe), retikulum (börkenek), omasum (kırkbayır) ve abomasumdur (şirden, gerçek mide). Sindirim enzimleri yalnızca tek mideli hayvanların midelerinin karşılığı olan abomasumda salgılanır.
Kimyasal sindirim ve emilimin en yoğun yapıldığı sindirim sistemi organı hangisidir?
İnce bağırsak
Canlı organizmadaki öz sular içinde bulunan enzimlere ne ad verilir?
Ekstra-sellülar enzimler
Ot yiyen hayvanların günlük salgıladıkları tükürük miktarı ne kadardır?
Ot yiyen hayvanların günlük salgıladıkları tükürük miktarı, vücut ağırlıklarının yaklaşık olarak %10-15’i kadardır.
Ruminantlarda yemlerin çiğnenmesi nasıldır?
Ruminantlarda yem ilk kez basit bir parçalanmadan sonra yutulur ve yutulan yemler önce rumene gelirler. Burada kasların kuvvetli hareketleri ile su ve tükürüğünde yardımıyla iyice karışır ve parçalanırlar. Aynı zamanda bakteriler tarafından fermantasyona uğrarlar. Daha sonra kasların hareketleri ve fermantasyon sonucu oluşan gazların baskısı ile lokmalar biçiminde yeniden ağıza döner ve orada ikinci kez çiğnenir, iyice ıslatılır, daha ufak parçalara ayrılırlar. Bu çiğneme işlemine geviş getirme (ruminasyon)adı verilir. Yeteri kadar yem yiyen hayvanlar daha sonra dinlenmeye geçerek geviş getirirler. Ruminantlar günün yaklaşık 8 saatini yem yiyerek, 8 saatini de geviş getirmek için harcarlar.
Minerallerin sindirimi nasıl gerçekleşir?
Yemlerde erimez durumda bulunan mineral maddeler, mide salgısındaki hidrok- lorik asit yardımıyla az ya da çok çözünür duruma gelirler. Ayrıca organik besin maddelerinin yapısında yer alan mineral maddeler, bu organik maddelerin bazı enzimler tarafından sindirilmeleriyle serbest duruma geçerler. Mineral maddeler çözünmüş olarak ince bağırsaktan emilirler.
Genel anlamıyla emilim ne demektir?
Emilim, çevreden gelen bir maddenin canlı organizmaya girmesidir.
Sindirim olaylarına bağlı olarak emilim ne demektir?
Sindirim olaylarına bağlı olarak emilim, sindirim sonunda ortaya çıkan besin maddelerinin sindirim kanalı mukozasını aşarak kan ve lenfe dahil olması olayıdır.
Tüketilen yemin, sindirim kanalında parçalandıktan sonra sindirim sisteminde emilebilecek duruma gelen besin maddeleri hangi yollarla vücuda alınırlar?
Tüketilen yemin, sindirim kanalında parçalandıktan sonra sindirim sisteminde emilebilecek duruma gelen besin maddeleri;
1. Diffüzyonla,
2. Aktif transportla veya
3. Pinositozis yolu ile emilerek vücuda alınırlar.
Metabolizma nedir?
Sindirim kanalından kana geçen besin maddelerinin tümü vücutta parçalanmazlar. Hayvanın yaşama payı gereksinmelerini karşılayan miktardan fazlası et ve yağ gibi maddelere çevrilerek vücutta birikir veya çeşitli hayvansal ürünlere dönüşür. Bu olaylar sırasında çeşitli ara ürünler de ortaya çıkar. İşte besin maddelerinin kana karışmasından başlayarak bunların işlenmesi ve artıklarının dışarı atılmasına değin geçen tüm olaylara metabolizma adı verilir.
Metabolizma, emilen besin maddelerindeki tüm değişiklikler için kullanılan bir sözcüktür. Bu değişiklikler, emilen besin maddelerinin yalnız vücut dokularını oluşturmak veya onarmak üzere kullanıldıkları birer sentez olaylarını değil, aynı zamanda ısı ve iş üretmek üzere besin maddelerinin oksitlendikleri parçalanma olaylarını da kapsar.
Katabolizma nedir?
Katabolizma (Parçalanma): Karmaşık yapılı ya da büyük moleküllü bileşiklerin küçük moleküllü basit bileşiklere parçalanması olayıdır. Katabolizma, bir besin maddesinin dışarı atılması gereken son ürün olan karbondioksit ve suya kadar parçalanmasını veya belirli bazı ara basamakları (glikozun purivik asit veya laktik aside parçalanması) kapsayabilir.
Katabolizma olayı ile açığa çıkan enerjiye ne denir?
Katabolizma olayı ile açığa çıkan enerjiye metabolik enerji denir.
Anabolizma nedir?
Anabolizma (Sentez): Küçük ve basit yapılı bileşiklerden büyük moleküllü karmaşık bileşiklerin yapılması ya da sentezlenmesi olayıdır. Bu olayların gerçekleşmesi için dışarıdan enerji ilave edilmesi gerekir. Anabolik olaylar “endorgenik” yani sisteme enerji ilavesini gerektirir. Anabolizma sırasında metabolik enerji kullanılır.
Kandaki şeker miktarının, normal seviyenin altına düşmesine ne denir?
Kandaki şeker miktarının, normal seviyenin altına düşmesine “hipoglisemi” denir.
Hiperglisemi nedir?
Kandaki glukoz miktarının, normalden yüksek olmasına “hiperglisemi” denir.
Karbonhidratların yağa dönüşümü nasıl gerçekleşir?
Karbonhidratların yağa dönüşümü: Karaciğer ve diğer dokuların glikojen olarak şeker depo etme yetenekleri sınırlıdır. Bu nedenle vücudun enerji gereksinmelerini düzenli olarak karşılayan miktardan fazla karbonhidrat tüketildiği zaman, karbonhidratlar yağa dönüşür.
Yağ asitlerinin sentezi nasıl gerçekleşir?
Yağ asitlerinin sentezi başlıca karaciğer, yağ dokusu ve laktasyon döneminde meme dokusu hücrelerinin stoplazma ve mitokondrilerinde gerçekleşir. Bu olay, mevcut olan kısa zincirli yağ asitlerinin her defasında ikişer C ilavesi ile daha uzun zincirli yağ asitlerine dönüşmesi şeklinde gelişir ve genellikle de asetik asidin aktif şekli olan asetil-CoA’lar ile başlar. Bunun için asetil CoA verebilen tüm maddeler, örneğin, karbonhidratlar, amino asitler ve yağ asitleri, yağ asidi sentezinin alternatif kaynağıdırlar.
Protein dönüşümü nedir?
Kanda amino asit emilimi sonucunda protein veya amino asit seviyesinin yükselmesi durumunda protein ve amino asitler doku ve hücre proteinlerinin sentezinde kullanılırlar. Tersi durumda ise yani kan amino asit ve protein düzeyinin düşmesi durumunda doku proteinleri parçalanarak kana verilir. Doku ve kan proteinlerinin bu şekilde karşılıklı olarak parçalanıp yeniden sentezlenmesine “protein dönüşümü” denir.
Hepatik koma hangi durumda gerçekleşir?
Amino asitlerin deaminasyonu büyük ölçüde karaciğerde gerçekleşir ve bu olay sonucunda oluşan amonyak ise yine bu organda üreye çevrilir. Karaciğerin bu görevini yerine getirmesini engelleyen hastalıklarda kanda amonyak birikimi başlar. Kandaki amonyak yoğunluğunun belirli düzeyi aşması halinde bütün vücut dokuları amonyak zehirlenmesinden zarar görerek “hepatik koma” adı verilen bir tablo ortaya çıkar.
Avitaminoz ve hipovitaminoz hastalıkları nedir?
Vitaminlerin yokluğu hayvanlarda hayatsal olayları olumsuz etkiler ve buna bağlı olarak vitamin yokluğu (avitaminoz) veya vitamin yetersizliği (hipovitaminoz) hastalıkları ortaya çıkar.