Tarım Ekonomisi Dersi 8. Ünite Özet

Kırsal Kalkınmada Temel Kavramlar

Kırsal Alan: DPT’ye göre ekonomik nitelikteki etkinliklerin ağırlıklı olarak doğal kaynakların değerlendirilmesine dayandırıldığı, yüz yüze ilişkilerin yaygın olduğu, gelenek ve göreneklere bağlı, teknik ve teknolojik, ekonomik ve toplumsal-kültürel gelişmelerin yavaş olduğu ortamlardır.

Kalkınma: Tüm ülkelerin ortak amacı olup , ekonomik, toplumsal, siyasal yapıların değişerek insan yaşamının maddi ve manevi alanda ilerlemesi ve toplumun refahının artmasıdır.

Kırsal Kalkınma: İlk kez BM örgütü tarafından tanımı yapılmıştır. Küçük toplumların içinde olduğu ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin çabalarıyla birleştirilmesi bu toplulukların ulusun tümüyle kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam olarak katkıda bulunmalarının sağlanması sürecidir.

Kırsal Toplum: Kırsal kesimde yerleşmiş, kendilerine özgü sosyal, ekonomik ve kültürel özellikleri ve eğilimleri olan, günlük gereksinimlerini birbirine bağlı ilişkiler sistemi ile gideren ve büyük ölçüde kendi kendine yeterli olan insan topluluğudur.

Kırsal Katılım: Kırsal alandaki kişilerin kendilerini ilgilendiren kalkınma program ve projelerine ilişkin karar alma ve uygulama süreçlerinde etkin olarak yer almaları ve sonuçlarından yaralanmalarıdır.

Katılımcılık: Mevcut durumun analizi ve kalkınma çalışmalarının planlanması uygulanması ve değerlendirilmesinde yerel nüfusun yol gösterici olduğu, yerel nüfus ve uzmanların arasındaki iletişim sürecidir.

Katılımcı Planlama: Mevcut durumu değerlendirmek ve hedeflenen geleceğe ulaşmak için kısa ve orta vadede eyleme yönelik olan tüm yeni gelişmelerin programlarının tarafların katılımıyla ortaklaşa yapıldığı çalışmalardır.

Örgütlenme: Var olan sosyal yapı içinde ortak karar alma, sorumluluk anlayışının oluşturulması, insan ve fiziki kaynakların bir araya getirilmesi ve birlikte davranma, tutum ve alışkanlıkların geliştirilmesine olanak sağlayan yapılanmalardır.

Kırsal Toplum Örgütleri: Toplumun kendi içinden ve kendi öz dinamiklerinin bir araya gelmesiyle oluşan işlevsel birimlerdir. Çiftçi birlikleri, dernekleri, kooperatifler ve ziraat odaları örnek verilebilir.

Kırsal Kalkınmanın Temel Bileşenleri

Tarımsal Kalkınma: Tarım, ormancılık, balıkçılık vb. kalite, pazarlama, üretim artışı vb. çalışmalar ve uygulamalardır.

Kırsal Sanayi: Tarım, orman ,tıbbi bitkiler gibi yerel kaynakların yerinde değerlendirme veya talebe bağlı olarak pazarlanabilir yerel ürünlerin üretimi ve ihracının sağlanması çalışmalarıdır.

Kırsal Kalkınma: Tarım, ormancılık, balıkçılık, sağlık, küçük girişimcilik, kırsal sanayi, çevre, su, turizm, eğitim, konut hizmetleri ve kadın-çocuk istihdamı programlarıdır.

Türkiye’de Kırsal Kalkınma Çalışmalarının Gerekliliği

Türkiye’de nüfusun ¼’ü halen köy ve kasabalarda yaşamaktadır. Bu nedenle kırsal kalkınma çabaları gereklidir. Nedenleri şöyle sıralanabilir:

• İstihdamda tarım ikinci büyük sektördür.
• Nüfusun ¼’ü kırsal alanda yaşamaktadır.
• Tarımda dengesiz toprak mülkiyet dağılımı vardır.
• Kırsal alandaki kişi başına düşen MG düşüktür.
• Kırsal alanda eğitim olanakları yetersizdir.
• Kırsal alanda altyapı yetersizdir.
• Kırsal alanda örgütlenme zayıftır.
• Tarım dışı iş alanları azdır.
• Tarımın insan beslenmesinde önemi büyüktür.

Kırsal Kalkınma Yaklaşımlarında ve Politikalarında Değişimler

Kırsal kalkınma yaklaşımları teknolojik gelişmeler ve sosyo-ekonomik koşullar çerçevesinde zaman içinde farklılaşmıştır. 1980’li yıllara kadar tarımda modernizasyon ve devlet müdahalesi egemendir. Daha sonraki yıllarda serbest piyasa, sürdürülebilir kalkınma, katılım gibi kavramlar etkili olmuştur.

Kırsal Kalkınma Politikalarının Başlıca Amaçları ve Özellikleri

Bireylerin gelirini yükseltmek, eğitim, sağlık, konut, sosyal güvenlik, yeterli ve dengeli beslenmek, yaşanabilir bir ortam kırsal kalkınmanın temel hedefleridir. Temel amacı dünyada geri kalmış toplumları tarımsal, ekonomik ve kültürel alanlarda kendi kendilerine yardım ve dışarıdan destek yöntemi ile kalkınmalarını sağlamaktır.

Kırsal Kalkınma Çalışmalarında Dikkat Noktaları

İşlerin belirlenen ilkelere göre yürütülmesi gerekir. Bu ilkeler şunlardır: Kişisel kalkınmayı sağlayacak programlar gerçekleştirilir, yerel halkın yarar ve çıkarları ön plandadır, demokratik yöntemler kullanılır, yaşam düzeyi yükseltilecek halkı kapsamalıdır, yörenin kültürel yapısına dikkat edilmelidir, yerel kişi ve kurumlardan yararlanılmalıdır, kalkınma sürdürülebilir olmalıdır, çevreye duyarlı olunmalıdır, üretken bir toplum yaratılmalıdır.

Kırsal Kalkınma Çalışmalarında Sorun Tespiti

Sorunların tespitinde tercihler neye göre yapılır, sıralama neye göre yapılır, nelere dikkat edilir, çözüm sırasında başkaları rahatsız edilmemelidir. Sonucu kısa zamanda alabilir miyiz, kaos yaratır mı, hitap edeceğimiz kitle ne kadardır bilinmelidir.

Çevre-Doğa Dostu Kırsal Kalkınma İlkeleri

Kırsal kalkınma çalışmalarının ve politikalarının önemli ilkelerinden biri doğal kaynakların korunmasını esas alan dengeli ve çevreye uyumlu tarımsal alt yapının oluşturularak sürdürülebilir tarımsal ve kırsal kalkınmanın sağlanması olmalıdır.

Kırsal Kalkınma Planı

Gıda tarım ve hayvancılık bakanlığı tarafından 2010-2013 dönemi planı hazırlanmıştır. Stratejik amacı gerçekleştirebilmek için gerekli araçlar şunlardır: Ekonominin geliştirilmesi ve iş imkanlarının arttırılması, insan kaynaklarının örgütlenme düzeyinin ve yerel kalkınma kapasitesinin geliştirilmesi, fiziki altyapı hizmetlerinin geliştirilmesi ve yaşam kalitesinin arttırılması, kırsal çevrenin korunması ve geliştirilmesi.

Tarım Politikası

Ülkelerin genel ekonomik koşulları ile gelişmişlik düzeylerine göre farklılık gösterir. Tarım sektörünün ekonomik önemini arttırmak, çalışanların gelir ve refahını iyileştirmek, istihdamı arttırmak, işletmecilik biçimlerini iyileştirmek, fiyat ve pazarlama politikaları, işgüvenliği, örgütlenme, ar-ge hizmetleri, destekleme, çevre politikaları, finansman-kredi.

Tarım Kanunu

Tarım sektörünün ve kırsal alanın kalkınma plan ve stratejileri doğrultusunda geliştirilmesi ve desteklenmesi için gerekli politikaların tespit edilmesi ve düzenlemelerin yapılmasıdır.

Uluslararası Tarım Politikası

Dünya ekonomisi açısından ağırlık taşıyacak sayıda ülkeye uygun gelecek belirli uluslararası hedeflere göre ekonomik olayların oluşumu için uluslararası anlaşmalar çerçevesinde alınan önlemlerdir.

Türkiye Tarımının Temel Yapısal Sorunları

Tarım işletmesi sayısının fazlalığı, çok sayıda parsel olması, fiziksel sorunlar, toprağın amaç dışı kullanımı, sulu tarım alanlarının az olması, su kaynaklarının etkin kullanılamaması, çalışan kesimin sosyal-güvenlik sorunları.