İthalat ve İhracat İşlemleri Dersi 8. Ünite Özet

İthalatta İşlem Akışı

İthalat sürecinde gerçekleşen işlem akışı genel olarak iki aşamadan oluşmaktadır. Bunlar; hazırlık aşaması ve ithalat işlemi aşamasıdır.

1. Aşama Hazırlık

Bu aşamada; ithalat ile ilgili bilgilerin edinilmesi, ürün seçimi, müşteri seçimi, profesyonel destek temini, teklif alınması ve proforma fatura talebi gerçekleştirilir.

İthalat işlemine başlarken öncelikle hem ihracatçının hem de ithalatçının ülkelerindeki ilgili mevzuatı çok iyi biliyor olması gerekir. İthalat Mevzuatı hükümleri gereğince ithalatı yasak ürünler dışındaki ürünlerin ithalatı gerçekleştirilebilir.

İthalat sürecinin hazırlık aşamasının en önemli noktalarından biri müşteri seçimidir. Aktif dış ticaret pazarlamasının bir işlevi olan müşterinin seçimi aşamasında, en azından İngilizceye hakim tecrübeli bir pazarlamacı tarafından ilgili yabancı pazarların ve müşterilerin bulunması gerekir. Uluslararası pazarlara dönük olarak pazar ve müşterinin bulunması aslında etkin bir pazarlama ve pazar araştırması yapılmasını gerektirir. Ancak konu özellikle uluslararası pazarlama olduğunda pazarlama araştırmasının maliyeti çok daha yüksektir. Bu nedenle dış pazarlara yönelik olarak devletin sağlamış olduğu pazar ve pazarlama araştırması destekleri mevcuttur. Bu noktadan sonra potansiyel müşterinin bulunmasıyla birlikte hazırlık aşamasının son işlemlerine sıra gelir. Bu noktada teklif yapılır ve proforma fatura istenir. İthalat işlemlerinin belki de en önemli safhası satıcıdan gelecek proforma faturanın değerlendirilmesi, diğer firma fiyatları ile karşılaştırmanın yapılmasıdır. Teklifin alınmasında proforma fatura ve teklif mektubu olmak üzere iki metot kullanılır. Proforma fatura, her ne kadar bir fatura ibaresi taşısa da, ticari faturayla bir ilişkisi yoktur.

2. Aşama İhracat İşlemleri

İthalat işlemi aşamasında ise ithalatçı sıfatının kazanılması, vesaik hazırlığı, gümrük işlemleri ve mal bedelinin ödenmesi ve taahhüt kapama işlemleri gerçekleştirilir.

İhracat sürecinde olduğu gibi, ticari amaçlarla ithalat yapacak olan gerçek veya tüzel kişinin, öncelikle ithalatçı sıfatına sahip olması gerekmektedir. İthalat işleminin bir diğer süreci ise belgelerin (vesaik) hazırlanmasıdır. İthalat işlemine konu olan belgeler; gümrük beyannamesi, gümrük kıymet bildirim formu, yaygın basit usul istek kâğıdı ve teslim tesellüm tutanağıdır. İthalat işleminde gerçekleşen bir diğer süreç ise gümrük işlemleridir. Bu aşamada öncelikle gelen belgelerle malın bir karşılaştırılması yapılır. İthalat işleminde son aşama ise mal bedelinin ödenmesi ve taahhüt kapamadır. İthalat sürecinin tamamlanabilmesi için son olarak ithalatla ilgili kambiyo taahhütlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu noktada ithalatla ilgili kambiyo taahhütlerinin kapatılması konusunda sürelerle ilgili bilgi verilmesi faydalı olacaktır. İthalatta kambiyo taahhütlerinin kapatılması için 180 günlük bir süre vardır. Ancak, ithalatçının ödeme yöntemine göre, söz konusu 180 günlük sürenin başlangıç tarihi farklıdır.

Ödeme Yöntemine Göre İthalat İşlemleri

İthal edilen mal bedelinin peşin olarak ödenmesi halinde aşağıda anlatılan işlemler sırası ile yapılmaktadır.

• Peşin ödemede ihracatçının Proforma Faturası alınır ve ithalatçının talimat ekinde döviz transferi gerçekleştirilir.
• Mal ihracatçısı tarafından gönderilir.
• İthal edilecek mal gümrüğe, ilgili evrakları ithalatçıya veya malla birlikte gelir.
• Nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider özet beyan tescil edilir.
• Nakliyeci firma ordino düzenler ve ithalatçıya verir.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder ve elektronik ortamda gümrük beyannamesi düzenlenerek E-İmza ile tescil işlemi tamamlanır.
• Özet beyan masasında beyanname özet beyan ile uygun ise düzenlenen beyanname onaylanır.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri gümrük veznesine, yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin müşteri nüshasını, varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, bir dekont ve kendi faturası ile verir.
• Gümrük müşavirinden gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir.

İthal edilen mal bedelinin mal mukabili ödenmesi halinde aşağıda anlatılan işler sırası ile yapılmaktadır.

• İthalatçı firma ihracatçı firmadan proforma fatura alır.
• Mal sipariş edilir. Satış şekline göre sigorta ettirilir.
• İhracatçı firma malları satış şekline göre yükler ve malların yüklendiğini ithalatçı firmaya bildirir, mal ile ilgili belgeleri de ithalatçı firmaya gönderir.
• KKDF tabii eşya listesinde belirtilmiş ise yüzde altısı tutarındaki Kaynak Kullanım Destekleme Fonunu sistem tarafından otomatik olarak beyannamede gösterilir.
• İthalatçı firma, gümrük müşavirine fatura, konşimento, Menşe Şahadetnamesi, varsa ATR belgesi, varsa sigorta poliçesini ve Kaynak Kullanım Destekleme Fonu makbuzunu verir.
• Bu işlemler sırasında mal gümrüğe gelince nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider ve özet beyanı tescil ettirir. Malın Gümrüğe girmesinden sonra, kanuna belirtilen süre içerisinde çekilmesi gerekir.
• Nakliyeci firma ithalatçı firmadan konşimentoyu alır ve ordino düzenler. Gümrükte ordinonun arkasına malların gümrükte olduğuna dair bilgi kayıt edilir.
• İthalatçı firma ordinoyu gümrük müşavirine verir.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder.
• Gümrük müşaviri gümrük beyannamesi ile birlikte giriş gümrüğüne başvurur.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri gümrük veznesine yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin müşteri nüshasını varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, bir dekont ve kendi faturası ile birlikte verir.
• Gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir. Belgelerin muhasebe ile ilgili asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.
• İthalatçı firma mal bedelinin transferi için fiili ithalden sonra isterse gümrük tasdikli fatura ve gümrük makbuzu fotokopisi ile bankaya müracaat edebilir.

İthal edilen mal bedelinin vesaik mukabili ödenmesi halinde aşağıda anlatılan işlemler sırası ile yapılmaktadır.

• İthalatçı firma ihracatçı firmadan proforma fatura alır.
• Mal sipariş edilir, satış şekline göre mal sigorta ettirilir.
• İhracatçı firma malları satış şekline göre yükler ve malların yüklendiğini ithalatçı firmaya bildirerek malla ilgili belgeleri bankası aracılığı ile veya posta ile ithalatçı firmaya veya ithalatçı firmanın bankasına gönderir.
• Belgeler banka aracılığı ile gelmiş ise Türkiye’deki banka belgelerin geldiğini ithalatçı firmaya bildirir. Mal gümrüğe gelir.
• İthalatçı firma malı gümrükten çekmek istediği zaman kara gümrüklerinde 20 gün, liman gümrüklerinde 45 gün içinde malın çekilmesi için işlem yapılması gerekir.
• İthalatçı firma bankaya başvuru yazısını yazar ve mal bedelini transfer eder.
• Banka ithalatçı firmanın müracaatından sonra en çok 10 gün içinde transferi yapmak zorundadır.
• Banka mal bedelini ve diğer masrafları ithalatçı firmanın hesabından alır.
• Banka tarafından alınan bu tutarlar için gelen dekontların asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.
• Mal bedelinin transferinden sonra banka, ithalatçı firmaya, faturayı, konşimentoyu, çeki listesini,varsa ATR Belgesini, Menşe Şahadetnamesini, varsa sigorta poliçesini verir. Konşimento banka adına ise ciro eder.
• Bu işlemler sırasında mal gümrüğe gelince nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider ve özet beyan tescil ettirir.
• Nakliyeci firma ithalatçı firmadan konşimentoyu alır ve ordino düzenler. Gümrükte ordinonun arkasına malların gümrükte olduğuna ait bilgiyi kayıt eder.
• İthalatçı firma, ordinoyu ve bankadan aldığı orijinal evrakları gümrük komisyoncusuna verir.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder ve gümrük beyannamesi ile birlikte giriş gümrüğüne başvurur. Giriş gümrüğüne ilk önce kabul masasında beyanname incelenir ve rejim kontrolü yapılır. Eşya beyana uygun ise gümrük beyannamesi kapatılır.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri gümrük veznesine yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin firma nüshasını, varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, dekont veya kendi faturası ile birlikte verir.
• Gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir. Belgelerin muhasebe ile ilgili asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.

Kabul kredili işlemler vesaik mukabili ve mal mukabili olarak iki şekilde yapılmaktadır. Kabul kredili mal mukabili kullanımı yaygın olmayan bir ödeme şekli olup, kabul kredili vesaik mukabiline benzemektedir. İşlem sırası kabul kredili vesaik mukabili gibidir.

Kabul kredili vesaik mukabili ödemede aşağıda görülen işlem sırası takip edilir:

• İthalatçı firma ihracatçı firmadan proforma fatura alır.
• Mal sipariş edilir, satış şekline göre mal sigorta ettirilir.
• İhracatçı firma malları satış şekline göre yükler ve malların yüklendiğini ithalatçı firmaya bildirerek malla ilgili belgeleri ve mal bedelinin ödeneceği tarihi belirten poliçeyi bankası aracılığı ile veya posta ile ithalatçı firmaya veya ithalatçı firmanın bankasına gönderir.
• Belgeler banka aracılığı ile gelmiş ise Türkiye’deki banka belgelerinin geldiğini ithalatçı firmaya bildirir.
• İthalatçı, Bankasına gelen poliçeyi imzalayarak kabul eder. İthalatçı tarafından imzalanan poliçe banka avali verilerek ihracatçının bankasına gönderilir. İthalatçı, poliçeyi imzalayıp bankasına verdikten sonra orijinal evrakları alır.
• Bu işlemler sırasında mal gümrüğe gelince nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider ve özet beyan tescil ettirir.
• Nakliyeci firma ithalatçı firmadan konşimentoyu alır ve ordino düzenler. Gümrükte ordinonun arkasına malların gümrükte olduğuna dair bilgiyi kayıt eder.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder ve gümrük beyannamesi ile birlikte giriş gümrüğüne başvurur. Eşya beyana uygun ise gümrük giriş beyannamesi kapatılır.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri gümrük veznesine yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya gümrük firma nüshasını, varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, bir dekont veya kendi faturası ile birlikte verir.
• Gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir. Belgelerin muhasebe ile ilgili asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.
• İthalatçı firma, gümrük tasdikli orijinal faturayı, gümrük makbuzu ve gümrük beyannamesi fotokopisini, CIF satışta yabancı sigorta şirketi poliçesinin aslını, kambiyo taahhüdünün kapatılması için bankaya verir.
• Poliçenin ödeme vadesi geldiğinde mal bedeli ithalatçının hesabından alınarak Döviz Transferi yapılarak işlem sonuçlandırılır ve kambiyo hesabı kapatılır.

Akreditifli işlemler ibrazında ödemeli, vadeli ve kabul kredili akreditif olarak üç şekilde yapılmaktadır.

İbrazında ödemeli akreditif şeklinde yapılan ithalatta işlem sırası aşağıdaki gibidir.

• İthalatçı firma ihracatçı firmadan proforma fatura alır.
• İthalatçı firma, proforma fatura ve akreditif açtırma teklif mektubunu bankaya verir.
• Banka muhabir bankaya akreditif teklif mektubuna göre akreditif küşat mektubunu gönderir.
• İthalatçı firma küşat mektubu örneği geldikten sonra mektupta yazılı vadeleri not eder.
• Nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına gider manifesto veya TIR karnesi ile tescil yapar.
• Nakliyeci firma ithalatçı firmadan konşimentoyu alır ve ordino düzenler. Gümrükte ordinonun arkasına malların gümrükte olduğuna dair kayıt düşülür.
• İthalatçı firma bankadan aldığı belgeler ile birlikte mal bedelinin, ordinoyu ve bankadan alınan orijinal belgeleri gümrük komisyoncusuna verir.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder ve gümrük beyannamesi düzenler. Gümrük beyannamesi ile birlikte gümrüğe başvurur.
• Özet beyan masasında beyanname özet beyan ile karşılaştırılır, uygun ise beyanname tescil edilen beyanname onaylanır. Eşya beyana uygun ise gümrük beyannamesi kapatılır.
• İthalata ilişkin Gümrük vergileri gümrük veznesine, yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin müşteri nüshasını, varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, bir dekont ve kendi faturası ile verir.
• Gümrük müşavirinden gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir.
• Banka ile ithalatçı arasındaki sözleşmeye göre akreditif bedeli ya tamamen ya da kısmen yatırılır veya hiç yatırılmaz.
• Amir banka ithalatçının hesabından müracaat tarihi itibariyle belirli bir tutarı genellikle akreditif tutarından fazla bir miktarı bloke eder.

Vadeli akreditif şeklinde yapılan ithalatta işlem sırası aşağıdaki gibidir.

• İthalatçı firma ihracatçı firmadan proforma fatura alır.
• İthalatçı firma, proforma fatura, akreditif açtırma teklif mektubunu bankaya verir.
• Banka muhabir bankaya akreditif teklif mektubuna göre akreditif küşat mektubu nu gönderir.
• İthalatçı firma küşat mektubu örneği geldikten sonra mektupta yazılı vadeleri not eder.
• Banka ile ithalatçı arasındaki sözleşmeye göre akreditif bedeli ya tamamen ya da kısmen yatırılır veya hiç yatırılmaz.
• İhracatçı akreditif şartlarında belirtilen belgeyi bankası kanalıyla ithalatçının bankasına gönderir.
• Mal gümrüğe gelir.
• İthalatçı firma bankaya başvurarak faturayı, konşimentoyu, çeki listesini, varsa ATR Belgesini Menşe Şahadetnamesini, varsa Sigorta poliçesini alır ve ayrıca Kaynak Kullanım Destekleme Fonu makbuzunu alır.
• Nakliyeci firma yetkilisi gümrük ambarına özet beyanı tescil ettirir.
• Nakliyeci firma ithalatçı firmadan konşimentoyu alır ve ordino düzenler. Gümrükte ordinonun arkasına malların gümrükte olduğuna dair kayıt düşülür.
• Gümrük müşaviri belgeleri kontrol eder ve gümrük beyannamesi düzenler.
• Daha sonra özet beyan masasında beyanname özet beyan ile karşılaştırılır, uygun ise beyanname tescil edilen beyanname onaylanır. Eşya beyana uygun ise gümrük beyannamesi kapatılır.
• İthalata ilişkin gümrük veznesine, yetkili bankalara yatırılıp gümrük beyannamesi kapatılır.
• Gümrük müşaviri ithalatçı firmaya faturayı, gümrük beyannamesinin müşteri nüshasını, varsa navlun faturasını, gümrük vezne makbuzunu, diğer harcamaları gösterir belgeleri, bir dekont ve kendi faturası ile verir.
• Gümrük müşavirinden gelen belgeler ithalatçı firma tarafından kontrol edilir. Belgelerin muhasebe ile ilgili asılları muhasebe dosyasına, fotokopileri ithalat dosyasına konur.
• İthalatçı firma, orijinal faturayı, gümrük beyannamesi suretini, gümrük makbuzu fotokopisi, CIF satış yabancı sigorta şirketi poliçesinin aslını kambiyo taahhüdünün kapatılması için bankaya verir ve ödeme vadesi geldiğinde ithalatçının bankası döviz transferini yaparak kambiyo hesabı kapatılır.