Türkçe Cümle Bilgisi 2 Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Anlamlarına göre cümlelerin türleri nelerdir?

Anlamlarına göre cümleler:
• Olumlucümle
• Olumsuz cümle
• Sorucümlesi
• Emir cümlesi
• Ünlem cümlesi

Olumlu cümleler iki gruba ayrılır. Bunlar nelerdir?

- Olumlu isim cümlesi

- Olumlu fiil cümlesi

'İstanbul fethedildiği zaman çok harap bir şehirdi.' (Yahya Kemal Beyatlı) 

Yukarıdaki cümlenin türü nedir?

'İstanbul fethedildiği zaman çok harap bir şehirdi.' (Yahya Kemal Beyatlı) cümlesi olumlu bir isim cümlesidir.

Olumsuzluk ifadesi taşıyan bir yüklemden sonra “değil” veya “yok” kelimesi
getirilirse cümle biçimce ve anlamca bu durumdan nasıl etkilenir?

Olumsuzluk ifadesi taşıyan bir yüklemden sonra “değil” veya “yok” kelimesi
getirilirse cümle olumlu bir anlam ifade eder. Bu bakımdan bazı cümleler biçimce
olumsuz olduğu hâlde anlamca olumludur.

Fiil cümlelerinde olumsuzluk hangi şekillerde yapılır?

Fiil cümlelerinde olumsuzluk, yükleme “-mA-” olumsuzluk ekinin getirilmesiyle yapılır. Bazen de olumsuzluk kavramı “değil” ve “ne... ne...” olumsuzluk sözleriyle sağlanır.

İsim cümlelerinde olumsuzluk nasıl sağlanır?

İsim cümlelerinde olumsuzluk, “değil” ve “yok” olumsuzluk sözleriyle sağlanır.

Adaletle oyun olur mu? (Olmaz.)

Yukarıdaki cümlenin anlam özelliği nedir?

Yapıca olumlu olsa da soru ekiyle veya soru kelimesiyle olumsuz bir anlam ifade etmektedir.

Soru cümlelerinde soru anlamı hangi şekillerde sağlanır?

Soru anlamı; soru eki, soru sıfatı, soru zamiri, soru zarfı ve soru edatı yardımıyla sağlanır.

Soru ekiyle kurulan cümlelerin özellikleri nelerdir?

- Soru kavramı veren “mi (mı, mu, mü)” eki, ilgili olduğu kelimeden ayrı yazılır; fakat ünlü uyumuna girer.

- Soru biçimindeki yüklemlerde şahıs eklerini alabilir.

- Soru eki, yalnızca yüklemin değil onaylanması istenen ögenin sonuna getirilir.

- Soru eki, vurgusuz olup vurguyu kendinden önceki heceye aktarır.

Soru cümlelerinin türleri nelerdir?

Soru ekiyle kurulan cümleler

Soru sıfatlarıyla kurulan cümleler

Soru zamirleriyle kurulan cümleler

Soru zarflarıyla kurulan cümleler

Soru edatlarıyla kurulan cümleler

Ağlama diyorum sana! Ağlama! (Refik Halit Karay, Eskici)

Yukarıdaki cümlenin türü nedir?

Ağlama diyorum sana! Ağlama! (Refik Halit Karay, Eskici) cümlesi bir emir cümlesidir.

Emir kipi ile kurulan bazı cümleler hangi anlam özelliklerine sahiptir?

Emir kipi ile kurulan bazı cümleler “dilek, istek, yalvarma, yakarma, üzüntü,
beddua” gibi değişik anlam özelliklerine sahiptir.

İnsanların sevinçlerini, mutluluklarını, özlemlerini, üzüntülerini, heyecanlarını, acılarını, kederlerini, coşkularını, hayretlerini vb. anlatan cümlelere verilen isim nedir?

İnsanların sevinçlerini, mutluluklarını, özlemlerini, üzüntülerini, heyecanlarını, acılarını, kederlerini, coşkularını, hayretlerini vb. anlatan cümleler ünlem cümleleridir.

Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri! (Mustafa Kemal Atatürk)

Yukarıdaki cümlenin türü nedir?

'Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!' cümlesi emir cümlesidir.

Şüheda fışkıracak toprağı sıksan şüheda! (Mehmet Akif Ersoy)

Yukarıdaki cümlenin anlam bakımından türü nedir?

'Şüheda fışkıracak toprağı sıksan şüheda!' cümlesi anlam bakımından emir cümlesidir.

Soru eki ve soru sözü kullanılmadan cümlelere hangi sözlerle soru anlamı verilmektedir?

Soru eki ve soru sözü kullanılmadan “ya” , “ha” ve “demek” gibi sözlerle
de cümlelere soru anlamı verilmektedir.

Ünlem cümlelerinde esas olan nedir?

Ünlem cümlelerinde bir duygunun dile getirilmesi esastır.

Yüklemi fiil olan ve yargının yapılmadığını, olmadığını bildiren cümleler hangi cümlelerdir?

Yüklemi fiil olan ve yargının yapılmadığını, olmadığını bildiren cümleler “olumsuz
fiil cümlesi”dir; yani olumsuz fiil cümlelerinde olayın gerçekleşmediği bildirilir.

“Ne...ne...” olumsuzluk bağlacıyla birbirine bağlanan cümlelerin özelliği nelerdir?

“Ne...ne...” olumsuzluk bağlacıyla birbirine bağlanan cümleler, biçim bakımından olumlu görünse bile anlamca olumsuzdur.

Olumsuzluk anlamının, soru biçimiyle sağlandığı cümlelerde soru biçiminin soru mu, olumsuzluk mu olduğu nasıl anlaşılır?

Olumsuzluk anlamının, soru biçimiyle sağlandığı cümlelerde soru biçiminin soru mu, olumsuzluk mu olduğu metin bağlamından çıkarılır.