Osmanlı Diplomasisi Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hanefî, Hanbelî ve Malikî hukukçuların çoğunluğuna göre,  İslamda savaş hangi hallerde zorunludur?

Cihadın illet ve sebebi düşmanın fiilen İslâma ve Müslümanlara karşı savaş ve teca­vüzüdür.

İstanbul'un fethinden sonraki dönemlerde, Osmanlı devletin de  gerçek savaş veya büyük cihad (cihad-ı ekber)kavramları ne anlamda kullanılmıştır? 

Osmanlı ülkesinde  ilim, imar ve bayındırlık alanın­ da yapılan hamleler büyük Cihad olarak nitelendirilmiştir.

Osmanlıların  özellikle gayrimüslim topluluklara karşı uyguladıkları istimâlet denilen  ilkenin içeriği neydi?

“Kendine meylettirmek” anlamına ge­len bu kelimenin terim mânası, insanların gönüllerini kazanarak kendi hakimi­yetini kurmaktır.

Osmanlı da, devletlerle kurulan ilişkiler Divan-­ı Hüma­yun’da karara bağlanır ve oradan çıkan izinle devletler hukuku alanında bugünkü anlamda “tanıma” "ilişki" başlamış olurdu.Divan-ı Hümayun' dan çıkan bu izne ne ad verilirdi?

İcazetnâme-i Hümayun denilirdi.

Osmanlı dış politikanın belirlenmesinde ve diplomasinin yürütülmesinde Divanın temel bürokratik  birim haline gelmesi hangi Osmanlı padişahı zamanında olmuştur?

Orhan Bey zamanında.

Kuruluş dönemin de divan’daki yazışmaları yürüten kâtiplerin bağlı olduğu kısmen dış politikanın belirlenmesinde, daha ağır­lıklı olarak ise diplomasinin yürütülmesinde ön plana çıkan ve giderek sorumlu olan görevli kimdi

Nişancı,

Osmanlılar, ilk defa hangi  padişahı döneminde yabancı ülkelerde daimî elçilikler açmaya başlamıştır?

III. Selim döneminde.

Osmanlı devletin de resmi bir belge olarak kullanılan "Ahidname" nedir? 

Ahidname: Hükümdarların emriyle bazı devlet, zümre ve kişilere özel haklar tanın­mak üzere düzenlenen hukukî belgedir.

Osmanlıların kuruluş dönemindeki fetih politikalarının en te­mel ilkeleri nelerdi?

Komşu ülkelere uygulanan" Müdârâ "(görünüşte de olsa dostça geçinmektir) ve Balkan ülkelerine karşı güdülen" istimalet "(gönül ka­zanma) siyasetleri temel ilke olarak uygulanmıştır.

Osmanlı Beyliği’nin devletleşme sürecinde diğer beyliklere göre daha başarılı olmasının nedenleri ,siyasî ve diplomatik yol ve yöntemleri beceriyle kullanmasıdır. Bu bağlamda gerek Bizans ve gerekse Anadolu beyliklerine karşı kullandığ en belirgin siyaseti ne olmuştur?

Taht kavgalarından yararlanmak ve Bizans hanedanlarından,Anadolu beyliklerinden  kız almak.

I. Murad dönemin de, balkanlarda fetihlerin devam etmesinde Osmanlı devletinin işini kolaylaştıran en önemli gelişme neydi?

Balkan­larda gerçekten de çok parçalanmış bir siyasî yapı vardı. İşte  fetihler bu siyasî ortamdan yararlanılarak gerçekleştirilmiştir.

II.Murad'ın tahta çıkışı sırasın da Bizans,  Osmanlı  taht kavgalarına nasıl bir davranışta bulunarak katılmıştır?

Bizans da tutsak bulunan  Şehzade Mustafa’yı serbest bırakıp  II.Murad'a karşı destek vererek kardeş kavgasını alevlendirmiştir. 

Osmanlıların Balkanlardaki siyasî rakipleri, kendi aralarında birliği sağlama ve hep birlikte Osmanlının karşısına çıkmak için  en çok neyi diplomatik ve siyasî araç olarak kullandılar?

Osmanlıların Balkanlardaki siyasî rakipleri devrin anlayışına uygun olaraken çok  "hristiyanlık dinini" bir diplomatik ve siyasî araç olarak kullandılar.

II.Murad'ın Segedin’de Macar Kralı ve Sırp despotu ile barış yaptıktan sonra tahtı oğluna bırakıp padişahlıktan ayrılması nasıl bir gelişmeye neden olmuştur?

Bu antlaşmadan sonra II. Murad tahttan çekilip yerine küçük yaştaki oğlu II. Mehmed’i geçirince Haçlılar durumdan yararlanmak için barışı bozup yeniden Osmanlı topraklarına saldırdılar.

Osmanlılar, gerek hükümdar cüluslarındaki kritik dönemi atlatmak gerekse planladıkları bir harekat öncesinde rakipleri arasında ittifak kurulmasını önle­mek için nasıl bir  siyasi hamle yaparlardı? 

Bu kritik durumu atlatmak veya rakiplerinin ittifakını önlemek için tarafların biriyle barış antlaşması yapma siyasetini  geniş biçimde uygularlardı.

Osmanlı Devletinin,1482’de Venedik ile antlaşma yapmasının ayrıca, kurulan bir casus ağından elde edilen bilgilerin yakından izlenmesinin  ve  bazı Avrupa hükümdarlarına - Papa’ya çeşitli elçiler ve hediyeler gönderilmesinin nedeni neydi?

Ağabeyi II. Bayezid’e karşı giriştiği taht mücadelesini kaybedince Rodos şövalyelerinin eline geçen ve daha sonra da Papalık ve Avrupa devletleri tarafından Osmanlı Devle­ti’ne karşı siyasî bir koz olarak kullanılan Şehzade Cem tehlikesini önlemek.

İstanbul'un  fethinden sonra  Osmanlı topraklarında kurulan  "balyos" neydi?

Balyos: Bailos, balyoz imlalarıyla da yazılan, genellikle Venedik Cumhuriyeti’nin Osmanlı Devleti nezdindeki daimî temsilcilerine verilen addır. Zamanla diğer devlet temsilcileri için de konsolos karşılığında kullanılmıştır. Balyos, diplomatik görevinin yanında Osmanlı ülkesindeki Venedik vatandaşlarınınher türlü işini yönetme, aralarındaki meselelerde yargılama yapma gibi hak ve yetkilere sahipti.

XVI.yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren, batı dünyasında Türklere ve Müslümanlara karşı ön yargılar devam etmekle birlikte, si­yasî ve diplomatik arenada, Osmanlılara karşı salt dine dayalı bir Haçlı politika­sı izlenmesinin etkisini kaybetmesine yol açan gelişme neydi?

Avrupa’da feodalizmin çöküşüyle beraber laik temellere dayalı millî monarşilerin ortaya çıkışı ve Protestanlığın ortaya çıkı­şıyla Hıristiyan dünyasının bir kez daha bölünmesidir.

Germiyan Beyliği 1428 yılında Osmanlı devletine nasıl katılmıştır?

Germiyan Beyi II. Yakub çocuğu olmadığı için ölümünden sonra  mülkünü Osmanlılara vasiyet ettiğinden ölümünü müteakip bu beylik ortadan kalkmıştır (1428).

Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren Osmanlı devleti ile Memlük Devletinin  arasının bozulmasının gerçek nedeni neydi?

Gerçek neden, İslâm dünyasının liderliği mücadele­siydi. Memluklular Abbasî halifesini ve Kutsal şehirleri himayeleri altında bulun­ duruyor, Fatih ise İstanbul’un fethiyle birlikte kendisini İslâm âleminin lideri ola­rak görüyordu. Bunun bir göstergesi de, o zamana kadar Osmanlı hükümdarları Memluk sultanlarına “babam” diye hitap ederken Fatih’in Kayıtbay’a “karındaşım Mısır Sultanı” diye hitap etmesidir.