aofsoru.com

Osmanlı Türkçesi Metinleri 2 Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ta’Lik Yazısı İle Metinler 2: Evrak Örnekleri

1. Soru

Osmanlı bürokrasisi içinde önemli bir yeri olan Şeyhülislamlık makamı başka ne gibi isimlerle anılmıştır?

Cevap

Şeyhülislamlık makamı Bâb-ı Fetvâ, Meşîhat gibi isimlerle de anılmıştır.


2. Soru

Şeyhülislamlık hangi padişahın zamanında ortaya çıkmıştır?

Cevap

Şeyhülislamlık 1425 yılında, II. Murat zamanında ortaya çıkmıştır.


3. Soru

Şeyhülislamlık hangi yılda son bulmuştur?

Cevap

Şeyhülislamlık 1922’de son bulmuştur.


4. Soru

Şeyhülislamlık makamı hangi yüzyıldan itibaren önem ve itibar kazanmıştır?

Cevap

Şeyhülislamlık kurumunun XVI. yüzyılda Zenbilli Ali Efendi, İbn-i Kemal ve Ebussuud efendilerin bu makama gelmesiyle önem ve itibarı artmış, müftü tayini ile sınırlı olan salahiyetleri artarak bütün yüksek görevli müderris ve kadıları idare eder bir konuma gelmiştir.


5. Soru

Şeyhülislamların Divan-ı Hümayun üyesi olmamaları tarihçiler tarafından nasıl yorumlanmıştır?

Cevap

Şeyhülislamların Divan-ı Hümayun üyesi olmamaları, Osmanlı hukukunun şeri olmayıp örfi olduğunu savunanlarca delil olarak gösterilmiştir.


6. Soru

Şeyhülislamın görev ve yetkileri nelerdir?

Cevap

Şeyhülislam bütün müftü teşkilatının idaresi ile mevalî denen büyük müderris ve kadıların idaresinden sorumludur. Ayrıca ulemanın reisidir ve fetva yetkisi ondadır.


7. Soru

Şeyhülislamlık müessesesinde nasıl bir görev dağılımı vardı?

Cevap

Bâb-ı mesîhat veya Fetvahane adıyla bilinen şeyhülislamlığın merkez teşkilatında çok sayıda görevli ilmiye mensubu idarî, ilmî ve dinî konulara bakar ve bunları şeyhülislamın tetkikine hazır hale getirirlerdi. Bunlar içinde en önemli görevli fetva eminidir. Eyalet, sancak ve kazalardaki müftülükler ise mesihat makamının taşra bölümünü oluşturmuştur. Şeyhülislamın başkentte padişah, yöneticiler ve halkla sıkı irtibatına paralel olarak taşra müftüleri de bulundukları bölge yöneticileri ve halk ile irtibatlı olmuşlardır.


8. Soru

Osmanlı bürokrasisinde belli kurumların belli yazı türlerini benimseyip kullanmış olmaları tarih araştırmacılarına ne gibi kolaylıklar sağlamaktadır?

Cevap

Belli yazı türlerinin belli kurumlarca sahiplenilmiş olması, araştırmacılara belgelerin içeriğini okumadan Osmanlı bürokrasisinde ait olduğu kurumu anlamak gibi bir kolaylık sağlamaktadır.


9. Soru

İlk belgede geçen “kat?” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İlk belgede geçen “kat?” sözcüğünün anlamı “kesme”dir.


10. Soru

 İlk belgede geçen “meyân” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Meyân” sözcüğünün anlamı “orta, ara, vasat”tır.


11. Soru

İlk belgede geçen “müsbit” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Müsbit” sözcüğünün anlamı “isbat eden, tespit eden”dir.


12. Soru

İlk belgede geçen “tavzîf” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Tavzîf” sözcüğünün anlamı “vazifelendirmek, iş vermek”tir.


13. Soru

İlk belgede geçen “varaka” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Varaka” sözcüğünün anlamı “tek yaprak halindeki kağıt”tır.


14. Soru

İlk belgede geçen “eminü’l-fetvâ” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Eminü’l-fetvâ”, şeyhülislam dairesinde bulunan ve şeyhülislamlara sorulan dini meselelerin cevabını hazırlamakla ve mahkemelerce verilmiş ilamları incelemekle görevli memur anlamına gelir.


15. Soru

İlk belgede geçen “müsevvid” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Müsevvid”, Osmanlı bürokrasisi içinde yapılan yazışmaların karalamalarını hazırlayan memura verilen addır.


16. Soru

İlk belgede geçen “tercüme-i hâl varakası” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Tercüme-i hâl varakası”, memurların özgeçmislerinin kaydedildigi evraktır.


17. Soru

İkinci belgede geçen “dâver” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Dâver” sözcüğünün anlamı, “âdil, insanî ve doğru olan hükümdar, vezir veya hâkim”dir.


18. Soru

İkinci belgede geçen “himem” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Himem” sözcüğünün anlamı, “himmetler”dir.


19. Soru

İkinci belgede geçen “maslahat” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Maslahat” sözcüğünün anlamı, “iş, mesele”dir.


20. Soru

İkinci belgede geçen “sekene” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Sekene” sözcüğünün anlamı, “sakin olanlar, oturanlar”dır.


21. Soru

İkinci belgede geçen “tesyîr” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Tesyîr” sözcüğünün anlamı, “gönderme, yollama”dır.


22. Soru

İkinci belgede geçen “istidâ” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“İstidâ” teriminin anlamı, “resmi bir makam ve daireye başvurmak, bir şeyi rica ederek istemek”tir.


23. Soru

İkinci belgede geçen “kütüb-i şeriyye” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Kütüb-i şeriyye”, İslami içerikli eserlere verilen isimdir.


24. Soru

Üçüncü belgede geçen “abîdane” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Abîdane” sözcüğünün anlamı, “kul olarak, ibâdet edene yakışır surette”dir.


25. Soru

Üçüncü belgede geçen “dirîne” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Dirîne” sözcüğünün anlamı, “eski, kadim”dir.


26. Soru

Üçüncü belgede geçen “muktezî” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Muktezî” sözcüğünün anlamı, “lüzumlu olduğu anlaşılmış, gerekli”dir.


27. Soru

Üçüncü belgede geçen “nezd” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Nezd” sözcüğünün anlamı, “yan, yakın, göre, nazarında, fikrince”dir.


28. Soru

Üçüncü belgede geçen “tevdî” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Tevdî” sözcüğünün anlamı, “emanet vermek, bırakmak”tır.


29. Soru

Üçüncü belgede geçen “âtıfet-i seniyye” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Âtıfet-i seniyye” teriminin anlamı, “sultanın koruması, şefkati ve himayesi altında olmak”tır.


30. Soru

İlk belgede geçen “baîd” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Baîd” sözcüğünün anlamı “ırak, uzak, umulmadık”tır


31. Soru

İlk belgede geçen “huffâz” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Huffâz” sözcüğünün anlamı “hâfızlar”dır.


32. Soru

İlk belgede geçen “izâm” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“İzâm” sözcüğünün anlamı “göndermek, yollamak”tır.


33. Soru

İlk belgede geçen “mekârim” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Mekârim” sözcüğünün anlamı “kerimler, iyilikler, güzel ahlak sahibi olmak”tır.


34. Soru

İlk belgede geçen “savt” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Savt” sözcüğünün anlamı “ses, bağırmak”tır.


35. Soru

İlk belgede geçen “terfîk” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Terfîk” sözcüğünün anlamı “birinin yanına katma, arkadaş etme”dir.


36. Soru

İlk belgede geçen “zevât” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Zevât” sözcüğünün anlamı “zatlar, şahıslar, kimseler”dir.


37. Soru

İlk belgede geçen “nişân-ı âli” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Nişân-ı âli”, padişah fermanı veya tuğrasının diğer adıdır.


38. Soru

 İlk belgede geçen “ferâiz-i dîniyye” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Ferâiz-i dîniyye”, dinin yerine getirilmesi zorunlu meseleleridir.


39. Soru

İkinci belgede geçen “emtia” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Emtia” sözcüğünün anlamı, “ticaret malları”dır.


40. Soru

İkinci belgede geçen “medîd” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Medîd” sözcüğünün anlamı, “devamlı, çok uzun süren, uzatılmış, çekilmiş”tir.


41. Soru

İkinci belgede geçen “savb” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Savb” sözcüğünün anlamı, “taraf, cihet, yön, dökülmek, nüzul etmek, dogruluk, dürüstlük”tür.


42. Soru

İkinci belgede geçen “tezkire” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Tezkire” teriminin anlamı, “aynı şehir, kaza ve beldede bulunan resmi daireler veya şahıslar arasındaki haberleşmeyi temin eden belge”dir.


43. Soru

Üçüncü belgede geçen “hâvî” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Hâvî” sözcüğünün anlamı, “kapsamak, içermek”tir.


44. Soru

Üçüncü belgede geçen “mezkûr” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Mezkûr” sözcüğünün anlamı, “zikredilen, bahsedilen, adı geçen”dir.


45. Soru

Üçüncü belgede geçen “sâmî” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Sâmî” sözcüğünün anlamı, “yüksek, yüce”dir.


46. Soru

Üçüncü belgede geçen “tayy” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Tayy” sözcüğünün anlamı, “kaldırmak, çıkarmak, geçmek”tir.


47. Soru

Üçüncü belgede geçen “sicil müdüriyeti” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Sicil müdüriyeti”, “Şeyhülislamlık dairesi içinde memurların özlük kayıtlarının tutulduğu yer”dir.


48. Soru

Üçüncü belgede geçen “nizamnâme” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Nizamnâme”, “tüzük, yasaların uygulanısını açıklamak için ya da yasa gücünde olmak üzere Tanzimat döneminde yayınlanan heyet-i vükela kararları”dır.


49. Soru

Dördüncü belgede geçen “bilâd” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Bilâd” sözcüğünün anlamı, “beldeler, diyarlar, memleketler, şehirler”dir.


50. Soru

Dördüncü belgede geçen “infisâl” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“İnfisâl” sözcüğünün anlamı, “olduğu yerden ayrılma, yeni bir fasıla geçme”dir.


51. Soru

Dördüncü belgede geçen “mezûhât” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Mezûhât” sözcüğünün anlamı, “alınan şey, alınanlar”dır.


52. Soru

Dördüncü belgede geçen “tecvîh” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

“Tevcîh” sözcüğünün anlamı, “döndürmek, yöneltmek”tir.


53. Soru

Dördüncü belgede geçen “gurre” teriminin anlamı nedir?

Cevap

“Gurre” teriminin anlamı, “Hicrî takvimde ayın ilk günü”dür.


54. Soru

Dördüncü belgede geçen “mevleviyet” sözcüğü nedir?

Cevap

“Mevleviyet” sözcüğü, Osmanlı ilmiye teşkilatında yüksek dereceli ve vilayet kadılıkları için kullanılan terimdir.


55. Soru

"ibtida" kelimesinin anlamı hangisidir? 

Cevap

"ibtida" Baş, taraf, evvel, başlangıç anlamlarına gelmektedir.


56. Soru

Açıklayan, beyan eden, meydana koyan anlamlarına gelen kelime hangisidir?

Cevap

mübeyyin; Açıklayan, beyan eden, meydana koyan anlamlarına gelmektedir.


57. Soru

Bâb-ı Fetvâ Sicil Şubesi ne anlama gelmektedir?

Cevap

Bâb-ı Fetvâ Sicil Şubesi, Şeyhülislamlık dairesinde ilmiye sınıfının ve diğer memurların özlük kayıtlarının tutulduğu birim demektir.


58. Soru

Eminü’l-Fetvâ, kimlere verilen isimdir?

Cevap

Eminü’l-Fetvâ, şeyhülislam dairesinde bulunan ve şeyhülislamlara sorulan dini meselelerin cevabını hazırlamakla ve mahkemelerce verilmiş ilamları incelemekle görevli memura verilen isimdir.


59. Soru

Fetvahane ne demektir?

Cevap

Bir meselenin şeri çözümü ve beyanı doğrultusunda yöneltilen sorunun cevabını veren, mahkemelerin verdiği ilamları inceleyen şeyhülislam dairesindeki fetva kurumuna Fetvahane denilmiştir.


60. Soru

Müsevvid ve mübeyyiz ne demektir?

Cevap

Osmanlı bürokrasisi içinde yapılan yazışmaların karalamalarını hazırlayan memura müsevvid, temize çekenlere ise mübeyyiz denilmiştir.


61. Soru

Tercüme-i Hâl Varakası ne anlama gelmektedir?

Cevap

Tercüme-i Hâl Varakası, memurların özgeçmişlerinin kaydedildiği evrak demektir.


62. Soru

"Sunma, gösterme, takdim etme" kelimelerine karşılık gelen osmanlıca kelime hangisidir?

Cevap

"Sunma, gösterme, takdim etme" kelimelerine karşılık gelen osmanlıca kelime arz'dır. 


63. Soru

 Çevre, civar, etraf, yöre anlamlarına gelen kelime hangisidir?

Cevap

Çevre, civar, etraf, yöre anlamlarına gelen kelime havali'dir.


64. Soru

Menâkıb hangi anlama gelmektedir?

Cevap

Menkıbeler, hayat hikâyeleri anlamına gelmektedir.


65. Soru

"Pa" kelimesi hangi anlama gelmektedir?

Cevap

"Pa" kelimesi ayak anlamına gelmektedir.


66. Soru

İstanbul'daki merkez dairelerin, vilayetler ve dış temsilciliklerle yaptıkları yazışmalar ve taşradaki birimlerin kendi aralarındaki yazışmalarına ne ad verilir?

Cevap

İstanbul'daki merkez dairelerin, vilayetler ve dış temsilciliklerle yaptıkları yazışmalar ve taşradaki birimlerin kendi aralarındaki yazışmalarına tahrirat adı verilmektedir.


67. Soru

İstidânın anlamı nedir?

Cevap

İstida, resmi bir makam ve daireye başvurmak, bir şeyi rica ederek istemek demektir. İstidaname de denilmiştir.


68. Soru

Müzekkere hangi anlama gelmektedir?

Cevap

Herhangi bir konu hakkında, alttan üste ve genellikle bir idare veya nezaretin şubelerinden bağlı olduğu üst makama hitaben konuyla ilgili izin istemek ya da bir şubeden diğer bir şubeye durumu anlatmak veya muameleyi sormak için düzenlenen yazıya müzekkere denmektedir.


69. Soru

Hz. Muhammed döneminden sonraki devlet başkanlığı makamına verilen isim nedir?

Cevap

Hz. Muhammed döneminden sonraki devlet başkanlığı makamına verilen isim hilafet'tir.


70. Soru

Kapı, kısım, bölüm, mevzu anlamlarına gelen kelime hangisidir?

Cevap

Bab, kapı, kısım, bölüm, mevzu anlamlarına gelmektedir.


71. Soru

Âtıfet-i seniyye hangi anlamı taşımaktadır?

Cevap

Âtıfet-i seniyye, sultanın koruması, şefkati ve himayesi altında olmak anlamını taşımaktadır.


72. Soru

Padişahın herhangi bir konuya olan resmi emrinin yazılı haline verilen isim nedir?

Cevap

Padişahın herhangi bir konuya olan resmi emrinin yazılı haline verilen isim fermandır.


73. Soru

Güzellik, iyilik, eksiksizlik anlamlarına gelen kelime hangisidir?

Cevap

Güzellik, iyilik, eksiksizlik anlamlarına gelen kelime Hüsn demektir.


74. Soru

Aynı şehir, kaza ve beldede bulunan resmi daireler veya şahıslar arasındaki haberleşmeyi temin eden belge nedir?

Cevap

Aynı şehir, kaza ve beldede bulunan resmi daireler veya şahıslar arasındaki haberleşmeyi temin eden belge tezkire'dir.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email